Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania no¬ wych pochodnych 4"-aminooleandomycyny lub ich far¬ makologicznie dopuszczalnych soli addycyjnych z kwasami.Nowe pochodne 4"-aminobleandomycyny wytwarzane sposobem wedlug wynalazku maja cenne wlasciwosci przeciwbakteryjne.Oleandomycyna i jej wytwarzanie z brzeczki fermenta¬ cyjnej oraz jej stosowanie jako srodka przeciw bakteriom opisano pierwszy raz w opisie patentowym Stanów Zjedno¬ czonych Ameryki nr 2757123. Oleandomycyna pochodze¬ nia naturalnego ma budowe odpowiadajaca wzorowi 4, na którym podano schemat numeracji poszczególnych pozycji oraz schemat oznaczania stereochemicznej budowy, przy¬ jety dla oleandomycyny i podobnych zwiazków.Poznano równiez niektóre syntetyczne odmiany oleando¬ mycyny, zwlaszcza te, w których 1—3 wolnych grup hydroksylowych w pozycjach 2', 4" i 11 zestryfikowano, wytwarzajac estry acetylowe, a z opisu patentowego Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3022219 znane sa podobne odmiany, w których wspomniane wyzej acetylowe grupy estrowe zastapiono innymi, zwlaszcza nierozgalezionymi nizszymi rodnikami alkanoilowymi o 3—6 atomach wegla.Sposobem wedlug wynalazku wytwarza sie nowe, epime- ryczne pochodne 4-aminooleandomycyny o ogólnym wzorze 1, w którym R i R± oznaczaja atomy wodoru albo rodniki acetylowe, R2 oznacza atom wodoru, R3 oznacza atom wodoru albo rodnik alkilowy o 1—6 atomach wegla, R1 oznacza rodnik metylowy, -CH2-CH2- lub -CH2-0-.Wynalazek obejmuje tez sposób wytwarzania addycyjnych 10 15 20 25 10 soli tych zwiazków z kwasami, dopuszczalnych farmako¬ logicznie.Szczególnie cenne wlasciwosci chemolecznicze maja zwiazki o wzorze 1, w których R2 i R3 oznaczaja atomy wodoru, a R oznacza rodnik acetylowy.Sposób wedlug wynalazku wytwarzania zwiazków o wzorze 1, w którym podstawniki maja wyzej podane zna¬ czenie, polega na tym, ze kondensuje sie zwiazek o wzorze 2,' w którym R, R± i R' maja wyzej podane znaczenie, z sola zwiazku o wzorze NHR3, w którym R3 ma wyzej podane znaczenie i nizszego kwasu alkanokarboksylowego lub kwasu nieorganicznego, po czym otrzymany zwiazek redukuje sie i ewentualnie hydrolizuje zwiazek, w którym R albo R± oznaczaja rodniki acetylowe do atomów wodoru, a nastepnie otrzymane zwiazki ewentualnie przeprowadza sie w ich farmakologicznie * dopuszczalne sole addycyjne z kwasami.Zwiazki wyjsciowe o wzorze 2, w którym Rt oznacza rodnik acetylowy, a pozostale podstawniki maja wyzej podane znaczenie, wytwarza sie w ten sposób, ze 1 mol zwiazku o ogólnym wzorze 3, w którym R± oznacza rodnik acetylowy, a pozostale podstawniki maja wyzej podane znaczenie, poddaje sie w srodowisku obojetnego rozpusz¬ czalnika, w temperaturze od okolo Q°C do —25°C reakcji z 1 molem chloroimidu kwasu bursztynowego i 1 molem siarczku dwumetylu, a nastepnie na mieszanine reakcyjna dziala sie 1 molem trzeciorzedowej aminy, korzystnie trójetyloaminy. Ten proces utleniania przebiega szcze¬ gólnie korzystnie przy utlenianiu w toluenie jako roz¬ puszczalniku. 1111603 Zwiazki o wzorze 1 róznia sie miedzy soba struktura w pozycji 8. W produkcie pochodzenia naturalnego piers¬ cien epoksydowy w zwiazkach o wzorze 1 ma budowe odpowiadajaca wzorowi 5. , - - Inne zwiazki maja rodnik metylowy w pozycji 8 i budowe stereochemiczna odpowiadajaca wzorowi 6. Te modyfi¬ kowane oleandomycyny okresla sie jako 8,8a-dezoksy- -8,8a-dwuwodorooleandomycyny. Zwiazki zawierajace w pozycji 8.pierscien cyklopropylowy nazywa sie pochodnymi 8,8a-dezoksy-8,8a-metylenooleandomycyny i budowe ich okresla sie wzorem 7.Proces wytwarzania zwiazków o wzorze 1 sposobem wedlug wynalazku przedstawia przykladowo schemat 1, przy czym we wzorach wystepujacych w schemacie wszy¬ stkie symbole maja wyzej podane znaczenie, a X oznacza grupe =NH lub =NR3, zas jako produkty wyjsciowe, stosuje sie pochodne ll52'-dwualkanoilooleandomycyny albo 2,-alkanoilooleandomycyny.W procesie tym pierwsza reakcja jest selektywne utle¬ nienie grupy hydroksylowej w pozycji 4". Reakcje te prowadzi sie poddajac zwiazek o wzorze 3 reakcji z chloro- imidem kwasu bursztynowego i siarczkiem dwumetylu, a nastepnie na otrzymany produkt dziala sie trzeciorzedowa amina, taka jak trójetyloamina. W praktyce, chloroimid kwasu bursztynowego i siarczek dwumetylu miesza sie w obojetnym rozpuszczalniku w temperaturze okolo 0°C i po uplywie 10—20 minut, w temperaturze okolo 0° do —25 °C, dodaje sie zwiazek wyjsciowy o wzorze 3 i utrzymuje mieszanine w tej temperaturze w ciagu 2—4 godzin. Na¬ stepnie dodaje sie trzeciorzedowa amine i usuwa kapiel chlodzaca.Na 1 mol produktu wyjsciowego nalezy stosowac 1 mol chloioamidu kwasu bursztynowego i 1 mol siarczku dwu¬ metylu, ale próby wykazaly, ze reakcja przebiega szybciej jezeli stosuje sie imid i siarczek w nadmiarze wynoszacym do 20:1. Ilosc dodawanej trzeciorzedowej aminy powinna odpowiadac w stosunku molowym ilosci dodanego chloro- imidu kwasu bursztynowego.Stosowany rozpuszczalnik powinien rozpuszczac sklad¬ niki reakcji nie reagujac z nimi ani z produktami reakcji.Poniewaz reakcje prowadzi sie w temperaturze —25° —0°C, przeto rozpuszczalnik nie powinien krzepnac w tej temperaturze. Rozpuszczalnikami odpowiadajacymi tym warunkom sa rozpuszczalniki takie, jak toluen, octan etylu, chloroform, chlorek metylenu lub czterowodoro- furan. Wraz z tymi korzystnymi rozpuszczalnikami mozna stosowac w malych ilosciach takie rozpuszczalniki, które spelniaja pierwszy z podanych wyzej warunków, ale krzepna w temperaturze, w której prowadzi sie reakcje. Szczególnie korzystnie jest stosowac toluen zawierajacy benzen.Reakcja ta ma przebieg nieoczekiwany, poniewaz utle¬ nianie zachodzi tylko w pozycji 4" i pozycja 11 pozostaje praktycznie bez zmiany, nawet jesli R oznacza atom wodoru.Rodnik alkanoilowy w pozycji T mozna usuwac droga solwolizy, mieszajac pochodna 2'-alkanoilo-4"-dezoksy- -4"-ketooleandomycyny z nadmiarem metanolu w ciagu nocy w temperaturze pokojowej. Po usunieciu metanolu i oczyszczeniu pozostalosci otrzymuje sie zwiazki o wzorze 2, w których Rx oznacza atom wodoru.W zwiazkach o wzorze 2, w których R i Rt oznaczaja atomy wodoru, grupy hydroksylowe w pozycjach 11 i 2' mozna acylowac traktujac 1 mol zwiazku 2 molami pirydyny i nadmiarem bezwodnika kwasu alkanokarboksylowego w kapieli lodowej. W praktyce, zwiazek hydroksylowy dodaje sie do ochlodzonego bezwodnika kwasu alkano- 1160 4 karboksylowego * i nastepnie dodaje pirydyne, po czym usuwa sie kapiel chlodzaca i miesza w temperaturze po¬ kojowej w ciagu nocy. Mieszanine reakcyjna poddaje sie hydrolizie za pomoca wody i ekstrahuje produkt octanem 5 etylu. Mozna tez usuwac nadmiar bezwodnika kwasu alkanokarboksylowego pod zmniejszonym cisnieniem i po¬ zostalosc oczyszczac znanymi sposobami.Korzystnymi produktami wyjsciowymi o wzorze 2 do wytwarzania zwiazków o wzorze 1 sa nastepujace zwiazki: 10 ll,2'-dwuacetylo-4"-dezoksy -4"-ketooleandomycyna, 11- -acetylo -4"-dezoksy-4" -ketooleandomycyna, 4"-dezoksy- -4"-ketooleandomycyna, 2'-acetylo -4"-dezoksy-4"-keto- oleandomycyna, ll,2'-dwuacetylo -8,8a-dezoksy -8,8a-dwu- wodoro-4"-dezoksy-4"-ketooleandomycyna, 11-acetylo - 15 -8,8a-dezoksy -8,8a-dwuwodoro -4"-dezoksy ^"-ketoolean¬ domycyna, 8,8a-dezoksy-8,8a-dwuwodoro -4"-dezoksy-4"- ketooleandomycyna, 2'-acetylo -8,8a-dezoksy-8,8a-dwuwo- doro-4" -dezoksy-4" -ketooleandomycyna, ll,2'-dwuace- tylo-8,8a-dezoksy-8,8a-metyleno-4"-dezoksy-4"-ketoolean- 20 domycyna, 11-acetylo -8,8a-dezoksy-8,8a -metyleno-4"- -dezoksy-4"-ketooleandomycyna, 8,8a-dezoksy -8,8a-mety- leno-4"-dezoksy -4"-ketooleandomycyna i 2'-acetylo-8,8a- -dezoksy-8,8a-metyleno-4"-dezoksy-4v-ketooleandomycy- na. 25 Sposób wedlug wynalazku wytwarzania zwiazków o wzo- ize 1 ze zwiazków o wzorze 2, polega na kondensacji wyj¬ sciowego ketonu z sola amonowa nizszego kwasu alkano¬ karboksylowego i nastepnie redukcji in situ wytworzonej aminy. Zamiast soli amonowych kwasów alkanokarboksy- 30 lowych mozna stosowac takze sole amonowe kwasów nie¬ organicznych.W praktyce, produkt wyjsciowy w nizszym alkanolu, np. metanolu, traktuje sie sola amonowa kwasu alkano¬ karboksylowego, np. kwasu octowego, po czym ochladzona 35 mieszanine traktuje sie srodkiem redukujacym, np. cyjano- borowodorkiem sodu. Po uplywie kilku godzin mieszanine utrzymywana w pokojowej temperaturze poddaje sie hy¬ drolizie i wyosobnia produkt.Aczkolwiek na 1 mol ketonu trzeba 1 mol soli amonowej 40 kwasu alkanokarboksylowego, to jednak korzystnie jest stosowac nadmiar tej soli, gdyz wówczas imina wytwarza sie szybciej. Bez szkody dla jakosci ostatecznego produktu mozna stosowac nadmiar do 10:1. W procesie redukcji na 1 mol ketonu korzystnie stosuje sie okolo 2 mole cyjano- 45 borowodorku sodowego i reakcja trwa 2—3 godzin w" tempe¬ raturze pokojowej.Jak wyzej wspomniano, jako rozpuszczalnik korzystnie stosuje sie metanol, zas jako sól amonowa zwlaszcza octan amonowy. Jako rozpuszczalnik mozna tez stosowac izo- 50 propanol, szczególnie gdy chodzi o unikniecie solwolizy grupy alkanoilowej w pozycji 2\ Przy oddzielaniu wytworzonych pochodnych 4"-dezoksy- -4"-aminooleandomycyny od ewentualnych niezasadowych produktów ubocznych lub produktu wyjsciowego wyko- 55 rzystuje sie zasadowy charakter produktu koncowego.Mianowicie, wodny roztwór produktu ekstrahuje sie przy stopniowo wzrastajacych wartosciach pH tak, ze obojetne i niezasadowe produkty ekstrahuje sie przy nizszych war¬ tosciach pH, zas produkt koncowy przy wartosci pH okolo 60 9. Estrahuje sie takimi rozpuszczalnikami, jak octan ety¬ lu lub eter dwuetylowy i roztwory plucze solanka lub woda, suszy nad siarczanem sodowym i odparowuje rozpuszczal¬ nik. W razie potrzeby produkt oczyszcza sie dodatkowo, chromatografujac na kolumnie z zelu krzemionkowega 65 w znany sposób.111160 Wspomniane wyzej redukujane aminowanie mozna prowadzic za pomoca srodków redukujacych innych niz cyjanoborowodorek sodu. Mozna w tym celu stosowac wodór w obecnosci niektórych katalizatorów z szlachetnych metali, takich jak pallad na weglu drzewnym. Na przyklad, roztwór odpowiedniego ketonu w nizszym alkoholu, takim jak metanol lub izopropanol, traktuje sie sola amonowa kwasu alkanokarboksylowego, np. octanu amonowego, dodaje 10% palladu na weglu drzewnym i wytrzasa za¬ wiesine w atmosferze wodoru w temperaturze okolo 25— 50 °C az do chwili, gdy wchlonieta zostanie teoretycznie obliczona ilosc wodoru.W celu doprowadzenia reakcji do konca w stosunkowo krótkim. czasie, korzystnie stosuje sie dziesieciokrotny nadmiar soli amonowej kwasu alkanokarboksylowego.Ilosc katalizatora wynosi 10—50% w stosunku wagowym do ilosci wyjsciowego ketonu. Poczatkowe cisnienie wodoru przy redukcji nie ma decydujacego znaczenia i wynosi 1—35 atm, przy czym wyzsze cisnienie skraca czas trwania reakcji. Czas ten wynosi 2—6 godzin. Po zakonczeniu redukcyjnego aminowania odsacza sie katalizator, przesacz odparowuje do sucha i produkt oczyszcza w sposób omó¬ wiony wyzej przy stosowaniu redukcji cyjanoborowodorkiem sodowym.Zwiazki o wzorze 1, w którym R2 oznacza atom wodoru i R3 oznacza rodnik alkilowy ó 1—6 atomach wegla korzy¬ stnie wytwarza sie z ketonów o wzorze 2, aminy o wzorze R3NH2 i cyjanoborowodorku sodowego jako srodka re¬ dukujacego. • W celu utrzymania wartosci pH 6—7 stosuje sie kwas alkanokarboksylowy, np. kwas octowy, w stosunku równo- molowym do aminy. Zamiast kwasu alkanokarboksylowego mozna tez stosowac równowazna ilosc gazowego chloro¬ wodoru. Stosunek ilosciowy skladników reakcji, tempera¬ tura i czas trwania reakcji oraz dalsza obróbka sa takie same, jak omówiono wyzej przy wytwarzaniu zwiazków o wzorze 1, w którym R2 i R3 oznaczaja atomy wodoru i jako srodek redukujacy stosuje sie cyjanoborowodorek sodowy. ¦ , ' Zwiazki o wzorze 1, w którym R3 oznacza rodnik metylo¬ wy, wytwarza sie przez redukcyjne alkilowanie "zwiazków o wzorze 1, w którym R3 oznacza atom wodoru, za pomoca aldehydu mrówkowego i wodoru w obecnosci 10% palladu na weglu. Stosunek ilosciowy skladników reakcji i warunki reakcji sa przy tym takie same, jak przy wytwarzaniu zwia¬ zków o wzorze 1, w którym R2 i R3 oznaczaja atomy wodoru i uwodarnia sie w obecnosci 10% palladu na weglu.Jak wyzej wspomniano, solwolize grupy alkanoilowej w pozycji 2' mozna prowadzic mieszajac odpowiedni zwiazek o wzorze 1 w metanolu, w temperaturze pokojowej, w ciagu okolo 8 godzin.Zwiazkami o wzorze 1 szczególnie korzystnymi ze wzgledu na ich wlasciwosci przeciwbakteryjne sa: 4"-dezoksy-4"- -aminooleandomycyna, ll-acetylo-4"-dezoksy -4"-amino- oleandomycyna, ll,2'-dwuacetylo-4"-dezoksy -4"-amino- oleandomycyna, 11-acetylo -8,8a-dezoksy-8,8a -dwuwodoro- -4"-dezoksyr4"Taminooleandomycyna, ll,2'-dwuacetylo- 8,8a-dezoksy -8,8a-dwuwodoro-4"-dezoksy -4"-aminoolean- domycyna, 11-acetylo -8,8a-dezoksy -8,8a-metyleno-4"- -dezoksy -4"-aminooleandomycyna i 11,2' -dwuacetylo- -8,8a-dezoksy-8,8a-metyleno -4"-dezoksy -4"-aminoolean- domycyna. \ Zwiazki te wytwarzaja sole i jako srodki chemolecznicze stosuje sie oczywiscie sole tych zwiazków farmakologicznie. dopuszczalne. Aczkolwiek brak rozpuszczalnosci w wodzie, wysoka toksycznosc lub niezdolnosc do krystalizacji moga sprawiac, ze niektóre sole tych zwiazków nie nadaja sie albo sa mnie korzystne przy stosowaniu w farmakologii, 5 to jednak sole nierozpuszczalne w wodzie lub toksyczne mozna przeprowadzac w odpowiadajace im i farmakolo¬ gicznie dopuszczalne wolne zasady. W tym celu zasade uwalnia sie z soli albo dana sól przeprowadza w inna far¬ makologicznie dopuszczalna.Przykladami kwasów dajacych farmakologicznie dopusz¬ czalne sole addycyjne sa kwasy takie, jak solny, bromo- wodorowy, jodowodorowy, azotowy, siarkowy, siarkawy, fosforowy, octowy, mlekowy, cytrynowy, winowy, bur¬ sztynowy, maleinowy, glikonowy i asparaginowy.Stereochemiczna budowa produktów Wyjsciowych sto¬ sowanych zgodnie z wynalazkiem do wytwarzania zwiazków o wzorze 1, jest taka, jak w produkcie pochodzenia natural¬ nego. Utlenianie grupy hydroksylowej w pozycji 4 do 20 grupy ketonowej stwarza mozliwosc wytworzenia produktu, który w pozycji 4" rózni sie stereochemicznie od zwiazku naturalnego. Zgodnie z tym, przeprowadzajac zwiazki o wzorze 2 w aminy jednym z opisanych wyzej sposobów, mozliwe jest wytwarzanie dwóch amin epimerycznych. 25 Próby wykazaly, ze w produkcie koncowym obie epime- ryczne aminy wystepuja w róznych stosunkach, zaleznie od rodzaju syntezy.Jezeli produkt zawiera glównie jeden z epimerów, wów¬ czas epimer ten mozna oczyszczac przez powtórna krysta- 30 lizacje z odpowiedniego rozpuszczalnika, az do otrzymania produktu o niezmiennej temperaturze topnienia. Drugi epimer, bedacy w produkcie w mniejszych ilosciach, przy oddzielaniu glównego epimeru przechodzi do lugu ma¬ cierzystego i stanowi w nim glówny produkt, który mozna 35 wyosobniac znanymi sposobami, np. przez odparowanie macierzystego lugu i krystalizacje az do uzyskania produktu o niezmiennej temperaturze topnienia, albo na drodze chromatograficznej.W praktyce korzystnie jest stosowac otrzymana miesza¬ nine bez rozdzielania epimerów, ale czesto wskazane jest oczyszczac te mieszanine za pomoca co najmniej jednej krystalizacji z odpowiedniego rozpuszczalnika, na drodze chromatografii kolumnowej, rozdzielanie w rozpuszczal¬ nikach lub przez rozcieranie z odpowiednim rozpuszczal¬ nikiem. Takie oczyszczanie, nawet jezeli nie rozdziela sie epimerów, jest pozadane w celuj^suniecia zanieczyszczen produktami wyjsciowymi i ubocznymi. Stereochemiczne oznaczenie epimerów nie zostalo dotychczas zakonczone, ale oba epimery danego zwiazku maja aktywnosc tego 40 45 50 samego typu, np. jako srodki przeciwbakteryjne.Nowe pochodne 4,-dezoksy-4"-aminooleandomycyny, wytwarzane sposobem wedlug wynalazku, nieoczekiwanie wytazuja korzystne wlasciwosci jako srodki przeciwbakte- 55 ryjne, w porównaniu. ze zwiazkami znanymi o zblizonej budowie chemicznej.W celu udokumentowania jego stwierdzenia przepro¬ wadzono badania porównawcze zwiazków wytwarzanych sposobem wedlug wynalazku i sulfonianu pochodnej 60 erytromycyny znanej z opisu patentowego RFN nr 2241488.Wyniki badan pomiarów minimalnego stezenia hamujacego zwiazku znanego zestawiono w tablicy I, a zwiazków no¬ wych w tablicy II. Z zestawien tych wynika, ze dla szeregu badanych mikroorganizmów dzialanie nowych zwiazków 65 fest korzystniejsze, niz znanych.111160 7 8 T a b 1 i c aI cd. tablicy I Mikroorganizm (15) E. coli (16) Ps. aerug. (17) Klebs. pn. (18) Klebs. pn. (19) Prot. mira (20) Prot. mórg. (21) Salm. chol.-su. (22) Sal. typhm. (23) Sal. typhm. (24) Past. multo. (25) Serr. mar. (26) Ent. aero. (27) Ent. cloa. | (28) Neiss. sic. 51A125 R 52A104 53A009 53A031 R 57C064 57G001 58B242 58D009 58D013-C 59A001 63A017 67A040 67B003 66C000 Minimalne stezenie hamujace mikrogramy/ml 50 50 50 50 — 50 — 50 — 12,5 50 50 50 12,5 Mikroorganizm (1) Staph. aur. (2) Staph. aur. (3) Staph. aur. (4) Staph. aur. (5) Staph. aur. (6) Staph. aur. (7) Staph. aur. (8) Strp. fae. (9) Strp. pyog. (10) Strp. pyog. (11) Myco. smeg. (12) B. sub. (13) E. coli | (14) E. coli 01A005 01A052 01A109 R 01A110R 01A111 R 01A087 RR 01A400 R 02A006 02C203 02C020 R 05A001 06A001 51A229 51A266 Minimalne stezenie hamujace mikrogramy/ml 1,56 1,56 50 50 0,39 50 50 0,39 0,20 50 50 0,20 50 50 TablicaII Mikroorganizm (1) Staph. aur. (2) Staph. aur. (3) Staph. aur. (4) Staph. aur. (5) Staph. aur. (6) Staph. aur. (7) Staph. aur. (8) Strp. fae. (9) Strp. pyog. (10) Strp. pyog. (11) Myco. smeg. (12) B. sub. (13) E. coli (14) E. coli (15) E. coli (16) Ps. aerug. (17) Klebs. pn. (18) Klebs. pn. (19) Prot. mira. (20) Prot. mórg. (21) Salm. chol-su (22) Sal. typhm (23) Sal. typhm (24) Past. multo (25) Serr. mar. (26) Ent. aero (27) Ent. cloa (28) Neiss. sic. 01A005 01A052 01A109 R 01A110R 01A111 R 01A087 RR 01A400 R 02A006 02C203 02C020 R 05A001 06001 51A229 51A266 51A125 R 52A104 53009 53A031 R 57C064 57G001 58B242 58D009 58D013-C 59A001 63A017 57A040 67B003 66C000 Zwiazek o wzorze 1, w którym R2 i R3 oznaczaja atomy wodoru, R' oznacza pierscien epc Ri = H R = CH3CO 1,56 3,12 200 200 0,18 200 1,56 1,56 0,78 200 6,25 1,56 12,5 25 25 200 25 50 206 200 50 50 25 1,56 200 50 100 ^0,10 ksydowy a Rt i R maja ponizsze znaczenie Ri = H R = H 3,12 3,12 200 200 0,10 100 3,12 3,12 ^0,10 — 25 3,12 50 25 100 100 100 100 200 100 100 100 100 6,25 100 — — ^0,10 Ri = CH3CO R = H 6,25 6,25 50 50 0,18 50 6,25 3,12 1,56 50 50 3,12 50 50 50 50 50 50 50 50 — 50 — 6,25 50 50 50 —lll: TablicaII a ' Mikroorganizm ^ (1) Staph. aur. (2) Staph. aur. (3) Staph. aur. (4) Staph. aur. (5) Staph. aur. (6) Staph. aur. (7) Staph. aur. (8) Strp. fae. v (9) Strp. pyog. (10) Strp. pyog. (11) Myco. smeg. (12)B.Sub. (13) E% coli (14) E.' coli (15) E. coli (16) Ps. aerug. (17) Klebs. pn. (18) Klebs. pn. (19) Prot. mira. (20) Prot. mórg. (21) Salm. chol.-su. (22) Sal. typhm. (23) Sal. typhm. (24) Past. multo. (25) Serr. mar. (26) Ent. aero (27) Ent.cloa. (28) Neiss. sic. 01A005 01A052 01A1*09 R 01A110 R 01A111 R 01A087 RR 01A400 R 02A006 02C203 02C020 R 05A001 06A001 51A229 51A266 51A125R 52A104 53A009 * 53A031 R 57C064 57G001 58B242 58D009 58D013-C 59A001 63A017 67A040 . 67B003 66C000 Zwiazek o wzorze 1, w którym R2 i R3 oznaczaja atomy wodoru, R' oznacza pierscien cyklopro- pylowy, Ri oznacza wodór, R oznacza . CH3CO 0/78 1,56 ' 200 200 0,78 . *200 1,56 1,56 0,20 200 — 0,78 25 50 50 200 100 50 ' 200 200 100 25 25 3,12 200 — 100 =^0,10 1 Nowe pochodne 4"-dezoksy-4"-aminooleandomycyny 40 wytwarzane sposobem wedlug wynalazku wykazuja in vitro aktywnosc przeciwko róznym mikroorganizmom Gram-dodatnim takim, jak Staphylococcus aureus i Strep- tococcus pyogenes i przeciwko niektórym mikroorganizmom Gram-ujemnym takim, jak majace ksztalt kulisty lub 45 elipsoidalny (koki). Ich aktywnosc mozna latwo wyka¬ zac za pomoca prób in vitro w stosunku do róznych mikro¬ organizmów w srodowisku nalewki mózgowo-sercowej znana metoda dwukrotnego kolejnego rozcienczania. Ich aktywnosc in vitro czyni je uzytecznymi do stosowania 50 miejscowego w postaci masci, kremów itp., do wyjala¬ wiania, np. przedmiotów w pokoju chorego i do celów przemyslowych, np. do odkazania wody i mulów oraz do konserwowania farb i drewna. .Przy stosowaniu in vitro, np. do stosowania miejscowego, 55 czesto korzystnie jest stosowac odpowiedni zwiazek razem z farmakologicznie dopuszczalnym nosnikiem, takim jak olej roslinny lub mineralny lub substancje zmiekczajaca.Podobnie tez zwiazki te mozna rozpuszczac lub dysper- gowac w cieklych nosnikach albo rozpuszczalnikach, 6o takich jak woda, alkohol, glikole lub ich mieszaniny lub inne farmakologicznie dopuszczalne substancje obojetne, to jest dzialajace na substancje czynna. W takich przypadkach, ogólnie stosuje sie srodki zawierajace okofo 0,01—10% wagowych czynnej substancji. 65 10 Wiele zwiazków o wzorze 1 dziala skutecznie przeciwko mikroorganizmom Gram-dodatnim i niektórym Gram- -ujemnym in vivo, np. przeciwko Pasteurella multocida i Neisseria sicca przy podawaniu doustnym i/albo poza¬ jelitowym u zwierzat, w tym tez u ludzi. Ich aktywnosc in vitro jest bardziej ograniczona jezeli chodzi o organizmy podatne na t£ zwiazki i okresla sie ja znanymi sposobami, w próbach na myszach o zasadniczo jednakowej masie ciala, traktujac myszy badanym zwiazkiem podawanym doustnie albo podskórnie. W praktyce, np. 10 myszy zaszczepia sie sródotrzewnowo, odpowiednio rozcienczonymi kultu¬ rami mikroorganizmów o stezeniu 1—10 razy wiekszym od LD100, to jest najnizszego stezenia powodujacego 100% zgonów.Równoczesnie prowadzi sie próby kontrolne, w których myszom zaszczepia sie kulturami mikroorganizmów w niz¬ szym rozcienczeniu jako próby na mozliwe róznice ja- dowitosci badanego organizmu. Badany zwiazek podaje sie po uplywie 1/2 godziny i ponownie po uplywie 4, 24 i 48 godzin. Myszy pozostale przy zyciu utrzymuje sie jeszcze w ciagu 4 godzin po ostatniej dawce badanego zwiazku i liczby osobniki zywe.Zwiazki te stosowane in vivo mozna podawac doustnie lub pozajelitowo, np. podskórnie albo domiesniowo, w dawkach dziennych okolo 1—200 mg na 1 kg masy ciala, a korzystnie 5—100, zwlaszcza 5—50 mg/kg. Jako nosniki przy wstrzykiwaniu mozna stosowac wode, izotoniczna solanke, izotoniczna dekstroze, roztwór Ringersa albo . substancje bez wody, takie jak oleje tluszczowe pochodzenia roslinnego, np. olej z nasion bawelny, arachidowy, kuku¬ rydziany lub sezamowy, sulfotlenek dwumetylu albo inne, nie wplywajace ujemnie na skutecznosc leczniczego dzia¬ lania i nietoksyczne w stosowanych ilosciach, np. gliceryne, glikol propylenowy lub sorbit: Mozna tez wytwarzac preparaty przeznaczone do przy¬ gotowania doraznie roztworów przed uzyciem. Preparaty takie moga zawierac ciekle rozpuszczalniki, np. glikol propylenowy, weglan dwuetylu, gliceryne, sorbit itp., substancje buforowe, hialouronidaze, substancje miejscowo znieczulajace i sole nieorganiczne.Mozna je tez laczyc z róznymi farmakologicznie dopusz¬ czalnymi obojetnymi nosnikami stalymi rozcienczalnikami, nosnikami wodnymi, nietoksycznymi rozpuszczalnikami organicznymi i formowac tabletki, kapsulki, pastylki, suche mieszanki, zawiesiny; roztwory, eliksiry i roztwory lub zawiesiny do stosowania pozajelitowego. Ogólnie biorac zwiazki te stosuje sie w dawkach i w stezeniach 0,5—90% wagowych w stosunku do masy srodka.Przyklad I. ll-acetylo-4"-dezoksy-4"-aminoolean- domycyna. , Do zawiesiny 10 g 10% palladu na weglu drzewnym w 100 rnl metanolu dodaje sie 21,2 g octanu amonowego i do otrzymanej zawiesiny dodaje roztwór 20 g ll-acetylo-_ -4"-dezoksy-4" -katooleandomycyny w 100 ml metanolu.Otrzymana zawiesine wytrzasa sie w pokojowej tempera¬ turze pod poczatkowym cisnieniem wodoru 3,5 atm i po uplywie 1,5 godziny odsacza sie katalizator, przesacz do¬ daje mieszajac do 1200 ml wody i 500 ml chloroformu, wartosc pH mieszaniny obniza sie z 6,4 do 4,5 i oddziela warstwe organiczna. Wodna warstwe ekstrahuje sie 500 ml chloroformu, traktuje 500 ml octanu etylu i alkalizuje In roztworem NaOH do wartosci pH 9,5. v Nastepnie oddziela sie warstwe, stanowiaca roztwór w octanie etylu i warstwe wodna ponownie ekstrahuje octanem etylu. Polaczone roztwory w octanie etylu laczy11 sie, suszy nad siarczanem sodowym i odparowuje, otrzy¬ mujac 18,6 g produktu o konsystencji zólto zabarwionej piany. Po przekrystalizowaniu z eteru"dwuizopropylowego otrzymuje sie 6,85 g czystego produktu o temperaturze topnienia 157,5—160 °C, ^ NMR (<5,CDC13): 3,41 (3H)s, 2,70 (2H)m, 2,36 (6H)s i 2,10 (3H)s\ Surowy produkt zawiera 20—25% drugiego epimeru, który wyosobnia sie przez stopniowe stezenie lugu macie¬ rzystego i odsaczanie.Przyklad II. W sposób analogiczny do opisanego w przykladzie I, stosujac jako'wyjsciowe produkty odpo¬ wiednie 4"-dezoksy-4"-ketooleandomycyny, wytwarza sie zwiazki awzorze 1, w którym R' oznacza pierscien epoksy¬ dowy, R2 i R3 oznaczaja atomy wodoru, aRiRj maja podane znaczenie w tablicy III.Tablica III 1 R CH3C(0)- H- H- Ri CH3C (O)- H- CH3C(0)- NMR/5, CDC13) 3,45 (3H)s, 2,70 (2H)m, 2,30 (6H)s, i 2,10 (6H)s 5,60 (lH)m, 3,36 (3H)s, 2,83 (2H)m i 2,30 (6H)s 5,80 (lH)m, 3,43 (3H)s, 2,80 (2H)m, 2,30 (6H)s i2,10(3H)s.Przyklad III. W sposób anaiogiczny do opisanego w przykladzie II, stosujac jako produkt wyjsciowy odpo¬ wiednie 4,,-dezoksy-4,,-ketoóleandomycyny i jako roz- pu zczalnik izopropanol, wytwarza sie 2'-propionylo-4"- -dezoksy -4"-aminooleandomycyne, ll-acetylo-2'-propio- nylo-4"-dezoksy-4,,-aminooleandomycync, 11-propionylo- -2'-acetylo -4"-dezoksy -4-aminooleandomycyne i 11,2'- -dwupropionylo-4"-dezoksy-4"-ketooleandomycyne.Przyklad IV. 11-acetylo -4"-ciezóksy-4"- aminoole- andomycyna.Do ochlodzonej, do temperatury ^10°C zawiesiny 50 g 11-acetylo -4"-dezoksy -4"-ketooleandomycyny i 53, g octanu amonowego w 500 ml metanolu wkrapla sie, mie¬ szajac w ciagu l_gadziny roztwór 3,7 g 85% cyjanowodorku borosodowego w 250 ml metanolu, po czym miesza sie w ciagu 2 godzin na zimno i nastepnie wlewa mieszanine do 2,5 litra i 1 litra chloroformu.Wartosc pH roztworu, wynoszaca 7,2, doprowadza sie do 9,5 za pomoca In roztworu NaOH, oddziela warstwe organiczna, warstwe wodna plucze raz chloroformem i laczy organiczne roztwory. Otrzymany roztwór chloro¬ formowy miesza sie z 1,5 litra wody i przy wartosci pH wynoszacej 2,5 oddziela warstwe wodna. Wartosc pH tej warstwy doprowadza sie z 2,5 do 7,5 i nastepnie do 8,25, v a nastepna roztwór ekstrahuje sie octanem etylu.Otrzymane wyciagi odrzuca sie i wartosc pH wodnego roztworu doprowadza sie do 9,9, a nastepnie roztwór ten ekstrahuje sie 2 porcjami po 825 ml octanu etylu. Wyciagi laczy sie, suszy nad siarczanem sodowym i odparowuje, pod zmniejszonym cisnieniem, otrzymujac 23,9 g zadanego produktu o konsystencji piany.NMR (8, CDC13): 3,41 (3H)s, 2,70 (2H)m, 2,36 (6H)s i 2,10 (3H)s.Przyklad V. 4"-dezoksy -4"-aminoóleandomycyna Roztwór 20 g 2,-acetylo-4"-dezoksy-4"-ketooleandomy- cyny w 125 ml metanolu miesza sie w ciagu nocy w tem¬ peraturze pokojowej, po czym dodaje sie 21,2 g octanu amonowego. Otrzymany roztwór chlodzi w kapieli lodowej 160 12 i dodaje 1,26 g cyjanoborowodorku sodowego. Nastepnie usuwa sie kapiel lodowa i miesza w temperaturze poko¬ jowej w ciagu 2 godzin, po czym wlewa mieszanine do 600 ml wody i 600 ml eteru dwuetylowego i wartosc pH 5 roztworu doprowadza z 8,3 do 7,5.Nastepnie oddziela sie warstwe eterowa, wodna war¬ stwe ekstrahuje octanem etylu, wyciagi odstawia sie, a wartosc pH wodnego roztworu doprowadza do 8,25 i ek¬ strahuje roztwór eterem dwuetylowym i octanem etylu.- io Uzyskane wyciagi równiez odstawia sie, roztwór wodny alkalizuje do wartosci pH 9,9 i ponownie ekstrahuje eterem dwuetylowym i octanem etylu, laczy wyciagi otrzymane przy tej wartosci pH, plucze" je kolejno woda i nasyconym roztworem chlorku sodowego, suszy nad siarczanem sodu 15 • i odparowuje.Pozostalosc o konsystencji piany chromatografuje sie na 160 g zelu krzemionkowego, stosujac chloroform jako rozpuszczalnik wypelniajacy i poczatkowy eluent. Po odebraniu 11 frakcji po 12 ml jako eluent stosuje sie mie- 20 szanine 5% metanolu i 95% chloroformu. Przy frakcji 370 zmienia sie eluent na mieszanine 10% metanolu i 90% chloroformu, a przy frakcji 440 na mieszanine 15% metano¬ lu i 85% chloroformu. Frakcje 85—260 laczy sie ^odparo¬ wuje do sucha pod zmniejszonym cisnieniem, otrzymujac 25 2,44 g zadanego produktu.NMR (S^CDCla): 5,56 (lH)m, 3,36 (3H)s, 2,9 (2H)m - i 2,25 (6H)s. • Przyklad VI. Postepujac w sposób analogiczny do opisanego w przykladzie IV i stosujac odpowiednie 30 4"-dezoksy -4"-ketooleandomycyny i jako rozpuszczalnik izopropanol, wytwarza sie ll,2y-dwuacetylo-4"-dezoksy- -4"-aminooleandomycyny, 2'-propionylo -4"-dezoksy-4"- -aminooleandomycyne, 2'-acetylo -4"-dezoksy -4"- amino- oleandomycyne, ll-acetylo-2'-propionylo -4"-dezoksy-4"- 35 -aminooleandomycyne, 11-propionylo -2'-acetylo-4"-de- zoksy -4''-aminooleandomycyne i ll,2,-dwupropionyló-4"- # -dezoksy-4"-aminooleandomycyne.Przyklad VII. 4"-dezoksy -4"-aminooleandomycyna- Roztwór 300 mg 2'-acetylo-4"-dezoksy-4"-aminooleando- 40 mycyny w 25 ml metanolu miesza sie w atmosferze azotu w temperaturze pokojowej w ciagu nocy, po czym odparo¬ wuje do sucha pod zmniejszonym cisnieniem, otrzymujac 286 mg zadanego produktu w postaci piany o bialej barwie.NMR (8, CDC13): 5,56 (lH)m, 3,36 (3H)s, 2,90 (2H)m- 45 i 2,26 (6H)s.Przyklad VIII. W sposób analogiczny do opisanego w przykladzie VII, zwiazki o wzorze 1, w którym R' oznacza pierscien epoksydowy, R2 i R3 oznaczaja atomy wodoru, aRiRj maja ni^ej podane znaczenie, przeprowadza sie 5a w zwiazki o wzorze 1, w którym R2 i R3 oznaczaja atomy wodoru, R ma znaczenie takie jak w zwiazku wyjsciowym^, a R± oznacza atom wodoru (patrz tab. IV).Tablica IV Wyjsciowy zwiazek R' CH3C(Ó)- CH3C(0)- CILCH.C (o {-•¦H-s^H^^ r (O)- H Ri CH3C(0)- CH3CH2C (O)-.CH3C(0)- CH3CH2C (O)- CH3CH2C (O)- Otrzymanyprodukt R CH3C(0)- CH3C(0)- CH3CH2C (O)- CH3CH2C (O)- H R, H H H H ¦H111160 13 Przyklad IX. 11-acetylo -8,8a-dezoksy. -8,8a^dwu- wodoro -4"-dezoksy -4"-aminooleandomycyna Ochlodzony do temperytury 20 °C roztwór 2,15 g 11- acetylo -8,8a-dezoksy -8,8a-dwuwodoro -4"-dezoksy-4"- -ketooleandomycyny i 2,31 g octanu amonowego w 15 ml* metanolu traktuje sie 136 mg cyjanoborowodorku sodowego, miesza w temperaturze pokojowej w ciagu 45 minut, wlewa 4o 60 ml wody i 60 ml eteru dwuetylowego i obniza wartosc pH roztworu z 8,1 do 7,5.Nastepnie oddziela sie i odrzuca warstwe eterowa, war¬ tosc pH warstwy wodnej doprowadza do 8,0, dodaje po¬ nownie eteru, wytrzasa i odrzuca warstwe eterowa, po czym wartosc pH wodnego roztworu podwyzsza sie do 8,5 i powtarza wymywanie eterem.Nastepnie roztwór wodny alkalizuje sie do wartosci pH 10,0 i ekstrahuje 60 ml octanu etylu, odrzuca sie warstwe wodna, a wyciag plucze 60 ml wody, warstwe wodna za¬ kwasza In roztworem kwasulsolnego do wartosci pH 6,0 i odrzuca roztwór w Octanie etylu. Warstwe wodna ekstra¬ huje sie kolejno 60 ml octanu etylu przy wartosciach pH 6,5, 7,0 i 7,5, 8,0 i 8,5, organiczne wyciagi odstawia sie, a roztwór wodny alkalizuje do wartosci pH 10,0 i ekstra¬ huje octanem etylu. Ekstrakty otrzymane przy wartosciach pH 8,0, 8,5 i 10,0 laczy sie i odparowuje pod zmniejszo¬ nym cisnieniem, otrzymujac 585 mg produktu o konsystencji bialo zabarwionej piany, zawierajacego dwa epimery 4".NMR (5, CDC13): 3,38 i 3,35 (3H) 2 singlety, 2,31 i 2,28 (6H) 2 singlety i 2,03 (3H).Przyklad X. 8,8a-dezoksy -8,8a-dwuwodoro-4"- -dezoksy-4"-aminooleandomycyna Do roztworu 1,85 °g 8,8a-dezoksy-8,Ca-dwuwodoro-4"- -dezoksy-4"-ketooleandomycyny i 2,1 g octanu amono¬ wego w 10 ml metanolu dodaje sie w pokojowej tempera¬ turze 126 mg cyjanoborowodorku sodowego i po uplywie 1 godziny mieszanine chlodzi sie do^ temperatury 0°C i miesza w ciagu 2,5 godziny, po czym wlewa do 60 ml wody i 60 ml eterui dwuetylowego. Wartosc pH mieszaniny doprowadza sie do 7,5, odrzuca warstwe eterowa, a wartosc pH warstwy wodnej doprowadza kolejno do 8,0 i 8,5 i przy tych wartosciach ekstrahuje eterem.Nastepnie alkalizuje sie warstwe wodna do wartosci pH 10,0 i ekstrahuje octanem etylu, po czym do organi¬ cznego wyciagu dodaje sie swiezej wody, zakwasza do wartosci pH 6,0, odrzuca roztwór organiczny, a warstwe wodna ekstrahuje octanem etylu kolejno przy wartosciach pH 6,5, 7,0, 8,0, 8,5 i 10,0. Wyciagi otrzymane przy war¬ tosciach pH 7,5,# 8,0 i 10,0 laczy sie i odparowuje, otrzy¬ mujac pienisty produkt, który rozpuszcza sie w octanie etylu i ekstrajuje swieza woda przy wartosciach pH 5,5.Kwasny roztwór wodny doprowadza sie kolejno do wartosci pH 6,0, 6,5, 7,0, 7,5, 8,0 i 10,0 i przy kazdej z tych wartosci ekstrahuje eterem dwuetylowym. Wyciagi otrzymane przy wartosciach dH 7,5, 8,0 i 10,0 laczy sie i odparowuje do sucha pod zmniejszonym cisnieniem, otrzymujac 166 mg zadanego produktu.NMR (5, CDCI3): 5,48 (lH)m, 3,40 (3H)s i 2,30 (6H)s.Przyklad XI. W sposób analogiczny do opisanego w przykladzie IX, stosujac odpowiednie 8,8a-dezoksy-8,8a- -dwuwodoro -4"-dezoksy-4"-ketooleandomycyny i jako rozpuszczalnik izopropanol, wytwarza sie zwiazki o wzorze 1, w którym R' oznacza rodnik metylowy, a R i R± maja podane znaczenie w tablicy V. 14 Tablica V 10 20 25 35 40 45 50 60 R H CH3C(0)- CH3CH2C(0)- | CH3CH2C(0)- Ri CH3C(0)- CH3C(0)- CH3C(0)- H | Przyklad XII. 1 l-acetylo-8,8a-dezoksy-8i8a-me- tyleno-4"-dezoksy-4"-aminooleandómycyna Do ochlodzonego do temperatury 20 °C roztworu 5,0 g 11-acetylo' -8,8a-dezoksy -8,8a-metyleno -4"-dezoksy-4"- -ketooleandomycyny i 5,2 g octanu amonowego w 30 ml metanolu dodaje sie 300 mg cyjanoborowodorku sodowego i miesza w pokojowej temperaturze w ciagu 1 godziny, po czym wlewa do 180 ml wody i 120 ml eteru dwuetylowego.Warstwe wodna kolejno alkalizuje sie do wartosci pH 7,5, 8,0, 8,5 i 10,0 i przy kazdej z tych" wartosci ekstrahuje octanemetylu. ' - Ostatni wyciag organiczny otrzymany przy wartosci pH 10,0 traktuje sie woda, zakwasza do wartosci pH 6 i wodna warstwe ponownie ekstrahuje jak wyzej octanem etylu.przy wartosciach pH 7,0, 7,5, 8,0,. 8,-5 i 10,0. Trzy ostatnie wyciagi laczy sie i odparowuje pod zmniejszonym cisnie¬ niem, otrzymujac 1,5 g zadanego produktu.NMR (S, CDC13): 3,38 (3H)s, 2,30 (6H)s, 2,05 (3H)s i 0,65 (4H)m.Przyklad XIII. W sposób analogiczny do opisanego w przykladzie XII, stosujac odpowiednie 8,8a-dezoksy- -8,8a-metyleno -4"-dezoksy-4"-ketooleandomycyny i jako rozpuszczalnik izopropanol5-otrzymuje sie zwiazki o wzorze 1, w którym R* oznacza pierscien cyklopropylowy, a R i Rt maja podane znaczenie w tablicy VI.Tablica VI R CH3C(0)- CH3C(0)- CH3CH2C(0)- CH3CH2C(0)- - H- H- Ri CH3C(0)- CH3CH2C(0)- CH3C(0)- CH3CH2C(0)- CH3C (CO¬ CACH, (O)- , | 65 Przyklad XIV. 4"-dezbksy-4"-etyloaminooIeando- mycyna Do 25 ml metanolu zawierajacego 4,59 g 4"-dezoksy-4"- -ketooleandomycyny, 6,6 ml 5m roztworu etyloaminy w etanolu i 1,89 ml kwasu octowego dodaje sie 365 mg cyjanoborowodorku sodowego w porcjach po 50—60 mg, po czym miesza sie w pokojowej temperaturze w ciagu 1 godziny i wlewa do 110 ml wody i 100 ml octanu etylu.Wartosc pH wodnej warstwy doprowadza sie kolejno do 7,5, 8,0, 8,5 i 10,0 i przy kazdej z tych wartosci ekstrahuje sie roztwór octanem etylu.Wyciag otrzymany pizy wartosci pH 10,0 traktuje sie woda, zakwasza do wartosci pH 6 i wodna warstwe do¬ prowadza kolejno jak wyzej do wartosci pH 7,0, 7,5, 8,0 i 8,5 i 10,0, ekstrahujac roztwór przy kazdej z tych warto¬ sci octanem etylu.Wyciagi otrzymane przy wartosciach pH 8,0., 8,5 i 10,0 laczy sie i odparowuje pod zmniejszonym cisnieniem,111160 15 otrzymujac produkt o konsystencji piany. Produkt ten oczyszcza sie chromatografujac na 75 g zelu krzemionko¬ wego, eluujac acetonem. Frakcje 62—104 o objetosci po 4 ml laczy sie i odparowuje pod zmniejszonym cisnie¬ niem, otrzymujac 910 mg 4"-dezoksy-4"-etyloamino- 5 oleandomycyny.Przyklad XV. ll-acetylo-4"-dezoksy-4"-etylo- aminooleandomycyna W sposób analogiczny do opisanego w przykladzie XIV, 366 mg cyjanoborowodorku sodowego dodaje sie porcjami do roztworu 5,82 g ll-acetylo-4"-dezoksy-4"-ketoolean- domycyny i 16 ml 5m roztworu etyloaminy w 27,4 ml 2,92 m roztworu chlorowodoru w etanolu, po czym miesza sie w temperaturze pokojowej w ciagu 1,5 godziny i wlewa do 120 ml wody i 120 ml octanu etylu. Postepujac dalej, jak w przykladzie XIV, otrzymuje sie 1,2 g ll-acetylo-4"- -dezoksy-4"-etyloaminooleandomycyny Przyklad XVI. ll-acetylo-4"-dezoksy-4"-n-heksy- loaminoeleandomycyna. 20 Zwiazek ten wytwarza sie w sposób analogiczny do opisanego w przykladzie XIV, stosujac jako skladniki reakcji 4,8 g ll-acetylo-4"-dezoksy-4"-ketooleandomycyny, 6,7 g m-heksyloaminy, 3,78 ml kwasu octowego, 302 mg cyjanoborowodorku sodowego i 25 ml metanolu. Po 25 chromatografowaniu na 80 g zelu krzemionkowego, przy uzyciu chloroformu jako eluentu, otrzymuje sie 1,3 g produktu/ Przyklad XVII. W sposób analogiczny do opisanego w przykladzie XIV, stosujac odpowiednie 4"-dezoksy-4"- 30 -ketooleandomycyny o wzorze 2, wytwarza sie zwiazki o wzorze 1, w którym R' oznacza pierscien epoksydowy, R2 oznacza atom wodoru, a R, R± i R3 maja podane zna¬ czenie w tablicy VII. 35 Tablica VII R CH3C(0)- CH3C(0)- CH3C(0)- CH3C(0)- CH3C(0)- CH3C(0)- CH3C(0)- CH3C(0)- ? CH3C(0)- CH3C(0)- CH3CH2C(0)- , CH3CH2C(0)- CH3CH2C(0)- CH3CH2C(0)- CH3CH2C(0)- CH3CH2C(0)- GH3CH2C(0)- CH3CH2C(0)- 1 CH3CH2C(0)- CH3CH2C(0)- H- H- H- H- |H- | Ri H- H- H- H- CH3C(0)- CH3C(0)- CH3C(0)- CH3CH2C(0)- CH3CH2C(0)- CH3CH2C(0)- H- H- H- CH3C(0)- CH^C(O)- CH3C(0)- CH3C(0)- CH3CH2C(0)- CH3CH2C(0)- CH3CH2C(0)- H- i H- H- H- H- R3 -CH3 n-C3H7- izo-C3H7- n-CsHn- -C2H5 izo-C3H7 IIIrzed.G^H9- -CH3 n-C6H13- izo-C5Hn- n-C3H7- n-C4H9- n-C6Hi3- -CH3 izo-C3H7- n-C^- izo-CsHu- -C2HS n-C6H13- izó-C4H9- -CH3 -C2H5 IIIrzed.C4IV izo-CsH^- n-CgHia- J 16 Przyklad XVIII. 1 l-acetylo-4"-dezoksy-4"-dwu- metyloaminooleandomycyna 2 g ll-acetylo-4"-dezoksy-4"-aminooleandomycyny, 1 g 10% palladu na weglu drzewnym i 2,06 ml formaliny • miesza sie z 40 ml metanolu i wytrzasa w ciagu nocy w at¬ mosferze wodoru o poczatkowym cisnieniu 3,5 atm, po czym odsacza sie katalizator i przesacz odparowuje do sucha^pod zmniejszonym cisnieniem, otrzymujac 1,97 g pozostalosci. Produkt ten chromatografuje sie na 40 g zelu krzemionkowego, eluujac chloroformem.Po odebraniu 25 frakcji, z których kazda zawiera 650 kropel, eluent zmienia sie na chloroform zawierajacy 3% metanolu, frakcje 36—150 laczy sie i odparowuje pod zmniejszonym cisnieniem, otrzymujac 704 mg zadanego produktu w postaci piany o bialym zabarwieniu.NMR (5, CDC13): 3,33 (3H)s, 2,63 (2H)m, 2,30 (12H)s i 2,10 (3H)s.Przyklad XIX. Postepujac w sposób analogiczny do opisanego w przykladzie XVIII, ale stosujac jako roz¬ puszczalnik izopropanol, a jako produkty wyjsciowe od¬ powiednie 4"-dezoksy -4"-aminooleandomycyny, wytwa¬ rza sie zwiazki o wzorze 1, w którym R' oznacza pierscien epoksydowy, R2 i R3 oznaczaja rodniki metylowe, a R i Rj maja podane znaczenie w tablicy VIII.Tablica VIII 1 R CH3C(0)- CH3C(0)- H- CH3CH2C(0)- CH3CH2C(0)- CH3CH2C(0)- H- Ri CH3C(0)- CH3CH2C(0)- CH3C(0)- CH3C(0)- H- CH3CH2C(0)- H- | Przyklad XX. Dwuchlorowodorek ll-acetylo-4"- -dezoksy-4"-aminooleandomycyny Do 7,28 -g ll-acetylo-4"-dezoksy-4"-aminooleandomy- cyny w 50 ml bezwodnego octanu etylu dodaje sie 20 ml In roztworu chlorowodoru w octanie etylu i otrzymany roztwór odparowuje sie do sucha pod zmniejszonym cis¬ nieniem. Pozostalosc rozciera sie z eterem i odsacza, otrzymujac zadany chlorowodorek. W analogiczny sposób inne aminozwiazki, wytwarzane sposobem wedlug wyna¬ lazku, przeprowadza sie w ich sole addycyjne z 2 czastecz¬ kami kwasu.Przyklad XXI. Chlorowodorek ll,2'dwuacetylo-4"- -dezoksy-4"-aminooleandomycyny Postepuje sie w sposób analogiczny do opisanego w przy- . kladzie XX, ale dodaje sie tylko 10 ml In roztworu chloro¬ wodoru w octanie etylu. Po odparowaniu roztworu pod zmniejszonym cisnieniem pozostalosc rozciera sie z eterem i odsacza otrzymujac monochlorowodorek aminy."* W analogiczny sposób inne aminozwiazki wytwarzane sposobem wedlug wynalazku przeprowadza sie w ich sole addycyjne z 1 czasteczka kwasu.Przyklad XXII. Asparaginina ll-acetylo-4"- -dezoksy-4"-aminooleandomycyny Do 960 mg ll-acetylo-4"-dezoksy-4"-aminooleando- mycyny w 6 ml acetonu dodaje sie w temperaturze 40°C 18 ml wody i nastepnie 175 mg kwasu asparaginowego i mieszanine utrzymuje w stanie wrzenia pod chlodnica zwrotna az do uzyskania metnego roztworu. Roztwór ten przesacza sie i z przesaczu odparowuje aceton, a po¬ zostalosc suszy sie przez wymrazanie, otrzymujac zadana sól.111 160 17 18 Przepis A. 2'-acetylo-8,8a-dezoksy-8,8a-dwuwodoroole- andomycyna. la. 2'-acetylo-8,8a-dezoksyoleandomycyna W trójszyjnej kolbie kulistej o pojemnosci 250 ml umiesz¬ cza sie 10 g pylu cynkowego i 1 g chlorku rteciowego i po dobrym, wymieszaniu dodaje sie 25 ml In HC1 i miesza eneigicznie w ciagu 15 minut. Nastepnie dekantuje sie ciecz, dodaje 25 ml swiezego In HC1 i umieszcza kolbe w atmosferze dwutlenku wegla, po czym do otrzymanego amalgamatu cynku dodaje sie szybko przesaczony roztwór 50 g trójchlorku chromu w 65 ml In HC1.Mieszanine miesza sie w atmosferze dwutlenku wegla w ciagu 1 godziny, przy czym wystepuje jasnoniebieskie zabarwienie, wskazujace na obecnosc chlorku chroma- wego (CrCl2). Po uplywie 1 godziny przestaje sie mieszac, umozliwiajac osadzenie sie amalgamatu cynku na dnie kolby.Roztwói 29,2 g 2,-acetylooleandomycyny w 200 ml ace¬ tonu i 100 ml wody wlewa sie do wkraplacza umieszczonego na trójszyjnej kolbie kulistej o pojemnosci 600 ml wyposa¬ zonej w mechaniczne mieszadlo. Do kolby tej wprowadza sie w atmosferze dwutlenku wegla, mieszajac, uprzednio przygotowany roztwór chlorku chromawego i równoczesnie wkrapla roztwór 2'-acetylooleandomycyny, przy czym oba roztwory wprowadza sie tak, aby ich dodawanie zakonczyc równoczesnie, co trwa okolo 12 minut.Nastepnie miesza sie w ciagu 35 minut w temperaturze pokojowej, po czym dodaje 100 ml wody i 100 ml octanu etylu i miesza w ciagu 15 minut. Nastepnie oddziela sie warstwe organiczna, plucze ja 80 ml wody, laczy wyciagi wodne i.plucze jeoctanem etylu (100 ml). Roztwór w octanie etylu oddziela sie, plucze go 100 ml wody, wodne poplu¬ czyny laczy sie i traktuje 75 g chlorku sodowego. Octan etylu, który sie jeszcze oddzielil odprowadza sie syfonowo i laczy z pozostalymi roztworami o octanie etylu.Do polaczonych roztworów w octanie, etylu dodaje sie wody i tyle wodoroweglanu sodowego, aby uzyskac war¬ tosc pH 8,5, po czym oddziela sie warstwe organiczna, plucze ja woda i nasyconym roztworem chlorku sodowego, suszy nad bezwodnym siarczanem sodowym i odparowuje pod zmniejszonym cisnieniem. Otrzymany staly produkt o barwie bialej przekrystalizowuje sie z octanu etylu z hek¬ sanem, otrzymujac 8,4 g 2'-acetylo-8,8a-dezoksyoleando- mycyny o temperaturze topnienia 183,5—185°C.Analiza dla wzoru C37H63013N: obliczono: 62,2%C, 9,0%H, 2,0%N znaleziono: 62,0%C, 8,9%H, 2,0%N NMR <8, CDC13): 5,63 (lH)s, 5,58 (lH)s, 3,43 (3H)s, 2,36 (6H)s i 2,08 (3H)s.Ib. 2'-acetylo -8,8a-dezoksy -8,8a-dwuwodorooleandomy- cyna 4,0 g folii aluminiowej, pocietej na kawalki o wielkosci 0,6 cm, zalewa sie 290 ml wodnego roztworu chloiku rtecio¬ wego i miesza 30—45 sekund, po czym dekantuje sie roz¬ twór i otrzymany amalgamat glinowy plucze kolejno 2 porcjami wódy, raz izopropanolem i raz czterowodorofu- ranem," a nastepnie zalewa 45 ml czterowodorofuranu, 45 ml izopropanolu i 10 ml wody, po czym chlodzi do temperatury 0°C w kapieli z lodu.Nastepnie wkrapla sie roztwór 2,0 g 8,8a-dezoksy-2'- -acetylooleandomycyny w czterowodorofuranie z izopro¬ panolem i woda tak, aby utrzymac temperature mieszaniny 0 °C. Po zakonczeniu wkraplania usuwa sie kapiel chlodzaca i roztwór miesza w pokojowej temperaturze W ciagu nocy, 10 15 20 25 30 35 40 45 50 60 65 po czym odsacza substancje biale i przesacz odparowuje do sucha pod zmniejszonym cisnieniem.Pozostalosc traktuje sie octanem etylu i woda i alkalizuje do wartosci pH 9,0, za pomoca nasyconego roztworu weglanu sodowego, po czym oddziela sie faze organiczna plucze ja woda i nasyconym roztworem chlorku sodowego* suszy nad siarczanem sodowym i odparowuje rozpuszczal-9 nik, otrzymujac 2,27 g 2'-acetylo-8,8a-dezoksy-8,8a-dwu- wodorooleandomycyny.Pizepis B. 2a. ll,2'-dwuacetylo -8,8a-dezoksy-8,8a-metylenoolean- domycyna W wysuszonej plomieniem trójszyjnej kolbie o pojem¬ nosci 200 ml, wyposazonej w wkraplacz, mechaniczne mieszadlo i wlot do wprowadzania azotu pod zwiekszonym cisnieniem, umieszcza sie 16,4 g jodku trójmetylosulfo- ksoniowego i 3,4 g 50% dyspersji wodorku sodowego w oleju. Po wymieszaniu stalych substancji przez wkraplacz dodaje sie 43,2 ml sulfotlenku dwumetylu i po uplywie 1 godziny, gdy ustanie wydzielanie sie wodoru, zawiesine chlodzi sie do temperatury 5—10 °G i w ciagu 10 minut dodaje roztwór 22,6 g ll^-dwuacetylo-S^a-dezoksy- oleandomycyny w 32 ml czterowodorofuranu i 16 ml sul¬ fotlenku dwumetylu.Otrzymana zawiesine miesza sie w pokojowej tempera¬ turze w ciagu 90 minut, wlewa do 300 ml wody i ekstrahuje 2 porcjami po 300 ml octanu etylu. Wyciagi plucze sie woda i nasyconym roztworem chlorku sodowego, suszy nad bezwodnym siarczanem sodu i odparowuje do sucha pod zmniejszonym cisnieniem. Pozostalosc przekrystalizo¬ wuje sie z eterem, otrzymujac 8,9 g ll,2'-dwuacetylo-8,8a- -dezoksy-8,8a-metylenooleandomycyny.Zastrzezenia patentowe 1. Sposób wytwarzania nowych pochodnych 4"-amino- oleandomycyny o ogólnym wzorze 1, w którym R i R± oznaczaja atomy wodoru albo rodniki acetylowe, R2 oznacza atom wodoru, R3 oznacza atom wodoru albo rodnik alkilowy o 1—6 atomach wegla, R' oznacza rodnik metylowy, pierscien cyklopropylowy -CH2-CH2- lub pierscien epoksy¬ dowy -CH2-0-, albo farmakologicznie dopuszczalnych soli addycyjnych tych zwiazków z kwasami, znamienny tym, ze kondensuje sie zwiazek o wzorze 2, w którym R, R± i R* maja wyzej podane znaczenie, z sola zwiazku o wzorze NHR3, w którym R3 ma wyzej podane znaczenie i nizszego kwasu alkanokarboksylowego lub kwasu nieorganicznego, po czym otrzymany zwiazek redukuje sie i ewentualnie przeprowadza w farmakologicznie dopuszczalne sole addy¬ cyjne zkwasami. J 2. Sposób wytwarzania nowych pochodnych 4"-aminoole- andomycyny o ogólnym wzorze 1, w którym R i Rj ozna¬ czaja atomy wodoru, R2 oznacza atom wodoru, R3 oznacza atom wodoru albo rodnik alkilowy o 1—6 atomach wegla R' oznacza rodnik metylowy, pierscien cyklopropylowy -CH2-CH2 lub pierscien epoksydowy -CH2-0-, albo far¬ makologicznie dopuszczalnych soli addycyjnych z kwasami, znamienny tym, ze kondensuje sie zwiazek o wzorze 2, w którym R i R± oznaczaja rodniki acetylowe, R' ma wyzej podane znaczenie, z sola zwiazku o wzorze NHR3, w którym R3 ma wyzej podane znaczenie i nizszego kwasu alkano¬ karboksylowego lub kwasu nieorganicznego, po czym otrzymany zwiazek redukuje sie i hydrolizuje, a nastepnie ewentualnie przeprowadza w ich farmakologicznie do¬ puszczalne sole addycyjne z kwasami.111 160 *' R,a ^*CH3'2 NR2R, N(CH3)2 RO, N(CH- RO,.OCH- Wzc--111 160 HO...Do 01. A il U^M3 .'zor 0. o o. vVzor Z) Wzór °3fL Wzór 7 RO„ R N(CH3)2 O R0-... -0V ^3'2 ',0,N0 xk ' ^ - o ir o och3 Schemat111 160 R V(CH3)2 o ] o..,.R,^ VICH3)2 RCk., ¦ OCH: Schemat i cc LDH Z-d 2 w Falo., z. 8S6.'1400/81, n. 90+20 egz.Cena 45 zl PL PL PL PL PL