Opis patentowy opublikowano: 10.03.1981 109332 C. jTELNIA U'?do Patentowego hl»'«i l:a»ixtUii| liMT Int. C1.2E21D 19/02 Twórcy wynalazku: Harry Rosenberg, Lubomir Plevak, Burckhardt El¬ sner, Gunter Lagodka Uprawniony z patentu: Gewerkschaft Eisenhiitte Westfalia, Liinen (Re¬ publika Federalna Niemiec) Rama obudowy tarczowej Wynalazkiem jest rama obudowy tarczowej z silownikami hydraulicznymi opartymi na spagni- cy oraz z prowadzona przez uklad przegubowy tarcza zawalowa, która jest polaczona ze strop¬ nica i z drugiego konca z tarcza dolna osadzona na spagnicy.Tego rodzaju obudowa tarczowa znana jest z niemieckiego opisu wylozeniowego DT-OS 2 217 830.Uklad przegubowy znajdujacy sie pomiedzy spag- nica, a tarcza zawalowa jest tu wykonany z pro¬ stowodów tak, ze przy wsuwaniu wysuwaniu tlo¬ ków hydraulicznych silowników stropnica wyko¬ nuje w zasadzie ruch pionowy, natomiast nie wy¬ konuje jakiegokolwiek ruchu podluznego równo¬ leglego do stropu. Dzieki temu zostaje zapewnio¬ ne, ze przy wsuwaniu i wysuwaniu tloków silow¬ ników odleglosc konca stropnicy od przodka wy¬ bierkowego nie zmienia sie w sposób, zaslugujacy na uwage.W celu unikniecia czesto wystepujacych sil wy¬ muszajacych odksztalcenia w ukladzie przegubo¬ wym oraz w tarczy zawalowej wyposazenie musi byc wykonane niezwykle sztywno i odpornie na zwichrowanie. Wykonanie ciezkiej spagnicy o du¬ zych powierzchniach wymaga stosunkowo duzych nakladów. Ponadto moga wystapic trudnosci z do¬ pasowaniem jednoczesciowej spagnicy do nierów¬ nej powierzchni spagu, a poniewaz tarcza zawa¬ lowa powoduje w praktyce calkowite oddzielenie wyrobiska scianowego od przestrzeni zawalowej to zwaly skal lub wegla znajdujacego sie w obsza- 15 20 25 30 rze obudowy, przy przesuwaniu sie obudowy mo¬ glyby nie wpadac do przestrzeni zawalowej. Moze dojsc w takim przypadku w pewnych okolicznos¬ ciach do spietrzen zwalu, a w konsekwencji do trudnosci przy przesuwaniu obudowy.WT technice obudowywania znane jest takie uksztaltowanie spagnic, jak równiez stropnie obu¬ dowy kroczacej, ze moga one w duzym stopniu przystosowywac sie do nierównosci skal oscien¬ nych. W tym celu zazwyczaj w przypadku odrzwi obudowy i sprzezonych silowników nadaje sie spagnicom lub polaczeniom spagowym silowników ksztalt sprezyn piórowych lub ukladów sprezyn piórowych {niemiecki opis wynalazku nr 1 272 858).Znane sa tez ramy obudowy tarczowej ze stoja¬ kami kozlowymi, w których spagnica wykonana jest w ksztalcie elementu wieloczeseiowego. Znane jest takze zaopatrywanie spagnic w wydrazenie dla osadzenia silownika hydraulicznego do kro¬ czenia i przesuwu obudowy górniczej, (niemiecki opis patentowy z DT-AS 1533 754).W przypadku obudowy tarczowej z jednoczes¬ ciowa tarcza zawalowa, pokrywajaca wyrobisko scianowe na calej grubosci podkladu, oraz z przy¬ porzadkowanymi jej przegubowymi elementami prowadzacymi znanymi z niemieckiego opisu wy¬ lozeniowego DT-08 2 217 830, dotychczas nadawano spagnicy duza powierzchnie, sztywnej ramy spa¬ gowej, poniewaz tu spagnica sluzy nie tylko do mocowania silowników oraz jako ploza, lecz jed- 109 332109 332 noczesnie tworzy podparcie przegubowych elemen¬ tów prowadzacych tarcze zawalowa, zamocowanych do tarczy dolnej, polaczonej przegubowo z tarcza zawalowa. To prowadzilo z koniecznosci do wy- Jn^efionych wyzej -wad, którym usilowano zapo- 5 biec przez szczególnie ciezka, ale odporna na zwi¬ chrowanie konstrukcje spagnicy. jj Zadaniem wynalazku jest takie uksztaltowanie ramy .obudowy tarczowej tego rodzaju, zeby przy ^zachowaniu jednoczesciowej tarczy zawalowej i 10 przegubowych elementów prowadzacych osiagnac lepsza zdolnosc przystosowywania spagnicy do nierównosci spagu, a jednoczesnie zapobiec wy¬ stepowaniu szkodliwym silom odksztalcajacym ele¬ menty kierujace polaczone na przegubach z tarcza 15 zawalowa.Cel ten zostal osiagniety przez to, ze zarówno spagnica, jak i tarcza dolna sklada sie z szeregu czesci, ruchomych wzgledem siebie w plaszczyznie pionowej, przy czym kazdej czesci spagnicy i kaz- 2o dej czesci tarczy dolnej przyporzadkowany jest odrebny uklad przegubowy elementów prowadza¬ cych polaczony ze wspólna tarcza zawalowa. Czes¬ ci ramy dolnej polaczone sa przegubowo z nie- dzielona wspólna tarcza zawalowa i/lub z czes- 25 ciami spagnicy i sa umieszczone wzgledem siebie w odstepach.Czesci spagnicy sa polaczone ruchomo w przed¬ nim obszarze za pomoca jarzma poprzecznego.Rama obudowy tarczowej umozliwia osiagniecie ^ przy niedzielonej w kierunku wzdluznym strop¬ nicy równiez niedzielona tarcze zawalowa i po¬ zwala na dopasowanie wieloczesciowej spagnicy do spagu. Czesci spagnicy w ramie obudowy moga sie przy tym ustawiac wzgledem siebie swobodnie na nierównosciach spagu wskutek podzielenia tar¬ czy dolnej i ukladu elementów kierujacych, bez wprowadzania przy tym szkodliwych sil poprzecz¬ nych do przegubowych elementów prowadzacych i tarczy zawalowej. Czesci spagnicy, majace ksztalt sztywnych plóz, moga przy tym wykonywac za¬ równo ruchy wahliwe dookola przegubów z przy¬ laczonymi elementami kierujacymi, jak i ruchy równolegle w plaszczyznie pionowej. Podzielenie spagnicy i tarczy dolnej nadaje z tego wzgledu ramie obudowy tarczowej dodatkowy stopien swo- 45 body, który dopuszcza w stosunkowo szerokim zakresie nastawiania przystosowanie sie do nierów¬ nosci skal osciennych. Ponadto zostaje odciazona tarcza zawalowa i tarcza dolna. Podzielenie spag¬ nicy umozliwia prócz tego znacznie slabsze i lzej- M sze rozwiazanie czesci spagnicy.Zaleca sie tak zwymiarowac czesci tarczy dol¬ nej, polaczone przegubowo z niedzielona, wspólna tarcza zawalowa, a celowo równiez czesci spag¬ nicy, aby pomiedzy tymi czesciami pozostawala M pewna wolna przestrzen o szerokosci, która jest równa w przyblizeniu co najmniej polowie szero¬ kosci poszczególnej czesci spagnicy lub tarczy dol¬ nej. W ten sposób pomiedzy czesciami tarczy dol¬ nej wytworzony jest dostatecznie szeroki otwór w w kierunku przestrzeni zawalowej, przez który przy przesuwaniu ramy obudowy tarczowej jaki¬ kolwiek material weglowy lub odpadowy moze przedostawac sie ku przestrzeni zawalowej. W wol¬ nej przestrzeni pomiedzy sasiednimi czesciami 65 35 40 spagnicy mozna umiescic silownik do przesuwu i kroczenia.Zaleca sie sprzegac ruchomo czesci spagnicy w przednim obszarze za posrednictwem jarzma po¬ przecznego itp., która dopuszcza wymienione ru¬ chy wzgledne pomiedzy czesciami spagnicy, ustala jednak przy tym odstepy wzajemne pomiedzy czesciami spagnicy na ich przednich koncach.Mozna przy tym przyjac taki uklad, ze pomiedzy jarzmem poprzecznym, a jedno lub wielo- czes¬ ciowa belka wysiegnika wstawiony jest silownik do przesuwu, który przy przesuwaniu przodkowe¬ go przenosnika opiera sie na jarzmie poprzecznym, a przy dosuwaniu ramy obudowy tarczowej na belce wysiegnikowej, polaczonej z przenosnikiem.Belke wysiegnikowa z silownikiem przesuwu ce¬ lowe jest umiescic w wolnej przestrzeni pomie¬ dzy czesciami spagnicy. Belka wysiegnikowa sklada sie korzystnie z dwóch równoleglych dra¬ gów prowadzacych, które sa polaczone na tylnych koncach za posrednictwem poprzeczki. Mozna przyjac taki uklad, ze belka wysiegnikowa jest prowadzona w kierunku przesuwu w prowadni¬ cach czesci spagnicy i jest osadzona w prowadni¬ cach wahliwie w plaszczyznie pionowej z jednego konca lub na poprzeczce. Belka wysiegnikowa tworzy prowadnice dla ramy obudowy tarczowej; cna moze byc jednoczesnie czescia skladowa zna¬ nego sterownika wysiegowego, za pomoca którego odchylany jest w plaszczynie pionowej przenosnik przodkowy oraz dostawiana jest do niego pro¬ wadnica maszyny urabiajacej, np. struga, w celu nastawienia poziomu ciecia maszyny urabiajacej za pomoca silowników polaczonych z belka wy¬ siegnikowa.Zasada uksztaltowania w mysl wynalazku obu¬ dowy tarczowej daje sie zastosowac zarówno w budowie kozlowej tarcza zawalowa, majacej po¬ stac obudowy podporowej jak i w obudowie tar¬ czowej bez obudowy kozlowej, przy czym w pier- szym przypadku silowniki wspólpracuja ze strop¬ nica, natomiast w drugim przypadku silowniki wspólpracuja z tarcza zawalowa. Wymieniony uklad przegubowy elementów prowadzacych jest, jak wspomniano, uksztaltowany celowo na podo¬ bienstwo prowadnicy lemniskatowej.Przedmiot wynalazku uwidoczniony jest w przy¬ kladzie wykonania wynalazku, na którym fig. 1 przedstawia schemat ramy obudowy tarczowej wedlug wynalazku w widoku z boku, fig. 2 — rame obudowy tarczowej wedlug fig. 1 w widoku z góry na dzielona spagnice i tylna czesc tarczy zawalowej, fig. 3 — rame obudowy tarczowej we¬ dlug fig. 1 i 2 w widoku z przestrzeni zawalo¬ wej, fig. 4 — obudowe tarczowa wedlug wynalaz¬ ku w widoku z boku, fig. 5 — obudowe tarczowa wedlug fig. 4 w widoku z przestrzeni zawalowej.Na rys. fig. 1 jest przodek 10 wybierakowy lub weglowy, strop 11 spag 12 wyrobiska. Przed przod¬ kiem wybierakowym znajduje sie przenosnik przodkowy 13, który jak zwykle, ma postac lancu¬ chowego przenosnika zgrzeblowego. Przy przenos¬ niku przodkowym prowadzona jest maszyna ura¬ biajaca, tu strug weglowy 14.Rama obudowy tarczowej, stojaca po stronie pod¬ sadzkowej przenosnika przodowego 13, jest uksztal-109 332 5 towana na wzór obudowy kozlowej. Ma ona cztery ustawione w ukladzie prostokatnym silowniki 15, które niosa za posrednictwem przegubów kulowych wspólna, jednoczesciowa stropnice 16, która pod¬ piera strop 11 w obszarze pomiedzy przodkiem wy¬ bierakowym 10, a przestrzenica zawalowa lub pod¬ sadzkowa 17. Spagnica ramy obudowy tarczowej jest podzielona w kierunku podluznym; sklada sie ona z dwóch plozopodobnych czesci 18A i 18B spagnicy, które sa umieszczone z odstepem wza¬ jemnym i na których opieraja sie swymi stopami za posrednictwem przegubów kulowych po dwa silowniki 15, stojace jeden za drugim w kierunku kroczenia S.Na tylnym koncu stropnicy 16 przylaczona jest za pomoca przegubów 19 tarcza zawalowa 20, która jak na fig. 3 jest wykonana jako jednoczesciowa i ma szerokosc, odpowiadajaca szerokosci jedno¬ czesciowej stropnicy 16. Pomiedzy tarcza zawalo¬ wa 20, a czesciami 18A, 18B spagnicy jest osadzo¬ na przegubowo tarcza dolna, która sklada sie z dwóch czesci 21A i 21B. Przeguby 22, 23 lacza obie umieszczone w odstepie czesci 21A i 21B tar¬ czy dolnej na tarczy zawalowej 20 lub lacza czesci 18A, 18B spagnicy.Czesci 21A i 21B tarczy dolnej, stanowia jedno¬ czesnie czesc skladowa ukladu elementów kieru¬ jacych, który posiada dalsze elementy kierujace 24, polaczone za posrednictwem przegubów 25 i 26 z tarcza zawalowa 20 lub czesciami 18A, 18B spagnicy. Wszystkie osie przegubów 19, 22, 23, 25, 26 biegna równolegle, prostopadle do kierunku kroczenia S, tj. w kierunku podluznym sciany.Mozna rozpoznac, ze kazdej czesci 18A i 18B spagnicy przyporzadkowany jest odrebny uklad elementów prowadzacych, który sklada sie z ele¬ mentu prowadzacego 24 oraz z czesci 21A lub 21B tarczy dolnej, sluzacej jednoczesnie jako element prowadzacy. Uklady elementów prowadzacych sa uksztaltowane na podobienstwo prowadnicy lemni- skatowej w ten sposób, ze przy wsuwaniu i wysu¬ waniu silowników 15 stropnica 16 nie wykonuje zadnych zaslugujacych na wzmianke ruchów pod¬ luznych w kierunku kroczenia S, oraz w kierunku przeciwnym tak, ze odleglosc konca 16 stropnicy od przodka wybierkowego 10 nie ulega przy tym zmianie.Podzielenie spagnicy na dwie czesci 18A i 18B oraz podzial tarczy dolnej na obydwie czesci 21A i 21B umozliwia daleko idace przystosowanie sie czesci spagnicy do nierównosci spagu 12.Na fig. 3 przedstawione jest wybrzuszenie 12 spagu lub inny wystep po którym przeslizguje sie czesc 18B spagnicy 18B przy przesuwaniu obudo¬ wy. Czesc 18B spagnicy znajduje sie w polozeniu uwidocznionym na fig. 3 a na fig. 1 oznaczonym linia osiowa. Mozna rozpoznac, ze obydwie czesci spagnicy moga wykonywac z jednej strony ruchy wahliwe dokola przegubów 23, z drugiej zas strony takze ruchy wahliwe dokola przegubów 22, po¬ miedzy czesciami tarczy dolnej, a wspólna tarcza zawalowa 20. Jednoczesnie czesci spagnicy moga sie równiez ustawic równolegle do siebie w plasz¬ czyznie pionowej. Przy tych ruchach ustawczych, przy których zachodzi jednoczesnie ruch wahliwy dokola przegubów 22, pomiedzy czescia tarczy dol- 6 nej, a tarcza zawalowa, powstaje niewielki ruch podluzny czesci spagnicy w kierunku strzalki S lub w kierunku przeciwnym. Wskutek podzielenia tarczy dolnej na dwie czesci 21A i 21B mozliwe jest daleko idace przystosowanie sie spagnicy do nierównosci spagu, bez wywolywania sil reakcji i sil wystepujacych poprzecznie do czesci tarczy dolnej, wspólnej, tarczy zawalowej i do przegu¬ bów ukladu.Jak przedstawia fig. 3, czesci 21A i 21B tarczy 10 dolnej sa umieszczone wzgledem siebie w odstepie, tak ze pomiedzy tymi czesciami wystepuje w obsza¬ rze spagu otwór 27 tarczy zawalowej, przez który drobny wegiel, material odpadowy itp., który zbie¬ ra sie na i obok czesci spagnicy, moze przemiesz- 15 czac sie w kierunku przestrzeni zawalowej 17, gdy rama obudowy jest przesuwana w kierunku kro¬ czenia S.Obydwie czesci 18A i 18B spagnicy sa równiez umieszczone w odstepie od siebie. W wolnej prze- 20 strzeni 28 pomiedzy czesciami spagnicy znajduje sie silownik 29 przesuwu, który wspólpracuje za posrednictwem swego tloczyska 30 w podparciu obrotowym 31 z jarzmem poprzecznym 32 (fig. 2), która laczy czesci 18A i 18B spagnicy. Jarzmo 25 poprzeczne 32 jest osadzone w przegubach 34 na wspornikach 33 czesci spagnicy. Jarzmo poprzeczne nie utrudnia ruchu wzglednych pomiedzy czescia¬ mi spagnicy, z drugiej zas strony ustala czesci spagnicy w przednim obszarze w ich wzajemnym 30 odstepie.Silownik 29 przesuwu opiera sie od tylu o po¬ przeczke 35, która jest umieszczona na tylnym koncu belki wysiegnika. Belka wysiegnika 36 skla¬ da sie z dwóch okraglych dragów prowadniczych, 35 które sa polaczone na tylnym koncu za posredni¬ ctwem poprzeczki 35 i których przednie konce sa przylaczone przegubowo od strony podsadzkowej 38 do przenosnika 13 za pomoca elementu posred¬ niego 37 majacego postac koryta jezdnego. Mozna 40 rozpoznac, ze przy wsuwaniu silownika 29 przesu¬ wu, przenosnik przodkowy 13 jest przekladany za posrednictwem belki wysiegnika 36 w kierunku strzalki S, przy czym silownik przesuwu opiera sie za posrednictwem jarzma poprzecznego 32 o ra- 45 me obudowy, unieruchomiona pomiedzy stropem, a spagiem. Przy wysuwaniu silownika przesuwana jest jednoczesnie odciazona rama obudowy, przy czym silownik przesuwu opiera sie za posredni¬ ctwem belki wysiegnika i elementu posredniego 37 50 o przenosnik przodkowy. Belka wysiegnika i si¬ lownik sa umieszczone w wolnej przestrzeni 28 pomiedzy czesciami 18A i 18B spagnicy,, tak ze nie jest utrudniona jazda w przodku.Belka wysiegnika zlozona z dwóch dragów pro- 55 wadnicy 36, jest prowadzona na swym tylnym koncu w prowadnicach podluznych 39 czesci spa¬ gnicy w kierunku kroczenia S. Belka wysiegnika lub poprzeczka 35 ma czopy prowadnicze 40, które wchodza w prowadnice korytkowe 39. Belka wy- 60 siagnika moze wykonywac ruchy wahliwe w plasz¬ czyznie pionowej dokola czopów prowadniczych 40.Belka wysiegnika moze sluzyc jedynie do prowa¬ dzenia ramy obudowy tarczowej. Moze ona jednak równiez stanowic czesc skladowa znanego silowni- 65 ka wysiegu, za posrednictwem którego przenosnik109 332 8 przodkowy 13 wraz z prowadnica maszyny urabia¬ jacej 14 jest odchylany w plaszczyznie pionowej, w celu nastawienia poziomu ciecia maszyny ura¬ biajacej. Jest rzecza zrozumiala, ze prowadnica belki wysiegnika na czesciach spagnicy jest tak uksztaltowana, ze jej ruchy wzgledne nie zostaja ograniczone.Przyklad wykonania obudowy tarczowej wedlug fig. 4 i 5 odpowiada pod wzgledem budowy w jak najwiekszym stopniu rozwiazania wedlug fig. 1—3.Chodzi tu o obudowe tarczowa, w której silowni¬ ki 15 nie wspólpracuja ze stropnica 16, lecz z tar¬ cza zawalowa 20. Odpowiadajace sobie pod wzgle¬ dem funkcjonalnym elementy konstrukcyjne sa oznaczone na fig. 4 i 5 tymi samymi symbolami, jak na fig. 1—3. W przypadku obudowy tarczowej wedlug fig. 4 i 5 kazdej czesci 18A i 18B spagnicy przyporzadkowany jest tylko jeden silownik hy¬ drauliczny 15. PL PL