PL84012B1 - - Google Patents

Description

Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarza¬ nia barwników monoazowych nierozpuszczalnych w wodzie, wartosciowych do barwienia syntetycz¬ nych materialów wlókienniczych, szczególnie do barwienia wlókien z poliestrów aromatycznych. 5 W polskim opisie patentowym nr 77 107 podano sposób wytwarzania barwników monoazowych nie¬ rozpuszczalnych w wodzie, wolnych od grup sul¬ fonowych i karboksylowych, stanowiacych jedna z mozliwych postaci tautometrycznych zwiazków 10 o ogólnym wzorze 1, w którym A oznacza rodnik arylowy ewentualnie podstawiony, n oznacza war¬ tosc liczbowa zero lub 1, Z oznacza rodnik alki¬ lowy lub arylowy ewentualnie podstawiony, jeden z symboli X1 i X2 oznacza atom wodoru lub rod- 15 nik alkilowy albo arylowy ewentualnie podstawio¬ ny, lub grupe -CN, -COOR, -COR albo -CONRiR2, a drugi z symboli X1 i X2 oznacza grupe -CN, COOR, -COR lub CONRJR2, w którym R oznacza rodnik alkilowy lub arylowy ewentualnie podsta- 20 wiony, a R1 i R2 kazdy niezaleznie oznacza atom wodoru lub rodnik alkilowy albo arylowy ewen¬ tualnie podstawiony, lub R1 i R2 razem tworza z atomem azotu piecio lub szescioczlonowy pierscien heterocykliczny zawierajacy azot. Barwniki te, 25 chociaz barwia poliestrowe materialy wlókiennicze, dajac zabarwienia o doskonalej trwalosci na dzia¬ lanie swiatla i duzej odpornosci na sucha obróbke cieplna, to jednak w przypadku istosowania barw¬ ników O wzorze 1, w którym A oznacza rodnik 30 fenylowy zawierajacy elektroujemny podstawnik, taki jak grupa nitrowa, X2 oznacza grupe cyjano- wa a Z oznacza nizszy rodnik alkilowy, barwniki takie sa zbytnio wrazliwe na zmiane pH kapieli barwiacej.Stwierdzono, ze te niedogodnosc mozna zmniej¬ szyc lub nawet calkowicie usunac, jezeli w proce¬ sie barwienia stosuje sie barwniki o wzorze 1, w którym Z oznacza rodnik alkilowy o co najmniej 5 atomach wegla.Wedlug wynalazku wytwarza sie barwniki mo- noazowe nierozpuszczalne w wodzie, stanowiace jedna z mozliwych postaci tautometrycznych zwiazków o ogólnym wzorze 2, w którym A2 o- znacza rodnik fenylowy podstawiony grupa nitro¬ wa, cyjnanowa, trójfluorometylowa lub grupa o wzorze -S02R3, -CONR4R5 lub -COR3 i który ewen¬ tualnie jest podstawiony jedna lub dwiema gru¬ pami nitrowymi, cyjanowymi, nizszymi rodnikami alkoksylowymi, nizszymi rodnikami alkoksylowymi zawierajacymi grupe -OH nizszymi rodnikami al¬ koksylowymi zawierajacymi grupe acyloksylowa, nizszymi rodnikami alkilowymi lub fenoksylowy- mi, przy czym R3 oznacza rodnik alkilowy, cyklo- alkilowy, arylowy lub aralkilowy, R4 oznacza atom wodoru lub rodnik alkilowy, cykloalkilowy, ary¬ lowy albo aralkilowy, R5 oznacza atom wodoru lub rodnik alkilowy, a Z2 oznacza rodnik alkilowy o co najmniej 5 atomach wegla.Korzystnymi rodnikami alkilowymi dla R3, R4 i 84 01284 012 R5 sa rodniki alkilowe o 1—10 atomach wegla, ta¬ kie jak rodnik metylowy, etylowy, n-propylowy, n-butylowy, amylowy, heksylowy, oiktylowy, dwu- metyloheksylowy i dodecylowy.Korzystnym rodnikiem cykloalkilowym dla R3 i R4 jest rodnik cykloheksylowy.Korzystnymi rodnikami arylowymi dla R3 i R4 sa rodniki jednopierscieniowe, takie jak rodnik fe- nylowy, tolilowy i ksylilowy, a jako rodnik aral- kilowy — rodnik fenylowy podstawiony nizszym rodnikiem alkilowym, taki jak rodnik benzylowy i B-fenyloetylowy.Jako przyklad nizszych rodników alkoksylowych podstawionych grupa -OH wymienia sie grupe B-hydroksyetoksylowa i yriydroksypropoksylowa, a jako nizszy rodnik alkoksylowy podstawiony gru¬ pa acyloksylowa wymienia sie np. rodnik B-aceto- ksyetoksylowy.Korzystnymi rodnikami alkilowymi o co naj¬ mniej 5 atomach wegla, oznaczonymi symbolem Z2, sa rodniki alkilowe o 5—12 atomach wegla, ta¬ kie jaik rodnik amylowy, heksylowy, oktylowy, de- cylowy, dodecylowy i dwumetyloheksylowy.Stosowane w opisie okreslenie rodników „nizszy alkilowy" i „nizszy alkoksylowy" oznaczaja rod¬ niki o 1—4 atomach wegla, takie jak rodnik me¬ tylowy, etylowy, metoksylowy, etoksylowy, buto- ksylowy.Barwniki monoazowe wytwarzane sposobem we¬ dlug wynalazku moga wystepowac w licznych po¬ staciach tautometrycznych, lecz w celu uproszcze¬ nia zostaly one okreslone jedna z ich postaci. Na¬ lezy jednak rozumiec, ze wynalazek obejmuje swym zakresem barwniki we wszystkich mozliwych ich formach tautometrycznych.Sposobem wedlug wynalazku wytwarzania barw¬ ników monoazowych nierozpuszczalnych w wodzie, stanowiacych jedna z mozliwych postaci tautome¬ trycznych zwiazków o ogólnym wzorze 2, w któ¬ rym A2 i Z2 maja wyzej podane znaczenie, polega na tym, ze amine o ogólnym wzorze A2-NH2, w którym A2 ma wyzej podane znaczenie, poddaje sie dwuazowaniu i wytworzony zwiazek dwuazowy sprzega sie ze skladnikiem biernym o ogólnym wzorze 3, w którym Z2 ma wyzej podane znaczenie.Jako przyklad aminy o wzorze A2-NH wymienia sie 2-, 3- lub 4-nitroaniline, 2,4-dwunitroaniline, 2- lub 4-tcyjano-, metylo-, lub metoksy-)4- lub 2- -nitroaniline, 2,6-dwu(chloro- lub bromo)-4-nitro- aniline, 4-aminobenzotrójfluorek, 4-cyjanoaniline, 2,4-dwucyjanoaniiline, 4-metylosulfonyloaniline, 4- -acetyloaniline, 2-, 3- lub 4-amino-benzenokarbo- namid i 2-, 3- lub 4-aminobenzenokarbo-N-(me- tylo-, etylo-, amylo-, heksylo- lub oktylo-)-amid.Skladniki bierne o wzorze 3 moga byc wytwo¬ rzone przez kondensacje acetylooctanu etylu, cy- janooctanu etylu i odpowiedniej aminy o ogólnym wzorze Z2-NH2, w którym Z2 ma wyzej podane znaczenie.Jako przyklad takich skladników biernych wy¬ mienia sie l-(amylo-, heksylo-, dwumetyloheksy- lo-, oktylo- lub decylo-)-cyjano-4-metylo-6-hy- droksyipirydon-2.Barwniki monoazowe nierozpuszczalne w wodzie, wytwarzane sposobem wedlug wynalazku, maja zastosowanie do barwienia syntetycznych materia¬ lów wlókienniczych, szczególnie do barwienia wló- kien z poliestrów aromatycznych metodami poda¬ nymi w brytyjskim opisie patentowym nr 1 249 641.Barwniki te daja doskonale wybarwienia powyz¬ szych materialów wlókienniczych w odcieniach od zólto-zielonych do pomaranczowo-czerwonych i wykazuja na wlóknie bardzo mala odpornosc na dzialanie swiatla oraz na ogrzewanie w stanie su¬ chym i wilgotnym. W szczególnosci, barwniki wy¬ tworzone sposobem wedlug wynalazku wykazuja wyzszosc w stosunku do znanych barwników o ogólnym wzorze 1, w którym Z oznacza nizszy rodnik alkilowy, tym, ze sa o wiele mniej wraz¬ liwe na zmiany wartosci pH kapieli barwiacej.W nizej podanych przykladach czesci oznaczaja czesci wagowe.Przyklad I. Do mieszaniny 25 czesci wody i 25 czesci lodu wlano roztwór 2,8 czesci 2-nitro- aniliny w 20 czesciach 43% roztworu wodnego kwasu siarkowego i stale mieszajac oraz utrzymu¬ jac temperature 0—5°C przez chlodzenie z zew- natrz, dodano 10 czesci 14% roztworu wodnego azotynu sodu, po czym mieszano jeszcze 15 minut w temperaturze 0—5°C.Otrzymana mieszanine wlano powoli do roztworu ,24 czesci l-(2-etyloheksylo)-3-cyjano-4-metylo-6- hydroksypirydonu-2 i 6 czesci octanu sodu w 100 czesciach 1% roztworu wodnego wodorotlenku so¬ du, stale mieszajac i utrzymujac temperature 0—5°C przez chlodzenie z zewnatrz, nastepnie mieszano jeszcze w ciagu 30 minut, po czym wy- tracony barwnik odsaczono, przemyto woda i wy¬ suszono.Otrzymany barwnik, uzyty w postaci zawiesiny wodnej, wybarwial materialy wlókiennicze z po¬ liestru aromatycznego na odcienie zólto-zielone, o doskonalej odpornosci na dzialanie swiatla oraz na ogrzewanie w stanie suchym i wilgotnym, przy czym wykazywal o wiele mniejsza wrazliwosc na zmiany wartosci pH kapieli barwiacej niz znane barwniki o ogólnym wzorze 1, opisane wyzej. l-(2' -etyloheksylo)-3-cyjnaino-4-metylo-6-hydrok- sypirydon-2, uzyty jako czynnik bierny, otrzyma¬ no przez kondensacje acetylooctanu etylu, cyjnano- octanu etylu i 2-etyloheksyloaminy. 50 Zamiast 2,8 czesci 2-nitroaniliny uzyto w po¬ wyzszym przykladzie 3,36 czesci 4-metoksy-2-nitro- aniliny lub 2-metoksy-4-nitroaniliny i otrzymano podobne barwniki.W ponizszej tablicy podano dalsze przyklady 55 barwników, które otrzymano przez zdwuazowanie aminy wymienionej w 2 kolumnie tablicy i sprze¬ zenie otrzymanego zwiazku dwuazowego ze sklad¬ nikiem biernym wymienionym w 3 kolumnie, pro¬ wadzac proces w taki sam sposób jak opisano w przykladzie I. W 4 kolumnie podano odcienie wy¬ barwienia barwników uzytych do materialów wló¬ kienniczych z poliestrów aromatycznych. 40 45 6084 012 Tablica 1 Przyklad " * " II III IV V VI VII VIII IX X XI XII XIII XIV XV XVI XVII XVIII XIX XX XXI XXII 1 XXIII XXIV xxv XXVI XXVII XXVIII XXIX xxx XXXI XXXII XXXIII XXXIV xxxv XXXVI XXXVII XXXVIII Amina 2~ 2,4-dwunitroanilina -2(amino-5-nitrofenoksyetanol 2-nitroanilina 4-metoksy-2-nitroanilina 4-aminobenzenoamid 4-aminobenzeno-N-etyloamid 4-aminobenzeno-N,N-dwuety- loamid 4-metylo-2-nitroanilina 2-metylo-4-nitroanilina 2-metylo-5-nitroanilina 2-nitroanilina — „ — — " — — » — — „ — 3-nitroanilina 4-'nitroanilina 2-metoksy-5-nitroanilina 2-cyjano-4-nitroanilina 4-metylosulfonyloanilina 2-trójfluorometyloanilina 4-acetyloanilina eter 2-amino-5-nitrodwufeny- lowy 2-fenylosulfonyloanilina 2-metoksy-4-nitroanilina 2-(B-acetoksyetoksy)-4-nitroani- lina 4-benzylosulfonyloanilina 4-cykloheksylosulfonyloanilina 4-benzoiloanilina 4-(p-metylobenzoilo) anilina 4-cykloheksylokarbonyloanilina 4-(B-fenyloetylokarbonylo)ani- lina 2,4-dwunitro-6-metylanilina 2,4-dwunitro-6-metylanilina 2,3-dwumetoksy-5-nitroanilina 2-metylo-5-metoksy-4-nitroani- lina 2,4-dwumetylo-6-nitroanilina Skladnik bierny 3 l-(2-etyloheksylo-3-cyjano-4-metylo- -6-hydroksypirydon-2 ~~" 55 ' 55 l-(n-oktylo)-3-cyjano-4-metylo-6- hydroksypirydon-2 55 55 — 55 — — „ ~ — 5, — — „ — — 5, — — „ — 55 JJ 55 55 55 JJ l-n-pentylo-3-cyjano-4-metylo-6-hy- droksypirydon-2 l-n-heksylo-3-cyjano-4-metylo-6- -hydroksypirydon-2- l-n-heptylo-3-cyjano-4-metylo-6- -hydroksypirydon-2 l-n-decylo-3-cyjano-4-metylo-6- -hydroksypirydynon-2 l-n-dodecylol3-cyjnano-4-metylo-6- -hydroksypirydon-2 l-n-oktylo-3-cyjano-4-metylo-6-hy- droksypirydon-2 — 55 — — „ — — 55 — —55 ~ — ,, — — „ — l-n-oktylo-3-cyjano-4-metylo-6-hy- droksypirydon-2 — „ — — „ — — „ — — „ — — 55 — — „ ~ — 55 — — 5, ~ l-n-oktylo-3-cyjano-4-metylo-6-hy- droksypirydon-2 — 55 — — 55 — — 5, — — ,5 ~ — 55 — — 55 — — „ — — „ — — 55 — — 5, — 55 55 l-n-oktylo-3-cyjano-4-metylo-6-hy- droksypirydon-2 55 JJ 55 55 55 55 55 JJ Odcien 4 zólto-zielony zólto-czerwony zólto-zielony pomaranczowy zólto-zielony — » — — » — zólto-czerwony " zólto-zielony — „ — — „ — — » — — " — 55 — „ — — „ — zólto-czerwony zólto-zielony zólto-zielony — „ — — „ — — „ — — „ — zólto-zielony zólto-czerwony — „ — — „ — — „ — — „ — zólto-zielony — „ — zólty zólto-czerwony oranzowy PL

Claims (2)

1. Zastrzezenia patentowe 1. Sposób wytwarzania barwników monoazo- wych nierozpuszczalnych w wodzie, stanowiacych jedna z mozliwych postaci tautometrycznych zwiazków o ogólnym wzorze 2, w którym A2 o- 65 znacza rodnik fenylowy podstawiony grupa nitro¬ wa, cyjanowa. trójfluorometylowa lub grupa o wzorze S02R3, -CONR4R5 lub -COR3 i który ewen¬ tualnie jest podstawiony jedna lub dwiema gru¬ pami nitrowymi, cyjanowymi, nizszymi rodnikami alkoksylowymi ewentualnie podstawionymi grupa84 012 wodorotlenowa lub acylóksylowa, lub nizszymi rodnikami alkilowymi lub fendksylowymi, przy czym R3 oznacza rodnik alkilowy, cykioalkilowy, arylowy lub aralkilowy, R4 oznacza atom wodoru lub rodnik alkilowy, cykloalkilowy, arylowy albo aralkilowy, R5 oznacza atom wodoru lub rodnik alkilowy, a Z2 oznacza rodnik alkilowy o co naj¬ mniej 5 atomach wegla, znamienny tym, ze ami- 8 ne o ogólnym wzorze A2-NH2, w którym A2 ma wyzej podane znaczenie, poddaje sie dwuazowaniu i wytworzony zwiazek dwuazowy sprzega sie ze skladnikiem biernym o ogólnym wzorze 3, w któ¬ rym Z2 ma wyzej podane znaczenie. 2. Sposób wedlug zastrz., 1, znamienny tym, ze stosuje sie skladnik bierny o wzorze 3, w którym Z2 oznacza rodnik alkilowy o 5—12 atomach wegla. i-n.n —rj5^!—x „0AA0 WZÓR 1 A-N-N WZÓR
2. 2 . va/i», m |K OU^ Errata Tablica: rubryka 3, wiersz 22 w nózkach J"est: l-n-dodecylol3-cyjano-4-metylo-6- powinno byc: l-n-dodecylo-3-cyjano-4-metylo-6- LZG Zakl. Nr 3 w Pab., zam. 64G-76, nakl. 110+20 egz. Cena 10 zl PL