Przedmiotem wynalazku jest kadz odlewnicza, zwlaszcza do zalewania form, majaca komore do pomieszczenia cieklego metalu oraz wydluzony dziób laczacy sie z ta komora i przechylana wzgle¬ dem osi obrotu.Znanych jest wiele rozwiazan w zakresie au¬ tomatyzacji odlewni, dzieki którym znacznie ule¬ gla poprawie zarówno wydajnosc odlewni jak i jakosc odlewów. Przy duzej wielkosci produkcji odlewów formy sa wytwarzane na linii przypomi¬ najacej linie montazowa. Sprzet do zalewania tych form cieklym metalem jest równiez zautomatyzo¬ wany i udoskonalony, równolegle z urzadzeniami formierskimi. Typowy zestaw urzadzen odlewni¬ czych do zalewania sklada sie z duzej kadzi za- tyczkowej, stanowiacej zbiornik cieklego metalu, która jest uzywana do napelniania jednej lub wiekszej liczby kadzi do zalewania, które prze¬ mieszczaja sie tam i z powrotem po torze pomie¬ dzy kadzia stanowiaca zbiornik i formami. Nie¬ które formy sa obecnie dosc pokaznych rozmia¬ rów zajmujac powierzchnie rzedu kilku metrów kwadratowych i wymagaja kilkuset kilogramów cieklego metalu na jeden odlew. Te formy o du¬ zych rozmiarach stawarzaja pewne problemy przy zalewaniu ich z konwencjonalnych kadzi, takie jak rozlewanie sie cieklego metalu i przedwczesne jego stygniecie. Znane kadzie przechylne do zale¬ wania wymagaja badz kanalów laczacych je z formami badz tez dlugich dziobów, aby wlac metal 10 do zbiornika wlewowego, usytuowanego zwykle w srodku formy. Dlugi dziób powoduje chlodzenie metalu i pokrywa sie narostem z gromadzacego sie w nim zastyglego metalu.Celem wynalazku jest wyeliminowanie lub przy¬ najmniej czesciowe zlikwidowanie tych niedogod¬ nosci.Dla osiagniecia tego celu postawiono zadanie skonstruowania takiej kadzi przechylnej do zale¬ wania, aby latwo mozna bylo trafic strumieniem metalu do zbiornika wlewowego formy i zeby przy tym metal przed wlaniem do formy w jak naj¬ mniejszym stopniu ulegal ochlodzeniu.Zadanie to rozwiazano wedlug wynalazku przez 15 skonstruowanie kadzi przechylnej do zalewania, majacej krótki dziób, laczacy sie z reszta kadzi, której os obrotu^ pokrywa sie z osia wzdluzna kanalu jaki tworzy dziób i jest nachylona pod katem do poziomu, a dolna powierzchnia zewne¬ trzna scianki kadzi jest na tej samej wysokosci w pionie co dolna, zewnetrzna powierzchnia scian¬ ki tworzacej dziób. Powyzsze rozwiazanie kon¬ strukcyjne pozwala na przechylanie calej kadzi nad górna powierzchnia formy z dziobem znajdujacym sie tez przy górnej powierzchni formy tak, ze forma moze byc latwo napelniona niezaleznie od tego gdzie znajduje sie zbiornik wlewowy przy miniamalnym rozlewaniu i ochladzaniu cieklego metalu.Przedmiot wynalazku jest pokazany w przykla- 20 30 107 2233 107 223 4 dzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia w rzucie poziomym odcinek linii for¬ mierskiej, na którym nastepuje zalewanie form, wyposazonej w -kadzie wedlug wynalazku, fig. 2 — jedna z pokazanych na fig. 1 kadzi wedlug wy¬ nalazku na stanowisku zalewania w rzucie bocz¬ nym, fig. 3 — kadz w przekroju wzdluz linii 3—3 zaznaczonej na1 fig. 2, fig. 4 — sama kadz widziana w przekroju przez ruchome stanowisko do zale¬ wania wykonanym wzdluz linii 4—4 zaznaczonej na fig. 2, a fig. 5 przedstawia przekrój wzdluz linii 5—5 przez to samo stanowisko do zalewa¬ nia, zaznaczonej na fig. 2.Na fig. 1 przedstawiono dwie kadzie 10 do za¬ lewania, umieszczone na wózkach 12 tak, ze moga sie one przemieszczac po torze 13 pomiedzy kadzia zatyczkowa 14, stanowiaca zbiornik cieklego meta¬ lu i przenosnikiem, na którym przesuwaja sie formy 16. Kadzie 10 do zalewania sa takiej wiel¬ kosci aby pomiescily ilosc metalu wystarczajaca na zalanie jednej formy 16. Kadz zatyczkowa 14 stanowiaca zbiornik cieklego metalu jest podwie¬ szona na odpowiedniej konstrukcji ponad pozio¬ mem kadzi do zalewania i na przemian napelnia to jedna to druga z nich poprzez otwór wlewowy 20. Znaczy to, ze gdy jedna z kadzi 10 zalewa forme 16 to druga z nich jest napelniana ze zbior¬ nika i tak dalej na przemian. Ciekly metal wyply¬ wa z kadzi zatyczkowej 14 przez wylew w jej dnie i wlewa sie poprzez otwór 20 do komory 18 kadzi 10 do zalewania. Sterowanie kadziami 10 do zalewania i wózkami, na których sa one umie¬ szczone moze byc tak zaprojektowane aby zale¬ wanie form 16 moglo sie odbywac w trakcie ich przemieszczania sie na przenosniku.Na fig. 2, 3 i 4 pokazano bardziej szczególowo budowe jednej z tych kadzi 10. Kadz ta ma ko¬ more 18, która jest calkowicie zamknieta izolu¬ jacymi sciankami 30 z wyjatkiem górnego otworu 20 i kanalu 32 w dziobie 34. Kadz 10 jest zamo¬ cowana nieruchomo w jarzmie 36 w taki sposób aby jarzmo to wraz z kadzia moglo byc obracane wokól osi 38 za pomoca napedu 40. Cala komora 18 lezy po jednej stronie dziobu 34 kadzi. Istnieje pewne optymalne usytuowanie wzgledem siebie osi obrotu kadzi i osi wzdluznej dziobu, a mia¬ nowicie takie, przy którym os kanalu 32 w dzio^ bie 34 pokrywa sie z osia obrotu, wokól której kadz jest przechylona przy zalewaniu. Tak wiec podczas zalewania koniec wylotowy dziobu nie zmienia swego polozenia wzgledem formy. Kadz 10 do zalewania i powiazany z nia mechanizm prze¬ chylu moga byc takze razem obracane wokól osi pionowej za pomoca zespolu przekladni napedo¬ wej 42, zaznaczonego liniami przerywanymi na fig. 2. Umozliwia to obracanie kadzi tak aby wla¬ sciwie ustawic ja pod otworem spustowym zbior¬ nika cieklego metalu przy napelnianiu jej cie¬ klym metalem, a takze obracanie jej nad górna powierzchnia formy w celu dokladnego jej usta¬ wienia w stosunku do zbiornika wlewowego 44 tej formy w czasie jej zalewania, niezaleznie od tego w jakim miejscu na górnej powierzchni formy ten zbiornik wlewowy 44 znajduje sie. Pozwala to tak¬ ze na obracanie kadzi o 180°, aby obsluga mogla od czasu do czasu oczyscic brzeg dziobu kadzi lub wymienic cala kadz, gdy wymaga ona remontu. Ta mozliwosc obracania wokól osi pionowej ntoze byc takze wykorzystana przy zalewaniu róznych form ze zbiornikami wlewowymi usytuowanymi w róz¬ nych miejscach. Na przyklad " co druga lub co trzecia forma moze byc inna i wtedy uklad stero¬ wania moze byc tak zaprogramowany, aby zale¬ wanie róznych form moglo odbywac sie automa¬ tycznie.Dolna powierzchnia zewnetrzna 46 scianki ko¬ mory 18 lezy w tej samej plaszczyznie co dolna powierzchnia zewnetrzna 48 scianki tworzacej dziób 34 tak, ze cala kadz do zalewania moze byc przechylana nad forma utrzymujac koniec dziobu tuz nad górna powierzchnia torfliy, aby jafc naj¬ mniej meitalu rozlewalo sie przy za^chpwa-niiu sta¬ lego polozenia wylotu kanalu 32 flrjjez caly okres zalewania formy. Ponadto, ze wzgledu na to, ze dziób jest usytuowany pod katem do poziomu, nie bedzie w nim pozostawal metal po zakonczeniu zalewania. Wszelkie pozostalosci metalu w dzio¬ bie ulegalyby zestaleniu, przynajmniej w czesci, wplywajac niekorzystnie na warunki zalewania nastepnych form.Kat jaki os obrotu i os wzdluza na kanalu dzio¬ bu tworza z poziomem nie jest zbyt istotna wiel¬ koscia z tym jednak, ze gdy kat ten jest zbyt duzy, to pojemnosc komory 18 moze okazac sie za mala, poniewaz lustro cieklego metalu w kadzi przed rozpoczeciem zalewania musi sie znajdowac nieco ponizej poziomu wlotu kanalu 32 dziobu. Os obrotu, wokól której kadz ma byc przechylana moze tworzyc z poziomem kat rzedu 20 do 60°, przy czym kat 30 do 50° jest zalecany dla kadzi zdolnych do pomieszczenia okolo 100 do 150 kg cieklego metalu.Na fig. 5 pokazano uklad sterowania, który umozliwia regulowanie predkosci przechylania ka¬ dzi podczas kazdego zalewania, tj. nadawanie wiekszej predkosci przechylania podczas obrotu o pierwsze 30° i mniejszej predkosci podczas reszty przechylu. Jak to pokazano na rysunku, na wale 38 jest umieszczona krzywka 60, która obraca sie o taki sam kat jak kat przechylu kadzi. Obrót krzywki jest wykorzystany do naciskania rolki 62 wodzika, który jest polaczony z przetwornikiem sterowniczym 64. Przetwornik sterowniczy 64 jest polaczony z silnikiem 36, poprzez odpowiedni czlon sterujacy 66, w taki sposób, ze powoduje regulo¬ wanie predkosci przechylu w zaleznosci od kata przechylenia kadzi. Polaczenie krzywki z prze¬ twornikiem stanowi uklad umozliwiajacy regulo¬ wanie predkosci zalewania.Zastrzezenia patentowe 1. Kadz odlewnicza, zwlaszcza do zalewania form, majaca komore do pomieszczenia cieklego metalu oraz wydluzony dziób laczacy sie z ta komora i przechylana przy zalewaniu wzgledem osi obrotu, znamienna tym, ze os obrotu (38), wo¬ kól której nastepuje przechylanie kadzi (10), prze¬ chodzi przez srodek wylotowego konca dziobu (34), a kadz wlasciwa i jej dziób sa tak skonstruowane, 10 lb 20 25 30 35 40 45 50 55 60107 223 6 ze dolna powierzchnia zewnetrzna (46) scianki komory (18) mieszczacej ciekly metal i dolna po¬ wierzchnia zewnetrzna (48) scianki tworzacej dziób (34) leza w tej samej plaszczyznie poziomej, gdy kadz znajduje sie w polozeniu nie przechylonym do zalewania. 2. Kadz wedlug zastrz. 1, znamienna tym, ze os obrotu (38) podluznego kanalu (32) dziobu (34) usytuowana jest pod katem w stosunku do po¬ ziomu. 3. Kadz wedlug zastrz. 2, znamienna tym, ze os obrotu kadzi (10), wokól której jest ona przechy¬ lana przy zalewaniu, pokrywa sie z osia wzdluz¬ na (38) podluznego kanalu (32) dziobu (34). 4. Kadz wedlug zastrz. 3, znamienna tym, ze os obrotu (38) tworzy z poziomem kat 20 do 60°. 5. Kadz wedlug zastrz. 1, znamienna tym, ze komora (18) jest zamknieta scianami (30) i posiada otwór (20) w górnej scianie, przez który jest do niej wprowadzany ciekly metal, oraz ma kanal (32) w dziobie, przez który to kanal ciekly metal jest z niej wylewany. 6. Kadz wedlug zastrz. 5, znamienna tym, ze jest ona zamontowana obrotowo wzgledem osi pionowej tak, aby mogla byc wychylana w pozio¬ mie nad forme (16), która ma byc zalewana, i aby zalewanie moglo sie odbywac niezaleznie od po¬ lozenia zbiornika wlewowego (44) na górnej po¬ wierzchni formy (16). 1 Wjk w ¦fcl^ ^r-- Fig 4 Fig 5 PL