Przedmiotem wynalazku jest wiertarka udarowa przeznaczona do wiercenia skal.Znane sa z polskiego opil&u patentowego nr 55 703 wiertarki udarowe, zawierajace narzedzia udarowe , obudowe polaczona z narzedziem, przenoszaca na narzedzie sile posuwu oraz zespól udarowy, wyko¬ nujacy ruch postepowo-zwrotny w obudowie. Sila posuwu jest przenoszona bezposrednio z obudowy na narzedzie udarowe. (Podobnie odrzut jeslt bezpo¬ srednio przenoszony z narzedzia udarowego na obu¬ dowe. Bijak narzedzia udarowego przemieszcza sie pod dzialaniem plynu hydraulicznego wspoma¬ ganego sila sprezyny. Doplyw plynu hydraulicznego jest sterowany za pomoca zaworów otwieranych hydraulicznie. Tlumienie odrzutu zapewnia sprezy¬ na bijaka oraz plyn znajdujacy sie w jednej z ko¬ mór bijaka.Zgodnie z rozwiazaniem wedlug wynalazku komo¬ ra tlumiaca, polaczona na stale przewodem;ze zbior¬ nikiem, zbiornik plynu hydraulicznego oraz powie¬ rzchnia tloka oporopowrotnego ograniczajaca w kie¬ runku osiowym komore tlumiaca od strony narze¬ dzia udarowego, maja tak dobrane wymiary, ze sila wywierana przez ciecz pod cisnieniem na tlok oporopowrotny jest znacznie wieksza niz sila posu¬ wu wiertarki, przy czym tlok oporopowrotny p^zy normalnej pracy wcertarkd zatrzymywany jest w ok¬ reslonym skrajnym polozeniu przednim.Zbiornik jest polaczony przewodem zasilajacym, który laczy zbiornik z komora cisnieniowa o zmien¬ nej objetosci, która wywoluje przyspieszenie zes¬ polu udarowego w jego ruchu do przodu.Ponadto wiertarka zawiera obrotowy uchwyt umo¬ zliwiajacy ruch obrotowy narzedzia udarowego, zas 5 „poduszka cisnieniowa" utworzona przez plyn hy¬ drauliczny zawarty w komorze tlumiacej stanowi lozyisko osiowe narzedzia udarowego podczas jego ruchu obrotowego.Obrotowy uchwyt jest osadzony w obwodzie przy io uzyciu lozysk waleczkowych, przy czym jedno z tych lozysk opiera sie o przednia powierzchnie obu¬ dowy. ¦* ' Wiertarka zawiera równiez tuleje usytuowana po¬ miedzy narzedziem udarowym i tlokiem oporopo- 15 wrotnym, której kolnierz opiera sie o tlok oporopo¬ wrotny i przylega do obrotowego uchwytu.Korzystnie srednica komory tlumiacej jest Wiek¬ sza od srednicy tloka oporopowrotnego.Przedmiot wynalazku zostal uwidoczniony na ry- 20 sunku, na którym fig. £ przedstawia urzadzenie w przekroju, fig. !2 — czesc tylna urzadzenia w prze¬ kroju, fig. 3 ischemat polaczen urzadzenia wedlug fig. 1, 2.Obudowa 10 urzadzenia tlumiacego odrzut stoso- 25 wany w wiertarce udarowej do kruszenia skal za¬ wiera glowice przednia llf pokrywe 12, skrzynke przekladniowa 13, tuleje, laczaca 14, cylinder 15, i glowice tykia 16. Zespól udarowy 17 zawiera tlo- czysko oraz dwa tloki 18, 19 o powierzchniach ro* 30 boczych 20, 21. Czesc tloczyska 17a znajduje sie 112 912112912 przed tlokiem IB, a czesc Itloczyska 17b znajduje sie za tlokiem 19. Czesc tloczyska 17c znajduje sie po- p3§dzy ttok«*tt^8 i 19. i'tóotz^sA ?17a przenosi iimpulsy uderzenio- j we na lacznik 22,jpoilaczony z bijakiem. Uchwyt 23 f je^.^ajm<^owany ibrotowo w skrzynce przekladnio- . i wej.*13 pi^^popiocy lozysk waleczkowych 24, .25.^Dclftw^^S^^awiera wieniec zebaty 26 wspólpracu¬ jacy z kolem zebatym 27. Tuleja 28 przenosi obroto- ty uchwytu 23 na lacznik 22. Lacznik 22 jest nie- obrotowo prowadzony w tulei 28 i moze sie prze¬ mieszczac w kierunku poosiowym wzgledem tulei 28, Przedni koniec lacznika 22 jesit osadzony w glowicy przedniej 11 przy pomocy tulei prowadzacej 29 i lozyska kulkowego 30. Plyn przeplukujacy jest .po¬ dawany do osiowego otworu lacznika 22 oraz bijaka przez glowice 31. Pierscien oporowy 32 jest umiesz¬ czony pomiedzy glowica 31 i tuleja 28. Tuleja 33 jest zamontowana w tylnej czesci uchwyitu 23. Tule¬ ja 33 zawiera kolnierz 34 opierajacy sie o tylna po¬ wierzchnie czolowa uchwytu 23.Kolo zebate 27 jest zamocowane na wale 35 przy pomocy wypustów. Wal 35 osadzony w tulejach 36, 37 skrzynki przekladniowej 13. Wal 35 jest nape¬ dzany przez silnik hydrauliczny 38 przylaczony do cylindra 15. Tylna komora cisnieniowa 39 jest utwo¬ rzona przez cylinder 15, czesc tloczyska 17b, pc- wiefzcTihie robocza 21 tloka 19 przez przednia po¬ wierzchnie krawedzi usczelniajacej 40. Przednia ko- .mora cisnieniowa 43 jest utworzona pr^ez cylinder l£, czesc itloczyska 17a, powierzchnie robocza £0 tlo¬ ka 18 oraz tylna powierzchnie krawedzi uszczelnia¬ jacej44. _ Do zaworu rozdzielczego 46 jest doprowadzany plyn hydrauliczny pod cisnieniem, -przez przewód zasilajacy 47. Zbiornik 48 podaje strumien plynu hydraulicznego o cisnieniu gwaltownie wzrastaja¬ cym w czasie suwu roboczego zespolu udarowego 17, a jednoczesnie zostaje doladowany pewna iloscia plynu hydraulicznego zanim zespól udarowy powró¬ ci do pozycji krancowej. Przewód zasilajacy 47 jest polaczony z komora 49 w cylindrze zaworu roz¬ dzielczego 46.Cylinder zaworu rozdzielczego 46 zawiera dwie pierscieniowe komory wylotowe 50, 51, dp których sa przylaczone przewody 52t 53. Przewody te pro¬ wadza, do mfiski olejowej, z kftórej pompy wyporo¬ wa zasysa plyn hydrauliczny doprowadzajac go do przewodu zasalajacego 47, przy czym przeplyw ply¬ nu poc cisnieniem przez przewody oraz zawór ste¬ rujacy (nie pokazany na rysunku) ma charakter ciagly^ m Zbiornik 54 ma za zadanie przeciwdzialac pow¬ staniu fali uderzeniowej cisnienia w ukladzie.Zbiorniki 48, 54 wyrównuja zmienne zapotrzebowa¬ nie urzadzenia udarowego na plyn hydrauliczny pod cisnieniem. r Gdy zawór rozdzielczy 46 znajduje sie w lewym afcrajnyim polozeniu, plyn. hydrauliczny pod cisnie¬ niem jest podawany do tylnej komory cisnieniowej 39 przez przewód zasilajaco-spustówy 55. Przednia komora cisnieniowa 43 jest opózniana przez prze¬ wód 53 oraz przewód zasilajaconspustowy 56. Gdy zawór rozdzielczy 46 (znajduje sie w prawym skraj-, nym polozeniu, plyn hydrauliczny pod cisnieniem jest podawany do przedniej komory cisnieniowej 43 przez przewód zasilajacoHspustowy 56, a tylna komora cisnieniowa 39 jest oprózniana przez prze¬ wód zasilajaco-spusitowy 55. 5 Zawór rozdzielczy 46 ma dwa wystepy 57, 58, których powierzchnie robocze 59, 60 sa poddawane dzialaniu cisnienia w przewodach 61, 6A które kon¬ cza sie w sciance cylindra zespolu udarowego 17.Wystep 57 ma powierzchnie 63, na która dzialacis- 10 nienie w przewodzie zasilajaco-spustowym 55 po¬ przez kanal 64 zaworu rozdzielczego 46. Wystep 58 ma powierzchnie 65, na która dziala cisnienie w przewodzie zasilajaco-spusitowym 56 poprzez kanal 65 zaworu rozdzielczego46. Powierzchnie 63, 65 sta- 13 nowia powierzchnie przytrzymujace, podczas gdy powierzchnie robocze 59, 60 sa powierzchniami przesuwnymi. Przewód 74 jest polaczony ze zbior¬ nikiem i sluzy do oprózniania przestrzeni pomiedzy tlokami 18, 19. Tak wiec przez jeden z przewodów 20 61, 62 oraz przewód 74 zachodzil spust plynu hydra¬ ulicznego, podczas gdy do drugiego przewodu be¬ dzie podawany plyn hydrauliczny pod cisnieniem.Przewód 61 zawiera cztery kanaly prowadzace do scianki cylindra zespolu udarowego 17. Jeden lub 25 kilka tych kanalów moze (byc zablokowanych przy pomocy ruchomego korka 67. W Iten sposób mozna zmieniac i regulowac skok tloka oraz tylny punkt zwrotny zespolu udarowego 17. Tak wiec mozna u- zyskac zmienna ilosc skoków i energii na jedno u- w derzenie./Tlok oporopowrotny 68 jest obrotowo i przemie- szczalnie zamocowany w tulei laczacej 14. Tylna powierzchnia 69 tloka stanowi ruchoma scianke og¬ raniczajaca komory tlumiacej 70. Komora tlumiaca 35 70 jest ograniczona z tylu powierzchnia 73 skrzynki przekladniowej 13. Komora tlumiaca 70 jest pola¬ czona z przewodem zasilajacym 47 oraz zbiornikiem 48 za pomoca przewodu 71. Sila posuwu urzadzenia udarowego 10 jest przenoszona na bijak przez po- 40 duszke plynu hydraulicznego pod cisnieniem znaj¬ dujaca sie w komorze tlumiacej 70. Powierzchnia 69 tloka oporopowrotnego 68 oraz zbiornik 48 maja tak dobrane wymiary, ze sila wywolywana przez cisnienie dzialajace na tlok oporopowrotny 68 zna- 45 cznie przekracza sile posuwu urzadzenia. Lacznik 22 oraz bijak znajduja sie zawsze w tym samym polo¬ zeniu, w chwili gdy zespól udarowy 17 uderza w lacznik 22, bez wzgledu na wahania wyzwalanej energii kinematycznej. Przy zastosowaniu urzadze- 90 nia wedlug wynalazku do urzadzen, w których na¬ rzedzie robocze nie obraca sie, korzystnie jest za¬ stosowac poduszke sprezonego plynu hydrauliczne¬ go, dzialajaca jak sprezyna hydrauliczna. Sila dzia¬ lajaca w kierunku do przodu jest przenoszona na po¬ ra wierzchnie 72 pokrywy 12 poprzez kolnierz 34 ob¬ rotowej tulei 33, obrotowy uchwyt 23 oraz lozysko oporowe 24.Dzialanie urzadzenia udarowego jest nastepujace; Gdy zawór rozdzielczy 46 znajduje sie w polo- 60 zeniu pokazanym na fig. 3, tylna komora cisnienio¬ wa 39 zawiera plyn hydrauliczny pod cisnienfem/ a przednia komora cisnieniowa 43 jest oprózniana.Zespól udarowy 17 przemieszcza sie do przodu.Korek 67 blokuje dwa kanaly przewodu 61, usytuo- •l wane po prawej stronie. Gdy zespól udarowy 176 znajduje sie w polozeniu pokazanym na fig. 3, przewód 62 jest oprózniany z plynu poprzez prze¬ wód 74, a przewód 6f byl oprózniany z plynu po¬ przez przednia komore cisnieniowa 43 az do mo¬ mentu gdy tlok 18 zakryl kanal 61a. Zawór roz¬ dzielczy 46 jest utrzymywany w swoim polozeniu, poniewaz cisnienie w przewodzie zasilajaco-spusto- wym 55 jest przenoszone na powierzchnie 63 zawo¬ ru. Gdy zespól udarowy 17 przemieszcza sie do przo¬ du (na lewo wedlug fig. 3), przewód 61 powtórnie otwiera sie oprózniajac komore poprzez przewód 74.Gdy tlok 19 mija otwór przewodu 62, otwiera po¬ laczenie z tylna komora cisnieniowa 39 tak, ze cis¬ nienie jest przenoszone przez przewód 62 na powie¬ rzchnie robocza 60 zaworu. Nastepnie zawór roz¬ dzielczy przesuwa sie do drugiego polozenia kranco¬ wego (na prawo wedlug fig. 3) tak; ze przednia ko¬ mora cisnieniowa 43 otrzymuje plyn pod cisnienem, a tylna komora cisnieniowa 39 zostaje oprózniona.Zachodzi to fcuz przed uderzeniem lacznika 22 przez zespól udarowy 17. Zawór rozdzielczy '46 jest utrzy¬ mywany w swoim polozeniu po prawej stronie pod dzialaniem cisnienia w przewodzie zasilajaco-ispus- towym 56 przenoszonego na powierzchnie 65 wyste¬ pu zaworu. Przewód 62 jest polaczony z przewo¬ dem 74, w momencie gdy powierzchnia 20 tloka 18 mija kanal 61a przewodu 61 tak, ze cisnienie z przedniej komory cisnieniowej 43 jesit przenoszone przez przewód 61 na powierzchnie robocza 59 za¬ woru. Zawór rozdzielczy 46 przechodzi w lewe po¬ lozenie krancowe (fig. 3), w którym pozostaje pod dzialaniem cisnienia plynu hydraulicznego na po¬ wierzchnie 63. Plyn hydrauliczny pod cisnieniem jest doprowadzany przez przewód 47 do tylnej komory cisnieniowej 39, a zespól udarowy 17 powraca pod dzialaniem cisnienia plynu hydraulcznego na po¬ wierzchnie 21 tloka 19. Zbiornik 48 otrzymuje porcje plynu hydraulicznego z komory cisnieniowej 39 w wyniku ruchu powrotnego zespolu udarowego 17 zmniejszajacego objetosc tylnej komory cisnieniowej 39. Takze w pierwszej czesci suwu roboczego zbior¬ nik 48 jest zasilany plynem hydraulicznym pod cis¬ nieniem. Gdy zespól udarowy 17 osiaga predkosc od¬ powiadajaca wydatkowi przeplywu plynu zasilaja¬ cego, zbiornik 48 zaczyna podawac plyn pod cisnie¬ niem do komory cisnieniowej 39 zwiekszajac dodat¬ kowo predkosc zespolu udarowego 17.Pod dzialaniem sily posuwu urzadzenia, lacznik 22 bedzie dociskany do tulei 33. Tuleja 33 pozosta¬ nie w polozeniu pokazanym na fig. li, poniewaz ©kie¬ rowana do przodu sila dzialajaca na tlok oporopo¬ wrotny 68 przekracza sile posuwu urzadzenia. Tak' wiec w wyniku dzialania sily posuwu urzadzenia, powierzchnia 72 zostanie nieobciazoma* Gdy bijak oraz lacznik 22 .wykonuja ruch powro¬ tny w wyniku odrzutu w czasie wiercenia skaly, lacznik 22 uderza o tuleje 33 uchwytu. Energia od¬ rzutu jest przenoszona na tlok oporopowrotny 68, a nastepnie na plyn hydrauliczny znajdujacy sie w komorze tlumiacej, gdzie „podusza cisnieniowa" spelnia role przekaznika odrzutu. Zbiornik 48 jest polaczony z „poduszka cisnieniowa" poprzez prze¬ wód 71. Jezeli sila odrzutu przekroczy pewna war¬ tosc, tuleja 33, a takze tlok oporopowrotny 68 zosta¬ ja uniesione ze styku z ucftwyitem 23. W ten sposób !912 dzialanie odrzutu jest tlumione. Zbiornik 48 wyrów¬ nuje gwaltowny skok cisnienia wystepujacy w „po¬ duszce cisnieniowej". Lacznik 22 oraz bijak powra¬ caja pod dzialaniem cisnienia w komorze tlumiacej 5 70 do polozenia niezaleznego od sily posuwu urza¬ dzenia. Obroty uchwytu 23 i lacznika 22 sa prze¬ noszone na tlok oporopowrotny 68 przez tuleje 33.„Poduszka cisnieniowa" w komorze tlumiacej 70 stanowi wiec lozysko oporowe dla lacznika 22 i bi- io jaka} Gwaltowne skoki cisnienia wystepujace w komorze tlumiacej 70, gdy tlok oporopowrotny jest unoszony poza styk z uchwytem 23 sa wyrównywane przez zbiornik 48, W celu skompensowania wystepujacych 15 przecieków komora tlumiaca 70 jest polaczona ze zródlem plynu hydraulicznego pod cisnieniem. W korzystnym rozwiazaniu zbiornik 48 polaczony z przewodem zasilajacym 47 stanowi jednoczesnie zródlo plynu hydraulicznego dla komory tlumiacej 70 20 Przecieki sa kompensowane przez doplyw plynu pod cisnieniem przewodem zasilajacym 47. W ten sposób ilosc zbiorników zmniejsza sie o jeden.Zastrzezenia patentowe u 1. Wiertarka udarowa, zawierajaca narzedzie uda¬ rowe, obudowe polaczona z narzedziem, przenosza¬ ca na narzedzie sile posuwu, zespól udarowy wyko¬ nujacy ruch postepowo-zwrotny w obudowie i prze- w noszacy impulsy energii na narzedzie, przy czym narzedzie wykonuje ruch powrotny w wyniku sily ~ odrzutu, komore tlumiaca umieszczona w obudowie, w której znajduje sie plyn hydrauliczny pod cisnie¬ niem, oraz tlok oporopowrotny polaczony z narze- dziem udarowymi, znamienna tym, ze komora tlu¬ miaca (70), polaczona na stale przewodem (71) ze zbiornikiem (48), zbiornik (48) oraz powierzchnia (69) tloka oporopowrotnego (68) ograniczajaca w kie¬ runku osiowym komore tlumiaca od strony narze- jg dzia udarowego maja tak dobrane wymiary, ze sila wywierana przez ciecz pod cisnieniem na tlok opo¬ ropowrotny (68) jest znacznie wieksza niz sila po¬ suwu wiertarki, przy czym tlok oporopowrotny (68) przy normalnej pracy wiertarki zatrzymywany jest w okreslonym skra^iym polozeniu przednim. 2. Wiertarka wedlug zastrz. 2, znamienna tym, ze zbiornik (48) jest polaczony z przewodem zasilaja¬ cym (47), który laczy zbiornik z komora cisnienio¬ wa (39) o zmiennej objetosci, która wywoluje przy- spieszenie zespolu udarowego (17) w jego ruchu do przodu. 3., Wiertarka wedlug zastrz. 1, znamienna tym, ze w obudowie (10) jest osadzony obrotowy uchwyt (23, 28) umozliwiajacy ruch obrotowy narzedzia u- u darowego, zas poduszka cisnieniowa utworzona przez plyn hydrauliczny zawarty w komorze tlumia¬ cej (70) stanowi lozysko osiowe narzedzia udarowe¬ go podczas jego ruchu obrotowego. 4v Wiertarka wedlug zastrz. A znamienna tym, ze M obrotowy uchwyt (23) jest ulozyiskowany w obudo* wie (10) przy uzyciu lozysk waleczkowych (24, 25), przy czym jedno z tych lozysk opiera sie o przed¬ nia powierzchnie (72) obudowy (10). 5h Wiertarka wedlug zastrz. 1, znamienna tym, ze ** pomiedzy narzedziem udarowym a tlokiem oporo-112 912 7 8 powrotnym (68) znajduje sie tuleja (33), której kol- 6. Wiertarka wedlug zastrz. i, znamienna tym, ze nierz (34) opiera sie o tlok oporopowroiny (68) i srednica komory tlumiacej (70) jest wieksza od sred- przylega do obrotowego uchwytu (23). nicy tloka oporopowroitnego (68).Figi 30 1.1 3.1 32 Fig.2 61a l5 67 oia i o/ ¦Um4 ,7 } 35 & Fig. 3 LZGral. Z-d Nr 2 — 1449/82 95 egz. A-4 Cena 16 zl PL PL PL