Przedmiotem wynalazku jest srodek chwasto¬ bójczy i hamujacy wzrost roslin, zawierajacy 20—99°/o obojetnych substancji pomocniczych, ta¬ kich jak nosniki, dyspergatory lub zwilzacze, oraz substancje czynna, a takze sposób wytwarzania nowych pochodnych 2-nitro-5-fenoksyfenylo-oksa- zolu, -oksazyny, -imidazolu, -pirymidyny i -tiazo¬ lu. Srodek ten jest zwlaszcza przeznaczony do se¬ lektywnego zwalczania chwastów w uprawach roslin, takich jak zboza.Pochodne kwasu 2-nitro-5-fenoksybenzoesowego o dzialaniu chwastobójczym sa znane z opisu pa¬ tentowego Stanów Zjednoczonych Ameryki US-PS nr 3928416. W porównaniu z nimi zwiazki nowe wyrózniaja sie silnym i wobec zbóz selektywnym dzialaniem chwastobójczym.Srodek wedlug wynalazku zawiera jako substan¬ cje czynna 1—80°/» wagowych 2-nitro-5-fenoksyfe- nylo-ofasaizolu, -oksaizyoiy, -liimiidazolu, -(pirymidyny lub -tiazolu o wzorze 1, w którym A oznacza rod¬ nik alkilenowy o 2—3 atomach wegla lub rodnik alkenylenowy o 2—3 atomach wegla, który ewen¬ tualnie jest podstawiony grupa alkilowa o 1—4 atomach wegla lub grupa chlorowcoalkilowa o 1—4 atomach wegla, Ri oznacza atom chlorowca lub grupe trójfluorometylowa, Rf oznacza atom wodoru, atom chlorowca, grupe nitrowa lub gru¬ pe cyjanowa, R« oznacza atom wodoru lub atom chlorowca, a X oznacza atom tlenu lub atom siarki. 10 15 W okresleniach tych rodniki alkiiowe moga byc prostolancuchowe lub rozgalezione. Jako chloro¬ wiec nalezy rozumiec fluor, chlor, brom lub jod, korzystnie chlor lub brom.Zwiazki o wzorze 1 wytwarzac mozna rozmai¬ tymi sposobami, analogicznymi dc znanych me¬ tod.I tak np. wytwarza sie 2-nitro-5-fenoksyfenylo- oksazole, -oksazyny, -imidazole, -pirymidyny i -tiazole o wzorze 1 sposobem, polegajacym na tym, ze chlorowcoalkiloamid kwasu l-nitro-5-fe- noksybenzoesowego lub -tiobenzoesowego o wzo¬ rze 2a, w którym A, Rt, R2, Rj i X maja znacze¬ nie podane przy omawianiu wzoru 1, a Y ozna¬ cza grupe -OH, atom chlorowca lub grupe estru kwasu sulfonowego, poddaje sie cyklizacji w sro¬ dowisku rozpuszczalnika.Jako rozpuszczalniki wchodza w rachube prze¬ de wszystkim rozpuszczalne w wodzie, takie jak 20 maloczasteczkowe alkohole, ketony, dwumetylofor- mamid, sulfotlenek dwumetylowy, a takze w wo¬ dzie nierozpuszczalne weglwodory chlorowane, etery i aromatyczne weglowodory.Cyklizacja zachodzi w obecnosci zasady, takiej jak wodorotlenek metalu alkalicznego lub czwar¬ torzedowy wodorotlenek amoniowy, gdy Y oznacza atom chlorowca lub grupe estru kwasu sulfonowe¬ go, albo w warunkach kwasnych, np. w obecnosci kwasu siarkowego, gdy Y oznacza grupe hydro¬ ksylowa. 25126 684 Jako katalizatory cyklizacji wchodza w rachube sole metalu alkalicznego lub trzeciorzedowe sole amoniowe z halogenkami i kwasami sulfonowymi.Cyklfzacja ta zachodzi juz w temperaturze po- kojowej^ dla przyspieszenia procesu mozna miesza¬ nine reakcyjna ogrzewac do temperatury wrze¬ nia (porównej np. Synthesis 1980, strona 63).Sporób wytwarzania nowych zwiazków o wzo¬ rze 1 polega wedlug wynalazku na tym, ze halo¬ genek kwasu 2-nitro-5-fenoksybenzoesowego o wzo¬ rze 2, w którym A, Rlf R* R, i X maja znacze¬ nie podane przy omawianiu wzoru 1, zadaje sie wodorotlenkiem metalu alkalicznego w srodowisku obojetnego rozpuszczalnika i rozcienczalnika w temperaturze od 0°C do temperatury wrzenia mie¬ szaniny reakcyjnej.Imidazolowe i pirymidynowe pochodne o wzo¬ rze 1 wytwarza sie tez dzieki temu, ze 1-cyjano- -2-nitro-5-fenoksybenzen o wzorze 3, w którym Ri, Rt i R§ maja znaczenie podane przy omawia¬ niu wzoru 1, cyklizuje sie w naczyniu cisnienio¬ wym w podwyzszonej temperaturze w obecnosci nadmiaru alkilenodwuaminy o wzorze 4, w któ¬ rym R4 oznacza atom wodoru lub rodnik alkilowy o 1—4 atomach wegla, a A ma znaczenie podane przy omawianiu wzoru 1. Taka metoda jest np. takze opisana w ogloszeniowym opisie Republiki Federalnej Niemiec DOS nr 2830141.Substraty o wzorze 2a mozna wytwarzac z wyjs¬ ciowych znanych kwasów 2-nitro-5-feneksybenzoe¬ sowych. Przez traktowanie tych kwasów srod¬ kiem chlorowcojujacym, takim jak chlorek tiony- lti, bromek tionydu, tlenochtorek lub tlenobromek fosforu, otrzymuje sie odpowiedni halogenek kwa¬ sowy, z którym kondensuje sie nastepnie alkano- loamine wedlug schematu reakcji przedstawione- nego na rysunku, gdzie we wzorach symbole A, Rlt Rf i Rs maja wyzej podane znaczenie. Pow¬ staly alkanoloamid kwasu 2-nitfo-5-fenoksyben- zoesowego równiez traktuje sie srodkiem chlorow- cojujacych, takim jak dobrze nadajace sie do te¬ go celu srodki omówione wyzej, i przeprowadza w chlorowcoalkiloamid o wzorze 2.Sutodtraty o wzorze 3 sa znane (patrz opis pa¬ tentowy Stanów Zjednoczonych Ameryki US-PS nr 3928416), lub w znany sposób moga byc wy¬ twarzane droga kondensacji odpowiednio podjsta- wionego chlorowcobenzenu i fenolu w obecnosci srodka wiazacego kwas.Jako alkilenodwuaminy o wzorze 4 stosuje sie przede wszystkim: etylenodwuamine, 1,2- i 1,3- propylenodwuaimine, i 1,2-, 2,3- oraz 1,3-bu-tyl-eno- dwuaminy.Zwiazki o wzorze 1 wykazuja silne wlasciwosci chwastobójcze. W duzych dawkach moga byc one stosowane jako herbicydy totalne. Interesujace jest jednak ich stosowanie w dawkach okolo 0,1—5 kg na 1 ha jako herbicydów selektywnych w rosli¬ nach uprawnych, w przypadku roslin wykielko- wanych — w postepowaniu metoda po wzejsciu lub w przypadku roslin swiezo zasianych — w po¬ stepowaniu metoda przed wzejsciem. Hamuja one lub obnizaja wzejscie chwastów, z gatunku dwu¬ lisciennych a przede wszystkim wielu jednolis- ciennych, takich jak Lolium, Alopecurus, Rottboel- lia„ Sorghum, Digitaria, Setaria i Panicum. Rosli¬ ny uprawne, takie jak zboza, jeczmien, pszenica, zyto, kukurydza lub ryz, a takze i inne, jak ba¬ welny i soja, pozostaja przy tym calkowicie lub 5 przynajmniej w przypadku dawki 1 kg/ha niena¬ ruszone.Niektóre z nowych substancji czynnych nadaja sie tez do wysuszenia i usuwania lisci w upra¬ wach bawelny i ziemniaka na krótko przed ich 10 zbiorem.Zwykle stosowane dawki srodka chwastobój¬ czego wedlug wynalazku na 1 ha upraw wahaja sie w zaleznosci od zastosowanej substancji czyn¬ nej, wlasciwosci glebowych, warunków klimatycz- is nych i pogodowych, rodzaju i momentu zastoso¬ wania, rodzaju upraw i od rodzaju zwalczanych chwastów w zakresie 0,1—10,0 kg i wynosza ko¬ rzystnie 0,5—4,0 kg.Nadto zwiazki o wzorze 1 wykazuja korzystne 20 efekty regulujace wzrost roslin (zahamowanie wzrostu). Zwlaszcza hamuja one wzrost roslin Przykladami przynoszacego korzysc zastosowania nowych zwiazków sa np.: — redukcja wegetatywnego wzrostu w przypadku 25 soji i podobnych roslin straczkowych, co prowa¬ dzi do wzrostu plonów tych upraw; — zahamowanie wzrostu trawy w celu zaoszcze¬ dzenia na pracach koszeniowych; — zahamowanie wegetatywnego wzrostu w przy- 30 padku zbóz, co prowadzi do roslin o krótkich, mocnych lodygach, nie tak latwo dajacych sie polozyc pod dzialaniem wiatru i deszczu.Wszystkie nowe zwiazki o wzorze 1 wykazuja silne dzialanie. Najlepsze rezultaty osiaga sie za 35 pomoca zwiazków o wzorze 1, w którym X sta¬ nowi atom tlenu, a zwlaszcza w którym Ri ozna¬ cza atom wodoru lub chlorowca, Rt oznacza grupe trójfluorometylowa lub atom chlorowca, R, ozna¬ cza atom' wodoru, A oznacza grupe etylenowa, wi- 40 nylenowa lub propylenowa, ewentualnie podstawio¬ na rodnikiem metylowym lub chlorowcometylo- wym, a X oznacza atom tlenu.Nowe substancje czynne o wzorze 1 sa zwiaz¬ kami trwalymi, rozpuszczalnymi w znanych roz- 45 puszczalnikach organicznych, takich jak alkohole, etery, ketony, dwumetyloformamid, sulfotlenek dwumetylowy itp. Nie sa one wybuchowe ani zrace, a manipulacja nimi nie wymaga zadnych szczególnych srodków ostroznosci. 60 Sporzadzanie srodków wedlug wynalazku naste¬ puje w znany sposób droga dokladnego zmiesza¬ nia i zmielenia substancji czynnych o wzorze 1 z odpowiednimi nosnikami i/lub dyspergatorami, ewentualnie wobec dodatku obojetnych wzgledem 55 substancji czynnej srodków przeciwpieniacych, zwilzajacych, dyspergujacych i/lub rozpuszczalni¬ ków. Te substancje czynne moga wystepowac i byc stosowane w nastepujacych postaciach uzyt¬ kowych: 60 — stale postaci uzytkowe: srodki do opylania, srodki do rozsiewania, granulaty, granulaty po¬ wlekane, granulaty impregnowane i granulaty jednorodne; — w wodzie dyspergowalne koncentraty substan- 69 cji czynnej: proszki zwilzalne (wettable pow-5 126 684 6 der), pasty, em1 sje i preparaty emulsyjne; ciekle postaci u we: roztwory i zawiesiny.Substancje czynn w srodku wedlug wynalazku wystepuja w stez aiu 1—80§/t wagowych, a w przypadku stosowa a ewentualnie moga wystepo¬ wac tez w stezenia i nizszych, takich jak 0,05—lf/§ wagowy.Do omówionych srodków wedlug wynalazku mozna wprowadzi' domieszke innych substancji lub srodków bio ' czych. I tak nowe srodki oprócz omówionych zwir' ów o wzorze 1 moga zawie¬ rac np. substanc 2 owadobójcze, grzybobójcze, bak¬ teriobójcze, f ^statyczne, bakteriostatyczne, ni- cieniobójcze 1 dalsze chwastobójcze w celu roz¬ szerzenia zakr su dzialania.W podan nizej przykladzie I omówiono wy¬ twarzanie je nej z czynnych 2-(2'-nitro-5'-fenoksy- fenylo)-2-oks lin o wzorze 1. Dalsze w odpo¬ wiedni spo jb wytworzone substancje czynne sa przytoczon w podanej nizej tablicy 1. Temperatu¬ re podan w stojniach Celsjusza, a cisnienie w kPa. Cze ci i dane procentowe odnosza sie do wartosci wagowych. W dalszych przykladach bli¬ zej omówiono sporzadzanie z substancji czynnej 10 15 20 40°. Nastepnie roztwór reakcyjny odparowuje * sie pod próznia. Pozostalosc te miesza sie w 500 ml chlorku metylenu z 0,6 g chlorku czterobutylo- amoniowego, po czym zadaje 42 g sproszkowanego wodorotlenku sodowego. Calosc ogrzewa sie w ciagu 30 minut w temperaturze wrzenia pod chlod¬ nica zwrotna i miesza w ciagu dalszych 10 go¬ dzin. W celu obróbki mieszanine wlewa sie do wo¬ dy, warstwe organiczna oddziela sie, przemywa, suszy i odparowuje do sucha. Jajko pozostalosc otrzymuje sie 109 g (79*/t wydajnosci teore¬ tycznej) zwiazku tytulowego w postaci klarowne¬ go, ciagliwego oleju o wspólczynniku zalamania nu*=1,5703. Analiza elementarna tego produikibu wykazuje: ciezar czasteczkowy 346,71. obliczono: C 49,70*/t H 2,6lVt N 7,24§/t znaleziono: C 49,5 •/• H 2,6 •/• N 7,1 •/• Widmo MRJ jest zgodne ze struktura zwitku: Analogicznie wytwarza sie zwiazki o wz/rze 1, w którym symbole sa podane w tablicy V?w któ¬ rej skrót tt. oznacza temperature topnienia w stopniach Celsjusza, zas nD oznacza /wspólczynnik zalamania swiatla.Nr zwiazku 1 l 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 10 1 Rj 2 CF, CF, CF, CF, CF, CF, CF, CF, CF, CF, Hf 3 Cl Cl Cl Cl Cl Cl Cl Cl CI Cl Ta R| 4 H H H II H H H H H H | iblica 1 X—A 1 1 —C=K 5 2-oksezolinyl-2 5-metylo-2-oksazolinyl-2 5,6-dwuhydro-4H-l,3-oksazynyl-2 4,4-dwumetylo-2-oksazolinyl-2 4-metylo-4-chlorometylo-2-oksazo- linyl-2 5-metylo-oksazoln%2 4-etylo-2-oksazolinyl-2 4-metylo-2-oksazolinyl-2 2-oksazolinyl-2 2-tiazolinyl-2 Dane fizyczne 6 nD*< 1,5703 nD«5 1,5495 tt. 84° nD27 1,5458 nD2* 1,5490 nD* 1,5725 nD** 1,5505 tt. 65—67° tt. 118—122° tt. 140° j postaci nadajacych sie do technicznego stosowania i przedstawiono chwastobójcze oraz wzrost roslin, hamujace dzialanie tych nowych substancji czyn¬ nych.Przyklad I. Wytwarzanie 2-[2,-nitro-5,-<2,,-chlo- 50 ro-4%trójfIuorometylofenoksy)-fenylo]-2-oksazoliny o wzorze 5 a) Roztwór 184 g (0,5 mola) chlorku 2-nitro-5-(2'- chloro-4'-trójfluorometylofenoksy)-benzoilu w 500 ml toluenu wkrapla sie w temperaturze 20—40°C 55 do roztworu 90 g etanoloaminy w 300 ml dioksa¬ nu. Po uplywie 3 godzin doatkiem wody z lodem wytraca sie powstaly B-hydroksyetyloamid kwasu 2-nitro-5-(2'-chloro-4'-trójfluorometylofenoksy)-ben- zoesowego. Po suszeniu otrzymuje sie 199 g (98% eo wydajnosci teoretycznej) substancji o temperatu¬ rze 142—143°C. b) 199 g tego hydroksyetyloamidu miesza sie ze 150 g chlorku tionylu i 400 ml toluenu i utrzy¬ muje wówczas w ciagu 20 godzin w temperaturze «s Przyklad II. Sporzadzenie z substancji czyn¬ nych o wzorze 1 ipostaci uzytkowych, nadajacych sie do stosowania w rolnictwie moze przyklado¬ wo nastepowac wedlug jednego z nizej podanych przepisów.Granulat: w celu sporzadzenia 5%-wego granu¬ latu stosuje sie* nastepujace substancje: 5 czesci 2-[2-nitro-5-(5/r-chloro-4'r-trójiluorome- tylofenoksy)-fenylo]-2-oksazoliny 0,25 czesci epoksydowanego oleju roslinnego 0,25 czesci cetylowego eteru glikolu polietyleno¬ wego 3,50 czesci glikolu polietylenowego fc91 czesci kaolinu (o granulacji: 0,3—0,8 mm).Substancje czynna miesza sie z olejem roslin¬ nym i rozpuszcza w 6 czesciach acetonu, po czym dodaje sie glikol polietylenowy i cetylowy eter glikolu polietylenowego. Tak otrzymany roztwór natryskuje sie na kaolin i nastepnie odparowuje pod próznia.126 684 Proszek zwilzalny: w celu sporzadzenia a) 70*/o- wego i b) 10f/«-wego proszku zwilzalnego stosuje sie nastepujace skladniki: a) 70 czesci 2-[2'-nitro-5-(2"-chloro-4''-trójfluoro- metylofenoksy)-fenylo ]-2-oksazoliny, 5 czesci siarczanu dwubutylonaftylowosodo- wego, 3 czesci produktu kondensacji kwas nafta- lenosulfonowy — kwasy fenolusul- fonowe-formaldehyd 3:2:1, 10 czesci kaolinu, 12 czesci kredy Champagne; b) 10 czesci powyzszej substancji czynnej, 3 czesci mieszaniny soli sodowych siarcza¬ nów nasyconych alkoholi tluszczo¬ wych, 5 czesci produktu kondensacji kwasy nafta- lenosulfonowe-formaldehyd 82 czesci kaolinu.Podana substancje czynna nanosi sie na odpo¬ wiednie nosniki (kaolin i krede), a nastepnie mie¬ sza z pozostalymi skladnikami i miele. Otrzymu¬ je sie proszek zwilzalny o korzystnej zwilzalnosci lub dyspergowalnosci. Z takich proszków zwilzal- nych mozna przez rozcienczenie woda otrzymac zawiesiny o zawartosci 0,1—8^/t substancji czyn¬ nej, nadajace sie do zwalczania chwastów w upra¬ wach roslin.Koncentrat emulsyjny: w celu sporzadzenia 5f/t- wego koncentratu emulsyjnego miesza sie razem: 25 czesci 2-[2'-nitro-5-(2"-chloro-4','trójiluorQmety- • lofenoksy)-fenylo]2-oksazoliny, 5 czesci mieszaniny nonylofenolopolioksyetyle- nu lub dodecylobenzenosiarczanu wap¬ niowego, 15 czesci cykloheksanonu, i 55 czesci ksylenu. Koncentrat ten rozciencza sie woda do emulsji o odpowiednim stezeniu, np. o stezeniu 0,1—10^/t. Takie emulsje nadaja sie do zwalczania chwastów w uprawach roslin.Pasta: w celu sporzadzenia 45*/«-wej (pasty stosu¬ je sie nastepujace substancje: a) 45 czesci 2-[2'-mtro-5-(2'r-chloro-4''-trójfluoro- metylofenoksy)-fenylo]-2-oksazoliny, 5 czesci glinokrzemianu sodowego, 14 czesci cetylowego eteru glikolu polietyle¬ nowego o 8 jddnoeftfcach tlenku ety¬ lenu, 1 czesc oleilowego eteru glikolumpolietyle- nowego o 5 jednostkach tlenku ety¬ lenu, 2 czesci oleju wrzecionowego, 10 czesci glikolu polietylenowego, i 25 czesci wody; b) 45 czesci 2-[2'-mtro-5-(2^-chloro-4'r-trójfluoro- metylofenoksy)-fenylo]-2-oksazoliny, 5 czesci glikolu etylenowego, 3 czesci glikolu oktylofenoksypolietylenowe- go o 9—10 jednostkach tlenku etylenu na 1 mol oktylofenolu, 3 czesci mieszaniny aromatycznych kwasów sulfonosulfonowych, kondensowa- nych z formaldehydem w postaci soli amoniowej, 1 czesc oleju silikonowego w postaci 75°/o- wej emulsji, 0,1 czesci mieszaniny chlorku l-/3-chloroallilo/ -3,5,7-triazoazonio-adamantanu z 5 weglanem sodowym, o wartosci chlorkowej co najmniej ll,5e/o, ( 0,2 czesci biopolimerycznego zagestnika o co najwyzej 100 zarodnikach na 1 gram, i lo 42,7 czesci wody.Substancje te z dodatkami dokladnie miesza sie i miele w odpowiednich do tego urzadzeniach.Otrzymuje sie paste, z której przez rozcienczenie woda mozna sporzadzic zawiesiny o kazdym zada- 15 nym stezeniu.Do tych postaci uzytkowych mozna przyklado¬ wo obok zwiazków o wzorze 1 dodawac substan¬ cje owadobójcze, grzybobójcze, bakteriobójcze, fungistatyczne, bakteriostatyczne, nicieniobójcze, 20 lub dalsze chwastobójcze w celu rozszerzenia za¬ kresu dzialania.Chwastobójcze' i wzrost roslin hamujace dziala¬ nie nowych zwiazków o wzorze 1 okresla sie dro¬ ga prób omówionych w podanych nizej przykla- 25 dach.Przyklad III. Chwastobójcze dzialanie przed wzejsciem roslin (dzialanie przedwschodowe).W cieplarni w doniczkach kwiatowych o sred¬ nicy 12—15 cm wysiewa sie nasiona roslin tak, ze 30 w doniczce moze rozwijac sie 10-25 roslin. Bezpo¬ srednio po zasianiu powierzchnie glebowa traktu¬ je sie wodna zawiesina substancji czynnej, otrzy¬ mana z 10tyo-wego proszku zwilzalnego. Stosuje sie cztery rózne szeregi prób, odpowiadajace 2 i 1 35 kg substancji czynnej na 1 ha. Doniczki kwiato¬ we utrzymuje sie w cieplarni w temperaturze 22—25° przy 50—70^/c wilgotnosci wzglednej powie¬ trza i regularnym polewaniu, a próbe ocenia sie po uplywie 3 tygodni. Stan roslin ocenia sie we- 40 dlug nastepujace skali ocen EWRC (European Weed Research Council): 9 rosliny rozwijaja sie jak nietraktowane ros¬ liny sprawdzianowe 6—9 lekkie uszkodzenia « 5 srednie uszkodzenia 2—4 ciezkie uszkodzenia 1 rosliny martwe.Wyniki próby zestawiono w podanej nizej tabli¬ cy 2. 50 Przyklad IV: Dzialanie chwastobójcze w przypadku aplikowania substancji czynnej po wzejsciu roslin (dzialanie powschodowe).Rózne rosliny uprawne i chwasty hoduje sie z nasion w doniczkach w cieplarni, az osiagna one 55 stadium 4—6 lisci. Nastepnie rosliny opryskuje sie wodnymi emulsjami substancji czynnej (otrzyma¬ nymi z 25f/t-wego koncentratu emulsyjnego) w dawkach 2 i 2 kg/ha. Traktowane rosliny utrzy¬ muje sie nastepnie w optymalnych warunkach os- rze 22—25°C przy 50—70^/t wilgotnosci wzglednej powietrza. Ocena próby wedlug wyzej podanej skali ocen nastepuje po uplywie 15 dni od mo¬ mentu traktowania. Wyniki dla zwiazków nr 2 i 4 «5 zestawiono w podanej nizej tablicy 3.126 684 Tablica 2 10 Zwiazek Dawka kg/ha: | 1 Rosliny: jeczmien pszenica kukurydza ryz alopecurus myosuroides digitaria sanguinalis echinochloa crus galli sorghum halepense rottboellia exaltata abutilon sp. sida spinosa amarantus rehoflexus sinapis alba | solanum nigrum 1 stellaria media chrysanthemum leuc. 1 galium aparine | viola tricolor ! veronica sp. 1 2 2 8 8 6 6 1 3 8 8 8 7 2 2 2 ! 4 8 8 9 1 5 9 9 9 9 2 1 2 1 2 2 1 1 2 ¦ 1 1 1 4 1 1 | 3 2 6 6 6 8 6 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 .2 1 1 J i i l "* 9 8 9 8 ¦ 2 1 3 1 1 1 i y /4 i i i 4 1 1 | i 2 1 8 9 ¦ 8 7 6 1 1 1 2 yf y* y\ i i 2 1 1 1 1 1 1 1 1 9 | 9 9 9 9 xy\ 3 3 2 2 1 3 1 3 1 1 ' 1 1 | Tablica 1 Zwiazek nr: Dawka kg/ha: 1 1 Rosliny: pszenica alopecurus myosuroides echinochloa crus galli abutilon sp. sida spinosa amarantus retroflexus chenopodium album solanum nigrum ipomoea purpurea sinapis alba chrysanthemum leuc. stellaria media galium aparine | viola tricolor I veronica sp. 3 2 2 2 7 3 2 1 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 3 9 4 3 1 2 4 2 | li 4 | 5 | . 6 3 " 6 1 3 •i i 1 1 _L\ 30 35 40 45 centrat emulsyjny za pomoca pipety miedzy sze¬ regami roslin, przy czym koncentrat emulsyjny zostaje tak rozcienczony i nanoszony, aby ilosc aplikowana odpowiadala w polu ilosciom 1 i 0,5 substancji czynnej na 1 ha. Próbe ocenia sie po uplywie 4 tygodni. Wyniki dla zwiazków 1 i 2 ze¬ stawiono w podanej nizej tablicy 4.Tablica 4 Zwiazek nr: Dawka kg/ha: yz echinochloa curs galli cyperus difformis , ammania indica rotala indica ] 1 6 2 4 1 1 L 0,5 7 3 4 1 4 1 1 6 1 1 1 2 -"1 2 " 1 °'M 6 2 2 1 3 Przyklad V. Selektywne dzialanie ohfwaffto- bójcze na ryz w postepowaniu po wzejsciu roslin (powschodowym). 25-dniowe rosliny ryzu w cieplarni rozsadza sie w duzych prostokatnych plytach eteroitowych.Mftedzy irzejdy ro&in ryzu nastejMiie wysiewa sie wystepujace w uprawach ryzu chwasty Echino¬ chloa crus galli, Cyperus difformis, Ammania i Ro¬ tala. Plytki silnie nawilza sie woda i utrzymuje sie w temperaturze okolo 25°C przy wysokiej wil¬ gotnosci wzglednej powietrza. Po uplywie 12 dni, gdy chwasty juz wzejda, przykrywa sie ziemie w plytach warstwa wody o wysokosci 2,5 cm. Sub¬ stancje czynna aplikuje sie nastepnie jako kon- 55 63 Przyklad VI. Dzialanie wysuszajace i usu¬ wajace liscie.W cieplarni w doniczkach glinianych hoduje sie rosliny odmiany Deltapine. Po utworzeniu zam¬ knietych torebek opryskuje sie je wodnymi kom¬ pozycjami substancji czynnej nr 1 w dawkach od¬ powiadajacych na polu dawkom 1,2, 0,6 i 0,3 kg/ha.Nietraktowane rosliny pozostawia sie jako spraw¬ dzianowe. Ocena próby nastepuje po uplywie 3, 7 i 14 dni od aplikowania substancji czynnej, okres¬ lajac stopien usuniecia lisci (•/• opadlych lisci) i stopien wysuszenia (•/• uschniecia lisci pozostaja¬ cych na roslinach).W próbie tej zwiazki nr 1—7 w dawkach 0,6 i 1,2 kg/ha po uplywie 7 dni pozostawiaja obnazo¬ ne irosMiiy z jeszcze nietw&eftoma uschffiietyiró liscmi (wiecej niz 80°/t opad lisci i uschniecie). Najlepsze wyniki daje zwiazek nr 3. /11' 126 684 12 Zastrzezenia patentowe 1. Srodek chwastobójczy i hamujacy wzrost ros¬ lin, zawierajacy 20—99*/o wa.gowych obojetnych substancji pomocniczych, takich jak nosniki dys- pergatory lub zwilzacze, oraz substancje czynna, znamienny tym, ze zawiera jako substancje czyn¬ na 1—80^/t wagowych 2-nitro-5-fenoksyfenylo-ok- sazolu, -oksazyny, -imidazolu, -pirymidyny lub -tiazolu o wzorze 1, w którym A oznacza rodnik alkilenowy o 2—3 atomach wegla lub rodnik alr kenylenowy o 2—3 atomach wegla, który ewen¬ tualnie jeslt podstaiwiony grupa alkilowa o 1—4 mach wegla lub grupa chlorowcoalkilowa o 1—4 atomach wegla, Rt oznacza atom chlorowca lub grupe trójfluorometylowa, Rt oznacza atom wodo¬ ru, atom chlorowca, grupe nitrowa lub grupe cy- janowa, R, oznacza atom wodoru lub atom chlo¬ rowca, a X oznacza atom tlenu lub atom siarki. 2. Sposób wytwarzania nowych pochodnych 2-ni- tro-5-fenoksyfenylooksazolu, -oksazyny, imidazo- : lu, -pirymidyny, lub -tiazolu o wzorze 1, w któ¬ rym A oznacza rodnik alkilenowy o 2-3 atomach 5 wegla lub rodnik alkenylenowy o 2—3 atomach wegla, który ewentualnie jest podstawiony alkilo¬ wa o 1—4 atomach wegla lub grupa chlorowcoal¬ kilowa o 1—4 atomach wegla, Rt oznacza atom chlorowca lub grupe trójfluorometylowa, Rt oz- 20 nacza atom wodoru, atom chlorowca, grupe nitro¬ wa lub grupa cyjanoiwa, Rs oznacza atom wo¬ doru lub atom chlorowca, a X oznacza atom tlenu lub atom siarki, znamienny tym, ze halogenek kwasu 2-nitro-5-fenoksybenzoesowego o wzorze 2, 15 w którym A, Rlf Rz, R, i X maja wyzej podane znaczenie, zadaje sie wodorotlenkiem metalu alka¬ licznego w srodowisku obojetnego rozpuszczalnika i rozcienczalnika w temperaturze od 0°C do tem¬ peratury wrzenia mieszaniny reakcyjnej.R2 l N-A I I c-x NO, Wzorl J?z /CXNH-A-Hdl Wzór 2126 684 R<-W-A-W2 Yizór4 YiZór3 Cl CF^O-^NO, ^ Wtór 5 j2 COHal+H^AOH R* Ra CONHAOH dchemat PL