PL151627B1

PL151627B1 - A method of new 16,17-acetylsubstituted pregna-21-new acid derivatives production

Info

Publication number: PL151627B1
Application number: PL1986263041A
Authority: PL
Priority date: 1985-12-19
Filing date: 1986-12-17
Publication date: 1990-09-28
Also published as: NO865004D0; LT3912B; IS3179A7; IE59241B1; FI84488C; IS1559B; AU6644886A; LTIP1682A; CA1318664C; ZA868750B; HUT44273A; DD256703A5; DK605186A; NO164243B; LV10959A; HU196831B; DK605186D0; ATE57935T1; PT83984B; IL80679A

Description

RZECZPOSPOLITA OPIS PATENTOWY 151 627

POLSKA

URZĄD

PATENTOWY

RP

Patent dodatkowy do patentu nr---Zgłoszono: 86 12 17 (P. 263041)

Pierwszeństwo: 85 12 19 Szwecja

Zgłoszenie ogłoszono: 88 07 21

Opis patentowy opublikowano: 1991 04 30

Int. Cl.⁵ C07J 7/00 C07J 71/00

Twórcy wynalazku: Paul Hakan Andersson, Per Turę Andersson, Bengt Ingemar Axelsson, Ralph Lennart Brattsand, Bror Arne Thalen, Jan Wiliam Trofast

Uprawniony z patentu: Aktiebolaget Draco,

Lund (Szwecja)

Sposób wytwarzania nowych pochodnych kwasu 16,17-acetalopodstawionego pregna-21-nowego

Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania nowych pochodnych kwasu 16,17-acetalopodstawionego pregna-21-nowego, wykazujących aktywność farmaceutyczną, użytecznych w leczeniu stanów zapalnych, uczuleniowych i chorób skóry.

Celem wynalazku było wytwarzanie glukokortykosterydu o silnym działaniu przeciwzapalnym w miejscu stosowania i słabym, ogólnoustrojowym działaniu glukokortykoidowym.

Glukokortykosterydy (GCS) są najcenniejszymi lekami przynoszącymi ulgę w dychawicy oskrzelowej i nieżycie nosa. Przyjmuje się, że ogólnie GCS wpływają leczniczo na drodze działań przeciwzapalnych i przeciwanafilaktycznych w przewodzie powietrznym i tkance płucnej. Długotrwałe stosowanie doustne GCS jest w znacznym stopniu utrudnione ostrymi skutkami ubocznymi występującymi poza obszarem płuc. Na skutek tego tylko niewielka część pacjentów z dychawicą oskrzelową lub nieżytem nosa jest obecnie leczona GCS. Większe bezpieczeństwo zapewnia podanie GCS przez inhalacje preparatów aerozolowych. Jednak również silne, stosowane przez inhalacje GCS, będące obecnie w szerokim użyciu klinicznym, 17a,21-dwupropionian beclomethasonu i budesonide, mają dość wąski margines bezpieczeństwa i wykazują niepożądane działanie w obrębie krążenia ogólnoustrojowego, które opisano w przypadku stosowania najwyższych, zalecanych dawek do inhalacji [C.G.Lófdahl, T.Mellstrand i N.Svedmyr, Eur. J.Respir. Dis. Suppl, 136,65 (1984), 69; S.A. Johansson, K.E. Andersson, R. Brattsand, E. Gruvstad i P. Hedner, Eur. J. Clin. Pharmacol. 22 (1982), 523; J. H. Toogood, J. C. Baskerville, B. Jennings, N.N. Lefcoe i

S. A. Johansson, J. Allergy, Clin. Immunol 70 (1982), 288]. Może mieć to związek z tym, że związki takie po absorpcji mają czas półtrwania w osoczu dłuższy niż 2 godziny i są głównie dezaktywowane w wątrobie [R.Pauwels i M. van der Straeten, Eur. J. Respir. Dis. Suppl. 122,63 (1982), 83, A. Ryrfeldt, P. Andersson, S. Edsbacker, M. Tónnesson, D. Davis i R. Pauwels, Eur. J. Respir. Dis. Suppl. 122, 63 (1982), 86]. Zgodnie z tym, budesonide wykazuje słabą selektywność przy stosowaniu drogą powietrzną w układzie modelowym (R. Brattsand, L. Kallstróm, U. Johansson i M.

151 627

Dahlback w Glucocorticosteroides Inflammation and Bronchial Hyperreactivity, wydawca J. C. Hoog, R. Elliel-Micallef, R. Brattsand, Excerpta Meeica 5, Amsterdam, str. 150-153). Ostatnio GCS o innych strukturach chemicznych, np. ester butylowy fluokortyny (FCB), zostały opisane w układach doświadczalnych [J.F. Kapp, M. Koch, M. Tópert, H. J. Kessler i E. Gerhards, ArzneimForsch, 27 (1977), 2230]. Związki te mają potencjalną możliwość ulegania dezaktywizacji przez biotransformację na drodze hydrolizy również poza wątrobą, ale zgodnie z badaniami Miitzela [Arzeim. - Forsch, 27 (1977), 2191] FCB ma tak długi czas półtrwania w osoczu jak budesonide. Ze względu na mniejszą siłę działania FCB musi być stosowany w znacznie wyższych dawkach niż budesonide lub BDP [P.S. Burge, J. Efthimiou, M. Turner-Warwich i Ρ. T. J. Nelmse, Clinical Allergy 12 (1982), 523], .

Nowe związki GCS mają zastosowanie do inhalacji, przy czym charakteryzują się umiarkowanym działaniem przeciwzapalnym i przeciwanafilaktycznym w miejscu stosowania, wewnątrz dróg powietrznych, a zwłaszcza mają znacząco poprawiony stosunek między siłą działania i aktywnością wywoływania działań GCS poza leczonym obszarem. '

Stwierdzono, że pewne estry kwasu pregnanowego mają dużą siłę działania przeciwzapalnego i przeciwanafilaktycznego w miejscu stosowania, ale w połączeniu z jedynie słabymi działaniami glukokortykoidowymi o charakterze ogólnoustrojowym. Związki wytwarzane sposbem według wynalazku mogą być używane do leczenia i opanowywania stanów zapalnych, uczuleniowych lub odpornościowych w drogach oddechowych, w skórze, w spojeniach (stawach) lub jelitach.

Związki wytwarzane sposobem według wynalazku określone są wzorem 1, w którym Ri oznacza grupę alkilową o 1-4 atomach węgla i mogą mieć postać izomeru przestrzennego. Tak więc podstawnikami Ri są grupa metylowa, etylowa, n-propylowa, izopropylowa, n-butylowa, izobutylowa lub II-rz.butylowa.

Pojedyncze składniki stereoizomeryczne obecne w mieszaninie sterydu o wzorze 1 mają wzór la dla epimeru S i wzór lb dla epimeru R. Korzystnym epimerem jest izomer 22R.

Sposób według wynalazku wytwarzania związku o wzorze 1 polega na tym, że a¹ (utlenia się hemiaćetal o wzorze 3, odpowiadający mu aldehyd o wzorze 2, jego wodzian lub acetal, w którym to wzorze 3 Ri ma wyżej podane znaczenie, utleniającym tlenkiem metalu lub solą metalu albo tlenem atmosferycznym/jonami cyjankowymi w obecności alkoholu o wzorze Ri-OH, w którym Ri ma wyżej podane znaczenie, albo a² (utlenia się hemiaćetal o wzorze 3 lub jego acetal, w których Ri ma wyżej podane znaczenie, kwasem pochlorawym, a następnie, jeżeli otrzymany związek jest mieszaniną epimeryczną, mieszaninę tę rozdziela się na poszczególne izomery przestrzenne.

Utlenianie aldehydu o wzorze 2 lub jego wodzianu albo hemiacetali tlenkiem lub solą metalu albo tlenem atmosferycznym/jonami cyjanowymi w obecności alkoholu o wzorze Ri-OH, w którym Ri ma wyżej podane znaczenie, przebiega następująco, przyjmując jako wstępny etap wytwarzanie aldehydu o wzorze 2. Na wstępie 21-hydroksysteryd o wzorze 4 przekształca się, stosując tlen (albo powietrze) i katalizator, taki jak sól miedziowa (II) w roztworze alkoholowym, w aldehyd o wzorze 2.

Odpowiednimi solami miedziowymi (II) w tej reakcji są rozpuszczalne w wodzie sole kwasów nieorganicznych lub organicznych. Stosowane są następujące sole miedzi, bez ograniczenia katalizatora tylko do nich: mrówczan miedziowy (II), octan miedziowy (II), propionian miedziowy (II) lub maślan miedziowy (II).

Alkoholami użytecznymi przy wytwarzaniu związku wyjściowego są alkohole o ogólnym wzorze RiOH, w którym Ri ma takie same znaczenie, jak podane w odniesieniu do wzoru 1. Szczególnie korzystnymi alkoholami są metanol, etanol, propanol, izopropanol, butanol, izobutanol lub IL-rzęd.-butanol.

Omawianą reakcję prowadzi się korzystnie w temperaturze 0-40°C. Czas reakcji, w zależności od temperatury, wynosi 5-60 minut, korzystnie jest równy 40 minutom w temperaturze pokojowej.

W zależności od tego, czy w omawianej reakcji stosuje się alkohole wodne czy bezwodne, w wyniku reakcji otrzymuje się odpowiedni wodzian, półacetale lub ich mieszaniny. Charakter otrzymanego produktu jest ważny z uwagi na dalszą reakcję. Ten sam alkohol będzie korzystnie użyty w procesie prowadzonym sposobem według wynalazku.

Pochodne acetalowe lub półacetalowe aldehydu o wzorze 2 przekształca się bezpośrednio, zgodnie ze sposobem według wynalazku, w estry kwasu pregnanowego o wzorze 1 przez utlenianie.

151 627 3

Alkohol odpowiadający estrowi, który zamierza się otrzymać, powinien być zastosowany w etapie acetalizacji.

Zgodnie ze sposobem według wynalazku do wytwarzania kwasu pregnanowego o wzorze 1 z hcmiacetalu o wzorze 3 lub jego acetalu można użyć kwasu podchlorowego wytwarzanego z alkalicznego podchlorynu, np. podchlorynu sodu lub potasu i kwasu, korzystnie kwasu octowego, w temperaturze 0-25°C, korzystnie w 0°C. Odpowiednimi rozpuszczalnikami są ketony, np. aceton, keton metylowo-etylowy i alkohole. I w tym przypadku powinien być zastosowany ten sam alkohol, od którego pochodzi część wytwarzanego estru kwasu karboksylowego.

Przekształcenia sterydowego aldehydu o wzorze 2 w estry kwasu pregnanowego o wzorze 1 dokonuje się zgodnie z wynalazkiem stosując wspomniane wyżej środki utleniające, takie jak tlenki metali lub sole metali działające utleniająco, czyli tlenek manganu, tlenek srebra, kwas chromowy, nadmanganian i podobne, w obecności alkoholi i ewentualnie kwasów. Sterydowy aldehyd o wzorze 2 może również reagować z tlenem atmosferycznym w obecności jonów cyjankowych alkoholu.

Reakcja przebiega najszybciej i z najwyższymi wydajnościami, jeżeli zastosuje się utleniające tlenki metali ciężkich w obecności jonów cyjankowych alkoholu. Proces przeprowadza się z zastosowaniem tego alkoholu, który ma być częścią wytwarzanego estru, a także używanego przy wytwarzaniu aldehydu. Jeżeli do wytwarzania aldehydu stosuje się inny alkohol, to ester tego alkoholu będzie otrzymywany jako zanieczyszczenie występujące w produkcie otrzymanym w reakcji zgodnie z wynalazkiem, czyli prowadzącej od aldehydu o wzorze 2 do estru o wzorze 1, ponieważ ten alkohol jest wprowadzany przez półacetal aldehydu. Nadmiar alkoholu może być również jednocześnie użyty jako rozpuszczalnik w reakcji, chociaż jest oczywiście również możliwe dodanie rozpuszczalników obojętnych do mieszaniny reakcyjnej, w dodatku do tych alkoholi. Odpowiednimi rozpuszczalnikami, bez ograniczenia się tylko do nich, są np. benzen, cykloheksan lub toluen, chlorowcowane węglowodory, np. chlorek metylenu, chloroform lub czterochloroetan, etery, np. eter etylowy, eter izopropylowy, eter butylowy, eter dwumetylowy glikolu, dioksan lub tetrahydrofuran, dwupolarne rozpuszczalniki aprotyczne, np. dwumetyloformamid, N-metyloacetamid lub N-metylopirolidon i inne.

Dla reakcji utleniania aldehydu odpowiednie są następujące tlenki, nie ograniczając się tylko do nich: tlenki srebra, tlenek ołowiu (IV), minia (PheOi), tlenek wanadu (V) lub tlenek manganu (IV). Katalizatorem używanym w tej reakcji są jony cyjankowe, korzystnie otrzymywane z cyjanków metalu alkalicznego, np. cyjanku sodu lub potasu. Jeżeli cyjanki alkaliczne są używane jako reagenty dostarczające jonów cyjankowych, to reakcję prowadzi się dogodnie przez dodanie do mieszaniny reakcyjnej zobojętniającej odczyn alkaliczny ilości kwasu, np. kwasu mineralnego, takiego jak kwas siarkowy, fosforowy lub chlorowodorowy, kwasu sulfonowego, takiego jak kwas p-toluenosulfonowy lub kwasu karboksylowego, takiego jak kwas mrówkowy lub octowy, w celu utrzymania pH na poziomie od około 2,0 do 6,0. Reakcję tę prowadzi się dogodnie w temperaturze pomiędzy 0°C i 50°C, korzystnie w temperaturze pokojowej. Czas reakcji, w zależności od temperatury, wynosi 15 do 120 minut, korzystnie 50 minut w temperaturze pokojowej.

Jeżeli pozwoli się, aby opisana wyżej reakcja toczyła się przez dłuższy czas, np. w ciągu więcej niż 48 godzin, to głównym produktem będzie ester kwasu 20-hydroksy-21-karboksylowego.

Należy dodać, że w sposobie według wynalazku można stosować jako związek wyjściowy epimeryczną mieszaninę C-22, którą w razie potrzeby, po zakończeniu reakcji, można rozdzielić na jej izomery R i S (C-22). Alternatywnie, dowolny z tych procesów może być prowadzony z użyciem jako związku wyjściowego izomeru R lub S, przy czym w tym przypadku otrzymuje się jako produkt izomer R lub S.

Związki wytwarzane sposobem według wynalazku można stosować różnymi metodami podawania miejscowego, w zależności od miejsca występowania stanu zapalnego, np. przez skórę lub pozajelitowo, albo mogą być przeznaczone do miejscowego użycia przez wdychanie do przewodu oddechowego. Ważnyjn celem przy zestawianiu preparatów jest uzyskanie optymalnej dostępności aktywnego składnika sterydowego. Dla preparatów przeznaczonych do stosowania przez skórę, skutek ten uzyskuje się, jeżeli steryd jest rozpuszczony w nośniku z wysoką aktywnością termodynamiczną. Zmierza się do tego przez stosowanie odpowiedniego układu rozpuszczalni4 151 627 ków zawierającego glikole, takie jak glikol propylenowy lub 1,3-butanodiol, albo jako takie albo w połączeniu z wodą. .

Możliwe jest również rozpuszczanie sterydu całkowicie lub częściowo w fazie lipofilowej za pomocą środka powierzchniowo czynnego jako substancji ułatwiającej rozpuszczanie. Preparatami do stosowania przez skórę mogą być maść, krem typu olej w wodzie, krem typu woda w oleju lub płyn do zmywania. W emulsji podłoża mogą uzupełniać układy zawierające rozpuszczony składnik czynny w fazie zdyspergowanej, jak również w fazie ciągłej. Steryd może również występować w omawianych kompozycjach jako mikrocząsteczkowa substancja stała.

Aerozole pod ciśnieniem zawierające sterydy są przeznaczone do wdychania przez usta lub przez nos. Układ aerozolowy zestawia się w taki sposób, żeby każda podawana dawka zawierała 10-1000//g, korzystnie 20-250jt/g aktywnego sterydu. Najaktywniejsze sterydy podaje się w ilościach odpowiadających niższej części podanego zakresu. Mikrocząsteczkowy steryd składa się z cząstek praktycznie mniejszych od 5pg, które są zawieszone w mieszaninie propelentowej w połączeniu z substancją dyspergującą, taką jak trójoleinian anhydrosorbitu, kwas olejowy, lecytyna lub sól sodowa kwasu dwuoktylosulfobursztynowego.

Mikrocząsteczkowy steryd może być również mieszany z substancją nośną, taką jak laktoza lub glukoza. Mieszanina proszkowa jest porcjowana w twardych kapsułkach żelatynowych, każda zawierająca potrzebną dawkę sterydu. Podczas stosowania, kapsułkę umieszcza się w urządzeniu do wdychania proszku i dawkę proszku wchłania się do dróg oddechowych.

Preparaty farmaceutyczne przeznaczone do zewnętrznego stosowania na skórę w różny sposób zawierają aktywny steryd w ilości 0,001-0,2% wagowych, korzystnie 0,01-0,2% wagowych, korzystnie 0,01-0,1% wagowych.

Działanie przeciwzapalne. Selektywność działania przeciwzapalnego przy podawaniu miejscowym w płucu badano w układzie modelowym, na szczurach, po wkropleniu dooskrzelowym glukokortykosterydu.

Umieszczenie w płucu szczura kulek Sephadexu wywołuje zapalenie oskrzeli i pęcherzyków i prowadzi do śródmiąższowego obrzęku płuc , który zwiększa ciężar płuca. Stan zapalny może być stopniowany według przyrostu ciężaru płuca w porównaniu z grupą kontrolną, która ma w płucu umieszczony nośnik. Narastaniu obrzęku płuc można przeciwdziałać przez wstępne podanie glukokortykosterydów, korzystnie użytych miejscowo, jako kroplówka dooskrzelowa lub jako inhalacja. W idealnych warunkach działanie przeciwzapalne powinno dotyczyć tylko miejsca stosowania glukokortykosterydu w płucu, a nie na zewnątrz tego obszaru, ponieważ długotrwałe leczenie może doprowadzić do ogólnoustrojowych skutków ubocznych, które ograniczają efekt leczniczy.

Różnicowanie działania glukokortykosterydu w leczeniu płuca i poza nim badano następująco. Szczury rasy Spraąue-Dawley (225 g) uśpiono lekko eterem i do płata lewego płuca wsączono badany preparat glukokortykosterydowy o objętości 0,5ml/kg. Wsączanie przeprowadzono mocując cienki i zakrzywiony zagłębnik stalowy w jamie ustnej i tchawicy, sięgający do płata lewego płuca (wybiórczość tego sposobu stosowania właśnie do lewego płata została potwierdzona w oddzielnych doświadczeniach przeprowadzonych na szczurach Evans Blue, w których stwierdzono, że >95% wprowadzonej substancji znaleziono w lewej, a tylko <5% tej substancji w prawej połowie płuc). Po 30 minutach w oskrzelach, powyżej rozdwojenia, umieszczono zawiesinę Sephadex'u (5 mg/kg) w objętości 1 ml/kg w taki sposób, żeby zawiesina dostała się zarówno do lewego, jak i do prawego płata płuc. Po 24 godzinach szczur zabijano i wypreparowywano lewe i prawe płaty płuc, a następnie ważono je oddzielnie. Oznaczano również ciężar grasicy. Kontrolne grupy zwierząt otrzymywały nośnik zamiast preparatu glukokortykosterydowego a solankę zamiast zawiesiny Sephadex'u, żeby można było wyznaczyć odpowiednio normalny ciężar płuc i ciężar płuc nie chronionych lekiem przed obrzękiem wywołanym Sephadex'em. Dla każdego preparatu glukokortykosterydowego badano co najmniej 3 dawki w zakresie 0,01-10 mg/kg, przy czym dla każdej z nich wykonywano ^6 prób równoległych. Glukokortykosterydy zawieszano w nośniku CMC-Na 0,75%, Tween 80 0,04% i 0,7% NaCl do 100%.

Dla ściśle miejscowego leczenia przeciwzapalnego chorób dróg oddechowych najlepsze działanie związku polega na tym, że powinien on przeciwdziałać zapaleniu w miejscowo leczonym płacie lewego płuca, a nie w prawej połowie płuca, które, jak się przewiduje, powinno dostać się pod

151 627 działanie glukokortykosterydu najpierw przez układ krążenia ogólnoustrojowego (po absorpcji przez lewe płuco). Stosunek między spodziewanymi wartościami ED50 (dawki obniżające o 50% obrzęk płuc) w prawej i lewej połowie płuc będzie odpowiednio stosowany jako parametr do wyrażenia wybiórczej aktywności w miejscu stosowania. Dla doskonałego glukokortykosterydu ten stosunek wybiórczości powinien być wysoki.

Wyniki uzyskane w przeprowadzonych badaniach zestawiono w tabeli, w której na górze podane są wyniki uzyskane dla znanych wcześniej rodzajów glukokortykosterydów. Budesonide nie wykazuje wybiórczości przy miejscowym stosowaniu w płucach, gdyż wymagane wartości ED50 dla lewej i prawej połowy płuc są dość podobne (stosunek wybiórczości ~1,5). Przy najwyższych badanych dawkach (0,3 mg/kg) busedonide obniża ciężar granicy o 22% (p<0,01). Znany glukokortykosteryd FCB daje pewną wybiórczość, gdyż obniżenie obrzęku prawej połowy płuca wymaga około 2-3 krotnie wyższej dawki niż dawka potrzebna do zahamowania obrzęku lewego płuca.

Nowe związki wytwarzane sposobem według wynalazku wykazują nieoczekiwanie znacznie lepszą wybiórczość aktywności przy stosowaniu miejscowym w płacie lewego płuca. Stosunek wybiórczości osiąga wartość 6 lub nawet większą. Stosując te związki można hamować obrzęk lewego płuca w 60% bez znaczącego wpływu na obrzęk prawej połowy płuca. W dawce 10 mg/kg związki wytwarzane w przykładach I i V nie mają żadnego wpływu na ciążar grasicy, natomiast związek według przykładu III, w tej samej dawce, wywołuje nieznaczne obniżenie ciężaru grasicy (15%, p <0,05).

Wszystkie nowe związki wytwarzane sposobem według wynalazku mają wyższą siłę działania przeciwzapalnego w miejscu podawania (wartość ED50 w płacie lewego płuca <5 mg/kg) od niewielkiej siły działania jaką wykazuje FCB (10 mg/kg).

Tabela

Skutki działania badanych glukokortykosterydów w modelu z zastosowaniem Sephadex'u.

Wyniki podane w stosunku do odpowiedniej grupy kontrolnej otrzymującej Sephadex

Związek z przykładu numer	ED50 płata lewego płuca _ mg/kg	Stosunek wybiórczoED^xso prawe płuco ED^X50 lewe płuco	Kurczenie się grasicy % _ dawka mg/kg
Budesonide^{1 z}	0,2	1,4	22 /0,3/
fcb^2/	10	2,5	6/10/
I	> ^J’⁵	6,0	-3 /10/
II	1,7	5,9	15 /10/
III	5	10,0	-1 /10/
IV	1	10	6/10/

^1/ 16,17-butylidenobis/oksy/-11,21 -dihy droksypregna-1,4-dieno- 3,20-dion ^2/ ester butylowy kwasu 6-fluoro-ll-hydroksy-16-metylo-3,20-dioksopregna-l,4-dien-2-owego ^mED5o = dawka glukokortykosterydu wymagana do obniżenia obrzęku o 50%

Sposób według wynalazku ilustrują następujące przykłady. W chromatografii preparatywnej w przykładach stosowano szybkości przepływu 2,5 ml/cm² · h”¹. Ciężary cząsteczkowe oznaczono we wszystkich przykładach metodą spektroskopii masowej zderzenia elektronu a temperatury topnienia określano w mikroskopie ze stopniowym ogrzewaniem Leitza Wetzlera. O ile nie zaznaczono inaczej, to wszystkie analizy HPLC (wysokosprawna chromatografia cieczowa) przeprowadzono na kolumnie Waters//Bondapak Cie (300 X 3,9 mm średnica wewnętrzna) z szybkością przepływu 1,0 ml/min, przy stosunkach metanolu - wody jako fazy ruchomej w zakresie między 50:50i 60:40.

Przykładl. Do roztworu 0,825 g /22R/-16a, 17cr-butylidenodioksy-6-cr, 9-a-dwufluoro-l 1 /),21-dihydroksypregna-l,4-dieno-3,20-dionu w 50ml metanolu dodano roztwór 0,18g octanu miedzi (II) w 100 ml metanolu. Przez mieszaninę reakcyjną przeprowadzono przez 40 minut, w temperaturze pokojowej, pęcherzyki powietrza. Większość metanolu usunięto, a pozostałość rozpuszczono w 150 ml chlorku metylenu, przemyto 10% wodnym roztworem chlorku amonu i wodą i wysuszono. Pozostałość po odparowaniu wytrącono z chlorku metylenu - eteru naftowego, otrzymując 0,837 g hemicetalu metylowego /22R/-16a, 17a-butylidenodioksy-6-a, 9-a-dwufluoro11 /J-hydroksy-3,20-dioksopregna-l,4-dien-21-alu. Czystość oznaczona metodą HPLC wynosiła

98,5%. .

100 g otrzymanego aldehydu rozpuszczono w 1,25 ml dwumetyloformamidu. Dodano cyjanek potasu (13 mg), tlenek manganu (IV) (175 mg), metanol (0,5 ml) i stężony kwas octowy (0,1 ml) i całość mieszano 50 minut w temperaturze pokojowej. Tlenek manganu (IV) usunięto przez odsączenie i dodano do przesączu 25 ml chlorku metylenu. Roztwór przemyto 5% wodnym roztworem węglanu potasu i wodą. Po wysuszeniu odparowano rozpuszczalniki a pozostałość skrystalizowano z acetonu - wody otrzymując 66 mg /22R/-16a, 17a-butylidenodioksy-6-a, 9-a-dwufluoro11 j6-hydroksy-3,20-dioksopregna-l,4-dieno-21-nianu metylu. Czystość określona metodą HPLC wynosiła 94,7%. Temperatura topnienia 225-226°C. [«]d²⁵ =+72,0° (c = 0,400, CH2CI2). Ciężar cząsteczkowy 494.

Przykład II. Do roztworu 2,0g /22R/-16a, 17a-butylidenodioksy-6-a, 9-a-dwufluoro-l 1 β,21-dihydroksypregna-l ,4-dieno-3,20-dionu w 300 ml absolutnego etanolu dodano roztwór 0,45 g octanu miedzi (II) w 100 ml absolutnego alkoholu a po reakcji wyodrębniono produkt w sposób opisany w przykładzie I, otrzymując 2,0 g hemiacetalu etylowego /22R/-16a, 17a-butylidenodioksy-6-α, 9-a-dwufluoro-l 1 /J-hydroksy-3,20-dioksopregna-l,4-dien-21-alu.

Aldehyd poddano reakcji w warunkach podanych w przykładzie I, zamieniając metanol etanolem. Otrzymano 1,77 g surowego produktu, który oczyszczano na kolumnie z Sephadex'em LH-20X6,3cm, stosując jako fazę ruchomą heptan: chloroform: etanol, 20:20:1. Zebrano i odparowano frakcje 2655-3150 ml. Po rekrystalizacji pozostałości z etanolu otrzymano 1,03 g /22R/-16α, 17a-butylidenodioksy-6-a, 9-a-dwufluoro-11 /5-hydroksy-3,20-diksopregna-1,4-dieno21-nianu etylu. Czystość określona metodą HPLC wynosiła 97%. Temperatura topnienia 227-235°C. [a]D²⁵ = +67,2° (c = 0,180, CH2CI2). Ciężar cząsteczkowy 508.

Przykład III. Do roztworu 0,80g/22R/-16a, 17a-butylidenodioksy-6-a, 9-a-dwufluoro11 β,21-dihydroksypregna-l,4-dieno-3,20-dionu w lOOml propanolu dodano roztwór 0,35g octanu miedziowego (II) w 150 ml propanolu. Po reakcji produkt wyodrębniono w sposób opisany w przykładzie I, otrzymując 0,95 g hemiacetalu propylowego /22R/-16a, 17a-butylidenodioksy-6a, 9-a-dwufluoro-l 1 /3-hydroksy-3,20-dioksopregna-l,4-dien-21-alu.

Otrzymany acetal aldehydu poddano reakcji w warunkach opisanych w przykładzie I, zmieniając metanol na propanol. Surowy produkt oczyszczono na kolumnie z Sephadex'em LH-20 (76,5 X 6,3 cm), stosując jako fazę ruchomą heptan: chloroform: etanol, 20:20:1. Zebrano i odparowano frakcje 3450-3990ml. Pozostałość wytrącono z chlorku metylenu - eteru naftowego, otrzymując 0,38 g /22R/-16a, 17a-butylideno-6-a, 9-a-dwufluoro-l 1 /J-hydroksy-3,20-dioksypregna-l,4-dieno-21-nianu n-propylu. Czystość określana metodą HPLC wynosiła 98,9%. Temperatura topnienia 192-195°C. [a]_D ²⁵ =+66,4° (c = 0,256, CH₂C1₂). Ciężar cząsteczkowy 522.

Przykład IV. Do roztworu l,0g/22R/-16a, 17a-butylidenodioksy-6-a, 9-a-dwufluoro-l 1 /J,21-dihydroksypregna-l,4-dieno-3,20-dionu w 150 ml metanolu a po reakcji produkt wyodrębniono w sposób opisany w przykładzie I. Produkt rozpuszczono w 15 ml izopropanolu i odparowano. Postępowanie to powtórzono dwukrotnie otrzymując 1,2 g hemiacetalu propylowego /22R/-16a, 17a-butylidenodioksy-6-a, 9-a-dwufluoro-l 1 /J-hdroksy-3,20—dioksopregna-l,4-dion21-alu.

Otrzymany hemiacetal aldehydu poddano reakcji w warunkach opisanych w przykładzie I zmieniając metanol na izopropanol. Surowy produkt oczyszczano na kolumnie z Sephadex'em LH-20 (71,5 X 6,3 mc), stosując chloroform jako fazę ruchomą. Zebrano i odparowano frakcje 1845-2100 ml, otrzymując 0,42 g ciała stałego, które wytrącono z chlorku metylenu, eteru naftowego. Otrzymano 0,41 g /22R/-16a, 17a-butylidenodioksy-6-a, 9-a-dwufluoro-l 1 /J-hydroksy3,20-dioksopregna-l,4-dieno-21-nianu izopropylu. Czystość określana metodą HPLC wynosiła 96,5%. Temperatura topnienia 198-210°C. [α]ϋ²⁵ = +62,0° (0,292, CH2CI2). Ciężar cząsteczkowy 522.

151 627

Ί

Przykłady. Do roztworu 200 mg /22R/-lóer, 17a-butylidenodioksy-6-a, 9-a-dwuiluoro11 /ł,21-dihydroksypregna-l,4-dien-3,20-dionu w 15 ml metanolu dodano roztwór 35 mg octanu miedziowego (II) w 25 ml metanolu a po reakcji produkt wyodrębniono w sposób opisany w przykładzie I, otrzymując 250 mg hemiacetalu metylowego /22R/-16a, 17a-butylidenodioksy-6-a, 9-a-dwufluoro-11 /5-hydroksy-3,20-dioksopregna-l,4-dien-21-alu.

Otrzymany roztwór poddano reakcji w warunkach opisanych w przykładzie I, zmieniając metanol na butanol. Surowy produkt oczyszczano na kolumnie z Sephadex'em LH-20 (87 X 2,5 cm), stosując jako fazę ruchomą heptan: chloroform: etanol 20:20:1. Zebrano, odparowano i wytrącono z chlorku metylenu - eteru naftowego frakcje po 610-674 ml otrzymując 76 mg /22R/-16a, 17a-butylidenoksy-6-a, 9-a-dwufluoro-ll /5-hydroksy-3,20-dioksopregna-l,4-dieno21-nian butylu. Czystość określana metodą HPLC wynosiła 97,0%. Temperatura topnienia 185-188°C. [g]d²⁵ = +63,3° (c = 0,300, CH2CI2). Ciężar cząsteczkowy 536.

Przykład VI. Do roztworu 82 mg hemiacetalu metylowego /22R/-16a, 17a-butylidenodioksy-6-α, 9-a-dwufluoro-ll /J,-hydroksy-3,20-dioksopregna-l,4-dien-21-alu w 25ml metanolu, ochłodzonego w łaźni lodowej dodano 0,06 ml lodowatego kwasu octowego, a następnie powoli, podczas mieszania, 0,5 ml 2^M wodnego roztworu podchlorynu sodu. Całość mieszano dalszą godzinę. Dodano chlorek metylenu (150 ml) i roztwór przemyto 10% wodnym roztworem wodorotlenku potasu i nasyconym roztworem chlorku sodu. Pozostałość rozpuszczono w chlorku metylenu i wytrącono eterem naftowym (temperatura wrzenia 40-60°C), otrzymując 9 mg /22R/16a, 17a-butylidenodioksy-6-a, 9-a-dwufluoro-ll j8-hydroksy-3,20-dioksopregna-l,4-dieno-21nianu metylu. Czystość określana metodą HPCL wynosiła 93,8%. Temperatura topnienia 225-235°C. Ciężar cząsteczkowy 494.

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Sposób wytwarzania nowych pochodnych kwasu 16,17-podstawionego pregno-21-wego o wzorze 1 lub jego izomeru przestrzennego, w którym to wzorze 1 R1 oznacza grupę alkilową o 1-4 atomach węgla, znamienny tym, że a¹/ utlenia się hemiacetal o wzorze 3, odpowiadający mu aldehyd o wzorze 2, jego wodzian lub acetal, w którym to wzorze 3 R1 ma wyżej podane znaczenie, utleniającym tlenkiem metalu lub solą metalu albo tlenem atmosferycznym/jonami cyjankowymi w obecności alkoholu o wzorze R1-OH, w którym R1 ma wyżej podane znaczenie, albo a²/ utlenia się hemiacetal o wzorze 3 lub jego acetal, w których R1 ma wyżej podane znaczenie, kwasem pochlorawym, a następnie, jeżeli otrzymany związek jest mieszaniną epimeryczną, mieszaninę tę rozdziela się na poszczególne izomery przestrzenne.
2. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że utlenia się związek wyjściowy, w którym R1 onacza grupę metylową, etylową, n-propylową, izopropylową lub n-butylową.

CHO

CHlOHlORi

Zakład Wydawnictw UP RP. Nakład IOO egz.

Cena 3000 zł