Opis patentowy opublikowano: 15.03.1982 112676 CZY 1'lLNIA Int Cl.2 B61F 7/0 O Twórca wynalazku: Nikola Martinov Gajdarov Uprawniony z patentu: SO „Bulgarski Darjavni Jelesnizi", Sofia (Bul¬ garia) Zestaw kolowy dla róznych rozstawów szyn iPrzedmioltem wynalazku jest zestaw kolowy dla róznych rozstawów szym torów kolejowych, pa kstó- rych .poruszaja sie pojazdy szynowe.Znane sa zestawy kolowe, w których kola kaJ- dego zestawu sa tak przesuwane, ze dwa dokladnie ustalone miedzy nimi odstepy odpowiadaja rozsta¬ wowi szyn. Kola zestawu w Itych dwóch poloze¬ niach sa ibiokowane za pomoca imechaniizimów blo¬ kujacych zawierajacych resory i przesuwajace sie w kierunku poprzecznym tuleje. Dla zmiany zesta¬ wu, kola sa odblokowywane i przesuwane w po¬ lozenie odpowiadajace nowemu (rozstawowi szyn, a nastepnie kola sa blokowane ponownie.Znany jest zestaw kolowy, w którym oba kola sa osadzone, swobodnie za pomoca osiowo nieogra¬ niczonego lozyska rolkowego na inieruichomej osi.Po wewnetrznej stronie kazdego kola jest wbudo¬ wane podwójnoudarowe lozysko, którego srodko¬ we wyciecie jest polaczone z nieruichoima tuleja, obejmujaca os prawie do jej polowy. Na wewnetrz¬ nej Stronie tuiei sa umocowane dwa przesuniete czopy, na których opieraja sie .poruszajace sie w kierunku pionowym widly, z dwoma parami szcze¬ lin. Szczeliny te okreslaja polozenie fkól przy dwóch róznych-ich rozstawieniach w zaleznosci od szero¬ kosci toru. Widly sa umocowana symetrycznie w srodku zestawu kolowego. Sa one przyciskane do czopa za pomoca sprezyny i sa prowadzone za po¬ moca pionowego sworznia, usytuowanego wzdluz osi sprezyny resoru. Na osi w kierunku widel jest 10 15 20 GO usytuowana rolka, która w czasie rozstawiania kól toczy sie po pochylej szynie. W tym czasie widly sa podnoszone, kola sa odblokowywane i przesunie¬ te w nowe polozenie. Przy zmianie pochylenia szy¬ ny wi|delki sa przesuwacie do sworznia odpowia¬ dajacego nowemu rozstawowi kól.W znanych zestawach kolowych mechanizm blo¬ kujacy ma duze gabaryty, co uniemozliwia zasto¬ sowanie tego zestawu przy wagonach kolejowych posJadajacych najbardziej rozrx)wszechnione, usy¬ tuowane centralnie, szczekowe, systemy hamulco¬ we z trójkatnymi walami hamulcowymi. Dalsza wada tego rozwiazania jest to, ze sily osiowe moga byc przenoszone na pionowy sworzen polozony na osi resoru, którego wspornikowe zamocowanie osla¬ bia najbardziej obciazony odcinek osi. To rozwia¬ zanie nie zapewnia centrowania wagonu w stosun¬ ku do osi toru ,po wylaczeniu mechanaanu bloku¬ jacego.Znane mechanizmy blokujace sa wytwarzane z duza dokladnoscia i maja male luzy, a w poloze¬ niu Iblokujjacym sa zabezpieczone mechanizmem sprezynowym. Mechanizmy sprezynowe sa skom¬ plikowane i nie zawsze moga zapewnic wymagane warunki e^kisploatacji Znane rozwiaizania konstruk¬ cyjne dotycza dwóch szerokosci torów i nie roz¬ wiazuja problemu zastosowania takiego zestawu kól dla wiecej niz dwie ^ szerokosci rozstawienia szyn.Celem wynalazku jest usuniecie wad znanych 112 6763 112 676 4 rozwiazan i opracowanie zestawu kolowego, przy¬ stosowanego do szylbkiego, bezpiecznego i wygod¬ nego przestawiania bedacych w ruchu podjazdów szynowych na rózne szerokosci torów bez stoso¬ wania pracy recznej i skomplikowanych mecha- x nizmów blokujacych i przystosowanego do monto¬ wania do znormalizowanych pojazdów szynowych, przy zapewnieniu pEOistoty, lekkosci i zwartosci konstrukcji.Cel wynalazku osiagniejto przez zaprojektowanie jzestawu kolowego, w którym kola sa zamontowa¬ nie .za pomoca lozysk rollkowych na tulejach zamo¬ cowanych na strona kól jest umocowana nieruchomo na kor¬ pusach majacych podluzne kanaliki, w których sa usytuowane tuleje,, a mechanizm blokujacy kola w kierunku poprzecznym stanowia pryzmy zamo¬ cowane sztywno na obudowie tulei osi. Ofbudowa tuiei osi ma pionowe scianki, na których sa sztyw¬ no zamocowane wsporniki W dolnej czesci obu¬ dowy tuiei osi sa usytuowane sztywne prowadnice, dolna czesc tulei stanowi slizgacz. Kazda tuleja jest polaczona z rama pojazdu szynowego za po¬ moca obejmujacych ja szczek. W obszarze tulei dolna czesc kazdej tulei ma wyciecia., przy czym w jednym, poprzecznie usytuowanym kanaliku osi jest zamocowany za pomoca sworznia, miedzy pro- wwadnicaml rygiel. Boczne czesci osi sa obejmowa¬ ne przez jarzma,, zamocowane za pomoca nakretek do ramy pojazdu szynowego.Przedmiot wynalazku uwidoczniono w przykla¬ dzie wykonania na rysunku, na którym' fig. 1 przedstawia zestaw kolowy przy najszerszym roz¬ stawie kól, w przekroju poprzecznym, fig. 2 — zestaw kolowy przy drugim rozstawieniu kól, w przekroju poprzecznym, fig. 3 — zestaw kolowy w widoku z góry i w pólprzekroju poziomym, fig. 4 —- wózek wyposazony w zestaw kól wediug wynalazku w widoku bocznym.Zestaw kolowy <0g. 1, 2) sklada sie z osi 5 i nie¬ zaleznie zawieszonych kól 2, które za pomoca lo¬ zysk rolkowych 3 sa osadzone w tulei 4. Tuleje 4 sa; zamocowane na otooi koncach osi 5. Unierucho¬ mienie kazdej tulei 4 z kolem 2 na osi 5 nastepuje za pomoca mechanizmu blokujacego umieszczone¬ go w obudowie 15 tulei 8, w której usytuowane sa pierwotne zawieszenia resorów 9. Obudowa 15 (fig. 3) ma pionowe scianki 14, na których sa sztywno zamocowane wsporniki 16, stanowiace pio¬ nowe prowadnice. Na pionowe scianki 14 tulei 8 dzialaja tlumiki cierne 17 pierwotnego zawieszenia resorów. 9. Mechanizm blokujacy (fig. 1, 2) zawie¬ ra dwie pryzmy 18 usytuowane wzdluznie na gór¬ nej krawedzi obudowy 15. Za pomoca pryzm 18 obciazenie tulei 8 jest przenoszone na znajdujacy ,sie nad tuleja 4 i riierucharrio na niej zamocowany korpus 20. Korpus 20 w górnej czesci ma kilka par podluznych kanalików 21, których uksztaltowanie odpowiada uksztaltowaniu pryzm 18 i których licz¬ ba odlpowiada liczbie rozstawów kól. W przedsta¬ wionym przykladzie wykonania liczba ta wynosi trzy. Kazdy korpus 20 w kierunku wzdluznym jest prowadzony za pomoca pionowych scianek 14 obu¬ dowy 15. W dbszarze tulei 8 dolny brzeg kazdej tulei 4 ima wzdluz osi 5 wyciecia. W .tym imiejscu, w podluznym kanaliku ,22 osi 5 jest zamocowany za .pomoca sworznia 23 rygiel 24, Konce rygla 24 sa prowadzone w kierunku wzdluznym pionowych scianek 14 obudowy 15 tulei osi i w kierunku po¬ przecznym za pomoca umocowanych sztywno w dolnej czesci obudowy 15 prowadnic, 25. Tuleje 8 olbejlmuja szczeki 10, unieruchamiane poziomo wzgledem ramy 11. Zewnetrzne, boczne czesci osi 5 sa obejmowane od dolu przez jarzma 26, które za pomoca nakretek 27 sa przymocowane do ra¬ my 11 pojazdu szynowego.Dolna czesc kazdej tulei stanowi slizgacz 28, któ¬ ry w drugim polozeniu rozstawienia kól spoczywa na nieruchomej podluznej szynie 29. Szyna 29 ma obrzeze 30, zabezpieczajace pojazd szynowy przed przesuwem w kierunku wzdluznym. Podczas maslta- wiania, kola 2 sa prowadzone za pomoca cfoejmuja- cych je san bocznych 31.(Polozenie kól 2 w stosunku do osi 5 przy prze¬ chodzeniu iz jednego polozenia rozstawienia do dru¬ giego zmienia sie W nastepujacy sposób: poczajt- kowo kola 2 powoli zawisaja w powietrzu, przy czym nastepuje przenoszenie ciezaru pojazdu szy¬ nowego 'bezposrednio z tulei 8 za pomoca slizga- czy 28, na nieruchome szyny podluzne 29. Zestaw kolowy zwozony z kól 2, oraz osi 5 z tulejami 4 i koripusami 20 jest przesuwany wzgledem tulei 8 deu dolowi, przy czym pryzmy 18 wysuwaja sie z podluznych kanalików 21. W tym momencie kola 2 nie sa obeiajzone i sa prowadzone oraz bocznie przesuwane za pomoca san .bocznych 31. Przesu¬ niecie nastepuje na odleglosc odpowiadajaca nowej szerokosci toru S. W tym czasie pryzmy 18 sa zatrzymywane za pomoca innej pary kanalików 21 i stopniowo, przy przetaczaniu sie zestawu kolowe¬ go przez trzeci odcinek, wchodza z nim w zazejbie- nie. Kola 2 wracaja na szyny i przestawienie ze¬ stawu kolowego na ruch po torze o innej szero¬ kosci jest zakonczone.Jeisili zazejbienie hi pryzm 18 z podluznymi ka¬ nalikami 21 przy niedbciazonyim pojezdzie szyno¬ wym jest mniejsze niz luz h2 miedzy dolna czescia osi 5 i jarzmem 26, albo niz luz hs miedzy dolna czescia rygla 24 i .wspornikami 16 w dolnej czesci obudowy 15 tulei osi i kiedy luz h* miedzy dolna czescia cisi 5 i jarzmem 26 jest mniejszy lub w przyblizeniu równy statycznemu sciskaniu re¬ sorów sprezynowych 9, wówczas jest zaibezpieczo* ne pewne zablokowanie mechanizmu. PL