Przedmiotem wynalazku jest siedzenie kierowcy do pojazdów mechanicznych, zwlaszcza ciagnika i innych pojazdów terenowych, w których wyste¬ puja liczne drgania i inne ruchy, a w szczególnosci uzywane w takich pojazdach siedzenia, które sa zdolne do wykonywania tlumionego ruchu w od¬ powiedzi na drgania i inne ruchy.Pojazdy terenowe takie jak ciagniki rolnicze i im podobne pojazdy narazaja kierowce na znacz¬ ne drgania i inne ruchy a to ze wzgledu na rodzaj samego pojazdu a takze ze wzgledu na wyboje i nierównosci terenu, z którymi zwykle te pojazdy sie spotykaja. W konsekwencji, siedzenia tych po¬ jazdów sa tak zaprojektowane, aby mogly wyko¬ nywac ograniczony i tlumiony ruch w jednym albo k^ku kierunkach, dla skompensowania wymienio¬ nych powyzej drgan i innych ruchów. Wiele star¬ szych siedzen ciagnikowych bylo tak skonstruowa¬ nych, ze mogly wykonywac jedynie ruch w pionie.Ruch ten byl z reguly kontrolowany przez tloki tlumiace i podobne urzadzenia. Pózniej pojawily sie konstrukcje siedzen ciagnikowych, które oprócz tlumienia ruchu pionowego tlumily równiez ruch w plaszczyznie poziomej, albo tez które tlumily ruch jedynie w plaszczyznie poziomej.Przyklad siedzenia stosowanego w ciagnikach i podobnych pojazdach terenowych, przystosowa¬ nego do tlumienia ruchu w zasadniczo poziomym kierunku jest ujawniony w zgloszeniu patentowym 2 Stanów Zjednoczonych Ameryki Pólnocnej nr 960 125 zlozonym w dniu 13 listopada 1978 r.Siedzenie opisane w tym zgloszeniu patentowym tlumi ruch w kierunku do przodu i do tylu, dzieki 5 zespolowi zamontowanemu pod poduszka siedze¬ nia, który to zespól zawiera szereg lozysk slizgaja¬ cych sie wzdluz równoleglych pretów. Siedzenie jest utrzymywane w swoim znamionowym poloze¬ niu przez pare sprezyn dzialajacych naprzeciwko io siebie, a ruch siedzenia jest tlumiony przez tlok.Dalsze przyklady znanych ukladów siedzenia ma¬ jacych tlumienie ruchu w kierunku przód-tyl przedstawiono w opisach patentowych Stanów Zjednoczonych Ameryki Pólnocnej nr nr: 3 100 617, 15 2 932, 342, 3 190 592, 3 100 618.Jeszcze inne przyklady znanych ukladów siedzen 0 ograniczonym albo tlumionym ruchu przedstawio¬ no w opisach patentowych Stanów Zjednoczonych Ameryki Pólnocnej nr nr: 3 245 486, 3 061260, 20 3 335 996, 3 999 800, 4 099 777, 3 917 210, 4195 883, 4 128 217, francuskim opisie patentowym nr 742 189 oraz w opisie patentowym Wielkiej Brytanii nr 1 303 936.Poprzednio opisane znane uklady siedzen, z re- 25 guly ograniczaja sie do tlumienia ruchu w plasz¬ czyznie poziomej albo ruchu wzdluz jednej osi albo tez ruch w kierunku poruszania sie pojazdu.Zaleznie od rodzaju ruchu zwykle spotykanego w pojezdzie moze to byc kierunek przód-tyl albo kie- :o runek poprzeczny. W praktyce, drgania i inne spo- 135 5613 135561 4 tykane ruchy wystepuja we wszystkich kierunkach, jakkolwiek w jednym kierunku takim jak przód- -tyl moga byc wieksze niz w innym kierunku.Celem wynalazku jest skonstruowanie siedzenia, które tlumiloby ruchy wzdluz wiecej niz jednej osi lezacej w zasadniczo poziomej plaszczyznie. W ide¬ alnym rozwiazaniu, siedzenie powinno miec mozli¬ wosc tlumienia ruchu w jakimkolwiek dowolnym kierunku lezacym w zasadniczo poziomej plasz¬ czyznie.¦ Cel wynalazku osiagnieto przez skonstruowanie siedzenia kierowcy do pojazdów mechanicznych z tlumieniem wielokierunkowych drgan, zawiera¬ jace oparcie, - poduszke siedzenia, porecze, zespól siedzenia, srodki umozliwiajace ograniczony ruch isespoLu siedzenia iwzgledem zespolu podstawy wzdluz dowolnej osi przesuwu, w zasadniczo po- Siomej plaszczyznie, oraz srodki sprezynujace trzymujace zespól cedzenia w polozeniu central¬ nym wzgledem zespolu podstawy, które to siedze¬ nie ma posredni zespól, zamocowany pomiedzy zespolem podstawy i zespolem siedzenia, przy czym posredni zespól zamocowany jest przesuwnie wzgledem zespolu podstawy, z mozliwoscia ogra¬ niczonego ruchu tylko w jednym kierunku, pod¬ czas gdy zespól siedzenia zamocowany jest prze¬ suwnie wzgledem posredniego zespolu, z mozli¬ woscia ograniczonego ruchu tylko w kierunku prostopadlym wzgledem kierunku ruchu posred¬ niego zespolu.Zespól podstawy zawiera plyte podstawy, pos¬ redni zespól zawiera plyte przytrzymujaca lozyska, zespól siedzenia zawiera dolna plyte lozyskowa i podstawe siedzenia usytuowana ponad dolna ply¬ ta lozyskowa zamocowana obrotowo wzgledem dol¬ nej plyty lozyskowej, przy czym w plycie przy¬ trzymujacej lozyska zamocowanych jest kilka lo¬ zysk, które stykaja sie z plyta podstawy i dolna plyta lozyskowa, plyta przytrzymujaca lozyska za¬ mocowana jest przesuwnie wzgledem plyty pod¬ stawy, z mozliwoscia przesuwu wzdluz pierwszej osi, zas dolna plyta lozyskowa zamocowana jest przesuwnie wzgledem plyty przytrzymujacej lo¬ zyska, z mozliwoscia przesuwu wzdluz drugiej osi.Plyta przytrzymujaca lozyska zawiera kilka wy¬ dluzonych szczelin, w których usytuowane sa rolki, zamontowane w plycie podstawy i wchodzacych do wspomnianych szczelin oraz kilka wydluzonych szczelin, w których usytuowane sa rolki, zamonto¬ wane w dolnej plycie lozyskowej. •;.,.Siedzenie ma zespól obrotowy usytuowany po¬ miedzy podstawa siedzenia i dolna plyta lozysko¬ wa, zawierajacy obrotowa tarcze usytuowana po¬ miedzy dolna plyta lozyskowa oraz podstawa'Sie¬ dzenia, dolna tarcza lozyskowa, usytuowana na podstawie siedzenia, tarcza przytrzymujaca lo¬ zyska, usytuowana na dolnej tarczy lozyskowej, majaca duza liczbe kulek lozyskowych stykajacych sie z dolna tarcza lozyskowa, górna tarcza lozysko¬ wa, usytuowana ponad tarcza przytrzymujaca lo¬ zyska, stykajaca sie z kulkami lozyskowymi oraz kolnierz, zamocowany na dolnej plycie lozyskowej w centralnym otworze plyty lozyskowej, przecho¬ dzacy przez centralne otwory w obrotowej tarczy, podstawie siedzenia i w dolnej tarczy lozyskowej.Siedzenie ma kolek zamocowany na plycie pod¬ stawy i wystajacy z niej pionowo do góry, sprezy¬ ny polaczone z kolkiem i wspornikami podstawy siedzenia oraz amortyzatory, polaczone z kolkiem 5 i wspornikami podstawy siedzenia.Siedzenie zawiera czesc krzyzakowa zamonto¬ wana na kolku, z która sa polaczone konce trzech sprezyn, rozmieszczonych w równych odleglosciach dokola kolka, oraz konce dwóch amortyzatorów, umieszczonych prostopadle wzgledem siebie, przy czym jeden z amortyzatorów ma koniec polaczony z czescia krzyzakowa, zas drugi z amortyzatorów ma koniec polaczony z kolkiem.Siedzenie zawiera pare slizgowych ustawiaczy, majacych podwójne prowadnice zamontowane na dolnej powierzchni plyty podstawy oraz zespól ustalajacy do zablokowania plyty podstawy w ustalonym polozeniu wzgledem nieruchomej listwy.Zespól ustalajacy zawiera zapadke ustalajaca, przegubowo polaczona z plyta podstawy, której para zebów jest przystosowana do zaczepienia o nieruchoma listwe oraz dzwignie ustalajaca, po¬ laczona z plyta przytrzymujaca lozyska, zahacza¬ jaca o zapadke ustalajaca. Zespól ustalajacy po¬ nadto zawiera sprezyne normalnie dociskajaca za¬ padke ustalajaca i sprezyne normalnie naciskajaca na dzwignie ustalajaca, w kierunku umozliwiaja¬ cym zapadce ustalajacej zahaczenie o dzwignie ustalajaca.Siedzenie zawiera ponadto srodki unieruchamia¬ jace, polaczone z podstawa siedzenia, dla unieru¬ chomienia podstawy siedzenie wzgledem dolnej plyty lozyskowej dla zabezpieczenia podstawy sie¬ dzenia przed obrotem. Dolna plyta lozyskowa ma na zewnetrznym obwodzie szereg zebów, a srodki unieruchamiajace zawieraja obrotowa dzwignie blokady, przegubowo polaczona z podstawa siedze¬ nia, której czesc moze zazebiac o jeden z szeregu zebów, oraz sprezyne, dla odciagania albo dociskania obrotowej dzwigni blokady od albo do dolnej plyty lozyskowej.Siedzenie zawiera ponadto srodki dla selektyw¬ nej blokady dolnej plyty lozyskowej, plyty przy¬ trzymujacej lozyska oraz plyty podstawy dla za¬ bezpieczenia ich przed wykonywaniem ruchów wzgledem siebie. Srodki dla selektywnej blokady stanowi otwór w plycie podstawy, kolek zamonto¬ wany na dolnej plycie lozyskowej oraz srodki prze¬ suwne pionowo, wchodzace do otworu, dla selek¬ tywnego podnoszenia i opuszczania kolka. Srodki dla selektywnego podnoszenia i opuszczania kolka zawieraja rolke zamontowana na górnym koncu kolka, plyte blokujaca tlumienie przegubowo za¬ montowana na dolnej powierzchni podstawy siedze¬ nia i majaca zakrzywiona krawedz zaczepiajaca o rolke, gdy podstawa siedzenia znajduje sie w selektywnym obrebie katowym wzgledem dolnej plyty lozyskowej, oraz dzwignie blokujaca tlumie¬ nie, przegubowo polaczona z dolna powierzchnia podstawy siedzenia, zaczepiajaca o plyte blokujaca tlumienie, dla przechylenia plyty blokujacej tlu¬ mienie przy obrocie dzwigni, blokujacej tlumienie.Siedzenie ma pierwsze rolki, zamontowane obro¬ towo w posrednim zespole, o równoleglych osiach, stykajace sie z zespolem podstawy, oraz drugie 15 20 25 30 35 40 45 50 55 605 135 561 rolki, zamontowane obrotowo w zespole posrednim, majace równolegle csio prostopadle do osi pierw¬ szych rolek, stykajace sie z zespolem siedzenia.Siedzenie ma srodki tlumiace i centrujace, za¬ wierajace pierwszy amortyzator, wlaczony pomiedzy posredni zespól i zespól podstawy, równolegly do osi drugich rolek i pierwsza pare sprezyn, wlaczo¬ nych pomiedzy wspólny element ustalajacy na zespole podstawy i usytuowane przeciwlegle czesci, posredniego zespolu, wspólosiowych o osi równo¬ leglej do osi drugich rolek, drugi amortyzator, wla¬ czony pomiedzy posredni zespól siedzenia, równo¬ legly do osi pierwszych rolek, oraz druga pare sprezyn, zamontowana pomiedzy wspólna podpora w zespole siedzenia i przeciwleglymi czesciami posledniego zespolu wspólosiowych o osi równo¬ leglej do osi pierwszych rolek.Przedmiot wynalazku jest uwidoczniony w przy¬ kladzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia siedzenie kierowcy, wedlug wynalaz¬ ku, umozliwiajace tlumienie drgan wielokierunko¬ wych, w widoku perspektywicznym, fig. 2 — sie¬ dzenie z fig. 1 w widoku perspektywicznym i w rozlozeniu, w którym dla przejrzystosci nie uwi¬ doczniono oparcia oraz poreczy, fig. 3 — plyte przytrzymujaca lozyska ukladu z fig. 2 w widoku z góry, fig. 4 — uklad z fig. 2 po jego zlozeniu, w widoku z góry, przy czym linia przerywana uwidoczniono obrys poduszki siedzenia, fig. 5 — uklad z fig. 4, w widoku z boku, przy czym linia przerywana uwidoczniono obrys czesci poduszki siedzenia, fig. 6 — przekrój wzdluz linii 6—6 ozna¬ czonej na fig. 5, fig. 7 — przekrój wzdluz linii 7—7 oznaczonej na fig. 5, fig. 8 — fragment ukladu z fig. 4 w widoku z przodu, fig. 9 — fragment ukladu na fig. 7 w widoku z przodu, fig. 10 — zespól zapadki ustalajacej oraz dzwigni do regu¬ lacji polozenia siedzenia na parze wsporników slizgowych, w widoku perspektywicznym, fig. 11 — dzwignie blokowania obrotu siedzenia w widoku perspektywicznym, fig. 12 — zespól blokowania ruchu siedzenia w rozlozeniu w widoku perspekty¬ wicznym, fig. 13 — inne rozwiazanie ukladu wed¬ lug wynalazku tlumiacego drgania wielokierunko¬ we siedzenia kierowcy w rozlozeniu w widoku perspektywicznym.Fig. 1 przedstawia siedzenie 10 wedlug wyna- ulazku umozliwiajace tlumienie drgan wielokie¬ runkowych. Siedzenie 10 zawiera poduszke sie¬ dzenia 12, która swym tylnym koncem podtrzy¬ muje oparcie 14. Poduszka siedzenia 12 i oparcie li wcpólnie podtrzymuja pare naprzeciwleglych po¬ reczy 16. Poduszka siedzenia 12, oparcie 14 i po¬ recze 16 sa zaprojektowane w znany sposób.Siedzenie 10 jest zdolne do wykonywania wzgle¬ dem wspornika 18 tlumionego ruchu w dowolnym kierunku w zasadniczo poziomej plaszczyznie. I tak, siedzenie 10 moze wykonywac tlumiony ruch w kierunku przód-tyl, tak jak to zaznaczono strzal¬ ka 20. Równoczesnie siedzenie 10 moze wykony¬ wac tlumiony ruch boczny, tak jak to zaznaczono strzalka 22. Ponadto, siedzenie 10 moze przemiesz¬ czac sie w kazdym innym kierunku pomiedzy strzalkami 20 i 22, tak przykladowo w kierunkach z?.zii£cz;-nych strzalkami 24 i 26. Poszczególne strzalki 20, 22, 24 i 26 uwidoczniono jedynie tytu¬ lem przykladu i ponownie nalezy podkreslic, ze siedzenie 10 w odpowiedzi na drgania i inne ruchy moze wykonywac tlumiony ruch ze znamionowego 5 polozenia srodkowego w dowolnym kierunku le¬ zacym w zasadniczo poziomej plaszczyznie.Siedzenie 10 ma trzy rózne, recznie sterowane, elementy sterujace, to jest dzwignie ustalajaca 30, dzwignie 32 blokady obrotu i dzwignie 34 blokady tlumienia. Jak to ponizej opisano, siedzenie 10 jest zamocowane na parze slizgowych wsporników.Skierowany na zewnatrz ruch dzwigni ustalajacy 30 odsprzega siedzenie 10 od slizgowych wsporników, co umozliwia regulacje polozenia siedzenia 10 wzgledem wspornika 18 w kierunku przód-tyl. Po osiagnieciu przez siedzenie 10 zadanego polozenia w kierunku przód-tyl, dzwignia ustalajaca 30 zostaje zwolniona, co powoduje zablokowanie sie¬ dzenia 10 w tym polozeniu. Dzwignia 32 blokady obrotu jest stosowana do blokowania obrotu sie¬ dzenia 10. Gdy dzwignia 32 znajduje sie w jednym polozeniu, siedzenie 10 moze sie swobodnie obracac albo przekrecac wzgledem wspornika 18. Gdy dzwignia 32 blokady obrotu zostanie przesunieta w przeciwlegle polozenie, wówczas siedzenie 10 zosta¬ je zablokowane w okreslonym polozeniu katowym i nie moze byc obrócone. Przy dzwigni 34 blokady tlumienia ustawionej w jednym polozeniu, siedzenie 10 moze swobodnie wykonywac tlumiony ruch w dowolnym kierunku co uwidoczniono za pomoca strzalek 20, 22, 24 i 26. Przy siedzeniu 10, znajduja¬ cym sie w znamionowym polozeniu srodkowym, dzwignia 34 blokady tlumienia moze byc przesu¬ nieta do przeciwleglego polozenia, w którym zostaje zablokowany tlumiony ruch siedzenia 10.Na fig. 2—12, przedstawiono korzystne rozwiaza¬ nie urzadzenia wsporczego, które jest umieszczone pod poduszka siedzenia 12 i dlatego jest niewi¬ doczne na fig. 1, a które umozliwia zarówno obra¬ canie sie siedzenia 10 jak i jego tlumiony ruch w dowolnym kierunku. Poszczególne czesci siedze¬ nia 10 i ich wzajemne rozmieszczenie uwidoczniono na poszczególnych figurach, przy czym najlepiej to uwidoczniono na fig. 2.Jak wynika z fig. 2—12, siedzenie 10 zawiera pare slizgowych wsporników 40 i 42, zamocowa¬ nych równolegle w pewnej odleglosci od siebie na wsporniku 18 pokazanym na fig. 1. Wsporniki 40 i 42 maja znana konstrukcje, a kazdy z nich za¬ wiera wydluzona listwe dolna 44 mocowana do wspornika 18 oraz górna, pusta obudowe 46, która czesciowo obejmuje listwe 44 i slizga sie po niej.Czesc zewnetrznej scianki obudowy 46 wspornika 40 ma wyciecia usytuowane tak, aby odslonic dwa z szeregu otworów 48 rozstawionych wzdluz zew¬ netrznej scianki dolnej listwy 44. Jak to zostanie pózniej bardziej szczególowo opisane, dzwignia ustalajaca 30 tak kontroluje polozenie zapadki usta¬ lajacej 52, aby para zebów 54 na zapadce ustala¬ jacej 52, sprzegla sie z dwoma otworami 48, celem zatrzasniecia siedzenia 10 na dolnej listwie 44 w zadanym polozeniu kierunku przód-tyl. Powoduje to, ze plyta 60, która jest zamocowana do górnej obudowy 46 wsporników 40 i 42 przyjmuje zadane polozenie w kierunku przód-tyl. 15 20 25 30 35 40 45 50 C3 O7 135 561 s Plyta 60 oraz wsporniki 40 i 42 tworza razem zespól podstawy 62 dla siedzenia 10. Po ustawieniu wsporników 40 i 42, plyta 60 pozostaje sprzegnieta ze wspornikiem 18 za posrednictwem wsporników 40 i 42, w zadanym polozeniu na kierunku przód- -tyl. Nastepnie, pozostale czesci skladowe siedze¬ nia 10 moga wykonywac ruchy wzgledem plyty 60 celem tlumienia drgan i innych ruchów, którym jest poddawane siedzenie 10, Na wierzchu plyty 60 jest umieszczona plyta 64 przytrzymujaca lozyska pokazana bardziej szcze¬ gólowo na fig. 3 i która zawiera zespól posredni 66 siedzenia 10. Plyta 64 ma trzy rózne okragle otwo¬ ry 68 dla przyjmowania trzech róznych grup lo¬ zysk 70. Jak to pokazano na fig. 7 oraz na fig. 2, kazda grupa lozysk 70 zawiera uszczelke filcowa 72 umieszczona wewnatrz otworu 68 oraz szereg kulek lozyskowych 74 rozmieszczonych wewnatrz uszczel¬ ki filcowej 72. Gdy grupy lozysk 70 znajduja sie na swych miejscach w otworach 68, to wówczas kulki 74 stykaja sie z górna powierzchnia plyty 60 i z dolna powierzchnia plyty lozyskowej 80 umiesz¬ czonej nad plyta 64 przytrzymujaca lozyska. Dolna plyta lozyskowa 80 obejmuje spód zespolu 82 sie- . dzenia, który zawiera poduszke siedzenia 12, oparcie 14 oraz porecze 16 pokazane na fig. 1.Grupy lozysk 70 pozwalaja na ruch plyty 64 trzymajacej lozyska wzgledem plyty 60 oraz dolnej plyty lozyskowej 80 wzgledem plyty 64 przytrzy¬ mujacej lozyska. Te wzgledne ruchy sa ograniczo- „ ne do okreslonych osi przez uklad wydluzonych szczelin i dopasowanych do nich rolek. Plyta 64 przytrzymujaca 64 za pierwsza pare wydluzonych szczelin 84 umieszczonych w przedniej i tylnej czesci plyty 64. Jak te pokazano na fig. 3, osie . wzdluzne 86 szczelin 84 sa równolegle do pierwszej osi 88 przechodzacej przez plyte 64 przytrzymujaca lozyska w kierunku przód-tyl. W wydluzonych szczelinach 84 usytuowane sa rolki 90 obrotowo za¬ mocowane na górnej powierzchni plyty 60 za po¬ moca pary sworzni 92 zamocowanych do plyty 60 za pomoca nakretek ustalajacych 93. Kazda z rolek 9j0 jest usytuowana wewnatrz jednej z wydluzo¬ nych szczelin 84 i jest do niej dopasowana slizgo¬ wo co umozliwia slizgowy ruch szczeliny 84 wzgle¬ dem znajdujacej sie w niej rolki 90. Pozwala to plycie 64 przytrzymujacej lozyska na wykonywa¬ nie wzgledem plyty 60 ruchu slizgowego w kie¬ runku przód-tyl oznaczonym strzalka 94 równo¬ legla do kierunku pierwszej osi 88. Kulki 74 nale¬ zace do pierwszej grupy lozysk 70 tocza sie po powierzchni plyty $0 ulatwiajac ruch slizgowy.W ten sposób, zespól posredni 66 zawierajacy plyte 64 przytrzymujaca lozyska moze wykonywac wzdluz pierwszej osi 86 ruch wzgledem zespolu podstawy 62 zawierajacego plyte 60 oraz wsporniki 40 i 42.Plyta 64 przytrzymujaca lozyska ma równiez druga pare wydluzonych szczelin 100 usytuowanych na przeciwleglych bokach plyty 64 przytrzymuja¬ cej lozyska. Osie wzdluzne 102 wydluzonych szcze¬ lin 100 przebiegaja wzdluz drugiej osi 104. Druga os 104 jest prostopadla do pierwszej osi 88 i prze¬ biega przez boki siedzenia 10. Para rolek 106 obro¬ towo zamocowanych na spodniej stronie dolnej plyty lozyskowej 80 za pomoca pary sworzni 108 zamocowanych do plyty 80 za pomoca nakretki ustalajacej 109, jest umieszczona wewnatrz naprze¬ ciwleglych wydluzonych szczelin 100 co pozwala dolnej plycie lozyskowej 80 na ruch slizgowy 5 wzgledem plyty 64 przytrzymujacej lozyska, w przeciwnych kierunkach wzdluz drugiej osi 104 tak, jak to zaznaczono strzalka 110. Kulki 74 na¬ lezace do róznych grup lozysk 70 stykaja sie z dol¬ na powierzchnia plyty lozyskowej 80 dla ulatwie¬ nia ruchu slizgowego. Rolki 106 poruszaja sie sli¬ zgowo wzdluz szczelin 100 i zapewniaja, ze ruch wzgledny jest ruchem liniowym przebiegajacym wzdldz drugiej osi 104. W ten sposób, zespól 82 siedzenia, który konczy sie na spodzie dolnej plyty lozyskowej 80 moze wykonywac ruch liniowy wzgledem plyty 64 przytrzymujacej lozyska za¬ wierajacej zespól posredni 66.Do plyty 60 jest zamocowany za pomoca pod¬ kladki ustalajacej 118 i nakretki 120, kolek 116.Kolek 116 wystaje z plyty 60 pionowo do góry i przechodzi przez wydluzony otwór 122 w plycie 64 przytrzymujacej lozyska oraz przez okragly otwór 124 w srodku dolnej plyty lozyskowej 80.Powyzej plyty 60, kolek 116 ma gumowa tulejke 125. Otwory 122 i 124 maja odpowiednie wymiary i ksztalty, takie, ze pozwalaja na tlumiony ruch o zadanej wielkosci pomiedzy plyta 60, plyta 64 przytrzymujaca lozyska i dolna plyta lozyskowa 80.Czesc zewnetrznej powierzchni dolnej plyty lo¬ zyskowej 80 jest wyposazona w szereg zebów 126.Zeby 126 sa uzywane do blokowania obrotów sie¬ dzenia, w sposób, który zostanie dalej opisany.Siedzenie 12, pokazane na fig. 1, jest mocowane do plyty mocujacej 130, wraz z oparciem 14 i po¬ reczami 16. Obrót siedzenia jest mozliwy dzieki temu, ze plyty mocujace 130 moze sie obracac wzgledem dolnej plyty lozyskowej 80. Uzyskuje sie to czesciowo dzieki tarczy obrotowej 132 umiesz¬ czonej na wierzchu dolnej plyty lozyskowej 80 a wykonanej z tworzywa sztucznego albo innego materialu o malym wspólczynniku tarcia dla ulatwienia slizgania sie po tarczy 132 plyty mocu¬ jacej 130. W tym samym czasie plyta mocujaca 130 tarcza obrotowa 132 i dolna plyta lozyskowa 80 sa utrzymywane w wspólosiowosci przez tuleje 134.Tuleja 134, która J2st usytuowana w srodkowym otworze 124 dolnej plyty lozyskowej 80 przechodzi przez srodkowy, nieco wiekszy, okragly otwór 136 tarczy obrotowej 132 i przez srodkowy, nieco wiek- 50 szy, okragly otwór 138 plyty mocujacej 130. Górny koniec tulei 134 konczy sie w srodkowym okraglym otworze 140 dolnej plyty lozyskowej 142 umieszczo¬ nej na wierzchu plyty mocujacej 130. Jezeli tlu¬ miony ruch zespolu 82 siedzenia jest wystarczajaco 55 duzy, wówczas kolnierz 134 uderza o tuleje gumo¬ wa 125 umieszczona na kolku 116.Dla utrzymania razem zespolu 82 siedzenia, zes¬ polu posredniego 66 i zespolu podstawy 62, ko¬ nieczne jest ograniczenie skierowanego do góry 60 ruchu plyty mocujacej 130 wzgledem plyty 60.Dokonuje sie tego za pomoca górnej tarczy lozys¬ kowej 148 i tarczy 150 przytrzymujacej lozyska umieszczonych na górnym koncu kolka 116 i tasm zabezpieczajacych podkladke sprezysta 151, na- 65 kretka rowkowa 152 i zawleczka 154. Górna tarcza 15 20 25 30 25 409 135 561 10 lozyskowa 148 ma srodkowy otwór 150 wystarcza¬ jaco duzy dla pomieszczenia kolka 116. Tarcza 150 przytrzymujaca lozyska równiez ma srodkowy otwór 158 wystarczajaco duzy dla pomieszczenia kolka 116. Tarcza 150 przytrzymujaca lozyska ma szereg kulek lozyskowych 160 tak zamocowanych obrotowo wokól zewnetrznego obrzeza tarczy, ze stykaja sie one zarówno ze spodnia strona górnej tarczy lozyskowej 148 jak i z górna powierzchnia dolnej tarczy lozyskowej 142. Gdy plyty 64 przy¬ trzymujaca lozyska i dolna plyta lozyskowa 80 wy¬ konuja ruchy wzgledem siebie oraz wzgledem plyty 60, to wówczas tuleja 134 jest wypychana ze stanu wspólosiowosci wzgledem kolka 116 i w cza¬ sie tego ruchu wykonuje ruch wokól kolka 116.Tarcza obrotowa 112, plyta mocujaca 130 i dolna tarcza lozyskowa 142, które sa zaklinowane wokól tulei 134, wykonuja podobny ruch wzgledem kolka 116, natomiast górna tarcza lozyskowa 148 jest za¬ mocowana wspólosiowo na górnym koncu kolka 116. Ten wzgledny ruch jest mozliwy dzieki kulkom lozyskowym 160, które tocza sie po górnej powierz¬ chni dolnej tarczy lozyskowej 142, wówczas gdy tarcza 142 wykonuje ruch wzgledem tarczy 150 przytrzymujacej lozyska i górnej tarczy lozyskowej 148.Siedzenie 10 jest normalnie utrzymywane w srod¬ kowym polozeniu przez takie ustawienie plyty mo¬ cujacej 130 aby kolek 116 znajdowal sie w srodku okraglego otworu 138 w plycie mocujacej 130.Uzyskuje sie to za pomoca trzech róznych sprezyn 166, 168 i 170, które sa zasadniczo równomiernie rozstawione wokól kolka 110 i które sa umieszczo¬ ne pomiedzy kolkiem 116 a róznymi miejscami plyty mocujacej 130. Sprezyny 166, 168 i 170 sa sprzegniete z kolkiem 116 poprzez czesc krzyzako¬ wa 172 majaca trzy wystajace z niej palce 174. Kazdy z palców 174 ma rolke 176, wokól której jest za¬ winiety jeden koniec przynaleznej do niej sprezyny 166, 168 albo 170. Przeciwlegly koniec sprezyny 166 iest polaczony z plyta mocujaca 130, a wlasciwie z wspornikiem 178 usytuowanym na prawej kra¬ wedzi plyty mocujacej 130. Przeciwlegly koniec sprezyny 168 jest polaczony z plyta mocujaca 130 a wlasciwie ze wspornikiem 180 usytuowanym w lewym tylnym narozniku plyty mocujacej 130.Przeciwlegly koniec sprezyny 170 jest polaczony z wzniesiona powierzchnia 182 przebiegajaca wzdluz przedniego kranca plyty mocujacej 130. Przy braku sil dzialajacych na siedzenie 10,. sprezyny 166, 168 i ?70 utrzymuja kolek 116 w srodku okraglego otworu 138, tak aby siedzenie 10 znajdowalo sie w swoim znamionowym polozeniu srodkowym.Gdy sily przylozone do siedzenia 10 wywoluja wzgledny ruch pomiedzy dolna plyta lozyskowa 80, plyta G4 przytrzymujaca lozyska i plyta 60, to wów¬ czas sprezyny 166, 168 i 170 pozwalaja na taki ruch ale jednoczesnie przeciwstawiaja sie mu z okreslo¬ na sila.Tlumienie ruchu siedzenia 10 i jego plyty mocu¬ jacej 130 wzgledem plyty 60 i kolka 116 jest reali¬ zowane przez pare amortyzatorów uderzen. Jeden koniec amortyzatora 190 dzialajacego na kierunku przód-tyl, jest zamocowany do szczytu kolka 116, a druD koniec do kolka 192 wystajacego do gors¬ ze wzniesionej czesci 182 na przodzie plyty mocu¬ jacej 130. Amortyzator 190 uderzen przód-tyl jest usytuowany równolegle do kierunku^ pierwszej osi 88, tak, aby tlumic ruch plyty 64 przytrzymujacej 5 lozyska wzgledem plyty 60. Jeden koniec drugiego albo bocznego amortyzatora 194 usytuowanego za¬ sadniczo prostopadle do amortyzatora 190' uderzen przód-tyl jest dolaczony do czesci krzyzakowej 172, a drugi koniec do kolka 196 wystajacego do góry z wniesionej klapki 198 na lewym boku plyty mo¬ cujacej 180. Boczny amortyzator 194 tlumi ruch dolnej plyty lozyskowej 80 i plyty mocowania sie¬ dzenia 180 wzgledem plyty przytrzymujacej lo¬ zyska 64.Szczególy ukladu obejmujacego dzwignie ustala¬ jaca 30 i zapadke ustalajaca 52, a przeznaczonego do ustalania polozenia plyty 60 na wspornikach 40 i 42 w kierunku przód-tyl, zostaly pokazane na figurach 9 i 10 oraz na fig. 2. Jak to pokazano na fig. 2, zapadka ustalajaca 52 jest zamocowana prze¬ gubowo na dolnej stronie plyty 60. w poblizu wspornika 40, za pomoca sruby 204, tulejki 206 i nakretki 208. Skierowana do dolu sruba 204, przechodzi przez otwór 210 w plycie 60 i przez otwór 212 w koncu zapadki 52, gdzie zostaje na nia nalozona: tulejka 206 i nakretka 208. Zapadka 52 normalnie obraca sie na srubie 204, az' do polo¬ zenia, w którym zeby 54 sprzegaja sie w wyniku dzialania sprezyny 214 z kilkoma otworami 48.Jeden koniec sprezyny 214 jest polaczony z kon¬ cem zapadki 52 na przeciwko otworu 212, a prze¬ ciwlegly koniec sprezyny 214 jest dolaczony do plyty 60 w poblizu wspornika 40. Przy takim umiejscowieniu zapadki ustalajacej 52, plyta 60 i górna, pusta obudowa 46 wspornika 40 sa usta¬ lone w stosunku do dolnej listawy 44.Regulacja polozenia plyty 60 na kierunku przód- -tyl, wymaga aby zapadka ustalajaca 52 zostala tak odchylona na zewnatrz i odsunieta od wspor¬ nika 40, aby zeby 54 zostaly usuniete z otworów 48.Dokonuje sie tego poprzez reczne uruchomienie dzwigni ustalajacej 30. Dzwignia ustalajaca 30 jest zamocowana przegubowo na spodniej stronie plyty 64 przytrzymujacej lozyska za pomoca sruby 220, która przechodzi przez otwór 222 w plycie 64 i przez otwór 224 w koncu dzwigni ustalajacej 30, gdzie na srube sa nalozone: podkladka zabezpieczajaca 226 i szesciokatna nakretka 228. Pozwala to na ruch dzwigni 30 wokól sruby 220 po recznym uru¬ chomieniu klapki 230 na oddalonym od otworu 224 koncu dzwigni 30. Dla ulatwienia dostepu do klap*- ki 230, klapka 230 wystaje spod siedzenia 10, tak jak to pokazano na fig. 1. Na swoim jednym boku, dzwignia 30 ma wystajacy do dolu kolnierz 232, który sie sprzega z wystajacym do góry kolnie¬ rzem 234 na boku zapadki 52.Obrócenie dzwigni 30 w kierunku od wspornika 40 dokonywane przez reczne uruchomienie klapki 230 powoduje, ze kolnierz 232 pociaga kolnierz 234 a tym samym tak odchyla zapadke 52 od wspor¬ nika 40, ze zeby 54 zostaja wysuniete z otworów 48.Po zwolnieniu klapki 230, zapadka 52 obraca sie pod dzialaniem sprezyny 214 celem ustalenia ze¬ bów 54 w wybranych otworach 48. Powyzsza akcja, obejmujaca takze powrotny ruch obrotowy dzwigni 15 20 25 30 35 40 45 50 U11 135 561 12 -30 do polozenia zablokowania, jest wspomagana przez sprezyne 236 dzwigni, której jeden koniec jest dolaczony do klapki 238 na koncu zapadki 52 w poblizu otworu 212, a drugi koniec do klapki 240 w srodkowym obszarze dzwigni 30. Poniewaz plyta .04 przytrzymujaca lozyska do której jest zamoco¬ wana dzwignia 30 moze wykonywac ruchy w kie¬ runku przód-tyl wzgledem plyty 60, na której znajduje sie zapadka 52, to pomiedzy dzwignia 30 a zapadka 52 moze wystapic przesuniecie. Gdy ma to miejsce, wówczas kolnierz 232 slizga sie po prostu wzdluz kolnierza 234 a sprezyna 236 dzwigni ugina sie w niezbednym stopniu, jednoczesnie utrzymujac dzwignie 30 w polozeniu wylaczonym albo zablokowanym. Kolnierz 232 dzwigni 30 jest dluzszy od kolnierza 234 zapadki 52 dla zapewnie¬ nia ich sprzegnieciu, niezaleznie od polozenia na kierunku przód-tyl zajmowanego przez plyte przy¬ trzymujaca lozyska 64 wraz z nia i przez dzwi¬ gnie 30.Szczególy ukladu obejmujacego dzwignie 32 blo¬ kady obrotu przewidziana do blokowania obrotu siedzenia 10 sa pokazane poza fig. 2, oraz na figu¬ rach 4, 8 i 11.Na fig. 11 przedstawiono szczególy dzwigni 32 blokady obrotu, która na jednym koncu wykazuje otwór 246, a na drugim koncu uruchamiana recznie klape 248. Na jednym boku dzwigni 32, znajduje sie skierowany do dolu kolnierz 250 z otworem 252..Klapka 248 wystaje spod siedzenia 10 dla umozli- .wienia do niej recznego dostepu, tak jak to poka¬ jano na fig. 1.Dzwignia blokady obrotu jest przegubowo pola¬ czona za spodnia strona wzniesionej czesci 182 na przodzie plyty mocujacej 130. Elementem sprzega¬ jacym jest sruba 254, która wystaje do góry i prze¬ chodzi przez tuleje i otwór 246 w dzwigni 32 oraz przez otwór 256 w wzniesionej czesci 182 gdzie na srube 254 jest nalozona podkladka zabezpieczajaca 258 i szesciokatna nakretka 260. Jeden koniec spre¬ zyny 262 jest dolaczony do otworu 252 w kolnierzu 250 dzwigni 32, a drugi koniec do tylnego konca czesci 182.Jak to pokazano na fig. 4, dzwignia 32 i sprezyna 262 sa tak skonstruowane, ze sprezyna 262 utrzy¬ muje dzwignie 32 w obu przeciwstawnych poloze¬ niach. Gdy dzwignia 32 zostanie obrócona w kie¬ runku przeciwnym do kierunku wskazówek zegara (patrzac na fig. 4) przez manipulacje klapka 248, wówczas sprezyna 262 kurczy sie i utrzymuje dzwignie 32 w tym polozeniu. W tym polozeniu, kolnierz 250 dzwigni 32 jest oddalony od zebów 128 na zewnetrznej powierzchni dolnej plyty lo¬ zyskowej 80, a siedzenie 10 moze sie swobodnie obracac. Gdy dzwignia 32 zostanie obrócona w kie¬ runku ruchu wskazówek zegara (ptrzac na fig. 4), wówczas sprezyna 262 na poczatku rozciaga sie, gdy dzwignia 32 przechodzi przez polozenie posrednie, a nastepnie kurczy sie, gdy dzwignia 32 dochodzi do polozenia przeciwstawnego i utrzymuje dzwi¬ gnie 32 w tym polozeniu. W tym przeciwstawnym polozeniu, dolne zakonczenie kolnierza 250 dzwigni 32 sprzega sie z jednym z zebów 126 na dolnej plycie lozyskowej 80, blokujac obrót siedzenia 10.Zeby 126 sa rozmieszczone wzdluz czesci zewnetrz¬ nego obrzeza dolnej plyty lozyskowej 80, co umo¬ zliwia w razie potrzeby zablokowanie siedzenia 10 w wielu róznych polozeniach katowych.Szczególy ukladu zawierajacego dzwignie bloka- 5 dy tlumienia uzywana do blokowania tlumionego ruchu siedzenia 10, pokazano niezaleznie od fig. 2, na figurach 4, 5, 8 i 12. Dzwignia 34, która na jed¬ nym koncu ma racznie uruchamiana klapke 270, w drugim koncu zagina sie do góry i konczy czescia majaca otwór 272. Tak jak to pokazano na fig. 1, klapka 270 dla umozliwienia do niej dostepu, wystaje spod siedzenia 10. Dzwignia 34 jest sprze¬ gnieta przegubowo za pomoca sruby 274 ze spodnia strona wzniesionej platformy 182 na plycie mocu¬ jacej 130. Sruba 274 przechodzi przez tuleje 276, otwór 272 w dzwigni 34 i otwór 278 w wzniesionej czesci 182, gdzie sa na nia nalozone podkladka za¬ bezpieczajaca 280 i szesciokatna nakretka 282. Jak to pokazano na fig. 12, dzwignia 34 w swej srod¬ kowej czesci ma wyciecie 284 zdolne do przyjmo¬ wania i sprzegania z zebem 286 na plycie 288 blo¬ kady tlumienia. Plyta 288 blokady jest sprzegnieta przegubowo ze spodnia strona wzniesionej czesci 182 plyty mocujacej 130. Wzniesiona czesc 182 na swojej przedniej krawedzi ma pare rozstawionych i skierowanych ku dolowi klapek 290 i 292. W klap¬ kach 290 i 292 sa usytuowane otwory 294 i 296.Plyta 288 blokady ma przeciwlegla pare klapek 298 i 300, które sprzegaja sie odpowiednio z klap¬ kami 290 i 292 wzniesionej czesci 182. W klapkach 298 i 300 sa wykonane otwory 302 i 304. Kolek 306 przechodzi przez otwór 302 w klapce 298 i otwór 294 w klapce 290, gdzie zostaje zabezpieczony za¬ wleczka 308. Kolek 310 przechodzi przez otwór 304 w klapce 300 i otwór 296 w klapce 292, gdzie zo¬ staje zabazpieczony zawleczka 312.Plyta 288 blokady obraca sie wokól kolków 306 i 310 w taki sposób, ze zakrzywiona krawedz 314 na jej tyle podnosi sie i obniza w odpowiedzi na obrotowy ruch plyty 288. Obrót plyty 288 blokady jest powodowany obrotowym ruchem dzwigni 34 blokady tlumienia. Gdy dzwignia 34 jest obracana wbrew sile dzialania sprezyny 316 usytuowanej po¬ miedzy otworem 318 w dzwigni 34 a otworem 319 w klapce 300 plyty 288 blokady, a która pociaga dzwignie 34 w jedno z dwóch przeciwstawnych po¬ lozen, to wciecie 284 w dzwigni 34 sprzega sie z zebem 286 i przez dzialanie krzywkowe obraca plyte blokady tak, aby podnosic i obnizac zakrzy¬ wiona krawedz 314 plyty 288 blokady.Pionowy kolek 320 jest zamocowany slizgowo za pomoca prowadnicy 322 umieszczonej na spodniej stronie dolnej plyty lozyskowej 80 oraz podkladki zabezpieczajacej 324 i przeciwnakretki 326 umiesz¬ czonej na przeciwleglej górnej stronie plyty 80.Kolek 320 przechodzi przez otwór 328 w plycie 80 i moze sie swobodnie slizgac do góry i do dolu wewnatrz prowadnicy 322, podkladki 324 i na¬ kretki 326. Na górnym koncu kolka 320 jest umiesz¬ czona rolka 330 przytrzymywana przez pierscien ustalajacy 322. W zewnetrznym obrzezu rolki 330 jest wykonany kanalek 334 przystosowany do przyj¬ mowania zakrzywionej krawedzi 314 plyty 288 blo- krdy tlumienia, wtedy, gdy siedzenie 10 jest tak 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60135 561 13 14 skierowane do przodu aby czesc krawedzi 314 znaj¬ dowala sie wewnatrz kanalka 334.Gdy siedzenie 10 znajduje sie w znamionowym polozeniu srodkowym, wówczas mozna zablokowac tlumiony ruch przez takie obrócenie dzwigni 34 blokady tlumienia, przy którym plyta 288 blokady : tlumienia zostaje przekrecona do dolu. Wynikajacy stad skierowany ku dolowi ruch zakrzywionej kra¬ wedzi 314 na tyle plyty 288, wymusza skierowanie do dolu rolki 330 i kolka 320. Kolek 320 poruszajac sie do dolu wchodzi w otwór 336 w przednim kran¬ cu plyty 60. Przy kolku 320 znajdujacym sie w tym polozeniu, zespól 82 siedzenia zostaje poprzez zespól posredni 66 polaczony z zespolem podstawy 62, co umozliwia ruch tlumiony. Istnieje mozliwosc od¬ blokowania tlurrio: ego ruchu siedzenia 10 przez takie obrócenie dzwigni 34 przy którym plyta blo- • kady tlumienia 288 zostaje przekrecona do góry unoszac tym samym rolke 330 wraz z kolkiem 320.Po wyciagnieciu kolka 320 z otworu 336 w plycie 60, plyta 64 przytrzymujaca lozyska i dolna plyta lozyskowa 80 moga sie swobodnie poruszac wzgle¬ dem plyty 60.Inne rozwiazanie siedzenie wedlug wynalazku z tlumieniem drgan wielokierunkowych pokazano na fig. 13. Siedzenie 350 zawiera plyte 352 obejmu¬ jaca zespól podstawy 62, zespól rolkowy 354 obej¬ mujacy zespól posredni 66 oraz plyte 356 wsporcza siedzenia, obejmujaca czesc zespolu 82 siedzenia.Reszta zespolu 82 siedzenia obejmujaca poduszke siedzenia 12, oparcie 14, porecze 16 i mechanizm obrotowy zostaly pominiete na fig. 13 dla przej¬ rzystosci rysunku. Moze byc równiez uzywany do¬ wolny znany mechanizm obrotowy.Plyta 352 jest umieszczona na slizgowych wspor¬ nikach 40 i 42. Para naprzeciwleglych krawedzi plyty 352 jest skierowana do góry i zagieta celem utworzenia prowadnic 358 i 360. Prowadnice 358 i 360 przyjmuja naprzeciwlegle krawedzie 362 i 364 zespolu rolkowego 354.Zespól rolkowy 354 zawiera pierwsza grupe rolek w postaci czterech róznych rolek 366, 368, 370 i 372 obrotowo zamocowanych w zespole 354 wokól pierwszej grupy zasadniczo równoleglych osi.Pierwsza grupa zasadniczo równoleglych osi za¬ wiera os 374 wokól której obracaja *.ie rolki 366 i 368, oraz os 376 wokól której obracaja sie osie 370 i 372. Rolki 366, 368, 370 i 372 siegaja w poblize spodniej powierzchni zespolu rolkowego 354 i sty¬ kaja sie z górna powierzchnia plyty 352. Odpo¬ wiednio, zespól rolkowy 354 jest zdolny do wyko¬ nywania bocznych ruchów wzgledem plyty 352 w obu kierunkach przeciwstawnych wzdluz bocznej osi takiej jak os oznaczona dwuostrzowa strzalka 378.Ruch zespolu rolkowego 354 w kierunkach poka¬ zanych strzalka 378 jest hamowany przez pare sprezyn 386 i 388. Jeden koniec kazdej ze sprezyn 386 i 388 jest dolaczony do kolka 390 zamocowane¬ go do plyty 352. Naprzeciwlegle konce sprezyn 386 i 388 sa dolaczone do naprzeciwlegle polozonych czesci zespolu rolkowego 354 oznaczonym odpo¬ wiednio 392 i 394. Sprezyny 386 i 388 sa usytuowa¬ ne wzdluz wspólnej osi wydluzenia, równoleglej do stizalki 378. Ruch zespolu rolkowego 354 w kie¬ runkach strzalki 378 jest tlumiony przez amorty¬ zator 396 usytuowany zasadniczo równolegle do sprezyn 386 i 388. Jeden koniec amortyzatora 396 jest dolaczony do kolka 397 na zespole rolkowym 5 354. Przeciwlegly koniec amortyzatora 396 jest do¬ laczony do kolka 400 zamocowanego na plycie- 352.Zespól rolkowy 354 jest wyposazony takze w druga grupe rolek, która obejmuje rolki 402,- 404, 406, i 408 zamocowane obrotowo wokól drugiej io grupy zasadniczo równoleglych osi. Druga grupa, zasadniczo równoleglych osi, zawiera os 410, wokól której obracaja sie rolki 402 i 406 oraz os 412, wokól której obracaja sie rolki 404 i 408, Rolki 402, 404, 406 i 408 siegaja ponad zespól rolkowy 354 15 i stykaja sie ze spodnia powierzchnia plyty 356 wspierajacej siedzenie, co pozwala plycie 356 na poruszanie sie wzgledem zespolu rolkowego 354 wzdluz osi prostopadlej do strzalki 378 i odpowia- . dajacej kierunkowej przód-tyl. W tym samym czasie 20 boczny ruch plyty 356, wspierajacej siedzenie wzgledem zespolu rolkowego 354, jest uniemozli¬ wiony przez naprzeciwlegle krawedzie plyty 356 wspierajacej siedzenie, które sa zagiete do dolu a nastepnie do wewnatrz dla utworzenia pary na- 25 przeciwleglych prowadnic 420 i 422, Prowadnica 420 przyjmuje krawedz 424 zespolu rolkowego 354.Prowadnica 422 przyjmuje krawedz 426 zespolu rolkowego 354.Ruch plyty 356 wspierajacej siedzenie wzgledem 30 zespolu rolkowego 354 jest hamowany przez pare sprezyn 428 i 430, które sa umieszczone wzdluz wspólnej osi przebiegajacej w kierunku przód-tyl i prostopadlej do wspólnej osi sprezyn 386 i 388.Jeden koniec kazdej ze sprezyn 428 i 430 jest do- 35 laczony do kolka 432 zamocowanego do spodniej strony plyty 356 wspierajacej siedzenie. Naprze¬ ciwlegle konce sprezyn 428 i 430 sa dolaczone do naprzeciwleglych czesci 434 i 436 na zespole rolko¬ wym 354. Ruch plyty 356 wspierajacej siedzenie 40 wzgledem zespolu rolkowego 354 jest tlumiony przez amortyzator 438 usytuowany wzdluz osi za¬ sadniczo równoleglej do wspólnej osi sprezyn 428 .i 430. Jeden koniec amortyzatora 438 jest dolaczony do kolka 440 na zespole rolkowym 354 a koniec 45 naprzeciwlegly do kolka 442 umieszczonego, na spodniej stronie plyty 356 wspierajacej siedze¬ nie, r Gdy siedzenie umieszczone na plycie 356 wspie¬ rajacej siedzenie podlega drganiom i innym ru- 50 chom, to wówczas plyta 356 jest zdolna do wyko¬ nywania ruchów w kierunku przód-tyl wzgledem zespolu rolkowego 354 dzieki rolkom 402, 404, 406 i 408, a hamowanego przez sprezyne 428 i 430 oraz przez amortyzator 438. W tym samym czasie zespól r5 rolkowy 354 jest zdolny do wykonywania bocznego ruchu wzgledem plyty 352 dzieki rolkom 366, 368, 370 i 372, a hamowanego przez sprezyny 386 i 388 oraz przez amortyzator 396. Pozwala to na ruch siedzenia w dowolnym kierunku lezacym w za- co sadniczo poziomej plaszczyznie. Mozliwy ruch plyty 356 wspierajacej siedzenie wzgledem zespolu rol¬ kowego 354 w kierunku przód-tyl jest zaznaczony dwuostrzowa strzalka 444. W tym samym czasie, plyty 356 wspierajaca siedzenie moze wykonywac ci ruchy boczne wzgledem plyty 352, ze wzgledu na15 135 561 16 ruchy jakie moze wykonywac zespól rolkowy 354 .wzgledem plyty 352 a jakie oznaczono strzalkami 4*6 i 448, które odpowiadaja strzalce 378. Odpo¬ wiednio, plyta 156 wspierajaca siedzenie moze wy¬ konywac ruchy rzeczywiscie w dowolnymJuerunku lezacym w zasadniczo poziomej plaszczyznie.Korzystne rozwiazanie z figur l-=-12 oraz inne roawiazania z fig*? 13, sa tylko dwoma przykladami wykonanego wedlug wynalazku siedzenia z tlu- mietwern drgan; wielokierunkowych. Jest zrozumia¬ lym dla specjalistów, ze mozliwe sa dalsze jeszcze uklady zgodne} z szerszymi koncepcjami wynalazku.Na przykladprzeciwstawiajace sie sprezyny i amor¬ tyzatory drgan moga byc zastapione systemem pneumatycznym,; w^ którym wypelnione powie¬ trzem albo eieeza poduszki spelniaja role sprezyn i amortyzatorów. Uklad taki moze byc zaprojekto¬ wany z wzglednie prosta konfiguracja, w której pierwsza kolowa czesc, wspólosiowa z druga czescia kolowa moze sie poruszac wzgledem drugiej kolo¬ wej czesci w dowolnym kierunku lezacym w za¬ sadniczo poziomej plaszczyznie. Pierwsza czesc jest n\onmalnie utrzymywana w znamionowym polozeniu a jej ruch z tego polozenia jest hamowany dzieki pierwszej grupie poduszek wypelnionych powie¬ trzem-albo ciecza, które sa rozstawione kolowo po¬ miedzy pierwsza a druga czescia i które dzialaja jak sprezyny. Poduszki moga byc dolaczone do wspólnego zródla powietrza lub cieczy. Druga grupa poduszek wypelnionych powietrzem albo ciecza wtracona w pierwsza grupe poduszek spel- ..nia role amortyzatorów.Zastrzezenia patentowe 1. Siedzenie kierowcy do pojazdów mechanicz¬ nych z tlumieniem wielokierunkowym drgan, za¬ wierajace oparcie, poduszke, siedzenie, porecze, zespól siedzenia* srdki umozliwiajace ograniczony ruch zespolu siedzenia wzgledem zespolu podstawy wzdluz dowolnej osi przesuwu, w zasadniczo po¬ ziomej plaszczyznie, oraz srodki sprezynujace utrzymujace zespól siedzenia w polozeniu central¬ nym wzgledem zespolu podstawy,, znamienne tym, ze ma posredni zespól (66) zamocowany pomiedzy zespolem (62) podstawy i zespolem (82) siedzenia, przy czym posredni zespól (66) zamocowany jest przesuwnie wzgledem zespolu (62) podstawy, z moz¬ liwoscia ograniczonego ruchu tylko w jednym kie¬ runku, podczas gdy zespól (82) siedzenia zamoco¬ wany jest przesuwnie wzgledem posredniego zespo¬ lu (66), z mozliwoscia ograniczonego ruchu tylko w kietunku prostopadlym wzgledem kierunku ru¬ chu posredniego zespolu (66). 2. Siedzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze ze&©ól (62) podstawy zawiera plyte (60) podstawy, posredni zespól (66) zawiera plyte (64) przytrzymu¬ jaca lozyska, zespól (82) siedzenia zawiera dolna plyte lozyskowa (80) i podstawe (130) siedzenia, usytuowana ponad dolna plyta lozyskowa (80), za¬ mocowana obrotowo wzgledem dolnej plyty lozys¬ kowej (80), przy czym w plycie (64) przytrzymuja¬ cej lozyska zamocowanych jest kilka lozysk (74), które stykaja sie z plyta (60) podstawy i doina plyta lozyskowa (80); plyta (64) przytrzymujaca lozyska zamocowana jest przesuwnie wzgledem plyty (€0) podstawy, z mozliwoscia przesuwu wzdluz pierwszej osi (88), zas dolna plyta lozyskowa (80), zamocowana jest przesuwnie wzgledem plyty (64) przytrzymujacej lozyska, z mozliwoscia przesuwu wzdluz drugiej osi (104). 3. Siedzenie wedlug ^zastrz. A znamienne tym, ze plyta (64) przytrzymujaca lozyska zawiera kilka wydluzonych szczelin (84), w których usytuowane sa rolki (00), zamontowane w plycie (60) podstawy i wchodzacych do wspomnianych szczelin oraz kilka wydluzonych szczelin (100), w których Usytu¬ owane sa rolki (106), zamontowane w dolnej plycie lozyskowej (80). 4. Siedzenie wedlug zastrz. 2 albo 3, znamienne tym, ze ma zespól obrotowy usytuowany pomiedzy podstawa (130) siedzenia i dolna plyta lozyskowa (80), zawierajacy obrotowa tarcze (132) usytuowana pomiedzy dolna plyta lozyskowa (80) oraz podsta¬ wa (130) siedzenia, dolna tarcze lozyskowa (142) usytuowana na podstawie (130) siedzenia, tarcze (156) przytrzymujaca lozyska, usytuowana na dol¬ nej tarczy lozyskowej (142), majaca duza liczbe kulek (160) lozyskowych stykajacych sie z dolna tarcza lozyskowa (142), górna tarcze lozyskowa (148), usytuowana ponad tarcza (154) przytrzymu¬ jaca lozyska, stykajaca sie z kulkami lozyskowy¬ mi (160) oraz kolnierz (134), zamocowany na dolnej plycie lozyskowej (80), w centralnym otworze (124) plyty lozyskowej (80) przechodzacej przez centralne otwory (136, 138, 140) w obrotowej tarczy (132), podstawie (130) siedzenia i w dolnej tarczy lozysko¬ wej (142). 5. Siedzenie wedlug zastrz. 4, znamienne tym, ze ma kolek (116) zamocowany na plycie (60) pod¬ stawy i wystajacy z niej pionowo do góry, sprezyny (166, 168, 170) polaczone z kolkiem (116) i wspor¬ nikami (178, 180, 182) podstawy (130) siedzenia oraz amortyzatory (190, 194), polaczone z kolkiem (116) i wspornikami (182, 1$8) podstawy (130) siedzenia. 6. Siedzenie wedlug zastrz. 5, znamienne tym, ze zawiera czesc krzyzakowa (172) zamontowana na kolku (116), z która sa polaczone lonce trzech sprezyn (166, 168, 170), rozmieszczonych w równych odleglosciach dokola kolka (116) oraz konce dwóch amortyzatorów (190), 194), umieszczonych prosto¬ padle wzgledem siebie, przy czym jeden z amorty¬ zatorów (194) ma koniec polaczony z czescia krzy¬ zakowa (172) zas drugi z amortyzatorów (190) ma koniec polaczony z kolkiem (116). 7. Siedzenie wedlug zastrz. 6, znamienne tym, ze zawiera pare slizgowych ustawiaczy (40, 42), maja¬ cych podwójne prowadnice zamontowane na dolnej powierzchni plyty (60) podstawy oraz zespól usta¬ lajacy do zablokowania plyty (60) podstawy w ustalonym polozeniu wzgledem nieruchomej listwy (44). 8. Siedzenie wedlug zastrz. 7, znamienne tym, ze zespól ustalajacy zawiera zapadke ustalajaca (52) przegubowo polaczona z plyta (60) podstawy, któ¬ rej para zebów (54) jest przystosowana do zacze¬ pienia o nieruchoma listwe (44), oraz dzwignie ustalajaca (30), polaczona z plyta (64) przytrzymu¬ jaca lozyska, zahaczajaca o zapadke ustalajaca (52). 9. Siedzenie wedlug zastrz. 8, znamienne tym, ze zespól ustalajacy zawiera sprezyne (214) normalnie 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 CO17 135 561 18 dociskajaca zapadke ustalajaca (52) i sprezyne (236) normalnie naciskajaca na dzwignie ustalajaca (30) w kierunku umozliwiajacym zapadce ustalaja¬ cej (52) zahaczenie o dzwignie ustalajaca (30). 10. Siedzenie wedlug zastrz. 4, znamienne tym, ze zawiera srodki unieruchamiajace (32, 250, 265) polaczone z podstawa (130) siedzenia dla unieru¬ chomienia podstawy (130) siedzenia wzgledem dol¬ nej plyty lozyskowej (80), dla zabezpieczenia pod¬ stawy (130) siedzenia przed obrotem. 11. Siedzenie wedlug zastrz. 10, znamienne tym, ze dolna plyta lozyskowa (80) ma na zewnetrznym obwodzie szereg zebów (126), a srodki unierucha¬ miajace (32, 250, 262) zawieraja obrotowa dzwignie (32) blokady, przipjibowo. polaczona z podstawa (130) siedzenia, ktjrej czesc moze zazebiac sie o jeden z szeregu zebów (126), oraz sprezyne (262), dla odciagania albo dociskania obrotowej dzwigni (32) blokady od albo do dolnej plyty lozyskowej (80). 12. Siedzenie wedlug zastrz. 2, znamienne tym, ze zawiera srodki (320, 336) dla selektywnej blo¬ kady aolnej plyty lozyskowej (80), plyty (64) przy¬ trzymujacej lozyska oraz plyty (60) podstawy dla zabezpieczenia ich przed wykonywaniem ruchów wzgledem siebie. 13. Siedzenie wedlug zastrz. 12, znamienne tym, ze srodki (320, 336) dla selektywnej blokady stano¬ wi otwór (336) w plycie (60) podstawy, kolek (320) zamontowany na dolnej plycie lozyskowej (80) oraz srodki (34, 288, 314, 330) przesuwne pionowo, wcho¬ dzace do otworu (336) dla selektywnego podnoszenia i opuszczania kolka (320). 14. Siedzenie wedlug zastrz. 13, znamienne tym, ze srodki (34, 288, 314, 330) dla selektywnego pod¬ noszenia i opuszczania kolka (320) zawieraja rolke (330), zamontowana na górnym koncu kolka (320), plyte (288) blokujaca tlumienie, przegubowo za¬ montowana na dolnej powierzchni podstawy (130) siedzenia i majaca zakrzywiona krawedz (314) za¬ czepiajaca o rolke (330), gdy podstawa (130) sie¬ dzenia znajduje sie w wybranym zakresie wychy- 5 lenia katowego wzgledem dolnej plyty lozyskowej (80), oraz dzwignie (34) blokujaca tlumienie, prze¬ gubowo polaczona z dolna powierzchnia podstawy (130) siedzenia, zaczepiajaca o plyte (288) blokujaca tlumienie, dla przechylenia plyty (288) blokujacej tlumienie przy obrocie dzwigni (34) blokujacej tlu¬ mienie. 15. Siedzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze ma pierwsze rolki (366, 368, 370, 372), zamonto¬ wane obrotowo w posrednim zespole (66), o równo¬ leglych osiach i stykajace sie z zespolem (62) pod¬ stawy, oraz drugie rolki (402, 404, 406, 408), zamon¬ towane obrotowo w zespole posrednim (66), majace równolegle osie prostopadle do osi pierw¬ szych rolek (366, 368, 370, 372), stykajace sie z zes¬ polem (82) siedzenia. 16. Siedzenie wedlug zastrz. 15, znamienne tym, ze ma srodki tlumiace i centrujace zawierajace pierwszy amortyzator (396), wlaczony pomiedzy posredni zespól (66) i zespól (62) podstawy, równo¬ legly do osi drugich rolek (402, 404, 406, 408), pierw¬ sza pare sprezyn (386, 388), wlaczonych pomiedzy wspólny element ustalajacy (390) na zespole (62) podstawy i usytuowane przeciwlegle czesci (&2, 394) posredniego zespolu (66), wspólosiowych o osi równoleglej do osi drugich rolek (402, 404, 406, 408), drugi amortyzator (438) wlaczony pomiedzy pos¬ redni zespól (66) oraz zespól (82) siedzenia, równo¬ legly do osi pierwszych rolek (366, 368, 370, 372) oraz druga pare sprezyn (428, 430), zamontowana pomiedzy wspólna podpora (432) w zespole (82) siedzenia i przeciwleglymi czesciami (434, 436) posredniego zespolu (66), wspólosiowych o osi rów¬ noleglej do osi pierwszych rolek (366, 368, 370, 372). ii 20 25 30135 561 172 176 168 FIG.2 44 54* FIG.9 206 FIG.8 3 ^kw^Jl I l-298 130 283 332 W i82 12 293 230 232 ^ 500 3,0 260 200 £80 F^43i6 Z92 32 l262 S)64135 561 —+--14? a .|90/r3jge 132- 80^ | \ 142j50 ! 130 w42 FIG.6 103 FIG. 10 ^"' ^"" v^taoo 3I FIG.7 230 PL