Przedmiotem wynalazku jest maszyna tlokowa, zwlaszcza pompa tlokowa.Z opisu ogloszeniowego RFN nr 2 554 733 jest znana maszyna robocza, a zwlaszcza pompa tlokowa z co najmniej jednym zespolem tlok:cylinder przeznaczonym do tworzenia pulsujacej komory roboczej, zwlaszcza z miekko-elastycznie odksztalcalnym, korzystnie majacym postac weza, czlonem uszczelniajacym komore robo¬ cza, który poprzez ciecz, zwlaszcza smar, jest wsparty slizgowo na powierzchni slizgowej, przy czym dla tloka zastosowano urzadzenie napedowe, korzystnie wirujace.Maszyny tlokowe, które na ogól maja naped korbowy lub mimosrodowy, wymagaja znacznych nakladów na budowe i duzo miejsca na urzadzenie napedowe w stosunku do uzytkowej pojemnosci skokowej. Odnosi sie to zwlaszcza do znanych pomp tlokowych z-elastycznie odksztalcalnym wezem uszczelniajacym, poniewaz odksztalcenie skokowe z punktu widzenia dopuszczalnego przy pracy ciaglej rozciagniecia materialu uszczelnia¬ jacego wynosi tylko ulamek dlugosci weza. Na skutek tego zwieksza sie dlugosc konstrukcyjna zespolu tlok-cy¬ linder w stosunku do uzytkowej pojemnosci tlokowej. Podobny wplyw wystepuje dla urzadzen ze wsparciem elastycznie odksztalcalnego weza uszczelniajacego za pomoca smaru pod cisnieniem. Ogólnie dla maszyn tloko¬ wych, a zwlaszcza dla maszyn wymienionego rodzaju istnieje potrzeba zmniejszania zajmowanego miejsca, w mia¬ re mozliwosci bez istotnego zwiekszenia kosztów konstrukcji wzglednie przy zachowaniu stosunkowo prostej konstrukcji.Zadaniem wynalazku jest zatem opracowanie konstrukcji maszyny tlokowej, a zwlaszcza pompy tlokowej, która charakteryzowalaby sie stosunkowo mala dlugoscia konstrukcyjna zespolu tlok-cylinder wraz z sasiaduja¬ cymi czesciami zespolu napedzajacego. Maszyna tlokowa, zwlaszcza pompa tlokowa, z co najmniej jednym zespolem tlok-cylinder tworzacym pulsujaca komore robocza, zawierajacym miekko elastycznie odksztalcalny majacy korzystnie ksztalt weza, czlon uszczelniajacy komore robocza, który poprzez ciecz, zwlaszcza smar, jest wsparty slizgowo na powierzchni slizgowej, przy czym z tlokiem jest polaczony zespól napedzajacy, zgodnie z wynalazkiem charakteryzuje sie tym, ze kazdemu tlokowi zespolu tlok-cylinder jest przyporzadkowany czlon napedowy otaczajacy z zewnatrz cylinder i rozciagajacy sie co najmniej na czesci dlugosci cylindra, przy czym czlon napedowy stanowi element laczacy tlok z oscylacyjnym zespolem napedzajacym, i jest ruchomy w kie¬ runku osiowym cylindra oraz ma ksztalt puszki, której czesc denna jest polaczona z oscylacyjnym zespolem napedzajacym.2 130 376 Utworzona na zewnatrz cylindra i wewnatrz czlonu napedowego komora pomocnicza jest polaczona z komora wyrównywania cisnienia poprzez co najmniej jeden kanal wyrównawczy. Komora pomocnicza jest polaczona ponadto poprzez kanal dlawiacy z komora tlokowa, przy czym ten kanal dlawiacy jest utworzony przez szczeline pomiedzy wewnetrzna powierzchnia czlonu napedowego a zewnetrzna powierzchnia cylindra.Komore wyrównywania cisnienia stanowi zbiornik zasobnikowy smaru lub czynnika roboczego.Przestrzen pomiedzy czlonem uszczelniajacym a powierzchnia slizgowa jest polaczona z ukladem smaro¬ wania cisnieniowego, zawierajacym kolejno ze soba polaczone cisnieniowa pompe smarowa, zbiorcza komore powrotna, pompe powrotna oraz zbiornik zasobnikowy zasilajacy cisnieniowa pompe smarowa, oraz kanal przelewowy laczacy zbiornik zasobnikowy ze zbiorcza komora powrotna. Kanal przelewowy ma nastawialny element dlawiacy, natomiast zbiorcza komora powrotna ma zespól regulacyjny dla regulowania poziomu jej napelnienia, korzystnie w postaci plywaka osadzonego na trzpieniu elementu dlawiacego. Zbiornik zasobnikowy jest zbiornikiem pierscieniowym usytuowanym wspólosiowo wzgledem osi zespolu napedzajacego. Korzystnie, pierscieniowy zbiornik zasobnikowy jest usytuowany w plaszczyznie pionowej, a ponadto ma kanal powrotny dolaczony do pompy powrotnej i do najwyzej polozonej czesci tego zbiornika zasobnikowego. Zbiornik zasobni¬ kowy jest umieszczony we wspólnej obudowie,z zespolami tlok-cylinder.Uklad smarowania cisnieniowego zawiera urzadzenie chlodzace z co najmniej jednym wymiennikiem ciep¬ la, który to wymiennik jest umieszczony w obszarze zbiornika zasobnikowego. Wymiennik ciepla ma uklad kanalków, przez które przeplywa czynnik roboczy, umieszczony wewnatrz zbiornika zasobnikowego dla smaru.Uklad kanalów wymiennika ciepla zawiera wiele rurek wymiennikowych uksztaltowanych pierscieniowo i prze¬ biegajacych w kierunku obwodowym zbiornika zasobnikowego, a ponadto stykajacych sie przynajmniej czescio¬ wo swymi zewnetrznymi powierzchniami ze smarem znajdujacym sie w zbironiku zasobnikowym.Rurki wymiennikowe sa dolaczone swymi koncami do dwóch przylaczy usytuowanych w zbiorniku zasob¬ nikowym, ^korzystnie naprzeciw siebie na jednej z osi symetrii tego zbiornika, przy czym jedno z tych przylaczy stanowi rozdzielacz doplywu, a drugie stanowi kolektor odplywu. Rurki wymiennikowe sa usytuowane równole¬ gle do siebie, tworzac cylindryczny uklad rurek.Kierunek przeplywu czynnika roboczego w zbiorniku zasobnikowym jest przynajmniej odcinkowo prze¬ ciwny do kierunku przeplywu smaru w wymienniku. Wymiennik ciepla swym wejsciem dla czynnika roboczego jest polaczony z wylotem wstepnej pompy tloczacej. Obwód czynnika roboczego w wymienniku ciepla stanowi odgalezienie bocznikowe pomiedzy wylotem a wlotem wstepnej pompy tloczacej, a przy tym w obwodzie czynnika roboczego wymiennika ciepla znajduje sie co najmniej jeden dlawik, korzystnie dlawik nastawny.Os obrotu wstepnej pompy tloczacej pokrywa sie z osia symetrii pierscieniowego zbironika zasobnikowe¬ go. Rozdzielacz doplywu i kolektor odplywu sa osadzone w scianie czolowej zbiornika zasobnikowego i sa polaczone z wylotem lub wlotem wstepnej pompy tloczacej poprzez kanaly przebiegajace w tej scianie czolo¬ wej.Maszyna tlokowa wedlug wynalazku wykazuje wiele istotnych zalet. Mianowicie, zastosowanie komory pomocniczej, napelnianej ciecza wyciekajaca z komory roboczej lub przy hermetycznym zamknieciu komory roboczej wypelnianej odplywajacym smarem, polaczonej kanalem wyrównawczym ze zbiornikiem zasobniko¬ wym, stanowiacym komore wyrównywania cisnienia, zapewnia wyeliminowanie dynamicznych wzrostów cisnie¬ nia w zespole tlok-cylinder i odprowadzenie duzych ilosci smaru, przy zalozeniu, ze kanal wyrównawczy ma stosunkowo duzy przekrój poprzeczny. Z kolei zastosowanie kanalu dlawiacego, laczacego komore pomocnicza z komora tlokowa, sprawia proste ograniczenie przeplywu powrotnego cieczy roboczej z odciazonej cisnieniowo komory pomocniczej, a zatem kanal ten dziala podobnie jak zawór przeciwzwrotny.Nastepnie, zastosowanie kanalu przelewowego w ukladzie smarowania cisnieniowego laczacego zbiornik/ zasobnikowy ze zbiorcza komora powrotna, umozliwia w prosty sposób napelnianie smarem pompy powrotnej i dzieki temu istotne dla niezawodnosci pracy calej maszyny utrzymywanie cisnienia smaru. Zgodnie z wynalaz¬ kiem zastosowano w ukladzie smarowania co najmniej jeden wymiennik ciepla, na który dziala smar oraz czynnik roboczy. W ten sposób stworzono mozliwosci zrezygnowania z konwencjonalnych urzadzen doprowadza¬ jacych do wymienników ciepla czynnik chlodzacy z zewnatrz, zwlaszcza powietrze wprawiane w ruch przez dmuchawe, oraz umieszczenia w maszynie wymiennika ciepla, a tym samym oszczednosci miejsca wykorzysty¬ wanego w maszynie. Uzycie wstepnej pompy tloczacej, której wylot jest polaczony z wejsciem wymiennika ciepla, zapewnia szczególnie intensywna wymiane ciepla miedzy czynnikiem roboczym a smarem oraz stwarza mozliwosc zmniejszenia gabarytów urzadzenia chlodzacego. Dzieki temu istniejaca wstepna pompe tloczaca wykorzystuje sie do wymuszania obiegu chlodzacego czynnika roboczego w wymienniku ciepla dla chlodzenia smaru.Przedmiot wynalazku zostanie dokladniej opisany na przykladach wykonania, pokazanych na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia pompe tlokowa, wielocylindrowa w ukladzie cpviazdowym, z napedem mimosrodo- wym, w przekroju osiowym, fig. 2 — schemat ideowy ukladu smarowania pompy tlokowej z fig. 1, fig. 3 — pom¬ pe powrotna ukladu smarowania pompy tlokowej z fig. 1, w przekroju osiowym, fig. 4 — wirnik pompy powrot¬ nej z fig. 3, w przekroju wzdluz linii IV-IV zaznaczonej na fig. 3, fig. 5 — pompe podobna jak na fig. 1 w przekro-130 376 3 ju osiowym, ale ze zmienionym usytuowaniem wstepnej pompy tloczacej i z wymiennikiem ciepla umieszczo¬ nym w zbiorniku zasobnikowym smaru, zas fig. 6 przedstawia pompe z fig. 5 w przekroju poprzecznym zgodnie z linia VI-VI z fig. 5.Zespól napedzajacy 10 pompy wedlug fig. 1 sklada sie ze sprzezonego z nie pokazanym silnikiem walka 1 z mimosrodem 2, na którym ulozyskowany jest nieobrotowy, obiegajacy translacyjnie element slizgowy 3 posia¬ dajacy styczne powierzchnie naciskowe 4 w liczbie odpowiadajacej liczbie cylindrów, tj. przykladowo piec. Na fig. 1 taka powierzchnia naciskowa zaznaczona jest w polaczeniu roboczym z czlonem napedowym 30 tloka 20, który polaczony jest z odksztalcalnym elastycznie wezem uszczelniajacym 22. Sprezyna srubowa 23 dociska tlok 20 do czesci dennej 30b tulejowego czlonu napedowego 30 i zapewnia wstepne, osiowe naprezenie rozcia¬ gajace weza uszczelniajacego. Waz uszczelniajacy jest osadzony w otworze cylindra 25, z którym jest on trwale polaczony swym górnym koncem i dzieki temu uszczelnia hermetycznie komore robocza 24 utworzona wew¬ natrz weza. Ta komora robocza zmienia swa objetosc odpowiednio do drgajacego ruchu czlonu napedowego 30 i wytwarza dzialanie pompujace w polaczeniu z zaworami przeciwzwrotnymi 26 i 27, które dolaczone sa do kanalu tloczenia i ssania 28.Uklad smarowania pompy wykonany jest jako cisnieniowe smarowanie obiegowe z zebata^pompa smaro¬ wa 100, z obejmujaca zespól napedzajacy zbiorcza komora powrotna 120 oraz z obejmujacym koncentrycznie os obrotu XX zespolu napedzajacego, pierscieniowym zbiornikiem zasobnikowym 110, jak równiez z pompa po¬ wrotna 105 tloczaca z komory zbiorczej 120 do zbiornika zasobnikowego 110. Takie wykonanie i umieszczenie zbiornika zasobnikowego umozliwia szczególnie oszczedna pod wzgledem miejsca konstrukcje pompy wielocylin- drowej z symetrycznym rozmieszczeniem przylaczy do poszczególnych cylindrów na obwodzie pierscienia. Temu samemu celowi sluzy równiez umieszczenie zbiornika zasobnikowego w cylindrycznej obudowie gwiazdowego ukladu wielocylindrowego. Pompa smarowa 100 tloczy ciecz ze zbiornika zasobnikowego 110 poprzez kana¬ ly 103 i 104 oraz filtr 102 w pierscieniowy kanal rozdzielczy 101, skad kanaly cisnieniowe 90 i 95 z dlawika¬ mi 90a lub 95a prowadza do poszczególnych cylindrów 25. Bedaca pod cisnieniem ciecz smarujaca z kanalu 90 doprowadzana jest w celu wspomozenia ruchu suwliwego powierzchni zewnetrznej weza uszczelniajacego 22 i przeplywa w kierunku osiowym cylindra (wedlug fig. 1 do dolu) w pulsacyjna komore tlokowa 42, utworzona w obszarze dolnego konca tloka i cylindra. Komora ta jest poprzez kanal dlawiacy 45, wykonany jako szczelina pomiedzy powierzchnia wewnetrzna cylindrycznej czesci 30a czlonu napedowego 30 a strona zewnetrzna cylin¬ dra 25, polaczona z utworzona przy górnym koncu cylindrycznej czesci 30a, równiez pulsacyjna komora pomoc¬ nicza 35.W ten sposób rozprezona ciecz smarujaca, która przeplywa w komorze 42, jest poprzez kanal dlawiacy 45 o dzialaniu przypominajacym zawór przeciwzwrotny tloczona do komory pomocniczej 35, tak ze komora 42 dziala zasadniczo jako komora niskiego cisnienia dla nie zaklóconego odplywu czynnika smarowego ze szczeliny pomiedzy wezem uszczelniajacym a otworem cylindra lub powierzchnia slizgowa. Dla takiego samoczynnego dzialania pompujacego potrzebne jest ponadto niskie cisnienie równiez w komorze pomocniczej 35. W tym celu komora ta jest poprzez kanal wyrównawczy 40 o stosunkowo duzym przekroju polaczona ze zbiornikiem zasob¬ nikowym 110, który sluzy w zwiazku z tym jako komora wyrównywania cisnienia.Smar doprowadzany poprzez kanal 95 dochodzi do zewnetrznej powierzchni cylindrycznego odcinka 3Óa czlonu napedowego 30, gdzie czlon ten jest prowadzony przesuwnie wspólosiowo wzgledem cylindra 25. Po¬ przez kanaly 47 smar przeplywa nastepnie do powierzchni dociskowych 4 i dalej do zbiornika powrotnego 120.Tak wiec równiez ten obwód smarowy jest zamkniety.Pompa powrotna 105 zasysa smar poprzez kanal 115 zdolnej czesci zbiorczej komory powrotnej 120 i tloczy poprzez wznoszacy sie kanal powrotny 106 do czesci wierzcholkowej 110a zbiornika 110. W ten Sposób uzyskuje sie skuteczne odpowietrzenie strumienia smaru wchodzacego do zbiornika. Dla pewnego napelnienia pompy powrotnej zastosowano kanal przelewowy 130 laczacy komore ssania pompy powrotnej, to znaczy dolna czesc zbiorczej komory powrotnej 120, ze zbiornikiem 110. Kanal ten uniemozliwia calkowite opróznienie tego zbiornika. Dla ograniczenia przeplywu w tym kanale zastosowano element nastawczy w postaci nastawnego dlawika 135a. W przedstawionym przykladzie dla regulacji przeplywu zastosowano nastawiany element dlawia¬ cy 135 i plywak 140, jako urzadzenie regulacyjne. Umozliwia to utrzymanie optymalnego stanu napelnienia komory ssania pompy powrotnej 105. Wystarczajace napelnienie pompy powrotnej jest wazne zwlaszcza dla unikniecia powstawania piany, która by pogarszala zadowalajace, cisnieniowe smarowanie.Na fig. 2 przedstawiono schematycznie uklad cisnieniowego smarowania obwodowego pompy, przy czym istotne elementy funkcjonalne przedstawiono symbolicznie, ale maja one takie same oznaczenia cyfrowe jak na fig. 1. W maszynie wedlug wynalazku unika sie powstawania piany w ukladzie cisnieniowego smarowania obiego¬ wego przez zastosowanie pokazanego na fig. 3 i 4 rozwiazania wirnika 105a pompy powrotnej 105 z wieloma wykonanymi jako komory pietrzace 1Ó5b szczelinami, które sa umieszczone jak w promieniowej pompie odsrod¬ kowej i rozciagaja sie w stosunku do osi obrotu XX pompy na róznicy promieni. Smar znajdujacy sie w tych komorach pietrzacych ulega na skutek duzych sil odsrodowych podzialowi na smar o duzej lub malej zawartosci cieczy lub odwrotnie malej lub duzej zawartosci gazu lub piany.4 130 376 W obszarze otworu sterowania odplywu 108 rozciagajacego sie na mniej niz 180°C, przy odpowiednim opóznianiu lub dlawieniu wyplywu z pompy, zasadniczo tylko ta czesc smaru jest wypychana promieniowo z komór pietrzacych 105b, która ma bardzo mala zawartosc gazu lub piany. Wreszcie komory pietrzace wchodza w polaczenie z otworem sterowania odplywu 109b, który przyjmuje bogata w gaz lub piane czesc smaru i po¬ przez nie przedstawiony blizej kanal odplywowy 109c prowadzi te czesc z powrotem do komory powrot¬ nej 120. W obszarze pomiedzy otworami sterowania odplywu 108 i 109, które jak pokazano na fig. 3 rozciagaja sie jednakowo w zakresie kata zasadniczo mniejszego niz 180°, komory pietrzace 105b sa przy swych zewnetrz¬ nych koncach zamkniete przez powierzchnie wewnetrzna obudowy 107, tak ze ta czesc obowdu jest do dyspo¬ zycji do oddzielania skladowych smaru o róznej gestosci bez zaklócen ze strony przeplywu.Dalszy mechanizm, który przyczynia sie do przerwania wytwarzania gazu i piany wewnatrz wirnika pompy powrotnej, pokazano na fig. 4. Za pomoca stosunkowo szerokiej, umieszczonej osiowo obok wirnika 105a szczeli¬ ny 109a, która pokazana zostala tu przesadnie duza, mozna spowodowac promieniowy przeplyw cyrkulacyjny oznaczony przez A, pomagajacy w gromadzeniu sie ubogiego w gaz smaru w promieniowo zewnetrznych obsza¬ rach komór pietrzacych 105b i ewentualnie powodujacy równiez lub wspomagajacy czesciowe odprowadzanie zwrotne piany nagromadzonej w promieniowo wewnetrznych obszarach komór pietrzacych w kierunku do ko¬ mory ssania pompy.Nalezy zauwazyc, ze pokazana na fig. 1, zwarta konstrukcja pompy staje sie jeszcze korzystniejsza, gdy wewnatrz pierscieniowego zbiornika zasobnikowego 110, usytuowanego po stronie czolowej cylindrów 25, umieszczona jest wstepna pompa tloczaca 150 dla czynnika roboczego pompy.W przykladzie wykonania pompy pokazanym na fig. 5 i 6 urzadzenie chlodzace 200 dla smaru jest umieszczone wewnatrz pierscieniowego zbiornika zasobnikowego 110. Urzadzenie chlodzace sklada sie z wy¬ miennika ciepla 210, który ma uklad kanalów 212 pokazany szczególowo na fig. 6. Przez ten uklad kanalów przeplywa czynnik roboczy pompy. Przeplyw czynnika roboczego w tym ukladzie kanalów uzyskiwany jest za pomoca wspomianej juz wstepnej pompy tloczacej 150 umieszczonej wspólosiowo wzgledem pierscieniowego zbiornika zasobnikowego 110 z osiowym przykryciem w jego wewnetrznym wycieciu 140. Wlot 160 pompy tlo¬ czacej 150 lezy w obszarze osiowej pokrywy czolowej 155 obudowy pompy, która jest usytuowana zgodnie ze scianka czolowa 230 zamykajaca zbironik 110. Wstepna pompa tloczaca jest w tym przypadku wykonana jako pompa z przeplywem osiowym, której wirnik pokazany schematycznie na fig. 5 osadzony jest na wale pompy 1, a jej wylot 170 jest polaczony poprzez promieniowe kanaly 172 z kanalem pierscieniowym 174. Od tego ostat¬ niego kanalu prowadza osiowe kanaly odgalezne 176 (na fig. 5 pokazano tylko jeden taki kanal) do poszczegól¬ nych, umieszczonych gwiazdowo cylindrów pompy (nie pokazano blizej). W ten sposób zespoly tlok-cylinder pompy otrzymuja czynnik roboczy pod cisnieniem wstepnym przykldowo kilku atmosfer nadcisnienia, które wystarcza dla pewnego napelnienia skoku ssania tloka.Przedluzone do tylu odcinki kanalów 178 lacza wylot 170 wstepnej pompy tloczacej 150 z kanalem pierscieniowym 180 w centralnej, osadzonej jako pokrywa czesci 232 scianki czolowej 230. Od kanalu pierscie¬ niowego 180 kanal promieniowy 182 prowadzi do osadzonego w zewnetrznej czesci scianki czolowej 230 roz¬ dzielacza doplywu 216 wymiennika ciepla 210. Od tego rozdzielacza doplywu umieszczonego w dolnym obsza¬ rze wierzcholkowym zbiornika 110 strumien czesciowy zimnego czynnika roboczego odgaleziony od strony wylotu wstepnej pompy tloczacej dostaje sie poprzez uklad kanalów 212 wymiennika ciepla 210, pokazany szczególowo na fig. 6, do kolektora odplywu 218 umieszczonego w górnej czesci wierzcholkowej zbiornika 110, to znaczy srednicowo naprzeciw rozdzielacza doplywu 216. Kolektor odplywu osadzony jest równiez w zewne¬ trznej czesci scianki czolowej 230. Poprzez kanal promieniowy 184 kolektor odplywu jest polaczony z wlo¬ tem 160 wstepnej pompy tloczacej. Dla odgalezionej czesci strumienia tloczonego przez pompe wstepna 150 otrzymuje sie zatem obieg powrotny równolegly do glównego strumienia tloczonego, który doprowadzany jest od strony wlotu pompy glównej.Aby warunki cisnieniowe na wstepnej pompie tloczacej 150 mozna bylo regulowac odpowiednio z uwzgle¬ dnieniem obiegu powrotnego, w sciance czolowej 230 osadzona jest sruba dlawiaca 220, której stozkowy koniec wchodzi w kanal 182 i tworzy tu regulowany dlawik w czesciowym strumieniu tloczonym do rozdzielacza doplywu 216.Wykonanie wymiennika ciepla jest pokazane szczególowo na fig. 6. Uklad kanalów 212 wymiennika ciepla znajduje sie wewnatrz zbiornika 110 praktycznie calkowicie zanurzony ponizej poziomu smaru. Na skutek uchodzenia kanalu powrotnego 106 z pompy powrotnej 105 w górna czesc wierzcholkowa 110a zbiornika 110 i zasysania przez cisnieniowa pompe smarowa 100 w dolnym obszarze wierzcholkowym uzyskuje sie w pierscie¬ niowym zbiorniku przeplyw smaru, który zasadniczo przebiega w obu kierunkach obwodowych od górnego obszaru wierzcholkowego do dolnego obszaru wierzcholkowego. Przeplyw ten oczywiscie jest skierowany prze¬ ciwnie do przeplywu czynnika roboczego w ukladzie kanalów wymiennika ciepla 210 pomiedzy dolnym roz¬ dzielaczem doplywu 216 a górnym kolektorem odplywu 218. Pomiedzy przeplywem smaru w zbiorniku 110 z jednej strony, a przeplywem czynnika roboczego w ukladzie kanalów wymiennika ciepla 210 z drugiej strony otrzymuje sie przeciwpradowa wymiane ciepla, a wiec intensywne chlodzenie smaru przez swiezo wprowadzany czynnik roboczy.130 376 5 Dla konstrukcji wymiennika ciepla, pokazanego na fig. 6, szczególnie istotne jest to, ze uklad kanalów 212 wymiennika ciepla zawiera wiele pierscieniowych, rozciagajacych sie w kierunku obwodowym zbiornika 110 rurek wymiennikowych 214, które jak juz wspomniano, znajduja sie ponizej "poziomu smaru i dzieki temu umozliwiaja wymiane ciepla poprzez cale swe powierzchnie. Ponadto, po obu stronach rozdzielacza doply¬ wu 216 i kolektora odplywu 218 dolaczonych jest wiele polaczonych ze soba równolegle, uksztaltowanych lukowo rurek wymiennikowych 214 dopasowanych do pierscieniowego ksztaltu zbiornika 110. Dzieki temu otrzymuje sie zasadniczo cylindryczny uklad rurek wymiennikowych lezacych obok siebie w kierunku zgodnym z osia cylindra, to znaczy wielkopowierzchniowy uklad powierzchni wymiany ciepla, dopasowany do przestrzen¬ nych warunków zbiornika i przeplywu smaru.Oczywiscie dla tego, intensywnie dzialajacego ukladu wymiany ciepla, nie potrzeba dodatkowego miejsca, poniewaz caly ten uklad umieszczony jest wewnatrz i tak istniejacego zbiornika smaru. Pierscieniowy ksztalt zbiornika umozliwia nie tylko oszczedne pod wzgledem miejsca wprowadzenie w cala konstrukcje obudowy maszyny, ale wymusza równiez przeplyw smaru w kierunku obwodu zbiornika wzdluz rurek wymiennikowych, w celu uzyskania chlodzenia przeciwpradowego.Zastrzezenia patentowe 1. Maszyna tlokowa, zwlszcza pompa tlokowa z co najmniej jednym zespolem tlok-cylinder tworzacym pulsujaca komore robocza, zawierajacym miekko elastycznie odksztalcalny, majacy korzystnie ksztalt weza, czlon uszczelniajacy komore robocza, który poprzez ciecz, zwlaszcza smar, jest wsparty slizgowo na powierzchni slizgowej, przy czym z tlokiem jest polaczony zespól napedzajacy, znamienny ty m, ze kazdemu tloko¬ wi (20) zespolu tlok-cylinder jest przyporzadkowany czlon napedowy (30) otaczajacy z zewnatrz cylinder (25) i rozciagajacy sie co najmniej na czesci dlugosci cylindra, przy czym czlon napedowy (30) stanowi element laczacy tlok (20) z oscylacyjnym zespolem napedzajacym (10), i jest ruchomy w kierunku osiowym cylindra oraz ma ksztalt puszki, której czesc denna (30b) jest polaczona z oscylacyjnym zespolem napedzajacym (10). 2. Maszyna wedlug zastrz. 1, znamienna ty m, ze utworzona na zewnatrz cylindra (25) i wewnatrz czlonu napedowego (30) komora pomocnicza (35) jest polaczona z komora wyrównywania cisnienia poprzez co najmniej jeden kanal wyrównawczy (40). 3. Maszyna wedlug zastrz. 2, znamienna tym, ze komora pomocnicza (35) jest polaczona poprzez kanal dlawiacy (45) z komora tlokowa (42). 4. Maszyna wedlug zastrz. 3, znamienna tym, ze kanal dlawiacy (45) jest utworzony przez szczeli¬ ne pomiedzy wewnetrzna powierzchnia czlonu napedowego (30) a zewnetrzna powierzchnia cylindra (25). 5. Maszyna wedlug zastrz. 2, znamienna tym, ze komore wyrównywania cisnienia stanowi zbior¬ nik zasobnikowy (110) smaru lub czynnika roboczego. 6. Maszyna wedlug zastrz. 1, znamienna tym, ze przestrzen pomiedzy czlonem uszczelniaja¬ cym (22) a powierzchnia slizgowa jest polaczona z ukladem smarowania cisnieniowego zawierajacym kolejno ze soba polaczone cisnieniowa pompe smarowa (100), zbiorcza komore powrotna (120), pompe powrotna (105) oraz zbiornik zasobnikowy (110) zasilajacy cisnieniowa pcmpe smarowa oraz kanal przelewowy (130) laczacy zbiornik zasobnikowy (110) ze zbiorcza komora powrotna (120). 7. Maszyna wedlug zastrz. 6, znamienna tym, ze kanal przelewowy (130) ma nastawiany element dlawiacy (135). 8. Maszyna wedlug zastrz. 6 albo 7, znamienna tym, ze zbiorcza komora powrotna (120) ma zespól regulacyjny dla regulowania poziomu jej napelniania, korzystnie w postaci plywaka (140) osadzonego na trzpieniu elementu dlawiacego (135). 9. Maszyna wedlug zastrz. 6, z n a.mienna ty m, le zbiornik zasobnikowy (110) jest zbiornikiem pierscieniowym usytuowanym wspólosiowo wzgledem osi (XX) zespolu napedzajacego (10). 10. Maszyna wedlug zastrz. 9, znamienna tym, le pierscieniowy zbiornik zasobnikowy (110) jest usytuowany w plaszczyznie pionowej, a ponadto ma kanal powrotny (106) dolaczony do pompy powrot¬ nej (105) i do najwyzej polozonej czesci (110a) tego zbiornika zasobnikowego. 11. Maszyna wedlug zastrz. 9, z n a m i e n n a t y m, ze zbiornik zasobnikowy (110) jest umieszczony we wspólnej obudowie z zespolami tlok-cylinder. 12. Maszyna wedlug zastrz. 6, znamienna tym, ze uklad smarowania cisnieniowego zawiera urza¬ dzenie chlodzace (200) z co najmniej jednym wymiennikiem ciepla (210). 13. Maszyna wedlug zastrz. 12, znamienna tym, ze wymiennik ciepla (210) jest umieszczony w obszarze zbiornika zasobnikowego (110). 14. Maszyna wedlug zastrz. 12, znamienna tym, ze wymiennik ciepla (210) ma uklad kana¬ lów (212), przez które przeplywa czynnik roboczy, umieszczony wewnatrz zbiornika zasobnikowego (110) dla smaru.6 130 376 15. Maszyna wedlug zastrz. 14, z n a m i e n n a t y m, ze uklad kanalów (212) wymiennika ciepla (210) zawiera wiele rurek wymiennikowych (214) uksztaltowanych pierscieniowo i przebiegajacych w kierunku obwo¬ dowym zbiornika zasobnikowego (110), a ponadto stykajacych sie przynajmniej czesciowo swymi zewnetrznymi powierzchniami ze smarem znajdujacym sie w zbiorniku zasobnikowym. 16. Maszyna wedlug zastrz. 15, znamienna tym, ze rurki wymiennikowe (214) sa dolaczone swymi koncami do dwóch przylaczy usytuowanych w zbiorniku zasobnikowym, korzystnie naprzeciw siebie na jednej z osi symetrii tego zbiornika, przy czym jedno z tych przylaczy stanowi rozdzielacz doplywu (216), a drugie stanowi kolektor odplywu (218). 17. Maszyna wedlug zastrz. 16, znamienna tym, ze rurki wymiennikowe (214) sa usytuowane równolegle do siebie, tworzac cylindryczny uklad rurek. 18. Maszyna wedlug zastrz. 15, znamienna tym, ze kierunek przeplywu czynnika roboczego w zbiorniku zasobnikowym,! 110) jest przynajmniej odcinkowo przeciwny do kierunku przeplywu smaru w wymienniku (210). 19. Maszyna wedlug zastrz. 13, z n a m i e n n a t y m, ze wymiennik ciepla (210) swym wejsciem dla czynnika roboczego jest polaczony z wylotem (170) wstepnej pompy tloczacej (150). 20. Maszyna wedlug zastrz. 19, znamienna tym, ze obwód czynnika roboczego w wymienniku ciepla (210) stanowi odgalezienie bocznikowe pomiedzy wylotem (170) a wlotem (160) wstepnej pompy tlo¬ czacej (150). 21. Maszyna wedlug zastrz. 20, z n a m i e n n a t y m, ze w obwodzie czynnika roboczego wymiennika ciepla (210) znajduje sie co najmniej jedenk dlawik (220), korzystnie dlawik nastawny. 22. Maszyna wedlug zastrz. 19, z n a m i e n n a t y m, ze os obrotu wstepnej pompy tloczacej (150) pokrywa sie z osia symetrii pierscieniowego zbiornika zasobnikowego (110). 23. Maszyna wedlug zastrz. 16 albo 19, z n a m i e n n a t y m, ze rozdzielacz doplywu (216) i kolektor odplywu (218) sa osadzone w scianie czolowej (230) zbiornika zasobnikowego (110) i sa polaczone z wylotem lub wlotem wstepnej pompy tloczacej (150) poprzez kanaly przebiegajace w tej scianie czolowej. 2U 28 F,g 1 101 10U 102130 376 Fig 2 Fig U130 376 ~~fl 200 \216 2f0sWa Fig.5 m 2% 216 Pracownia Poligraficzna UP PRL. Naklad 100 egz.Cena 100 zl PL