Przedmiotem wynalazku jest sposób uszlachetniania materialów tekstylnych zawierajacych celuloze w celu nadania im lepszych wlasciwosci uzytkowych a zwlaszcza nadawania materialom tekstylnym zawierajacym celuloze odpornosci na kurczenie, gniecenie i unikniecie koniecznosci prasowania, jak równiez uodpornienie na plomien lub wchlanianie wody, przy zastosowaniu reakcyjnych srodków uszlachetniajacych, przy czym material tekstylny po naniesieniu srodka uszlachetniajacego jest suszony oraz urzadzenie do uszlachetniania materialów tekstylnych.Znanych jest wiele sposobów, za pomoca których material tekstylny zawierajacy naturalna lub regenero¬ wana celuloze, lub sklada sie z niej, impregnuje sie za pomoca srodków uszlacheniajacych, na przyklad za pomoca zwiazków N-hydroksymetyl lub N-a I koksymety I akilenomoczników i kwasnych lub potencjalnie kwas¬ nych katalizatorów w kapieli wodnej, nastepnie suszy sie calkowicie lub czesciowo, a reakcja pomiedzy reakcyjnym srodkiem uszlachetniajacym i celuloza zachodzi podczas suszenia, lub nastepujacego pózniej ogrzewania, wzglednie w czasie impregnacji.Impregnowanie uszlachetnianego materialu odbywa sie zwykle przez zanurzenie w kapieli zawierajacej srodek uszlachetniajacy, katalizatory i inne dodatki jak zmiekczacze i/lub materialy barwiace i/lub srodki sieciujace, przez mechaniczne usuwanie czesci wchlonietego plynu, na przyklad przez odessanie, wycisniecie, lub odwirowanie, po czym nastepuje proces suszenia. Wchlanianie cieczy przez material tekstylny nastepuje obowiazkowo, a przy nastepujacym potem zanurzeniu nastepuje niekontrolowana nadwyzka wchlonietej cieczy.Przy nastepujacej bezposrednio po tym obróbce mechanicznej materialu zostaje usunieta czesc cieczy, przy czym w materiale pozostaje niemozliwa do skontrolowania, wzglednie bardzo trudna do skontrolowania ilosc cieczy. Ilosc ta zalezy przy tym z jednej strony od rodzaju materialu i jego obróbki wstepnej, jak tez od struktury materialu, z drugiej strony od fizycznych wlasciwosci cieczy, jak tez od dzialania urzadzenia uzytego do usuniecia cieczy. Przy normalnie wstepnie obrobionych, przygotowanych do apretury tkaninach bawelnia¬ nych, przy zwyklym sposobie pracy, przy impregnowaniu i calkowitym nasyceniu ciecza materialu tekstylnego przez zanurzenie go w cieczy, a nastepnie jedno- lub kilkorazowe wycisniecie za pomoca walków wyzymajacych, ilosc wchlonietej cieczy wynosi pomiedzy 60—70% w odniesieniu do ciezaru suchego materialu, to znaczy2 90 335 ponad wartosc zdolnosci zatrzymywania wody, ustalonej przy zastosowaniu wirówki SNV 98'5'92 dalej oznaczonej jako W(%).Obok znanej techniki impregnowania, podawany jest równiez w róznych opisach patentowych sposób natryskiwania cieczy impregnujacej, lub nakladania z nastepujacym po tym usuwaniem nadmiaru cieczy, bez specjalnych wytycznych lub zalecen uzyskanych danych odnosnie ilosci nanoszonego srodka, jako równoznaczny sposób impregnowania. Przy tym, nanoszenie wzglednie duzej ilosci cieczy i nastepne mechaniczne usuwanie jej czesci az do stanu równowagi w materiale tekstylnym w odniesieniu do pozostalej ilosci cieczy, uwazane bylo zawsze jako warunek uzyskania odtwarzalnych wyników.Proponowano juz (porównaj brytyjski patent 1 157 061), nanoszenia na tkanine mniejszej ilosci kapieli, zawierajacej srodki sieciujace i nastepnie suszenie, jednak pod warunkiem, ze obrabiany material posiada zawartosc wody przynajmniej 40%, aby uzyskac równomierne efekty.Przy technice mokre/mokre uzyskuje sie równowartosciowe, ale nie polepszone wyniki uszlachetniania, podobnie jak przy sposobach konwencjonalnych, przy których odpowiednie stezenie srodków sieciujacych nanoszone jest na tkanine, przez zastosowanie kapieli zawierajacej srodek sieciujacy, wedlug konwencjonalnej techniki impregnowania na sucha tkanine z wyciskaniem nadmiaru kapieli.Inna koncepcja nanoszenia malej ilosci kapieli, przy apreturach zawierajacych srodki sieciujace i nastepne suszenie i podgrzewanie, znana jest z patentu amerykanskiego nr 3 445 277. Silnie stezona kapiel stosuje sie jednostronnie, co prowadzi do jednostronnego sieciowania tkaniny. Ten sposób powinien poprawiac wytrzyma¬ losc na szorowanie. Praca za pomoca stezonej kapieli, zawierajacej srodki sieciujace jest niepozadana przy normalnych zalozeniach, a ponadto jednostronne poprawienie warunków gniecenia sie materialu, jest czesto technologicznie niezadawalajacym kompromisem. To samo odnosi sie do sposobu, przy którym drukuje sie materialy, za pomoca przygotowanej przez zageszczacz do druku cieczy, w celu uzyskania materialu wzorzys¬ tego.Rózne inne propozycje dotycza sposobu, przy którym kapiele zawierajace material sieciujacy i kataliza¬ tory, sa nanoszone czesciowo z dodatkiem bezwodnych cieczy, w malych ilosciach na material tekstylny, a sieciowanie odbywa sie zaraz w czasie przebywania w kapieli, bez uprzedniego, lub równoczesnego suszenia i dlatego sposoby te nie nadaja sie do ciaglego sposobu pracy. Ponadto sposoby te w przeciwienstwie do zwyklego sposobu suchego sieciowania, wymagaja bardzo intensywnego pózniejszego spierania, nie tylko w celu usuniecia nie zwiazanego srodka uszlachetniajacego, lecz równiez w celu eliminowania katalizatorów, utrudniaja¬ cych nastepujace potem suszenie.Znane sa urzadzenia stosowane w produkcji do stalego nanoszenia kapieli wysoko-uszlachetniajacych. Sa to prawie wylacznie kadzie zanurzeniowe, kombinowane z gumowanymi walkami wygniatajacymi, w celu usuniecia dajacej sie wycisnac nadwyzki kapieli.Urzadzenia te maja jeden lub kilka walków nakladajacych.Zgodnie z rozwiazaniem praktycznie suchy material tekstylny przeprowadza sie w sposób ciagly nad walkiem nakladajacym zanurzonym w kadzi z kapiela i napedzanym w kierunku zgodnym z kierunkiem przesu¬ wu materialu tekstylnego, przy czym dobiera sie kapiel uszlachetniajaca o malej lepkosci, przy czym jezeli lepkosc ta wynosi 7 centypuazów, to kapiel podgrzewa sie do uzyskania lepkosci nieco wiekszej od wartosci, natomiast napiecie powierzchniowe kapieli ustala sie na 50 dyn/cm za pomoca dodania do niej substancji powierzchniowo czynnych, a pod powierzchnia kapieli dociska sie do nakladajacego walka lopatke zgarniajaca w celu jego ciaglego oczyszczania, przy czym wzgledna szybkosc przesuwu materialu tekstylnego w stosunku do powierzchni nakladanego walka tak sie ustala za pomoca regulacji co najmniej jednej z obu tych szybkosci, zeby ilosc kapieli nanoszonej na material tekstylny wynosila najwyzej ' ^t* + 40) procentów wagowych w stosunku do ciezaru doprowadzanego, praktycznie suchego materialu tekstylnego, bez zeskrobywania nadmiaru kapieli, a tak potraktowany material tekstylny przeprowadza sie nastepnie przez suszarke w celu co najmniej czesciowo wysuszenia, po czym w koncu otrzymuje sie material tekstylny, jednorodnie wykonczony. W powyzszym wzorze W oznacza zdolnosc zatrzymywania wody w materiale.Do przeprowadzania sposobu wedlug wynalazku moze byc uzywany kazdy reakcyjny srodek uszlachetnia¬ jacy, który moze reagowac z grupami hydroksylowymi celulozy. Takie srodki uszlachetniajace sa juz w duzej liczbie znane. Mozna stwierdzic, ze wzrost efektu wykonczeniowego, mozna uzyskac przez zastosowanie sposobu wedlug wynalazku, za pomoca srodków uszlachetniajacych róznej budowy.Srodek uszlachetniajacy mozna wybierac na podstawie zaobserwowanych kryteriów, jak ciaglosc, trwalosc chloru, prawdziwosc barw, trwalosc hydrolizy, koszty i,tym podobne. Zwlaszcza wchodza w rachube reakcyjne zwiazki N-metylowe, zawierajace przy azocie wiazane grupy metylowe lub grupy a I koksymety Iowe i tak przede wszystkim zwiazki pochodne mocznika i tiomocznika i ich pochodne, cykliczne zwiazki pochodne mocznika90335 3 w formie heterocyklicznych 5— i 6-pierscieni i ich hydroksypochodne dwupierscieniowych heterozwiazków.Mozna równiez stosowac produkty sieciujace formaldehydowe bezazotowe, zwlaszcza powstale z przemiany z niskoczasteczkowanymi alkoholami, same lub w mieszankach z jednym lub z wymienionymi N-metylenami.Obok formaldehydu stosuje sie równiez srodek sieciujacy na zasadzie wyzszych nasyconych lub nienasyconych aldehydów, wzglednie ich pochodnych, prócz tego produkty, które dysponuja reakcyjnymi grupami epoksydo¬ wymi, izocyjanianu, winylosulfonowymi, halogenhydrynowymi, lub grupami kwasu weglowego. Równiez tak zwane dwuwartosciowe srodki sieciujace typu N-metyloakrylamid, które w pierwszym stopniu sa katalizowane kwasno, a w drugim stopniu sa katalizowane zasadowo, mozna stosowac w sposobie wedlug wynalazku.Stezenie srodka lub srodków uszlachetniajacych w stosowanej kapieli, zalezy od wysokosci efektu jaki chcialoby sie uzyskac. Szczególna nieoczekiwana zaleta sposobu wedlug wynalazku polega jednak na tym, ze odpowiednio do ciezaru, uzywa sie mniej srodka uszlachetniajacego dla uzyskania okreslonego poziomu wykonczeniowego.Odkryto, ze do uzyskania liczbowo takiego samego efektu technologicznego, na przyklad kata zalamania zmarszczek na suchym materiale, wash-wear-Note (MONSANTO), przy sposobie wedlug wynalazku stosuje sie w zasadzie tylko okolo 40—90% wagowych koniecznej do tej pory ilosci srodka uszlachetniajacego, zwlaszcza tylko 50—75%. Dzieki temu uzyskuje sie- znaczna oszczednosc kosztów, przy szybkim przebiegu sposobu.Z drugiej strony, uzyskuje sie jak juz wspomniano, przy tej samej ilosci srodka uszlachetniajacego jak dotychczas znacznie lepsze efekty uszlachetnienia.Jako katalizatory, stosuje sie ogólnie znane, stosowane do przetwarzania reakcyjnych srodków uszlachet¬ niajacych z celuloza, znane kwasne lub potencjalnie kwasne zwiazki, na przyklad sole silnych kwasów i slabej zasady, jak chlorek magnezowy, chlorek cynku, azotan cynku, chlorek aluminium, chlorek wapnia, kwasno reagujace sole amonu i aminy, prócz tego nieorganiczne lub organiczne kwasy same lub mieszane zjedna lub wiecej z wymienionych soli. Stezenie katalizatorów wybiera sie kazdorazowo odpowiednie do stosowanego wdanej chwili systemu. W normalnym przypadku, srodki uszlachetniajace i katalizatory nanoszone sa na material tekstylny z tej samej kapieli.W pewnych wypadkach, ze wzgledu na stalosc kapieli, lub ze wzgledów ekonomicznych, lub tez z innych wzgledów, bardziej celowe jest nanoszenie srodka uszlachetniajacego i katalizatora, z dwóch róznych kapieli, przy czym przede wszystkim cala ilosc nanoszonej kapieli wlacznie z istniejaca lub osobno naniesiona woda, musi wynosic ponizej zastrzezonej wartosci maksymalnej ^575+ 40), w odniesieniu do ciezaru suchego materialu tekstylnego, Mozliwe jest równiez, ze czesc cieczy potrzebnej do calego naniesienia kapieli, zostanie zuzyta przed naniesieniem srodka uszlachetniajacego i katalizatora na material tekstylny.Jezeli w ogóle potrzebny jest przyspieszacz do przeprowadzenia reakcji pomiedzy reakcyjnym srodkiem uszlachetniajacym a celuloza, to katalizator moze równiez byc naniesiony dopiero po wysuszeniu, w formie gazowej lub plynnej.Do kapieli uszlachetniajacej moga byc dodawane srodki hydrofobujace, zmiekczajace, wyrównujace, sieciujace i srodki zapobiegajace spiekaniu, lub wieloczasteczkowe dodatki, jak skrobia i zwiazki pochodne skrobi, albo rozproszone tworzywo sztuczne. Przy tym moze równiez byc korzystne, osobne nanoszenie poszczególnych skladników. Równiez mozliwa jest kombinacja materialów barwiacych, jak tez produktów do uzyskania wyzszego stopnia nieprzyjmowania brudu lub, latwiejszego spierania brudu, albo uzyskania biostatycznego efektu (wykonczenie uzytkowe wzglednie higieniczne).Okazalo sie korzystne, aby dla równego nanoszenia kapieli, lepkosc kapieli przy temperaturze roboczej, utrzymywana byla ponizej 7 CP., korzystnie-ponizej 3CP., a wlasciwe napiecie powierzchni przy temperaturze roboczej powinno wynosic ponizej 50 dyn/cm. Przy za wysokiej lepkosci powstaje niebezpieczenstwo jednostron¬ nego, lub nieregularnego uszlachetnienia. To samo odnosi sie równiez do kapieli posiadajacych za wysokie napiecie powierzchni. Do obnizenia napiecia powierzcnni nadaja sie materialy dzialajace na powierzchnie lub dodatki takie, jak na przyklad rozpuszczalniki organiczne.Za podstawe kapieli najkorzystniej jest stosowac wode. Efekt wedlug wynalazku osiaga sie jednak dopiero wówczas, gdy kapiel czesciowo, lub przewaznie, sklada sie z bezwodnej cieczy. Wazne jest zwrócenie uwagi na to, aby w przeciwienstwie do znanych juz sposobów, uzyskanie dodatkowego efektu nie bylo zwiazane z utrzymaniem ustalonej maksymalnej zawartosci wody w kapieli.Nanoszenie kapieli uszlachetniajacej wedlug wynalazku, wzglednie czesci kapieli, nastepuje na przyklad przez skropienie, wyszczotkowanie, nadrukowanie lub przeniesienie kapieli przez nasaczone tkaniny, lub inne nasiakliwe materialy.Sposób wedlug wynalazku mozna stosowac do wszystkich materialów tekstylnych jak przedzy, pasma przedzy, tkaniny, filce i tym podobne, korzystnie w formie tkaniny, dzianiny, które calkowicie lub czesciowo skladaja sie z regeneracyjnej lub modyfikowanej celulozy.4 90335 Urzadzenie zgodnie z rozwiazaniem ma czujniki do mierzenia ciezaru materialu tekstylnego przed i po nalozeniu, urzadzenie sterujace które wplywa na ilosc nakladana poprzez zmiane szybkosci obrotowej walka nakladajacego oraz mechanizm utrzymujacy na stalym poziomie kapiel w kadzi, natomiast za walkiem nakladajacym usytuowana jest suszarka do wykonczonego materialu tekstylnego. Ponadto do czyszczenia walka nakladajacego urzadzenie ma lopatke, która usytuowana jest ponizej poziomu kapieli, natomiast w dolnej czesci kadzi, wzdluz jej dlugosci sa otwory doplywowe kapieli, a w górnej czesci kadzi jest przelew.Przed walkiem nakladajacym, od strony podawania materialu tekstylnego usytuowany jest walek do poprzecznego naciagania i przynajmniej jeden prosty walek usytuowany miedzy walkiem szerokosciowym, a walkiem nakladajacym, natomiast za suszarka usytuowany jest dodatkowy czujnik do pomiaru wagi powierzchni wysuszonego materialu tekstylnego, przy czym czujniki sa czujnikami absorbujacymi promienio¬ wanie.Sposób pracy wedlug wynalazku, daje obok oczekiwanych bardzo korzystnych zalozen do bardziej ekonomicznego w porównaniu z technika konwencjonalna, procesu suszenia, posiada równiez w zadnym razie nieoczekiwana dla fachowca zalete znacznie lepszego wykorzystania srodka uszlachetniajacego. Ta poprawa, w stosunku do normalnego sposobu pracy, wyraza sie bardzo wyraznym wzrostem zadanego efektu uszlachetnia¬ nia, przy równej warstwie srodka uszlachetniajacego, w odniesieniu do ciezaru materialu. Ten nieoczekiwany skutek, mozna wyrazic równiez w ten sposób, ze w porównaniu do konwencjonalnego sposobu pracy, w celu uzyskania okreslonego efektu wykonczeniowego, musi byc naniesiona mniejsza ilosc srodka uszlachetniajacego na dana ilosc materialu.Obok wzgledu ekonomicznego wartosciowej charakterystyki sposobu, stwierdzono po przeprowadzeniu wielu badan, ze w porównaniu do konwencjonalnej techniki impregnowania, sposób pracy wedlug wynalazku prowadzi do korzystniejszego stosunku efektu i wytrzymalosci. Prócz tego, wynalazek moze miec korzystny wplyw na wrazenie odnoszone z dotyku materialu.Przy równoczesnym wysokim uszlachetnieniu i farbowaniu, na przyklad za pomoca pigmentowych srodków barwiacych, sposób wedlug wynalazku zmniejsza zmiane barwy przy suszeniu. Uzyskuje sie to przez zmniejszenie ilosci produktów zapobiegajacych zmianie barwy, lub tez mozna calkowicie z tych pomocniczych srodków zrezygnowac, przez co uzyskuje sie mniejsze ubytki materialu. W stosunku do konwencjonalnej techniki nanoszenia cieczy, sposób wedlug wynalazku moze poprawic dzialanie produktów zmiekczajacych.Urzadzenie do stosowania sposobu jest uwidocznione w przykladzie wykonania na rysunku schematycz¬ nym.Material tekstylny wprowadzany jest do urzadzenia za pomoca urzadzenia podajacego 12, który zawiera napedzane walki 14, obracajace sie ze zmienna predkoscia. Pasmo tkaniny przesuwane przez walki 14 wchodzi nastepnie pomiedzy faze walków prowadzacych 11, za którymi znajduje *sie mechanizm rejestrujacy 26.W poblizu mechanizmu rejestrujacego 26 jest osadzony walek kierujacy 16, a nastepnie zespól trzech walków 18, sluzacych do krzywoliniowego prowadzenia tasmy materialu oraz do jej naprezania. Po przejsciu pomiedzy walkami 18, material przesuwa sie na walek nakladajacy 20, zanurzony czesciowo w kapieli obróbczej 22 znajdujacej sie w zbiorniku lub kadzi 24. Z obu stron walka nakladajacego 20 osadzone sa od góry w stosunku do kadzi 24 dwa walki naprezajace 32. Walki naprezajace 32 sa napedzane za pomoca oddzielnych elementów napedowych 15, a ponadto sa zamocowane z mozliwoscia przesuwu pionowego w celu uzyskania regulowanego docisku tasmy 10 materialu przesuwanej na walku nakladajacym 20. Pod kadzia 24 usytuowane sa mechanizmy 23, sluzace do regulowania glebokosci zanurzenia walka nakladajacego 20 podczas pracy oraz podczas jego czyszczenia.Mechanizm rejestrujacy 26 zawiera dwie konwencjonalne glowice pomiarowe, za pomoca których okresla sie ciezar materialu oraz zawartosc w nim wilgoci, w celu okreslenia prawidlowego ciezaru materialu suchego.Pomiaru dokonuje sie oczywiscie przed przejsciem przez kapiel 22. Mechanizm rejestrujacy 26 przekazuje informacje w postaci sygnalów elektrycznych poprzez przewód 28 do urzadzenia regulacyjnego 30.Po przejsciu przez strefe dzialania pierwszego walka naprezajacego 32, tkanina styka sie z powierzchnia walka nakladajacego 20, obracajacego sie w sposób ciagly w kadzi 24, przy czym os obrotu walka 20 jest usytuowana najkorzystniej powyzej poziomu kapieli w kadzi. Obydwa walki naprezajace 32 po obu stronach walka nakladajacego 20 powoduja ocieranie tkaniny 10 o powierzchnie walka nakladajacego 20, najkorzystniej na przestrzeni okolo jednej czwartej czesci jego powierzchni obwodowej, dzieki czemu tkanina zbiera cienka warstewke kapieli uszlachetniajacej, która ciagla warstwa pokrywa powierzchnie walka nakladajacego zanurzo¬ nego czesciowo w tej kapieli. W ten sposób kontrolowana ilosc kapieli jest stale doprowadzana na pelnej szerokosci materialu tekstylnego, poddawanego obróbce.Po nalozeniu na material 10 zadanej ilosci kapieli uszlachetniajacej, material ten przechodzi do nastepnej90335 5 strefy obróbkowej, w której znajduje sie drugi mechanizm rejestrujacy 34, sluzacy do mierzenia poprzez badanie ciezaru, ilosci nalozonego srodka uszlachetniajacego. Mechanizm rejestrujacy 34, podobnie jak mechanizm 26, przekazuje informacje w postaci sygnalów elektrycznych poprzez przewód 36 do urzadzenia regulacyjnego 30.W urzadzeniu regulacyjnym 30, sygnaly przekazywane do mechanizmu 26 i mechanizmu 34, zostaja porówny¬ wane ze soba i przetwarzane na odpowiednie sygnaly przekazywane nastepnie do mechanizmu napedowego 38, na przyklad do silnika napedzajacego walek nakladajacy 20. Jezeli urzadzenie regulacyjne 30 otrzyma od mechanizmów 26 i 34 informacje, ze pasmo tkaniny 10 opuszczajace walek nakladajacy 20 ma nalozona niewystarczajaca ilosc srodka uszlachetniajacego, wtedy mechanizm napedowy 38 otrzymuje sygnal powodujacy zwiekszenie ilosci obrotów walka nakladajacego 20, wskutek czego zwieksza sie równiez ilosc kapieli uszlachetniajacej, doprowadzanej do materialu poddawanego obróbce. W ten sposób uzyskuje sie bardzo dokladnie regulowane nakladanie na material tekstylny, kapieli uszlachetniajacej w zadanych ilosciach. Jak wynika z powyzszego srodek uszlachetniajacy jest nakladany na material tekstylny 10 dokladnie w takiej ilosci, ze po opuszczeniu walka nakladajacego 20 nie jest juz potrzebne wyzymanie materialu dla usuniecia nadmiaru kapieli.W celu regulowania lepkosci kapieli 22, kadz 24 zawierajaca te kapiel, jest wyposazona w grzejnik 40.Ponadto w dolnej czesci walka nakladajacego 20, ponizej powierzchni kapieli 22 zamocowana jest lopatka zgarniajaca 42, która zapobiega tworzeniu sie pecherzy powietrznych oraz usuwa drobne czastki takie jak na przyklad czastki wlókien. Lopatka zgarniajaca 42 styka sie z powierzchnia walka nakladajacego 20.Zawierajacy kapiel uszlachetniajaca zbiornik 44, polaczony z pompa, sluzy do wprowadzania kapieli przewodem 46 do dolnej czesci kadzi 24, poprzez jeden lub wiecej oslonietych otworów wlotowych 48, które sa usytuowane poprzecznie do szerokosci kadzi 24, to znaczy wzdluz osi walka nakladajacego 20. Wskutek tego przy doprowadzaniu kapieli do kadzi 24 nie tworzy sie piana, a jednoczesnie dokonywane jest dokladne mieszanie. Dokladne mieszanie kapieli ulepszone jest jeszcze dzieki temu, ze nadmiar kapieli w kadzi 24 przelewa sie z powrotem do zbiornika 44, skad z powrotem przeplywa do dolnej czesci kadzi 24, przy czym kapiel wyplywajaca z kadzi 24 jest filtrowana i oczyszczana z niepozadanych zanieczyszczen.Material tekstylny 10 po przejsciu przez mechanizm rejestrujacy 34 usytuowany za walkiem nakladajacym , jest automatycznie przesuwany do zespolu suszacego 50, który zawiera konwencjonalne elementy, stosowane zwykle do suszenia materialów tekstylnych takie jak rozszerzarki tkanin, suszarki strumieniowe, petlowe, promiennikowe, cylindryczne lub inne. Zespól suszacy 50 jest zaopatrzony w przenosnik lancuchowy 52 poruszajacy sie z predkoscia mniejsza niz mechanizm podajacy 12, dzieki czemu naprezenie tkaniny zostaje zluznione. Tasma tkaniny 10 przechodzi do zespolu suszacego 50 dopiero po okreslonej przerwie, która uzyskuje sie przez zastosowanie pewnej liczby, nie pokazanych na rysunku, walków kierujacych, lub przez zastosowanie krótkotrwalego zwijania tasmy materialu.W zespole suszacym 50 tasma tkaniny 10 z nalozona warstwa kapieli uszlachetniajacej jest suszona calkowicie lub czesciowo. Nastepnie opuszcza zespól suszacy i przechodzi do mechanizmu rejestrujacego 54, który sluzy do mierzenia resztek wilgoci pozostalych w tkaninie. Jezeli okaze sie, ze pozostalosc wilgoci w tkaninie jest, na przyklad zbyt mala, wtedy glowica pomiarowa mechanizmu rejestrujacego 54, przekazuje sygnal poprzez przewód regulujacy 56 do mechanizmu podajacego 12, który odpowiednio zwieksza szybkosc przesuwania tasmy tkaniny 10 przez cale urzadzenie i zespól suszacy 50. Przy zwiekszonej szybkosci przesuwu materialu, czas jego obróbki .jest odpowiednio krótszy i wskutek tego pozostalosc wilgoci w tkaninie jest wieksza. Jest oczywiste, ze w sytuacji odwrotnej, mechanizm rejestrujacy 54 dostarczy sygnalu, który spowoduje zmniejszenie szybkosci przesuwu materialu przez urzadzenie. Wszystkie zmiany predkosci przesuwu materialu sa sygnalizowane przez mechanizmy rejestrujace 26 i 34, tak wiec jezeli jest to konieczne, to urzadzenie regulacyjne wspólpracujace z mechanizmem napedowym S8, powoduje odpowiednie zmiany predkosci walka nakladaja¬ cego 20, dzieki czemu na tkanine nakladana jesit (zawsze zadana ilosc srodka uszlachetniajacego.W opisanym powyzej przykladzie wykonania urzadzenie wedlug wynalazku jest przedstawiony pojedynczy walek nakladajacy, osadzony w jednej kadzi. Kapiel 22 moze zawierac srodek sieciujacy oraz jezeli to jest konieczne katalizatory i pomocnicze srodki wykanczajace. Mozliwe jest oczywiscie zastosowanie w jednej kadzi kilku walków nakladajacych 20, lub tez zastosowanie kilku kadzi, z których kazda zawiera jeden lub wiecej walków nakladajacych.Glówna zaleta urzadzenia wedlug wynalazku jest uzyskanie mozliwosci dokladnego regulowania predkosci przesuwu tasmy materialu 10 w stosunku do predkosci obwodowej walka lub walków nakladajacych 20, wskutek czego na tasme materialu nakladana jest bardzo dokladnie zadana ilosc srodka uszlachetniajacego^ Kontrola nakladanej ilosci srodka uszlachetniajacego moze byc równiez przeprowadzana w sposób nieciagly, na przyklad przez wazenie lubmiareczkowanie. .Najbardziej korzystne jest stosowanie ciaglego systemu regulacyjnego, takiego jak opisano powyzej, który6 90 335 moze byc oparty równiez na zasadzie absorpcji promieniowania. Mierzone sygnaly sa wykorzystane do regulowania predkosci obrotów walka lub walków nakladajacych. Ponadto nakladanie srodka uszlachetniaja¬ cego moze byc kontrolowane przez sprawdzanie ubytku w kadzi zawierajacej kapiel. W tym celu kadz jest zaopatrzone we wskaznik poziomu lub miernik 33, usytuowany w poblizu walka nakladajacego 20, lub zbiornika 44 polaczonego przewodem 35 z urzadzeniem regulacyjnym 30. Przy stosowaniu tego ukladu utrzymuje sie staly poziom kapieli w kadzi i dokladnie reguluje doprowadzanie kapieli ze zbiornika 44 w miare jej ubywania. Kazda zmiana poziomu kapieli w kadzi uruchamia miernik 33, który powoduje zmiane predkosci obrotów walka nakladajacego 20, za posrednictwem urzadzenia regulacyjnego 30 i mechanizmu napedowego 38.Dla uzyskania równomiernego nakladania na material srodka uszlachetniajacego, koniecznym warunkiem jest zapobiezenie tworzeniu sie na materiale fald lub zmarszczek. W tym celu material przeprowadzany jest krzywoliniowo pomiedzy jednym lub wieksza liczba walków naprezajacych 18, sluzacych do rozciagania materialu. Ponadto stwierdzono, ze bardzo korzystne jest zastosowanie walka prowadzacego usytuowanego pomiedzy walkami naprezajacymi i walkiem nakladajacym.Material z nalozonym juz srodkiem uszlachetniajacym jest zatrzymywany okresowo przed wejsciem do zespolu suszacego. W zwiazku z tym zmniejsza sie naprezenie materialu w kierunku wzdluznym, na przyklad przez zmniejszenie predkosci odbierajacego przenosnika lancuchowego 52 w stosunku do predkosci mechanizmu podajacego 12.Jezeli stosuje sie nakladanie róznego rodzaju kapieli uszlachetniajacych, wtedy kazda kapiel naklada sie oddzielnym walkiem nakladajacym. Mozna przy tym nakladac róznego rodzaju kapiele na te sama powierzchnie materialu lub na poszczególne czesci tej powierzchni materialu.Szczególna zaleta urzadzenia polega na mozliwosci bardzo dokladnego i odtwarzalnego nastawiania zadanej wartosci nanoszenia kapieli, • przez bezstopniowa regulacje stosunku predkosci materialu tekstylnego do predkosci obwodowej walków. Kontrolowanie nanoszonej ilosci moze sie odbywac z przerwami, na przyklad przez wazenie lub miareczkowanie. Mozliwe jest równiez stosowanie pracujacych bez przerwy ukladów rejestrujacych, pracujacych na przyklad na zasadzie absorpcji promieniowania, przy czym sygnal mierniczy moze byc uzyty bezposrednio do regulacji predkosci obrotu walków na zadana ilosc nanoszonej kapieli. Ta mozliwosc regulacji jest korzystna.Nanoszenie kapieli, moze byc prócz tego regulowane przez zuzycie kapieli, przy czym z góry obliczona ilosc cieczy, stale dozowana jest na walki, a liczba obrotów walków jest stale zmieniana za pomoca czujnika poziomu w kadzi walcowej, wzglednie w podlaczonym zbiorniku cieczy w ten sposób, ze poziom jest staly i przez to ilosc nanoszonej kapieli odpowiada dokladnie ilosci odplywajacej cieczy.Do usuwania pecherzyków powietrza, lub czasteczek substancji, jak na przyklad startego wlókna, sluzy umieszczona w kadzi rakla, stykajaca sie z walkami. Prócz tego okazalo sie korzystne doprowadzanie kapieli do kadzi od dolu, przez wiele otworów wlotowych umieszczonych na calej dlugosci kadzi. Dzieki takiemu ukladowi tworzy sie malo piany, przy równoczesnym dobrym przemieszaniu kapieli. To ostatnie moze byc jeszcze poprawione w razie potrzeby, przez cyrkulacje w przelewie.Waznym warunkiem równomiernego naniesienia kapieli, jest prowadzenie materialu przez walki tak aby nie posiadal on zadnych zmarszczek w tym celu material tekstylny doprowadzany jest do walków nakladaja¬ cych poprzez jeden lub kilka krzywoliniowych walków wyrównujacych, przy czym doswiadczenie wykazalo, ze szczególnie korzystnym ukladem, jest umieszczenie walków prowadzacych pomiedzy walkami wyrównujacymi a walkami nakladajacymi. Material tekstylny z nalozona kapiela jest doprowadzany poprzez krótka przestrzen przebywania, bezposrednio do agregatu suszacego, albo pozostawia sie go na dluzsza faze przebywania. Przy tym w wielu wypadkach jest korzystne, aby pracowac z mozliwie malym napieciem materialu tekstylnego w kierun¬ ku wzdluznym, na przyklad przez nastawienie malej, w porównaniu z doprowadzaniem materialu, predkosci urzadzenia odbierajacego material.Jezeli stosowana jest kapiel, skladajaca sie z kilku kapieli czesciowych, to dla kazdej kapieli mozna stosowac walki nakladajace, które rózne czesciowe kapiele nanosza na te sama strone materialu tekstylnego, lub tez, na przyklad przy dwóch czesciowych kapielach, jedna kapiel nanosi sie na jedna strone materialu, a druga kapiel na druga strone.Szczególnie korzystna cecha opisanego urzadzenia nakladajacego, polega na tym, ze w porównaniu ze zwykla technika impregnowania przez 'zanurzanie, praktycznie niemozliwe, jest zadne dzialanie wymienne pomiedzy zapasem kapieli, a materialem tekstylnym i przez to unika sie w duzym stopniu zmian w skladzie kapieli, na przyklad zubozenia w skladniki rzeczowe. Równiez utrzymanie stalej temperatury kapieli jest znacznie latwiejsze, niz przy sposobie zanurzania.Kapiel posiada zwykle temperature pokojowa. Jezeli kapiel zawiera skladniki lotne, to prace musza90 335 7 przebiegac w ochlodzonej kapieli. Z drugiej strony sklad kapieli moze wymagac podgrzania, w celu uzyskania korzystniejszej lepkosci ponizej 7 Cp i zapewnienie koniecznej sily przenikania.Material tekstylny zawierajacy kapiel, po krótkim lub dluzszym -czasie przebywania, jest suszony czesciowo lub calkowicie. Okres przebywania moze trwac kilka sekund lub tez tylko ulamek sekundy.W szczególnie niekorzystnych wypadkach, na przyklad przy bardzo scisle zwinietej tkaninie z odpowiednio powolnym przenikaniem kapieli, celowe jest równomierne nasycanie materialu tekstylnego kapiela uszlachetnia- jaca przez zastosowanie specjalnych zabiegów, jak wlaczenie przejscia dla powietrza lub pary, lub zastosowanie przejsciowej przerwy. Do tego celu moga równiez sluzyc urzadzenia mechaniczne, na przyklad umieszczone jedno za drugim stanowiska zwrotne o malych promieniach krzywizny, wyciskarki, zgniatarki, ciagarki, agregaty rozdzielcze w formie szczotek lub rakli.Material tekstylny jest nastepnie suszony, przy czym pozostalosc wilgotnosci zaleznie od zastosowanego sposobu, ksztaltuje sie nastepujaco: czesciowe suszenie przy stwierdzeniu pozostalej zawartosci wilgoci od 6—15% wagowych dla tak zwanego sieciowania wilgotnego, wzglednie ostrzejsze suszenie dla sieciowania suchego.Jezeli material tekstylny powinien byc podciagniety dopiero po mechanicznym zdeformowaniu, lub po obróbce konfekcyjnej sieciowania, to konieczne jest ostrozne suszenie. Przy kapielach trudno przenikajacych, korzystne jest utrzymywanie mozliwie wysokiej zawartosci pary powietrza suszacego a tym samym mozliwie, wysokiej temperatury chlodzenia.Na agregaty suszace nadaja sie urzadzenia, pracujace cieplem konwekcyjnym, kondenzacji, opromieniowa- nia, lub cieplem wysokiej czestotliwosci. Mala zawartosc wilgotnosci w materiale tekstylnym, umozliwia szybsze suszenie, wzglednie wymagajace mniejszego nakladu energii i przez to mozliwe jest zastosowanie urzadzen takich, jak na przyklad urzadzenia do suszenia wysoka czestotliwoscia, których dotad nie mozna bylo stosowac do materialów tekstylnych z duza zawartoscia kapieli, ze wzgledów ekonomicznych. Dalsza korzysc sposobu wedlug wynalazku polega na stosowaniu wodnistej kapieli przy mniejszym kurczeniu sie materialu, co zezwala na suszenie bez stosowania specjalnych urzadzen do napinania, na przyklad na cylindrach zamiast na ramach napinajacych.Po wysuszeniu i po mechanicznym odksztalceniu przez rozcieranie, wytlaczanie, naciaganie lub splaszcze¬ nie, wzglednie po dokonaniu konfekcji, przeprowadza sie reakcje srodka uszlachetniajacego z celuloza, w dodat¬ kowym stopniu ciepla (kondensacja), jezeli to nie nastapilo juz wczesniej, jak przy sieciowaniu wilgotnym, podczas suszenia, lub w nastepujacym po suszeniu okresie przebywania. Kondensacje przeprowadza sie w znanych sobie urzadzeniach, przy zastosowaniu ciepla konwekcyjnego, kondenzacji, opromieniowania, lub ciepla wysokiej czestotliwosci. Mozna jednak stosowac równiez energicznie promieniowanie.Przy dwustopniowym sposobie sieciowania, na przyklad przy dwojakim sieciowaniu lub przy kombinacji sieciowania suchego, pochodzacego od kwasnego lub alkalicznego sieciowania mokrego z drugim srodkiem sieciujacym, postepuje sie w znany sposób.Osieciowany material tekstylny, moze byc poddany obróbce wykonczeniowej, jak pranie, nadanie mu zywosci, lub stabilizacji wymiarów.Przyklad 1. Bawelniana imitacja popeliny (numer metryczny przedzy osnowowej 70, watku 55, liczba nitek na cm osnowy: 49, watek 24, ciezar metra kwadratowego 120 g poddawana jest wstepnej obróbce wysokouszlachetniajacej.Odmiana 1.1. 100 g/l kapieli zawierajacej 50% dwumetylo-dwuhydroksy-etylenomocznik nanosi sie na fular, przez zanurzenie i wycisniecie, z zatrzymaniem kapieli w ilosci 70% ciezaru suchej tkaniny.Odmiana 1.2. Druga kapiel zawiera 233 g/l tego samego roztworu wstepnej kondensacji, jest ona jednak nanoszona przy uzyciu urzadzenia nakladajacego, przy czym stosunek predkosci tkaniny do predkosci walków nakladajacych jest taki, ze powoduje przyswajanie kapieli w ilosci 30% ciezaru suchej tkaniny. Obydwie odmiany powoduja, ze wartosc 100% kondensatu na tkaninie wynosi 3,5% wagowych.Tkanina jest teraz suszona na ramach napinajacych, nastepnie nanoszone sa kapiel przyspieszajaca, 7,5% wodne kwasy solne w ilosci 7,0% w odniesieniu do ciezaru suchej tkaniny. Tkanina zawierajaca kwas jest gladko rozciagana i pozostawiona na 20 godzin w temperaturze pokojowej. Nastepnie jest prana w wodnym roztworze zawierajacym 2,5 g/l sody, plukana isuszona. i Próba technologiczna po 3 praniach z gotowaniem dala nastepujace wyniki:8 90 335 (Odmiana.1.1) srodek sieciujacy (Odmiana 1.2.) fulardowany srodek sieciujacy (porównanie) wedlug wynalazku Wash/Wear-Note (MONSANTO) kat pomiecia suchego materialu (°) MONSANTO (osnowa-watek) kat pomiecia mokrego materialu (°) MONSANTO (osnowa-watek) Wytrzymalosc na rozrywanie (kg) 3,5 220 270 18 4,0 240 280 17 Przyklady 2—6 i 8 opisuja sposób pracy przy uzyciu tylko jednej kapieli uszlachetniajacej.Przyklad 2. Zastosowana w przykladzie tkanina bawelniana poddana obróbce za pomoca dwumetyjo- propylenomocznika nie posiada zmarszczen.Uklad 2.1. (dla porównania ) roztwór wodny: 150 g/l roztworu dwurnetylo-propylenomocznika 50 wodny 18 g/l szesciowodny chlorek magnezu.Uklad 2.2 (dla sposobu wedlug wynalazku) roztwór wodny: 175 g/l roztworu dwurnetylo-propylenomocznika 50% wodny 22 g/l chlorku magnezu.W ukladzie 2.1. Kapiel nanoszona jest na fulard w zwykly sposób, przez zanurzenie i wygniecenie.W ukladzie 2.2. Zgodnie z wynalazkiem natryskuje sie równomiernie za pomoca dysz. Nastepnie suszy sie w temperaturze 120°C i kondensuje przez 5 minut przy temperaturze 150°C. Próba technologiczna, po trzech praniach z gotowaniem srodkami pioracymi w pralce, dala nastepujacewyniki: , Obróbka za pomoca Uklad 1.1. Uklad 2.2. (porównanie) (wynalazek) Aparatura Naniesiona kapiel */ Naniesiona ilosc 100% srodka sieciujacego */ Kat (°) zmiecia suchego materialu (osnowa-watek) kat (°) zmiecia mokrego materialu MONSANTO (osnowa-watek) Wytrzymalosc na rozrywanie (kg) w kierunku watku 69% ,2% 235 255 22 % 2,6% 255 260 _ - 150 200 */ w odniesieniu do ciezaru suchej tkaniny Chociaz przy ukladzie 2.2. zastosowana zostala tylko polowa srodka uszlachetniajacego, to mozna uzyskac równie dobry, o ile lepszy efekt niemiecia.Przyklad 3. Uzyta w przykladzie I tkanina bawelniana, obrabiana jest za pomoca mniej wiecej 50% roztworu dwumetylo-dwuhydroksy-etylenomocznika przy czym nanoszone sa wdanym wypadku dwa stezenia konwencjonalne (fular) i wedlug wynalazku (walki nakladajace). Suszenie odbywa sie na ramach napinajacych, przy temperaturze 130°C do 3-4% pozostalej wilgotnosci, stezenie przy 150°C podczas 5 minut.Jako katalizator zastosowano szesciowodny chlorek magnezu w ilosci 13,5% zastosowanej wdanej chwili ilosci srodka uszlachetniajacego bedacego w handlu.Odmiany doswiadczen i wartosci z technicznego badania przeprowadzonego po trzech godzinach prania z gotowaniem, przedstawione sa na ponizszej tabeli.90 335 0 Odmiana Sposób nanoszenia Ilosc nanoszenia 1/ Stezenie 50% srodka sieciujacego - w kapieli - na tkaninie 2/ Wash/Wear-Note (MONSANTO) kat zmiecia suchego materialu (°) MONSANTO (osnowa-watek) kat zmiecia mokrego materialu (°) MONSANTO (osnowa-watek) Wytrzymalosc na rozrywanie (kg) w kierunku watku 3.1. napawanie 3 / 70% 75 g/l ,2% 3.0 210 235 26 3.2 , nakladanie 4 / % - 175 g/l ,2% 3.6 245 255 3.3 napawanie 3 / 70% 150 g/l ,5% 3.7 250 250 21 3.4. nakladanie4/ % 350 g/l ,5% 4.0 285 270 16 1/ kapiel uszlachetniajaca, w odniesieniu do ciezaru suchego materialu 2/ w odniesieniu do ciezaru suchego materialu 3/ porównanie 4/ wedlug wynalazku Z otrzymanych wyników wynika, ze sposób wedlug wynalazku daje znacznie lepszy efekt.Przyklad 4. Tkanine bawelniana wymieniona w przykladzie I sieciuje sie na mokro za pomoca dwumetylo-dwuhydroksy-etylenomocznika, przy zastosowaniu 40% roztworu katalizatora dla sieciowania mokre¬ go, w odniesieniu do uzytej ilosci wagowej 50% srodka sieciujacego.Nanoszenie odbywa sie przy obu odmianach, za pomoca poziomej dwuwalkowej napawarki, przy czym kapiel znajduje sie pomiedzy walkami obracajacymi sie z bocznymi plytami uszczelniajacymi. W odmianie konwencjonalnej (4.1.) tkanina biegnie od góry przez kapiel, a nastepnie przez szczeline zgniatarki i uzyskuje przy tym nasycenie kapiela w ilosci 68%, w odniesieniu do ciezaru suchego materialu.Nasycenie wedlug wynalazku w odmianie 4.2 nastepuje natomiast w ten sposób, ze tkanina jest prowadzo¬ na tylko przez obydwa walki, przy czym walki napedzane sa w ten sposób, ze obracaja sie one w odwrotnym kierunku wynurzajac sie z kapieli i oddaja przy tym kapiel na tkanine. Obydwa walki obracaja sie zmniejsza predkoscia w stosunku do tkaniny, przez co tkanina zabiera znajdujaca sie na walkach warstewke kapieli.Nastawiona jest ilosc nasycenia 30% w odniesieniu do ciezaru suchego materialu. Po naniesieniu kapieli, przy obydwu odmianach suszy sie od 6—8% zawartosci wilgotnosci i nastepnie material szczelnie zawiniety folia polietylenowa pozostawia sie w temperaturze pokojowej.Potem usuwa sie kwasny katalizator za pomoca obróbki zasadowej, a material dokladnie sie pierze. Po trzech praniach z gotowaniem, uzyskuje sie nastepujace wartosci: Odmiana Ilosc naniesiona '' Stezenie 50% srodka sieciujacego w kapieli1' - na tkaninie 2' Wash/Wear-Note (MONSANTO) kat zmiecia suchego materialu (°) (MONSANTO) kat zmiecia mokrego materialu (°) (MONSANTO) Wytrzymalosc na rozrywanie (kg) w kierunku watku 4.1 (porównanie) 68% . 150 g/l ,4% 3,2 215 270 23 4.2 (wedlug wynalazku) % 340 g/l ,4% 3,7 240 285 1/ kapiel uszlachetniajaca, w odniesieniu do ciezaru suchej tkaniny 2/ w odniesieniu do ciezaru suchego materialu.Przyklad 5. Zastosowana w przykladzie 1 tkanina bawelniana wykanczana jest — bez prasowania — ¦1Q 90 335 wedlug szwajcarskiego opisu patentowego nr 466 206, przy zastosowaniu gazowego katalizatora.Kapiel uszlachetniajaca dla porównania (odmiana 5.1) i sposób wedlug wynalazku (odmiana 5.2), roztwór wodny z: 100 g/l dwumetylo-dwuhydroksy-etylenomocznika 50% roztwór 40 g/l emulsja polietylenowa, 25% roztwór 0,5 g/l niejonowany srodek sieciujacy.Przy odmianie porównawczej (5.1.), tkanine zanurza sie w kapieli uszlachetniajacej, przeciaga sie przez dwuwalkowa napawarke do nasycenia kapiela w ilosci 66% w odniesieniu do ciezaru suchej tkaniny, a nastepnie suszy sie w ramach napinajacych, przy temperaturze 130°C, do pozostalosci wilgotnosci 5% i chlodzi sie ponad walkami, do temperatury 35°C.Przy odmianie wedlug wynalazku (5.2.) kapiel uszlachetniajaca nanosi sie tak jak w przykladzie 1., przy zastosowani walków nakladajacych, przy czym stosunek predkosci tkaniny do predkosci walków jest tak wyregulowany, ze uzyskuje sie nasycenie kapiela w ilosci 35%, w odniesieniu do ciezaru suchego materialu.Suszenie i nastepujace po tych chlodzenie, nastepuje tak, jak w odmianie porównawczej (5.1.); Obydwie odmiany prowadzone sa teraz w agregacie opisanym w szwajcarskim opisie patentowym nr 466'206 z gotujacym sie kwasem solnym, z predkoscia 60 m/min., z czego wynika czas styku ponad szczelina wyjsciowa pary, wynoszacy dokladnie 2 sekundy. Obydwie odmiany tkaniny wchlaniaja przy tym dokladnie 0,8% kwasu solnego i 0,4% wody, w odniesieniu do ciezaru suchej tkaniny.W ten sposób nasycone tkaniny, sa doprowadzane bezposrednio do pralki, prane w srodkach neutralizuja¬ cych i w zwykly sposób wykanczane.Po trzech praniach z gotowaniem, uzyskuje sie nastepujace wartosci: Wash/Wear-Note (MONSANTO) Kat zmiecia suchego materialu (°) MONSANTO (osnowa-watek) Kat miecia mokrego materialu (°) MONSANTO (osnowa-watek) Wytrzymalosc na rozrywanie (kg) w kierunku watku Odmiana porównawcza .1 4.1 238 275 18 Odmiana wedlug wynalazku .2 3.9 245 282 17 Jakkolwiek ta odmiana wedlug wynalazku zawiera dokladnie polowe srodka uszlachetniajacego, to praktycznie uzyskuje sie takie same wyniki jak przy odmianie porównawczej.Przyklad 6. Material na spodnie z przedzy mieszanej 70 (30 ppliester) wlókno ciete celulozowe, o ciezarze metra kwadratowego 215 g, obrabia sie wstepnie, farbuje i suszy.W celu uzyskania wlasciwosci, „stalego wyprasowania", stosuje sie nastepujaca kapiel uszlachetniajaca: wodny roztwór ze 100 g/l dwumetylo-dwuhydroksy-etylenomocznika • 50% roztwór g/l zmiekczacz (odporny na pranie, g/l szesciowodnego chlorku magnezu.Kapiel uszlachetniajaca nanoszona jest w odmianie 6.1 (porównanie)przez zanurzenie i odcisniecie w napa- warce z efektem 51—53% wilgotnosci, w odniesieniu do ciezaru suchej tkaniny. W odmianie wedlug wynalazku (6.2) nanoszona jest ta sama kapiel uszlachetniajaca przez nakladanie, w,ilosci od 28—30%.Suszenie dla obydwu odmian, odbywa sie w ramach napinajacych o szesciu polach, przy 110—120°C, do pozostalosci wilgotnosci 6—8%. Predkosc dla odmiany 6.1, wynosi 20 m/min., dla odmiany 6.2 wynosi m/min. W ten sposób uszlachetniona tkanina przerabiana jest na spodnie uzywane w czasie wolnym od zajec, które po prasowaniu sa prazone w piecu przy temperaturze 150—160°C przez 12 minut.Próbne spodnie wykonane wedlug odmiany 6.1. i 6.2. wykazuja po praniu i wysuszeniu jednakowe wlasciwosci „stalego wyprasowania", jakkolwiek odmiana wedlug wynalazku zawiera tylko okolo 56% ilosci srodka uszlachetniajacego, w stosunku do odmiany porównawczej.Przyklad 7. Wzorcowy, material na koszule sportowe z kolorowej przedzy, z 100% celulozy o cieza¬ rze 135 g/m2, po zwyklej obróbce wstepnej, wykanczany jest wedlug wynalazku przy zastosowaniu dwóch90335 11 czesciowych kapieli.Na pierwszym walku nakladajacym nanoszone jest na prawa strone tkaniny, 30% wodnej kapieli, zawierajacej 400 g/l roztworu dwumetylomocznika 50% roztwór g/l zmiekczacz (porównaj przyklad 6) 0,5 g/l zmiekczacz (srodek sieciujacy na zasadzie sulfonamidu).Po tym pierwszym przejsciu przez walek, tkanina przesuwa sie po przejsciu 6 m przez drugi walek nakladajacy i jest przy tym powlekana po lewej stronie, roztworem wodnym, zawierajacym 60 g/l katalizatora w ten sposób, ze cala ilosc naniesionej kapieli, w odniesieniu do ciezaru suchej tkaniny, wynosi 45%. Nastepnie tkanina przesuwa sie przez parowniki i ramy napinajace. Na szesciopolowych ramach napinajacych, w tym samym przejsciu, jest suszona i kondensowana, przy temperaturze 140°C, w czasie 40 sekund.Otrzymuje sie tkanine o dobrej stabilnosci wymiarowej i dobrymi wlasciwosciami pielegnacji. Stosowanie dwóch kapieli czesciowych, prowadzi do wysokiej trwalosci kapieli, w przeciwienstwie do zwyklej techniki jednej kapieli która przy poprzednio stosowanych skladnikach uszlachetniajacych, juz po kilku godzinach zawiera wytracenia.Przyklad 8. Tkanina na plaszcze przeciwdeszczowe, wstepnie przygotowana i zabarwiona, imitacje popeliny ze 100% bawelny o ciezarze 180 g/m2, jest hydrofobowana przy zastosowaniu reakcyjnego srodka hydrofobujacego w organicznym rozpuszczalniku.Stosuje sie roztwór o zawartosci 20 g/l reakcyjnego srodka hydrofobujacego na zasadzie zastepujacego kwasy tluszczowe kondensatu melaminowego (w trójchloroetylenie.W odmianie 8.1 (porównanie), srodek uszlachetniajacy natryskiwany jest stale przez dysze, przy czym tkanina zostaje nasycona mniej wiecej 100% wagowych srodka uszlachetniajacego. W odmianie 8.2 (wedlug wynalazku) ograniczona ilosc nanoszonego srodka uszlachetniajacego sposobem nakladania wynosi 45%.W obu odmianach suszenia odbywa sie w urzadzeniu wyposazonym w urzadzenie do odzyskiwania rozpuszczalnika, przy temperaturze 130°C, przy czym równoczesnie odbywa sie kondensacja.Próba zraszania w obydwu odmianach, po 10 minutach zraszania, daje wartosc nasaczenia 10%. PL