PL206306B1 - Związane z nowotworem peptydy wiążące się z cząsteczkami MHC - Google Patents

Związane z nowotworem peptydy wiążące się z cząsteczkami MHC

Info

Publication number
PL206306B1
PL206306B1 PL373700A PL37370003A PL206306B1 PL 206306 B1 PL206306 B1 PL 206306B1 PL 373700 A PL373700 A PL 373700A PL 37370003 A PL37370003 A PL 37370003A PL 206306 B1 PL206306 B1 PL 206306B1
Authority
PL
Poland
Prior art keywords
peptide
seq
cells
peptides
tumor
Prior art date
Application number
PL373700A
Other languages
English (en)
Other versions
PL373700A1 (pl
Inventor
Toni Weinschenk
Hans Georg Rammensee
Stefan Stevanovic
Original Assignee
Immatics Biotechnologies Gmbhimmatics Biotechnologies Gmbh
Priority date (The priority date is an assumption and is not a legal conclusion. Google has not performed a legal analysis and makes no representation as to the accuracy of the date listed.)
Filing date
Publication date
Application filed by Immatics Biotechnologies Gmbhimmatics Biotechnologies Gmbh filed Critical Immatics Biotechnologies Gmbhimmatics Biotechnologies Gmbh
Publication of PL373700A1 publication Critical patent/PL373700A1/pl
Publication of PL206306B1 publication Critical patent/PL206306B1/pl

Links

Classifications

    • CCHEMISTRY; METALLURGY
    • C07ORGANIC CHEMISTRY
    • C07KPEPTIDES
    • C07K7/00Peptides having 5 to 20 amino acids in a fully defined sequence; Derivatives thereof
    • C07K7/04Linear peptides containing only normal peptide links
    • C07K7/06Linear peptides containing only normal peptide links having 5 to 11 amino acids
    • AHUMAN NECESSITIES
    • A61MEDICAL OR VETERINARY SCIENCE; HYGIENE
    • A61KPREPARATIONS FOR MEDICAL, DENTAL OR TOILETRY PURPOSES
    • A61K39/00Medicinal preparations containing antigens or antibodies
    • A61K39/46Cellular immunotherapy
    • A61K39/461Cellular immunotherapy characterised by the cell type used
    • A61K39/4611T-cells, e.g. tumor infiltrating lymphocytes [TIL], lymphokine-activated killer cells [LAK] or regulatory T cells [Treg]
    • AHUMAN NECESSITIES
    • A61MEDICAL OR VETERINARY SCIENCE; HYGIENE
    • A61KPREPARATIONS FOR MEDICAL, DENTAL OR TOILETRY PURPOSES
    • A61K39/00Medicinal preparations containing antigens or antibodies
    • A61K39/46Cellular immunotherapy
    • A61K39/464Cellular immunotherapy characterised by the antigen targeted or presented
    • A61K39/4643Vertebrate antigens
    • A61K39/4644Cancer antigens
    • AHUMAN NECESSITIES
    • A61MEDICAL OR VETERINARY SCIENCE; HYGIENE
    • A61KPREPARATIONS FOR MEDICAL, DENTAL OR TOILETRY PURPOSES
    • A61K39/00Medicinal preparations containing antigens or antibodies
    • A61K39/46Cellular immunotherapy
    • A61K39/464Cellular immunotherapy characterised by the antigen targeted or presented
    • A61K39/4643Vertebrate antigens
    • A61K39/4644Cancer antigens
    • A61K39/464448Regulators of development
    • A61K39/46445Apoptosis related proteins, e.g. survivin or livin
    • AHUMAN NECESSITIES
    • A61MEDICAL OR VETERINARY SCIENCE; HYGIENE
    • A61KPREPARATIONS FOR MEDICAL, DENTAL OR TOILETRY PURPOSES
    • A61K39/00Medicinal preparations containing antigens or antibodies
    • A61K39/46Cellular immunotherapy
    • A61K39/464Cellular immunotherapy characterised by the antigen targeted or presented
    • A61K39/4643Vertebrate antigens
    • A61K39/4644Cancer antigens
    • A61K39/464452Transcription factors, e.g. SOX or c-MYC
    • AHUMAN NECESSITIES
    • A61MEDICAL OR VETERINARY SCIENCE; HYGIENE
    • A61KPREPARATIONS FOR MEDICAL, DENTAL OR TOILETRY PURPOSES
    • A61K39/00Medicinal preparations containing antigens or antibodies
    • A61K39/46Cellular immunotherapy
    • A61K39/464Cellular immunotherapy characterised by the antigen targeted or presented
    • A61K39/464838Viral antigens
    • AHUMAN NECESSITIES
    • A61MEDICAL OR VETERINARY SCIENCE; HYGIENE
    • A61PSPECIFIC THERAPEUTIC ACTIVITY OF CHEMICAL COMPOUNDS OR MEDICINAL PREPARATIONS
    • A61P1/00Drugs for disorders of the alimentary tract or the digestive system
    • AHUMAN NECESSITIES
    • A61MEDICAL OR VETERINARY SCIENCE; HYGIENE
    • A61PSPECIFIC THERAPEUTIC ACTIVITY OF CHEMICAL COMPOUNDS OR MEDICINAL PREPARATIONS
    • A61P1/00Drugs for disorders of the alimentary tract or the digestive system
    • A61P1/04Drugs for disorders of the alimentary tract or the digestive system for ulcers, gastritis or reflux esophagitis, e.g. antacids, inhibitors of acid secretion, mucosal protectants
    • AHUMAN NECESSITIES
    • A61MEDICAL OR VETERINARY SCIENCE; HYGIENE
    • A61PSPECIFIC THERAPEUTIC ACTIVITY OF CHEMICAL COMPOUNDS OR MEDICINAL PREPARATIONS
    • A61P1/00Drugs for disorders of the alimentary tract or the digestive system
    • A61P1/18Drugs for disorders of the alimentary tract or the digestive system for pancreatic disorders, e.g. pancreatic enzymes
    • AHUMAN NECESSITIES
    • A61MEDICAL OR VETERINARY SCIENCE; HYGIENE
    • A61PSPECIFIC THERAPEUTIC ACTIVITY OF CHEMICAL COMPOUNDS OR MEDICINAL PREPARATIONS
    • A61P13/00Drugs for disorders of the urinary system
    • A61P13/10Drugs for disorders of the urinary system of the bladder
    • AHUMAN NECESSITIES
    • A61MEDICAL OR VETERINARY SCIENCE; HYGIENE
    • A61PSPECIFIC THERAPEUTIC ACTIVITY OF CHEMICAL COMPOUNDS OR MEDICINAL PREPARATIONS
    • A61P13/00Drugs for disorders of the urinary system
    • A61P13/12Drugs for disorders of the urinary system of the kidneys
    • AHUMAN NECESSITIES
    • A61MEDICAL OR VETERINARY SCIENCE; HYGIENE
    • A61PSPECIFIC THERAPEUTIC ACTIVITY OF CHEMICAL COMPOUNDS OR MEDICINAL PREPARATIONS
    • A61P15/00Drugs for genital or sexual disorders; Contraceptives
    • AHUMAN NECESSITIES
    • A61MEDICAL OR VETERINARY SCIENCE; HYGIENE
    • A61PSPECIFIC THERAPEUTIC ACTIVITY OF CHEMICAL COMPOUNDS OR MEDICINAL PREPARATIONS
    • A61P15/00Drugs for genital or sexual disorders; Contraceptives
    • A61P15/14Drugs for genital or sexual disorders; Contraceptives for lactation disorders, e.g. galactorrhoea
    • AHUMAN NECESSITIES
    • A61MEDICAL OR VETERINARY SCIENCE; HYGIENE
    • A61PSPECIFIC THERAPEUTIC ACTIVITY OF CHEMICAL COMPOUNDS OR MEDICINAL PREPARATIONS
    • A61P35/00Antineoplastic agents
    • AHUMAN NECESSITIES
    • A61MEDICAL OR VETERINARY SCIENCE; HYGIENE
    • A61PSPECIFIC THERAPEUTIC ACTIVITY OF CHEMICAL COMPOUNDS OR MEDICINAL PREPARATIONS
    • A61P37/00Drugs for immunological or allergic disorders
    • A61P37/02Immunomodulators
    • A61P37/04Immunostimulants
    • CCHEMISTRY; METALLURGY
    • C07ORGANIC CHEMISTRY
    • C07KPEPTIDES
    • C07K14/00Peptides having more than 20 amino acids; Gastrins; Somatostatins; Melanotropins; Derivatives thereof
    • C07K14/435Peptides having more than 20 amino acids; Gastrins; Somatostatins; Melanotropins; Derivatives thereof from animals; from humans
    • C07K14/46Peptides having more than 20 amino acids; Gastrins; Somatostatins; Melanotropins; Derivatives thereof from animals; from humans from vertebrates
    • C07K14/47Peptides having more than 20 amino acids; Gastrins; Somatostatins; Melanotropins; Derivatives thereof from animals; from humans from vertebrates from mammals
    • C07K14/4701Peptides having more than 20 amino acids; Gastrins; Somatostatins; Melanotropins; Derivatives thereof from animals; from humans from vertebrates from mammals not used
    • C07K14/4748Tumour specific antigens; Tumour rejection antigen precursors [TRAP], e.g. MAGE
    • GPHYSICS
    • G01MEASURING; TESTING
    • G01NINVESTIGATING OR ANALYSING MATERIALS BY DETERMINING THEIR CHEMICAL OR PHYSICAL PROPERTIES
    • G01N33/00Investigating or analysing materials by specific methods not covered by groups G01N1/00 - G01N31/00
    • G01N33/48Biological material, e.g. blood, urine; Haemocytometers
    • G01N33/50Chemical analysis of biological material, e.g. blood, urine; Testing involving biospecific ligand binding methods; Immunological testing
    • G01N33/5005Chemical analysis of biological material, e.g. blood, urine; Testing involving biospecific ligand binding methods; Immunological testing involving human or animal cells
    • G01N33/5008Chemical analysis of biological material, e.g. blood, urine; Testing involving biospecific ligand binding methods; Immunological testing involving human or animal cells for testing or evaluating the effect of chemical or biological compounds, e.g. drugs, cosmetics
    • G01N33/5044Chemical analysis of biological material, e.g. blood, urine; Testing involving biospecific ligand binding methods; Immunological testing involving human or animal cells for testing or evaluating the effect of chemical or biological compounds, e.g. drugs, cosmetics involving specific cell types
    • G01N33/5047Cells of the immune system
    • G01N33/505Cells of the immune system involving T-cells
    • GPHYSICS
    • G01MEASURING; TESTING
    • G01NINVESTIGATING OR ANALYSING MATERIALS BY DETERMINING THEIR CHEMICAL OR PHYSICAL PROPERTIES
    • G01N33/00Investigating or analysing materials by specific methods not covered by groups G01N1/00 - G01N31/00
    • G01N33/48Biological material, e.g. blood, urine; Haemocytometers
    • G01N33/50Chemical analysis of biological material, e.g. blood, urine; Testing involving biospecific ligand binding methods; Immunological testing
    • G01N33/53Immunoassay; Biospecific binding assay; Materials therefor
    • G01N33/569Immunoassay; Biospecific binding assay; Materials therefor for microorganisms, e.g. protozoa, bacteria, viruses
    • G01N33/56966Animal cells
    • G01N33/56977HLA or MHC typing
    • GPHYSICS
    • G01MEASURING; TESTING
    • G01NINVESTIGATING OR ANALYSING MATERIALS BY DETERMINING THEIR CHEMICAL OR PHYSICAL PROPERTIES
    • G01N33/00Investigating or analysing materials by specific methods not covered by groups G01N1/00 - G01N31/00
    • G01N33/48Biological material, e.g. blood, urine; Haemocytometers
    • G01N33/50Chemical analysis of biological material, e.g. blood, urine; Testing involving biospecific ligand binding methods; Immunological testing
    • G01N33/53Immunoassay; Biospecific binding assay; Materials therefor
    • G01N33/574Immunoassay; Biospecific binding assay; Materials therefor for cancer
    • AHUMAN NECESSITIES
    • A61MEDICAL OR VETERINARY SCIENCE; HYGIENE
    • A61KPREPARATIONS FOR MEDICAL, DENTAL OR TOILETRY PURPOSES
    • A61K39/00Medicinal preparations containing antigens or antibodies
    • A61K2039/51Medicinal preparations containing antigens or antibodies comprising whole cells, viruses or DNA/RNA
    • A61K2039/515Animal cells
    • A61K2039/5158Antigen-pulsed cells, e.g. T-cells
    • AHUMAN NECESSITIES
    • A61MEDICAL OR VETERINARY SCIENCE; HYGIENE
    • A61KPREPARATIONS FOR MEDICAL, DENTAL OR TOILETRY PURPOSES
    • A61K2239/00Indexing codes associated with cellular immunotherapy of group A61K39/46
    • A61K2239/46Indexing codes associated with cellular immunotherapy of group A61K39/46 characterised by the cancer treated
    • A61K2239/48Blood cells, e.g. leukemia or lymphoma
    • AHUMAN NECESSITIES
    • A61MEDICAL OR VETERINARY SCIENCE; HYGIENE
    • A61KPREPARATIONS FOR MEDICAL, DENTAL OR TOILETRY PURPOSES
    • A61K38/00Medicinal preparations containing peptides
    • AHUMAN NECESSITIES
    • A61MEDICAL OR VETERINARY SCIENCE; HYGIENE
    • A61KPREPARATIONS FOR MEDICAL, DENTAL OR TOILETRY PURPOSES
    • A61K48/00Medicinal preparations containing genetic material which is inserted into cells of the living body to treat genetic diseases; Gene therapy
    • YGENERAL TAGGING OF NEW TECHNOLOGICAL DEVELOPMENTS; GENERAL TAGGING OF CROSS-SECTIONAL TECHNOLOGIES SPANNING OVER SEVERAL SECTIONS OF THE IPC; TECHNICAL SUBJECTS COVERED BY FORMER USPC CROSS-REFERENCE ART COLLECTIONS [XRACs] AND DIGESTS
    • Y10TECHNICAL SUBJECTS COVERED BY FORMER USPC
    • Y10STECHNICAL SUBJECTS COVERED BY FORMER USPC CROSS-REFERENCE ART COLLECTIONS [XRACs] AND DIGESTS
    • Y10S530/00Chemistry: natural resins or derivatives; peptides or proteins; lignins or reaction products thereof
    • Y10S530/827Proteins from mammals or birds
    • Y10S530/828Cancer

Landscapes

  • Health & Medical Sciences (AREA)
  • Life Sciences & Earth Sciences (AREA)
  • Chemical & Material Sciences (AREA)
  • Immunology (AREA)
  • Engineering & Computer Science (AREA)
  • Medicinal Chemistry (AREA)
  • General Health & Medical Sciences (AREA)
  • Organic Chemistry (AREA)
  • Cell Biology (AREA)
  • Molecular Biology (AREA)
  • Pharmacology & Pharmacy (AREA)
  • Urology & Nephrology (AREA)
  • Animal Behavior & Ethology (AREA)
  • Public Health (AREA)
  • Veterinary Medicine (AREA)
  • Biomedical Technology (AREA)
  • Hematology (AREA)
  • Microbiology (AREA)
  • Bioinformatics & Cheminformatics (AREA)
  • Biochemistry (AREA)
  • Nuclear Medicine, Radiotherapy & Molecular Imaging (AREA)
  • General Chemical & Material Sciences (AREA)
  • Chemical Kinetics & Catalysis (AREA)
  • Physics & Mathematics (AREA)
  • Pathology (AREA)
  • Food Science & Technology (AREA)
  • Biotechnology (AREA)
  • Analytical Chemistry (AREA)
  • General Physics & Mathematics (AREA)
  • Epidemiology (AREA)
  • Mycology (AREA)
  • Oncology (AREA)
  • Toxicology (AREA)
  • Zoology (AREA)
  • Biophysics (AREA)
  • Genetics & Genomics (AREA)
  • Proteomics, Peptides & Aminoacids (AREA)
  • Tropical Medicine & Parasitology (AREA)
  • Virology (AREA)
  • Endocrinology (AREA)

Description

Opis wynalazku
Niniejszy wynalazek dotyczy związanych z nowotworem peptydów mających zdolność do wiązania się z cząsteczką ludzkiego głównego układu zgodności tkankowej (MHC, ang. major histocompatibility), klasy I.
Takie peptydy są stosowane - na przykład - w immunoterapii chorób związanych z nowotworem.
Kiedy komórki nowotworowe są usuwane przez układ odpornościowy, kluczową rolę odgrywa identyfikacja związanych z nowotworem antygenów (TAA, ang. tumor-associated antigens) przez składniki układu odpornościowego. Mechanizm ten jest oparty na fakcie, że istnieją jakościowe i ilościowe różnice pomiędzy komórkami nowotworowymi i komórkami zdrowymi. Aby indukować odpowiedź przeciwnowotworową, komórki nowotworowe muszą wykazywać ekspresję antygenów, które indukują odpowiedź immunologiczną wystarczającą do usunięcia nowotworu.
W szczególności, w odrzucenie nowotworów zaangażowane są cytotoksyczne limfocyty T (w dalszym tekście CTL) wykazujące ekspresję CD8. Aby indukować taką reakcję immunologiczną przez cytotoksyczne limfocyty T, komórkom T muszą być prezentowane obce białka/peptydy. Antygeny są rozpoznawane przez komórki T jako fragmenty peptydów tylko, jeśli są prezentowane przez cząsteczki MHC na powierzchniach komórek. Te cząsteczki MHC („główny układ zgodności tkankowej”) są receptorami peptydów, które zwykle wiążą peptydy wewnątrz komórki i transportują je na powierzchnię komórki. Ten kompleks peptydu i cząsteczki MHC jest rozpoznawany przez komórki T. Ludzkie cząsteczki MHC określane są także jako ludzkie antygeny leukocytów (HLA, ang. human leukocyte antigens).
Istnieją dwie klasy cząsteczek MHC: cząsteczki MHC klasy I, które są obecne na większości komórek posiadających jądro, prezentują peptydy wytworzone w wyniku degradacji białek endogennych. Cząsteczki MHC klasy II są obecne tylko na profesjonalnych komórkach prezentujących antygen (APC, ang. antigen-presenting cells) i prezentują peptydy białek egzogennych, które są pobierane i przetwarzane podczas endocytozy. Kompleksy peptyd/MHC klasy I są rozpoznawane przez CD8-dodatnie cytotoksyczne limfocyty T, kompleksy peptyd/MHC klasy II są rozpoznawane przez pomocnicze komórki T CD4.
W celu indukowania komórkowej odpowiedzi immunologicznej peptyd musi zostać zwią zany z czą steczką MHC. To zdarzenie zależ y od allelu cząsteczki MHC i od sekwencji aminokwasowej peptydu. Peptydy wiążące MHC klasy I, mające - co jest ogólną regułą - długość 8-10 reszt, zawierają dwie konserwowane reszty („kotwiczące”) w swojej sekwencji, które angażują komplementarne kieszenie usytuowane w cząsteczce MHC.
W celu indukowania przez ukł ad odpornościowy efektywnej odpowiedzi CTL skierowanej przeciwko peptydom związanym z nowotworem, peptydy te muszą nie tylko być w stanie wiązać się ze specyficznymi cząsteczkami MHC klasy I ulegającymi ekspresji w komórkach nowotworowych, ale muszą także być w stanie być rozpoznawane przez komórki T posiadające specyficzne receptory komórek T (TCR, ang. T-cell receptor).
Podczas opracowywania szczepionki przeciwnowotworowej głównym celem jest, aby zidentyfikować i scharakteryzować związane z nowotworem antygeny, które są rozpoznawane przez CD8+ CTL.
Antygeny - lub, odpowiednio, ich epitopy - które są rozpoznawane przez specyficzne dla nowotworu cytotoksyczne limfocyty T mogą być cząsteczkami białek wszystkich klas, takimi jak enzymy, receptory, czynniki transkrypcyjne, itp. Inną ważną klasą antygenów związanych z nowotworem są struktury specyficzne dla tkanki, takie jak antygeny rakowe-jądra, które ulegają ekspresji w różnych typach nowotworów i zdrowej tkance jądra.
W celu zidentyfikowania przez limfocyty T biał ek jako antygenów specyficznych dla nowotworu i w celu zastosowania ich w terapii, muszą zostać spełnione pewne wymagania: Antygen musi ulegać ekspresji głównie w komórkach nowotworowych, a nie w zdrowych komórkach lub przynajmniej w mniejszym stopniu niż w nowotworach. Ponadto, po żądane jest, jeś li specyficzny antygen jest obecny nie tylko w jednym rodzaju nowotworu, ale także w innych rodzajach w wysokich stężeniach. Ponadto, istotna jest obecność epitopów w sekwencji aminokwasowej antygenu, ponieważ przypuszcza się, że te peptydy pochodzące od antygenu związanego z nowotworem indukują odpowiedź komórek T, albo in vitro, albo in vivo.
Zatem, TAA stanowią punkt wyjścia dla rozwoju szczepionki przeciwnowotworowej. Sposoby identyfikacji i charakteryzacji TAA są oparte na wykorzystaniu pochodzących od pacjenta CTL lub na wytworzeniu różnicowych profili transkrypcji pomiędzy nowotworami a zdrową tkanką.
PL 206 306 B1
Identyfikacja genów, które ulegają nadekspresji w tkankach nowotworowych lub które selektywnie ulegają ekspresji w takich tkankach, nie zapewnia dokładnej informacji o wykorzystaniu antygenów powstałych po transkrypcji tych genów w terapii immunologicznej. Oparte jest to na fakcie, że tylko kilka epitopów z tych antygenów jest odpowiednich do takiego wykorzystania, ponieważ odpowiedź komórek T jest indukowana - poprzez prezentację MHC - tylko przez epitopy antygenów, a nie przez antygeny jako całość. Zatem, ważne jest, aby wybrać te peptydy z białek ulegających nadekspresji lub selektywnej ekspresji, które są prezentowane przez cząsteczki MHC, tym samym tworząc punkty ataku dla specyficznego rozpoznania nowotworu przez cytotoksyczne limfocyty T.
W świetle powyż szych faktów, celem niniejszego wynalazku jest dostarczenie przynajmniej jednej nowej sekwencji aminokwasowej takiego peptydu, który może wiązać się z cząsteczką ludzkiego głównego układu zgodności tkankowej (MHC) klasy I.
Ten cel zostaje osiągnięty, według wynalazku, przez dostarczenie związanego z nowotworem peptydu zawierającego sekwencję aminokwasową SEK ID NR 1, która jest wybrana z grupy składającej się z SEK ID NR 1 do SEK ID NR 79 załączonego protokołu sekwencji, przy czym ten peptyd ma zdolność do wiązania się z cząsteczką ludzkiego głównego układu zgodności tkankowej (MHC) klasy I.
Cel postawiony przed wynalazkiem zostaje całkowicie osiągnięty w taki sposób.
Rozumie się, że peptydy zidentyfikowane w nowotworze mogą być syntetyzowane lub ulegać ekspresji w komórkach w celu otrzymania większych ilości i w celu wykorzystania ich do celów opisanych poniżej.
Wynalazcy byli w stanie zidentyfikować w tkance nowotworowej wyżej wspomniane peptydy jako specyficzne ligandy cząsteczek MHC klasy I. W związku z tym, określeniem „związane z nowotworem”, określa się tutaj peptydy, które zostały wyizolowane i zidentyfikowane z substancji nowotworowej. Peptydy te - prezentowane na samoistnych (pierwotnych) nowotworach - są przedmiotem przetwarzania antygenu w komórce nowotworowej.
W terapii raka można zastosować specyficzne ligandy, na przykład, aby indukować odpowiedź immunologiczną skierowaną przeciwko komórkom nowotworowym, które wykazują ekspresję odpowiadających im antygenów, od których pochodzą peptydy.
Z jednej strony, taką odpowiedź immunologiczną, w kategoriach indukcji CTL, można osiągnąć in vivo. W tym celu peptyd podaje się - na przykład w postaci kompozycji farmaceutycznej - pacjentowi, który cierpi na chorobę nowotworową związaną z TAA.
Z drugiej strony, odpowiedź CTL przeciwko nowotworowi wykazującemu ekspresję antygenu, od którego pochodzą peptydy, można indukować ex vivo. W tym celu komórki prekursorowe CTL inkubuje się razem z komórkami prezentującymi antygen i peptydami. CTL w ten sposób stymulowane następnie hoduje się i te aktywowane CTL podaje się pacjentowi.
Dalszą możliwością jest przyłączenie peptydów ex vivo do APC i podanie tych naładowanych APC pacjentowi, który w tkance nowotworowej wykazuje ekspresję antygenu, od którego pochodzi peptyd. APC mogą, z kolei, prezentować peptyd CTL in vivo i aktywować je.
Peptydy według wynalazku można ponadto wykorzystać jako odczynniki diagnostyczne.
W ten sposób peptydy moż na zastosować w celu dowiedzenia się , czy w populacji CTL istnieją CTL specyficznie skierowane przeciwko peptydowi lub czy CTL są indukowane w terapii.
Ponadto, przy użyciu peptydu można testować zwiększenie się liczby komórek prekursorowych T, które wykazują reaktywność przeciwko określonemu peptydowi.
Dodatkowo, peptyd można zastosować jako znacznik do oszacowania przebiegu choroby nowotworu wykazującego ekspresję antygenu, od którego pochodzi peptyd.
W załączonej Tabeli 1 wymienione są zidentyfikowane peptydy. Są one ułoż one według odpowiednich typów HLA, z którymi się wiążą. Ponadto, w tabeli peptydy są ułożone według białek, od których pochodzi peptyd, i według odpowiedniej pozycji peptydu w odpowiadającym mu białku. W tym celu zostały zachowane angielskie oznaczenia białek, aby uniknąć mylących tłumaczeń. Ponadto, przytoczono numery ACC, które są stosowane w banku genów „Narodowego Centrum Informacji Biotechnologicznej” Narodowego Instytutu Zdrowia (zobacz http://www.ncbi.nlm.nih.gov).
Wynalazcy byli w stanie wyizolować peptydy (lub ligandy) z raków komórek nerkowych dwóch pacjentów, RCC01 i RCC13. W tym celu wyizolowano 68 ligandów z tkanki nowotworowej pacjenta RCC01 i 13 ligandów z tkanki nowotworowej pacjenta RCC13. Dwa z ligandów zidentyfikowanych u obydwu pacjentów był y identyczne. Był y to peptydy mają ce sekwencję ID NR 1 i 3 (YVDPVITSI protoonkogenu met (C-met) i ALLNIKVKL keratyny 18).
PL 206 306 B1
Można było zidentyfikować 79 ligandów z nowotworów pacjentów, z których 30 było związanych z podtypami HLA HLA-A*02, 13 było związanych z podtypami HLA-A*68, 34 z HLA-B*18 lub HLA-BM*44 i 2 z HLA*24.
Ligandy HLA-A*02 wszystkie wykazywały specyficzny dla allelu motyw peptydowy: (leucyna/walina, izowalina, alanina lub metionina w pozycji 2; leucyna/walina, izowalina lub alanina na C-końcu).
Niektóre z ligandów pochodziły z powszechnie ulegających ekspresji tak zwanych genów podstawowego metabolizmu, które ulegają ekspresji w równej mierze w większości tkanek, ale ekspresja wielu zmienia się w związku z nowotworem.
Peptyd mający sekwencję ID NR 1 YVDPVITSI, na przykład, uważany jest za ligand, który, w szczególnoś ci, jest związany z nowotworami i który pochodzi od protoonkogenu met (c-met) (pozycje 654-662). Peptydy mające sekwencję ID NR 2, 22 i 23 pochodzą od adypofiliny (określanej także jako białko „związane z różnicowaniem się tkanki tłuszczowej”) i obejmują pozycje 129-137, 62-71 i 349-358 w tym białku, przy czym dwie ostatnie znajdują się pośród peptydów prezentowanych przez HLA-A*68. Ligand mający sekwencję ID NR 3 jest ligandem, który pochodzi od keratyny 18 i jest usytuowany w pozycji 365-373.
Większa część ligandów zawierała aminokwas kwas glutaminowy (E) w pozycji 2, który jest aminokwasem kotwiczącym podtypu HLA-BM4. W ten sposób można zidentyfikować peptydy, które pochodzą od białek, które we wcześniejszych doświadczeniach okazały się być immunogenne, na przykład peptyd mający sekwencję ID NR 5, który pochodzi od białka aneksyny II (pozycja w aneksynie II: 55-63). Białko to okazało się być immunogenne pod względem cząsteczek MHC klasy II u pacjentów z czerniakiem (zobacz Heinzel i wsp., The self peptide annexin II (208-223) presented by dendrytic cells sentisizes autologous CD4+ T-lymphocytes to recognize melanoma cells, 2001, Cancer Immunol. Immunother. 49: 671-678).
Ponadto, można by zidentyfikować niektóre peptydy, które pochodzą od białek, które, w szczególności, ulegają nadekspresji w tkance nowotworowej. Zatem, można by zidentyfikować fragmenty wimentyny (EEIAFLKKL, pozycja 229-237) i kaldesmonu (DEAAFLERL, pozycja 92-100). Young i wsp., Expression profiling of renal epithelial neoplasms: a method for tumor classification and discovery of diagnostic molecular markers, 2001, Am. J. Pathol., 158: 1639-1651) ujawnili, że te białka ulegały nadekspresji w tkankach raka komórek nerkowych.
Wynalazcy byli ponadto w stanie - między innymi - zidentyfikować ligandy, które pochodziły od ets-1 (NEFSLKGVDF, pozycja 86-95), alfa-kateiny (NEQDLGIQY, pozycja 169-177) i galektyny 2 (SEVKFTVTF, pozycja 80-88).
Wynalazcy ponadto wyizolowali fragment YYMIGEQKF (sekwencja ID NR 79), który pochodzi od enzymu nikotynamido-N-metylotransferazy (pozycja 203-211). Takahashi i wsp., Gene expression profiling of elear celi renal celi carcinoma: gene identification and prognostic classification, 2001, Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 98: 9754-9749, ujawnili, że ten enzym ulegał nadekspresji w raku komórek nerkowych.
Nieoczekiwanie, wynalazcy byli w stanie wykryć cytotoksyczne limfocyty T specyficzne dla jednego ze zidentyfikowanych peptydów we krwi dawcy. Zatem, możliwe jest indukowanie odpowiedzi CTL specyficznej przeciwko nowotworom.
Wynalazcy byli w stanie pokazać we własnych doświadczeniach, że poprzez zastosowanie dwóch przykładowo wybranych peptydów można wytworzyć in vivo cytotoksyczne limfocyty T (CTL), które były specyficzne dla peptydów mających sekwencję ID NR 1 (fragment protoonkogenu c-met lub peptyd c-met) lub specyficzne dla peptydu mającego sekwencję ID NR 2 (fragment adypofiliny lub peptyd adypofilinowy). Te CTL były w stanie specyficznie zabijać komórki nowotworowe, które wykazywały ekspresję odpowiednich białek i które pochodziły od różnych linii komórek nowotworowych różnych pacjentów. Wynalazcy ponadto mogli pokazać, że przez wspomniane CTL mogły ulec lizie, na przykład, komórki dendrytyczne, do których zostały wcześniej przyłączone (naniesione) odpowiednie peptydy. Wynalazcy pokazali tymi doświadczeniami, że ludzkie komórki T można aktywować in vitro poprzez zastosowanie peptydów według wynalazku jako epitopów. Wynalazcy mogli nie tylko pokazać, że CTL, które otrzymano z monojądrzastych komórek krwi obwodowej (PBMNC, ang. peripheral blood mononuclear cells) pacjenta i które były specyficzne dla pewnego peptydu, były w stanie zabijać komórki tego samego rodzaju nowotworu u innego pacjenta. Wynalazcy ponadto pokazali, że nawet komórki innych rodzajów nowotworów mogły ulec lizie przez te CTL.
PL 206 306 B1
W korzystnym wykonaniu, do stymulacji odpowiedzi immunologicznej można zastosować, także, peptydy, które obejmują sekwencję SEK ID NR 1, i w których sekwencji przynajmniej jeden aminokwas można zastąpić innym aminokwasem o podobnych właściwościach chemicznych.
Odnośnie odpowiednich podtypów MHC, są to, na przykład, aminokwasy kotwiczące, które można zastąpić aminokwasem o podobnych właściwościach chemicznych. Na przykład, w peptydach, które są związane z podtypem MHC HLA-A*02, leucynę w pozycji 2 można zastąpić izoleucyną, waliną lub metionina i vice versa, a leucynę na C-końcu waliną, izoleucyną i alaniną, które wszystkie zawierają niepolarne łańcuchy boczne.
Ponadto, możliwe jest zastosowanie peptydów mających sekwencję ID NR 1, która obejmuje przynajmniej jeden dodatkowy aminokwas na N- lub C-końcu, lub z sekwencji której można przynajmniej jeden aminokwas usunąć.
Ponadto, można zastosować peptydy mające sekwencję ID NR 1, która obejmuje przynajmniej jeden aminokwas chemicznie zmodyfikowany.
Zmieniający(e) się aminokwas(y) jest (są) wybrany(e) w ten sposób, że zmiana nie wpływa na immunogeniczność peptydu, to znaczy peptyd wciąż wykazuje podobne powinowactwo wiązania się z czą steczki MHC i zdolność do stymulowania komórek T.
Według wynalazku peptyd można zastosować do leczenia chorób nowotworowych i/lub chorób gruczolakowatych.
Choroby nowotworowe, które mają być leczone, obejmują, na przykład, raka nerek, piersi, trzustki, żołądka, jąder i/lub skóry. Lista chorób nowotworowych ma być jedynie przykładem i nie powinna ograniczać zakresu zastosowania.
Wynalazcy byli w stanie pokazać, we własnych doświadczeniach, że peptydy według wynalazku są odpowiednie do takiego zastosowania. Zatem, pokazano, że przez specyficznie wytworzone CTL, które były specyficzne dla pewnych peptydów, mogą być skutecznie i selektywnie zabijane komórki nowotworowe.
Do zastosowania antygenów związanych z nowotworem w szczepionce przeciwnowotworowej jest, co jest regułą ogólną, kilka możliwych postaci aplikacji. Tighe i wsp., 1998, Gene vaccination: plasmid DNA is more than just a blueprint, Immunol. Today 19(2):89-97, pokazali, że antygen można podawać albo jako białko rekombinowane z odpowiednimi adiuwantami lub systemami nośników, albo - w wektorach plazmidowych - jako cDNA kodują cy antygen. W tych drugich przypadkach, aby indukować odpowiedź immunologiczną, antygen musi być przetworzony i prezentowany przez komórki prezentujące antygen (APC) w organizmie pacjenta.
Melief i wsp., 1996, Peptide-based cancer vaccines, Curr. Opin. Immunol. 8:651-657, pokazali dalszą możliwość, tj. zastosowanie syntetycznych peptydów jako szczepionki.
W korzystnym wykonaniu peptyd moż na zastosować z dodatkiem adiuwantów lub sam.
Jako adiuwant można zastosować na przykład czynnik stymulujący tworzenie się kolonii granulocytów i makrofagów (GM-CSF, ang. granulocyte-macrophage-colony-stimulating-factor).
Dalszymi przykładami takich adiuwantów są wodorotlenek glinu, emulsje z olei mineralnych, takie jak adiuwanty Freunda, saponiny i związki silikonowe.
Zastosowanie adiuwantów jest korzystne, ponieważ można zwiększyć odpowiedź immunologiczną indukowaną przez peptyd i/lub można stabilizować peptyd.
W innym korzystnym wykonaniu podaje się peptyd zwią zany z komórką prezentują c ą antygen.
Ten etap jest korzystny, ponieważ peptydy można prezentować układowi odpornościowemu, w szczególnoś ci cytotoksycznym limfocytom T (CTL). W ten sposób CTL mogą identyfikować i specyficznie zabijać komórki nowotworowe. Na przykład, komórki dendrytyczne, monocyty lub limfocyty B są odpowiednie do tego celu jako komórki prezentujące antygen.
W tym celu do komórek, na przykł ad, przyłącza się ex vivo peptydy. Z drugiej strony, komórki można transfekować przy użyciu DNA lub odpowiadającego mu RNA kodującego peptydy w tym celu, aby peptydy ulegały ekspresji na komórkach.
Wynalazcy byli w stanie pokazać, we własnych doświadczeniach, że do komórek dendrytycznych (DC) można by przyłączyć specyficzne peptydy i że te naładowane komórki dendrytyczne aktywowały specyficzne dla peptydu CTL. To oznacza, że układ odpornościowy można stymulować w celu wytworzenia CTL skierowanych przeciwko nowotworom, które wykazują ekspresję odpowiednich peptydów.
PL 206 306 B1
Komórki prezentujące antygen niosące peptyd można zastosować albo w sposób bezpośredni, albo można je aktywować przed użyciem białkiem szoku cieplnego gp96. To białko szoku cieplnego indukuje ekspresję cząsteczek MHC klasy I i współstymuluje cząsteczki takie jak B7 i, w dodatku, stymuluje wytwarzanie cytokin. W ten sposób indukcja odpowiedzi immunologicznych jest razem wziąwszy wzmocniona.
W innym korzystnym wykonaniu peptydy stosuje się w celu znakowania leukocytów, w szczególności limfocytów T.
To zastosowanie jest korzystne, jeśli stosuje się peptydy w celu wykrycia, w populacji CTL, CTL specyficznie skierowanych przeciwko peptydom.
Peptyd można dalej zastosować jako znacznik do oszacowania przebiegu terapii choroby nowotworowej.
Peptyd można także zastosować do monitorowania terapii w innych immunizacjach lub terapiach. W ten sposób peptyd można nie tylko zastosować w sposób terapeutyczny, ale także w sposób diagnostyczny.
W dalszym wykonaniu stosuje się peptydy do wytworzenia przeciwciał a.
Przeciwciała poliklonalne można otrzymać, w ogólny sposób, przez immunizację zwierząt z zastosowaniem wstrzyknię cia peptydów i następującego później oczyszczania immunoglobuliny.
Przeciwciała monoklonalne można wytworzyć według standardowych protokołów, na przykład, jak to opisano w Methods Enzymol. (1986), 121, Hybridoma technology and monoclonal antibodies.
W dalszym aspekcie wynalazek dotyczy kompozycji farmaceutycznej zawierającej jeden lub więcej peptydów.
Tę kompozycję można na przykład podawać pozajelitowe na przykład, podskórnie, doskórnie lub domięśniowo, lub można ją podawać doustnie. W tym celu peptydy rozpuszcza się lub zawiesza w farmaceutycznie akceptowanym no ś niku, korzystnie wodnym no ś niku. Kompozycja moż e ponadto zawierać dodatki, na przykład bufory, środki wiążące, rozcieńczalniki itp.
Peptydy można także podawać razem z substancjami immunostymulującymi, na przykład cytokinami. Wyczerpujący opis dodatków, które można zastosować w kompozycji tego rodzaju, jest podany, na przykład, w A. Kibbe, Handbook of Pharmaceutical Excipients, wyd. trzecie, 2000, American Pharmaceutical Association i w czasopismach farmaceutycznych.
Kompozycję można zastosować do zapobiegania, profilaktyki i/lub terapii chorób nowotworowych i/lub chorób gruczolakowatych.
Kompozycję farmaceutyczną zawierającą peptyd mający sekwencję ID NR 1 podaje się pacjentowi, który cierpi na chorobę nowotworową, z którą jest związany odpowiedni peptyd lub antygen. Tym samym można indukować odpowiedź immunologiczną specyficzną dla nowotworu na podstawie CTL specyficznych dla nowotworu.
Ilością peptydu lub peptydów obecnych w kompozycji farmaceutycznej jest terapeutycznie skuteczna ilość. W związku z tym, peptydy zawarte w kompozycji mogą wiązać się z przynajmniej dwoma różnymi typami HLA.
Niniejszy wynalazek dotyczy, w dalszym aspekcie, cząsteczek kwasów nukleinowych kodujących peptydy o sekwencji ID NR 1.
Cząsteczki kwasów nukleinowych mogą stanowić cząsteczki DNA lub RNA i można je również zastosować do terapii immunologicznej raka. Tym samym peptyd ulegający ekspresji przez cząsteczkę kwasu nukleinowego indukuje odpowiedź immunologiczną przeciwko komórkom nowotworowym, które wykazują ekspresję peptydu.
Według wynalazku cząsteczki kwasu nukleinowego mogą być dostarczone na wektorze.
Wynalazek ponadto dotyczy komórki zmodyfikowanej genetycznie przy użyciu cząsteczki kwasu nukleinowego tak, aby komórka wytwarzała peptyd mający sekwencję ID NR 1.
W tym celu komórki transfekuje się DNA lub odpowiadają cym mu RNA kodują cym peptydy, przez co komórki wykazują ekspresję peptydów na powierzchni komórkowej. W tym celu, jako komórki prezentujące antygen odpowiednie są na przykład komórki dendrytyczne, monocyty lub limfocyty B.
Zrozumiały będzie fakt, że indywidua wymienione powyżej i indywidua, które będą jeszcze wyjaśnione poniżej, można zastosować nie tylko w tych kombinacjach, które są w każdym wypadku wyszczególnione, ale także w innych kombinacjach lub same bez wykraczania poza zakres niniejszego wynalazku.
PL 206 306 B1
Wykonania według wynalazku są przedstawione i wyjaśnione na poniższych rysunkach.
Fig. 1 pokazuje wykrywanie limfocytów T CD8+ specyficznych dla keratyny 18;
Fig. 2a-d pokazują indukcję odpowiedzi CTL in vitro, specyficznych dla peptydu c-Met (SEK ID NR 1), Fig. 2a+b, lub peptydu adypofiliny (SEK ID NR 2), Fig. 2c+d;
Fig. 3a-f pokazują specyficzną dla antygenu lizę linii komórek nowotworowych, wykazujących ekspresję c-Met lub adypofiliny, za pośrednictwem peptydu c-Met (SEK ID NR 1), Fig. 3a-d, lub peptydu adypofiliny (SEK ID NR 2), Fig. 3e-f, które to peptydy indukują CTL;
Fig. 4a-c pokazują oznaczenia hamowania lizy w znakowanych 51Cr komórkach nowotworowych i nieznakowanych komórkach, do których dodano T2, za pośrednictwem peptydu c-Met (SEK ID NR 1), Fig. 4a+b, lub peptydu adypofiliny (SEK ID NR 2), Fig. 4c, które to peptydy indukują CTL;
Fig. 5a+b pokazują lizę autologicznej komórki dendrytycznej transfekowanej nowotworowym RNA za pośrednictwem peptydu c-Met (SEK ID NR 1), Fig. 5a, lub peptydu adypofiliny (SEK ID NR 2), Fig. 5b, które to peptydy indukują CTL;
Fig. 6 pokazuje, że autologiczne CTL specyficzne dla adypofiliny indukowane in vitro rozpoznają autologiczne komórki nowotworowe pacjenta z przewlekłą białaczką limfatyczną, ale nie komórki autologiczne dendrytyczne lub B.
P r z y k ł a d 1
1.1 Próbki od pacjentów
Próbki od pacjentów mających histologicznie potwierdzonego raka komórek nerek uzyskano z oddziału urologicznego, Uniwersytetu w Tiibingen. Obydwaj pacjenci nie byli poddani terapii przedoperacyjnej. Pacjent nr 1 (poniżej określany RCC01) posiadał następujące typy HLA: HLA-A*02 A*68 B*18 B*44; pacjent nr 2 (poniżej określany RCC13) HLA-A*02 A*24 B*07 B*40.
1.2 Izolacja peptydów związanych z MHC klasy I
Gwałtownie zamrożone próbki nowotworów przetwarzano, jak to opisano w Schirle, M. i wsp., Identification of tumor-associated MHC-class I ligands by a novel T cell-independent approach, 2000, European Journal of Immunology, 30:2216-2225. Peptydy izolowano zgodnie ze standardowymi protokołami przy użyciu przeciwciała monoklonalnego W6/32 specyficznego dla HLA klasy I lub przeciwciała monoklonalnego BB7.2 specyficznego dla HLA-A2. Wytwarzanie i wykorzystanie tych przeciwciał jest opisane przez Barnstable'a, C.J. i wsp., Production of monoclonal antibodies to group A erythrocytes, HLA and other human celi surface antigens - New Tools for genetic analysis, 1978, Celi, 14:9-20 oraz Parhama, P. & Brodsky'ego, F.M., Partial purification and some properties of BB7.2. A cytotoxic monoclonal antibody with specificity for HLA-A2 and a variant of HLA-A28, 1981, Hum. Immunol., 3:277-299.
1.3 Spektrometria masowa
Peptydy z tkanki nowotworowej pacjenta RCC01 wydzielono przy użyciu HPLC z odwróconymi fazami (SMART-system, μRPC C2/C18 SC 2.1/19, Amersham Pharmacia Biotech), a frakcje analizowano przy użyciu nanoESI MS. W tym celu postępowano, jak to opisano w Schirle, M. i wsp., Identification of tumor-associated MHC class I ligands by a novel T cell-independent approach, 2000, European Journal of Immunology, 30:2216-2225.
Peptydy z tkanki nowotworowej pacjenta RCC13 identyfikowano przy użyciu współbieżnej kapilarnej LC-MS, jak to wspomniano powyżej, z małymi modyfikacjami: Naniesiono objętości próbek około 100 gl, odsolone je i wstępnie zatężono na μ-prekolumnie 300 μm * 5 mm C18 (LC packings). Pompka wstrzykująca (PHD 2000, Harvard Apparatus, Inc.) wyposażona w gazoszczelną strzykawkę 100 gl (1710 RNR, Hamilton), dostarczała rozpuszczalnik i próbkę z prędkością 2 gl/min. W celu oddzielenia peptydu podłączono kolumnę wstępnie zatężającą do kolumny 75 gm * 250 mm C-18 (LC packings). Następnie zastosowano gradient dwuskładnikowy 25% - 60% B w ciągu 70 min, stosując prędkość przepływu 12 gl/min, zmniejszoną do około 300 gl/min na prekolumnie, przy użyciu części TEE (ZT1C, Valco) i kolumny 300 gm * 150 mm C-18.
Zawsze dodatkowo włączano pusty przebieg, aby upewnić się, czy układ jest wolny od pozostałości peptydów. Przeprowadzono współbieżną fragmentację, jak to opisano, a fragment widma analizowano ręcznie. Przeszukiwanie baz danych (NCBInr, EST) wykonano przy użyciu MASCOT (http://www.matrixscience.com).
1.4 Identyfikacja 77 ligandów MHC klasy I z tkanek nowotworowych pacjenta RCC01
W załączonej Tabeli 1 wymienione są ligandy, które były związane z HLA-A*02, HLA-A*68, HLA-B*18 lub HLA-BM*44. Peptydy, które wiążą się z HLA-A*02, odzwierciedlały specyficzny dla allelu motyw peptydowy: W pozycji 2 leucyna, walina, izoleucyną, alanina lub metionina, a na C-końcu
PL 206 306 B1 leucyna, walina, izoleucyną lub alanina. Większość ligandów pochodziła od tak zwanych białek metabolizmu podstawowego, ale można było także wykryć ligandy od białek o opisanych związkach z nowotworem.
Ligandy HLA-A*68 zidentyfikowano poprzez ich aminokwas kotwiczący treoninę, izoleucynę, walinę, alaninę lub leucynę w pozycji 2 i argininę lub lizynę na C-końcu. To wskazywało na podtyp HLA-A*6801. Pośród peptydów prezentowanych przez HLA-A*68 znaleziono dwa inne ligandy od adypofiliny, MTSALPEIQK i MAGDIYSVFR, a ponadto ETIPLTAEKL pochodzący od związanej z nowotworem cykliny D1. Peptyd TIVNILTNR pochodzi od aneksyny II, które to białko udowodniono, że jest immunogenne w powiązaniu z MHC klasy II u pacjentów z czerniakiem (zobacz Heinzel i wsp., The self peptide annexin II (208-223) presented by dendritic cells sentisizes autologous CD4+T-lymphocytes to recognize melanoma cells, 2001, Cancer Immunol. Immunother. 49:671-678). Dalsze ligandy niosły kwas glutaminowy w pozycji 2, który jest aminokwasem kotwiczącym podtypu HLABM*44. Ponieważ motyw peptydowy HLA-B*18 jest nieznany, rozróżnienie pomiędzy Ugandami tych dwóch cząsteczek HLA-B nie było możliwe.
1.5 Ligandy MHC klasy I z tkanki nowotworowej pacjenta RCC13
W tej tkance nowotworowej także można było zidentyfikować te same ligandy, które zostały zidentyfikowane u pacjenta RCC01 i które pochodziły od protoonkogenu met (c-Met) i keratyny 18: peptydy mające sekwencję ID NR 1 i 3. Dodatkowo, można było uzyskać z tej tkanki nowotworowej dalsze ligandy: Można było zidentyfikować ligand, który pochodzi od nikotynamido-N-metylotransferazy (NNMT); ten gen ulega nadekspresji w ponad 95% wszystkich raków nerek. Ponadto, niektóre inne ligandy pokrywają się z repertuarem peptydów z RCC01.
1.6 Wykrywanie specyficznych dla keratyny 18 komórek T w repertuarze zdrowych komórek T CD8+
Monojądrzaste komórki krwi obwodowej od zdrowych pacjentów wybarwiono tetramerami HLA-A*0201, które fałdowały się z peptydami adypofiliny, keratyny 18 lub protoonkogenu met (c-Met): W celu wytworzenia tetramerów fałdowano in vitro rekombinowane cząsteczki HLA-A*0201 z peptydami SVASTITGV (SEK ID NR 2, adypofilina), ALLNIKVKL (SEK ID NR 3, keratyna 18) lub YVDPVITSI (SEK ID NR 1, protoonkogen met, c-Met), oczyszczonymi przy użyciu filtracji na żelu, biotynylowanymi i zmieszanymi ze streptawidyną w celu połączenia monomerów.
Nieoczekiwanie, w czterech z 22 zdrowych osobników odkryto znaczącą populację limfocytów T CD8+ specyficznych dla keratyny 18. Na Fig. 1 pokazane są wyniki podwójnego barwienia w postaci wykresów punktowych, przy czym w środkowym rzędzie pokazane są wyniki barwienia keratyną 18. Pomiędzy 0,02 a 0,2% CD8+-dodatnich komórek T było specyficznych dla keratyny 18. Jak można zobaczyć w niższym rzędzie wykresu punktowego, wiązanie tetrameru keratyny 18 było specyficzne.
P r z y k ł a d 2
W celu analizy prezentowania peptydów o SEK ID NR 1 (YVDPVITSI) (fragment peptydu protoonkogenu c-Met) i SEK ID NR 2 (fragment peptydu adypofiliny) przez komórki nowotworowe i ich rozpoznawania przez CTL, indukowano in vitro CTL, które były specyficzne dla peptydu adypofiliny (SEK ID NR 2). W tym celu zastosowano komórki dendrytyczne (DC, ang. dendritic cells) pochodzące od zdrowych dawców HLA-A*02-dodatnich.
2.1 Wytwarzanie DC
Monojądrzaste komórki krwi obwodowej (PBMNC) izolowano przy użyciu wirowania w gradientach gę stości Ficoll/Paque (Biochrom, Berlin, Niemcy) heparynizowanej krwi uzyskanej z preparatów górnej warstwy skrzepu krwi zdrowych ochotników z banku krwi Uniwersytetu w Tubingen. Komórki wysiano (1 x 107 komórek/3 ml na studzienkę) w 6-studzienkowych płytkach (Falcon, Heidelberg, Niemcy) w pożywce RP10 (RPMI 1640 z dodatkiem 10% inaktywowanej ogrzewaniem cielęcej surowicy płodowej i antybiotyków). Po 2 godzinach inkubacji w 37°C i 5% CO2, usunięto komórki nieprzylegające, a przylegające monocyty krwi hodowano w pożywce RP10 z dodatkiem następujących cytokin: ludzkiego rekombinowanego GM-CSF (czynnik stymulujący tworzenie się kolonii granulocytów i makrofagów; Leukomax, Novartis; 100 ng/ml), interleukiny IL-4 (R&D Systems, Wiesbaden, Niemcy, 1000 lU/ml) i TNF-α (czynnika α martwicy nowotworów) (R&D Systems, Wiesbaden, Niemcy, 10 ng/ml).
2.2 Synteza peptydów
Przykładowo, dwa peptydy wiążące się z HLA-A*02 (c-Met (SEK ID NR 1, YVDPVITSI) lub adypofiliny (SEK ID NR 2, SVASTITGV), które zidentyfikowano, jak to opisano powyżej) zsyntetyzowano przy użyciu standardowych technik chemicznych F-moc w urządzeniu do syntezy peptydów (432A,
PL 206 306 B1
Applied Biosystems, Weiterstadt, Niemcy) i analizowano przy użyciu HPLC z odwróconymi fazami oraz spektrometrii masowej. W ten sposób wytworzono wystarczające ilości zidentyfikowanych peptydów.
2.3 Indukcja odpowiedzi CTL specyficznej dla antygenu przy użyciu ograniczonych do HLA-A*02 syntetycznych peptydów
W celu indukcji CTL do otrzymanych w etapie 2.1 DC (5 x 105) dodano peptydy uzyskane w etapie 2.2 o SEK ID NR 1 lub SEK ID NR 2, każdy w stężeniu 50 μg/ml, na 2 godziny, przemyto i inkubowano z 2,5 * 106 autologicznych PBMNC w pożywce RP10.
Po 7 dniach hodowli komórki ponownie stymulowano autologicznymi PBMNC z dodanymi peptydami. W tym celu dodano 1 ng/ml ludzkiej rekombinowanej interleukiny IL-2 (R&D Systems) w dniu 1, 3 i 5. Aktywność cytolityczną w ten sposób stymulowanych CTL analizowano w dniu 5 po ostatniej ponownej stymulacji przy użyciu standardowego oznaczenia uwalniania 51Cr (zobacz poniżej, pod 2.4: oznaczenie CTL).
2.4 Oznaczenie CTL
W oznaczeniu CTL jako komórki docelowe stosowano komórki nowotworowe, komórki różnych linii komórkowych, do których dodano peptyd, i autologiczne DC. Do komórek, do których dodano peptyd, dodano 50 μg/ml peptydu (SEK ID NR 1 lub SEK ID NR 2) na 2 godziny. Wszystkie komórki docelowe wyznakowano chromianem sodu [51Cr] w RP10 (RPMI 1640 z dodatkiem 10% inaktywowanej ogrzewaniem cielęcej surowicy i antybiotyków) przez 1 godzinę w 37°C. Następnie, przeniesiono 104 komórek/studzienkę na 96-studzienkową okrągłodenną płytkę. Dodano różne liczby CTL tak, aby otrzymać końcową objętość 200 μl i inkubowano przez 4 godziny w 37°C. Na końcu oznaczeń zebrano supernatanty (50 μl/studzienkę) i policzono w liczniku płytkowym promieniowania beta. Procent specyficznej lizy obliczono jako: 100 x (uwalnianie w doświadczeniu - spontaniczne uwalnianie/maksymalne uwalnianie - spontaniczne uwalnianie). Spontaniczne i maksymalne uwalnianie określono w obecności, odpowiednio, albo pożywki, albo 2% Triton X-100.
2.5 Wyniki indukcji CTL
a) Aktywność cytotoksyczna CTL przeciwko DC, do których dodano peptyd
Na Fig. 2 pokazane są wyniki oznaczania uwalniania 51Cr (zobacz pod 2.4) w odniesieniu do aktywności cytotoksycznej indukowanych CTL (zobacz pod 2.3) przeciwko komórkom T2 lub DC. Linia komórkowa T2 jest HLA-A*02-dodatnia i ma niedobór TAP (przenośnika związanego z obróbką antygenu, ang. transporter associated with antigen processing); (przenośnik TAP-peptyd transportuje fragmenty peptydu antygenu białkowego z cytozolu do siateczki wewnątrzplazmatycznej, gdzie wiążą się one z cząsteczkami MHC).
Na Fig. 2a i 2b pokazana jest aktywność cytotoksyczna CTL indukowanych peptydem o SEK ID NR 1 przeciwko komórkom T2 i DC, do obydwóch typów komórek wcześniej dodano peptydu (c-Met) o SEK ID NR 1 (wypełnione kwadraty) lub peptydu kontrolnego (surwiwiny (= „Sv”; ELTLGEFLKL; SEK ID NR 80) lub HIV (ILKEPVHGV; peptyd odwrotnej transkryptazy Pol. HIV-1, pozycje 476-484; SEK ID NR 81). Na Fig. 2c i 2d pokazana jest aktywność cytotoksyczna CTL indukowanych peptydem o SEK ID NR 2 przeciwko komórkom T2 lub DC, do których wcześniej dodano peptyd (adypofiliny) o SEK ID NR 2.
Specyficzna liza, którą pokazano w uwalnianiu 51Cr, jest przedstawiona na Fig. 2a - 2d, jak również na diagramach lizy CTL na Fig. 3-5, względem różnych stosunków komórek efektorowych (CTL) do docelowych (znakowanych 51Cr komórek, które mają ulec lizie).
Jak można zobaczyć na Fig. 2a - 2d, można było pokazać specyficzne dla antygenu zabijanie komórek przy użyciu linii komórkowej CTL, która została wytworzona po 2-tygodniowej ponownej stymulacji: Przy zwiększaniu ilości CTL lizie ulegały tylko komórki, które prezentowały albo peptyd c-Met o SEK ID NR 1 (Fig. 2a i 2b) lub peptyd adypofiliny o SEK ID NR 2 (Fig. 2c i 2d) (zobacz, odpowiednio, na Fig. 2a - 2d krzywe z wypełnionymi kwadratami); podczas gdy komórki kontrolne, do których dodano peptydy kontrolne, nie ulegały lizie (krzywe z pustymi kwadratami). Tym samym można było przedstawić specyficzność aktywności cytotoksycznej.
b) Aktywność cytotoksyczna CTL przeciwko nowotworowym liniom komórkowym
Następnie testowano, znów przy użyciu standardowych oznaczeń uwalniania 51Cr w nowotworach, czy CTL specyficzne dla peptydu c-Met o SEK ID NR 1 lub dla peptydu adypofiliny o SEK ID NR 2 rozpoznawały i przeprowadzały lizę komórek nowotworowych, które w sposób endogenny wykazują ekspresję protoonkogenu c-Met lub adypofiliny.
W tym celu zastosowano następujące linie komórkowe, znakowane 51Cr, HLA-A*02-dodatnie: HCT 116 (rak okrężnicy; uzyskana od prof. G. Pawelca, Tiibingen, Niemcy), A 498, MZ 1257
PL 206 306 B1 i MZ 1774 (rak komórek nerkowych, uzyskana od prof. A. Knutha, Frankfurt, Niemcy), MCF-7 (rak piersi; uzyskana z ATCC, Amerykańskiego Zbioru Typów Hodowlanych), Mel 1479 (czerniak złośliwy;
uzyskana od prof. G. Pawelca, Tiibingen, Niemcy) i U 266 (szpiczak mnogi; uzyskana od prof. G. Pawelca, Tiibingen, Niemcy). Te linie komórkowe wykazują ekspresję protoonkogenu c-Met i adypofiliny jako struktur docelowych („celów”).
W doświadczeniach jako kontrolę negatywną stosowano CEBV (unieśmiertelniona wirusem Epstein-Barra linia komórek B Croft, HLA-A*01-dodatnia; uzyskana od OJ. Finn, Pittsburgh, USA) i linię komórkową SK-ON/-3 (rak jajnika; HLA-A*03-dodatnia; uzyskana od O.J. Finn, Pittsburgh, USA). Komórki K 562 (na przykład dostępne z Niemieckiego Zbioru Mikroorganizmów i Hodowli Komórkowych DSMZ; ACC 10) stosowano, aby określić aktywność naturalnych komórek cytotoksycznych (NK, ang. natural killers), ponieważ ta linia komórkowa jest wysoce wrażliwa na te komórki zabijające.
Wszystkie komórki hodowano w pożywce RP10 (RPMI 1640 z dodatkiem 10% inaktywowanej ogrzewaniem cielęcej surowicy płodowej i antybiotyków).
Oznaczenia uwalniania 51Cr (zobacz pod 2.4) przeprowadzono, jak to opisano powyżej, z wyżej wspomnianymi liniami komórek nowotworowych i indukowanymi CTL.
Figury 3a - 3f pokazują wyniki tych oznaczeń CTL, przy czym na Fig. 3a - 3d zastosowano CTL, które były indukowane przy użyciu peptydu c-Met o SEK ID NR 1, a na Fig. 3e - 3f zastosowano CTL, które były indukowane przy użyciu peptydu adypofiliny o SEK ID NR 2.
Jak można zobaczyć na Fig. 3a - 3f, CTL specyficzne dla peptydu c-Met o SEK ID NR 1 (Fig. 3a -3d) lub specyficzne dla peptydu adypofiliny o SEK ID NR 2 (Fig. 3e-3f) były w stanie skutecznie przeprowadzać lizę komórek nowotworowych wykazujących ekspresję zarówno HLA-A*02, jak i c-Met lub adypofiliny (to znaczy na Fig. 3a linia komórkowa HCT 116, na Fig. 3b linia komórkowa A 498, na Fig. 3c linie komórkowe MZ 1257 i MEL 1479, a na Fig. 3d linie komórkowe MCF-7 i U 266; na Fig. 3e linie komórkowe A 494, U 266 i MCF-7, na Fig. 3f linie komórkowe MZ 1774, Mel 1479 i MZ 1257). Specyficzną lizę zmierzono - jak wspomniano pod 2.4 - poprzez uwalnianie 51Cr. Nie było żadnej lizy linii komórek kontrolnych SK-ON/-3 (HLA-A*02-ujemne), ani poprzez CTL, które były indukowane peptydem o SEK ID NR 1, ani przez CTL, które były indukowane peptydem o SEK ID NR 2. Zatem, można było pokazać, że obydwa peptydy muszą być prezentowane na komórkach nowotworowych w powiązaniu z cząsteczkami HLA-A*02, aby skutecznie przeprowadzać lizę komórek docelowych. Ponadto, w ten sposób udowodniono specyficzność dla antygenu i ograniczenie do MHC CTL.
Komórki CTL indukowane in vitro peptydem mającym SEK ID NR 1 nie rozpoznają linii komórkowej K562 (zobacz Fig. 3a, 3b i 3d), co wskazuje na to, że aktywność cytotoksyczna nie odbywa się za pośrednictwem komórek naturalnych zabójców (NK).
c) Oznaczenia inhibicji
W celu dalszej weryfikacji specyficzności dla antygenu i ograniczenia do MHC indukowanych in vitro CTL, przeprowadzono oznaczenia inhibicji z inhibitorowymi liniami komórkowymi nie znakowanymi 51Cr („zimnymi”).
W tym celu analizowano zdolność linii komórek, do których dodano peptyd, do hamowania lizy komórek nowotworowych (oznaczenie kompetycyjne). W tym celu zastosowano nadmiar inhibitora (to znaczy nadmiar komórek, do których dodano nieznakowanej substancji). Stosunek inhibitora (komórek, do których dodano peptyd) do komórek docelowych (komórek nowotworowych) wynosił 20:1.
Kiedy linie komórek inhibitorowych uległy lizie, nie uwalniał się żaden 51Cr, ponieważ linie komórek inhibitorowych nie były znakowane.
Jako inhibitor stosowano linię komórkową T2 (HLA-A*02; z niedoborem TAP; zobacz pod 2.5.a)). Przed oznaczeniem, do tej linii komórkowej T2 dodano, odpowiednio, odpowiedniego peptydu (SEK ID NR 1 lub 2) lub niezwiązanego z doświadczeniem peptydu kontrolnego (surwiwiny (= Sv),
SEK ID NR 80).
Wyniki tych oznaczeń są pokazane na Fig. 4a - 4c, przy czym na Fig. 4a i 4b zastosowano CTL, które były indukowane peptydem c-Met (SEK ID NR 1), a na Fig. 4c zastosowano CTL, które były indukowane peptydem adypofiliny (SEK ID NR 2).
Na Fig. 4a i 4b testowano lizę znakowanych 51Cr linii komórkowych U 266 i A 498 bez linii komórek inhibitorowych (zobacz krzywa z wypełnionymi kwadratami); lizę z linią komórek inhibitorowych T2, do których dodano peptydu kontrolnego (surwiwiny; SEK ID NR 80; kontrola negatywna, krzywa z wypełnionymi trójkątami); lizę z linią komórek inhibitorowych T2, do których dodano peptydu c-Met o SEK ID NR 1 (krzywa z pustymi rombami).
PL 206 306 B1
Można pokazać lizę poprzez CTL komórek nowotworowych bez komórek inhibitorowych (zobacz na Fig. 4a-4d, odpowiednio, krzywe z wypełnionymi kwadratami). Ponadto, jak można zobaczyć na Fig. 4a i 4b, podczas stosowania nadmiaru inhibitorowych komórek docelowych komórki nowotworowe nie uległy lizie (i nie było uwalniania 51Cr), jeśli do inhibitorowych komórek docelowych dodano peptyd c-Met o SEK ID NR 1 (zobacz, odpowiednio, krzywe z symbolami pustych rombów). Aktywność CTL była skierowana przeciwko nadmiarowi nieznakowanych komórek T tak, że te komórki, a nie komórki nowotworowe uległy lizie. Komórki T2, do których dodano peptyd kontrolny (odpowiednio surwiwiny; SEK ID NR 80), nie były zdolne do hamowania lizy komórek nowotworowych przez CTL tak, że można było zmierzyć uwalnianie 51Cr (zobacz na Fig. 4a i 4b krzywe z wypełnionymi trójkątami).
Można pokazać podobny efekt, kiedy się zastosuje CTL indukowane peptydem adypofiliny o SEK ID NR 2 (zobacz Fig. Ac):
Ograniczenie do MHC i specyficzność dla antygenu aktywności cytotoksycznej indukowanych przy użyciu adypofiliny CTL można pokazać poprzez zastosowanie przeciwciała monoklonalnego specyficznego dla HLA-A*02 i poprzez oznaczenie inhibicji z nieznakowanym („zimnym”) inhibitorem: Wyniki tego doświadczenia są pokazane na Fig. 4c. Komórki nowotworowe A 498 zablokowano, kiedy zastosowano przeciwciało specyficzne dla HLA-A*02 (przeciwciało monoklonalne BB7.2, lgG2b, uzyskane od S. Stefanovica, Tiibingen) tak, że nie ulegały one lizie poprzez dodanie CTL i nie było uwalniania 51Cr (zobacz Fig. 4c krzywa z symbolami wypełnionych trójkątów). Jako kontrolę zastosowano niespecyficzne przeciwciało, które nie blokowało cząsteczki HLA-A*02 (ChromPure Maus IgG, Dianova, Niemcy; zobacz na Fig. 4c krzywa z wypełnionymi kwadratami). Przy tych oznaczeniach inhibicji, komórki inkubowano przez 30 min z 10 μg/ml przeciwciała przed wysianiem ich na 96-studzienkowe płytki.
Ponadto, można było pokazać, że linia komórek współzawodniczących T2, do których dodano peptydu kontrolnego surwiwiny (SEK ID NR 80) (T2/SV), nie była w stanie hamować lizy linii komórek nowotworowych A 498 indukowanej CTL (zobacz na Fig. 4c krzywa z wypełnionymi kółkami), ale linia komórek inhibitorowych T2, do których dodano peptydu adypofiliny o SEK ID NR 2 (T2/AD) była w stanie hamować lizę linii komórek nowotworowych tak, że - ograniczając się do tego drugiego przypadku - nie można było zmierzyć żadnego uwalniania 51Cr (zobacz na Fig. 4c krzywa z symbolami x).
d) Specyficzna liza transfekowanych DC
W następnym doświadczeniu była analizowana aktywność cytotoksyczna CTL w układzie autologicznym. W tym celu jako komórki docelowe zastosowano autologiczne DC wytworzone z tych samych PBMNC, które wykorzystano do indukcji CTL (zobacz pod 2.2). Przed oznaczeniem CTL DC poddano elektroporacji RNA, który wcześniej został wyizolowany albo z linii komórek nowotworowych, albo który stanowi kontrolny RNA (ulegający transkrypcji in viłro EGFP-RNA, wzmocniony kompleksem zielone białko fluorescencyjne-RNA); plazmid: pSP64 Poli(A) EGFPII uzyskany od Van Tendeloo, Antwerpia, Belgia). Całkowity RNA komórek nowotworowych izolowano przy użyciu QIAGEN Rneasy Mini Kit (QIAGEN, Hilden, Niemcy) według protokołu producenta. Ilość i czystość RNA określono spektrometrycznie i przechowywano w małych ilościach w -80°C.
Przed elektroporacją w dniu 6 niedojrzałe DC przemyto dwa razy wolną od surowicy pożywką X-VIVO 20 (BioWhittaker, Walkersville, USA) i ponownie zawieszono przy końcowym stężeniu 2*107 komórek/ml. Następnie, 200 μl zawiesiny komórek zmieszano z 10 μg całkowitego RNA i poddawano elektroporacji w 4 mm kuwecie przy użyciu Easyject Plus™ (Peglab, Erlangen, Niemcy) (parametry: 300 V, 150 gF, 1540 Ω, czas pulsu 231 ms). Po elektroporacji komórki natychmiast przeniesiono do pożywki RP10 i ponownie wstawiono do inkubatora. Okazało się, że ponad 80% komórek było żywych po elektroporacji.
Wyniki tych doświadczeń są pokazane na Fig. 5a i 5b. Na Fig. 5a zastosowano CTL, które indukowano peptydem c-Met o SEK ID NR 1, na Fig. 5b zastosowano CTL, które indukowano peptydem adypofiliny o SEK ID NR 2.
Po przeprowadzeniu oznaczenia CTL z CTL indukowanymi peptydem c-Met (SEK ID NR 1) (zobacz pod 2.4) można było zademonstrować specyficzną lizę DC, które zostały poddane elektroporacji RNA linii komórkowej A 498 wykazującej ekspresję adypofiliny (zobacz na Fig. 5b krzywa z wypełnionymi trójkątami). Ponadto, lizie ulegały DC, do których dodano peptyd adypofiliny SEK ID NR 2 (zobacz na Fig. 5b krzywa z wypełnionymi rombami). Z drugiej strony, DC, które zostały poddane elektroporacji kontrolnym RNA (EGFP) nie uległy lizie (zobacz na Fig. 5b krzywa z pustymi trójkątami).
PL 206 306 B1
Zatem, można było pokazać, że - po transfekcji DC przy użyciu RNA komórek nowotworowych c-Met- lub adypofilinododatnich - zidentyfikowane peptydy, to znaczy peptyd c-Met o SEK ID NR 1 i peptyd adypofiliny o SEK ID NR 2, był y przetwarzane i prezentowane.
e) Indukcja specyficznych dla adypofiliny CTL u pacjenta z przewlekłą białaczką limfatyczną
W dalszym doś wiadczeniu wytwarzano CTL z PBMNC pacjenta HLA-A*02-dodatniego z przewlekłą białaczką limfatyczną (CLL, ang. chronić lymphatic leukemia), które były specyficzne dla peptydu adypofiliny o SEK ID NR 2. Pacjent był w fazie remisji choroby po leczeniu fludarabiną. Ponadto, zastosowano autologiczne komórki CLL i DC tego pacjenta jako znakowane 51Cr komórki docelowe w oznaczeniu, w których uwalnianie 51Cr odbywa się za pośrednictwem CTL indukowanych peptydem.
Jak to pokazano na Fig. 6, CTL indukowane peptydem skutecznie przeprowadzały lizę autologicznych DC z tego pacjenta, do których dodano peptyd adypofiliny o SEK ID NR 2 („DC + AD”), jak również autologicznych komórek CLL („komórki CLL”). DC, do których dodano peptydu kontrolnego surwiwiny o SEK ID NR 80, - z drugiej strony - nie ulegały lizie („DC + SV”). Także niezłośliwe komórki B i linia komórkowa K 562 nie ulegała lizie przez CTL.
Specyficzność odpowiedzi CTL potwierdzono dalej w oznaczeniu hamowania komórek docelowych, przy użyciu linii komórkowej T2 (zobacz powyżej) jako komórek inhibitorowych, do których dodano, odpowiednio, peptyd adypofiliny o SEK ID NR 2 lub peptyd kontrolny surwiwinę o SEK ID NR 80. CTL indukowane peptydem adypofiliny o SEK ID NR 2 przeprowadzały lizę nadmiarowych inhibitorowych linii komórkowych, do których dodano związanego peptydu o SEK ID NR 2 tak, że komórki nowotworowe znakowane 51Cr nie ulegały lizie w tym przypadku (zobacz na Fig. 6 krzywa z pustymi kwadratami).
W końcu, wynalazcy mogli pokazać, że zidentyfikowane peptydy stanowią obiecujące substancje w zakresie terapii immunologicznej wielu chorób (nowotworowych).
T a b e l a 1
Sekwencja Pozycja/Gen Nr dostę pu ACC SEK ID NR
1 2 3 4 5
pacjent RCC01 HLA-A*02
1. YVDPVITSI 654-662 protoonkogen met (ang. met proto-oncogen) J02958 SEK ID NR 1
2. SVASTITGV 129-137 białko związane z różnicowaniem się tkanki tłuszczowej (ang. adipose differentiation-related) X97324 SEK ID NR 2
3. ALLNIKVKL 365-373 keratyna 18 (ang. keratin 18) M26326 SEK ID NR 3
4. ALFDGDPHL 1-9 KIAA0367 AB002365 SEK ID NR 4
5. RLLDYVVNI 679-687 hipotetyczne białko FLJ20004 (ang. hypothetical protein FLJ20004) AB040951 SEK ID NR 5
6. ALANGIEEV 101-109 apolipoproteina L, 3 (ang. apolipoprotein L, 3) AY014906 SEK ID NR 6
7. QLIDKVWQL 593-601 białko SEC14 1 podobne do białka S. cerevisiae (ang. (S. cerevisiae)-like 1) D67029 SEK ID NR 7
8. ALSDLEITL 389-397 indukowane mitogenem białko 2 (ang. mitogen inducible 2) Z24725 SEK ID NR 8
9. ILDTGTIOL 174-182 gen specyficzny dla nerki i wątroby (ang. kidney- and liver-specific gene) AB013094 SEK ID NR 9
10. SLLGGDVVSV 27-36 immunoreaktor, peptyd delta indukujący zasypianie (ang. delta sleep inducing peptide) AF153603 SEK ID NR 10
11. FLDGNELTL 167-175 wewnątrzkomórkowy kanał chlorkowy 1 (ang. chloride intracellular channel 1) U93205 SEK ID NR 11
12. NLLPKLHIV 179-187 wewnątrzkomórkowy kanał chlorkowy 1 (ang. chloride intracellular channel 1) U93205 SEK ID NR 12
PL 206 306 B1 ciąg dalszy Tabeli 1
1 2 3 4 5
13. ALASHLIEA 507-515 białko 2 zawierające domenę EH (ang. EH-domain containing 2) AF181263 SEK ID NR 13
14. SLYGGTITI 296-304 hipotetyczne białko FLJ11189 (ang. hypothetical protein FLJ11189) AK000697 SEK ID NR 14
15. FLLDKKIGV 218-226 TCP1 zawierające chaperoninę, podjednostka 2 (beta) (ang. chaperonin containing) AF026166 SEK ID NR 15
16. FLDGNEMTL 178-186 wewnątrzkomórkowy kanał chlorkowy 4 (ang. chloride intracellular channel 4) AF097330 SEK ID NR 16
17. AIVDKVPSV 147-155 białko płaszcza gamma-COP (ang. coatprotein gamma-cop) AF100756 SEK ID NR 17
18. DVASVIVTKL 241-250 cząsteczka 54 kD rozpoznawania sygnału (ang. signal recognition particie 54kD) U51920 SEK ID NR 18
19. LASVSTVL 130-137 hemoglobina, alfa 2 (ang. hemoglobin, alpha 2) AF230076 SEK ID NR 19
20. VMAPRTLVL 3-11 HLA-A SEK ID NR 20
21. LLFDRPMHV 267-275 hnRNP M L03532 SEK ID NR 21
HLA-A*68
22. MTSALPIIOK 62-71 białko związane z różnicowaniem się tkanki tłuszczowej (ang. adipose differentiation-related) X97324 SEK ID NR 22
23. MAGDIYSVFR 349-358 białko związane z różnicowaniem się tkanki tłuszczowej (ang. adipose differentiation-related) X97324 SEK ID NR 23
24. ETIPLTAEKL 115-124 cyklina D1/PRAD1 (ang. cyclin D1/PRAD1) X59798 SEK ID NR 24
25. DVMVGPFKLR 934-943 białko 2 kotwiczące kinazy A (PRKA) (ang. A kinase (PRKA) anchor protein 2) AJ303079 SEK ID NR 25
26. TIIDILTKR 64-72 aneksyna A1 (ang. annexin A1) X05908 SEK ID NR 26
27. TIVNILTNR 55-63 aneksyna A2 (ang. annexin A2) BC001388 SEK ID NR 27
28. TIIDIITHR 385-393 aneksyna A6 (ang. annexin A6) J03578 SEK ID NR 28
29. SIFDGRWAK 107-116 przypuszczalne białko błonowe (ang. putative membrane protein) AB020980 SEK ID NR 29
30. STIEYVIQR 115-123 homolog B białka Sec23 (S. cerevisiae) (ang. Sec23 (S. cerevisiae) homolog B) BC005032 SEK ID NR 30
31. ELIKPPTILR 132-141 kompleks 3 białka związanego z adaptorem (ang. adaptor-related protein complex 3) AF092092 SEK ID NR 31
32. EIAMATVTALR 248-258 adolaza A, fruktozobifosforan (ang. aldolase A, fructose-biphosphate) X12447 SEK ID NR 32
33. ETIGEILKK 95-103 hnRNP K BC000355 SEK ID NR 33
34. SLADIMAKR 86-94 rybosomalne białko L24 (ang. ribosomal protein L24) BC000690 SEK ID NR 34
HLA-B*44 lub HLA-B*18
35. EEIAFLKKL 229-237 wimentyna (ang. vimentin) M14144 SEK ID NR 35
36. DEAAFLERL 92-100 kaldesmon 1 (ang. caldesmon 1) M64110 SEK ID NR 36
PL 206 306 B1 ciąg dalszy Tabeli 1
1 2 3 4 5
37. DEMKVLVL 545-552 spektryna, beta, nieerytrocytarna 1 (ang. spectrin, beta, non-erythrocytic 1) M96803 SEK ID NR 37
38. DEVKFLTV 191-198 aneksyna A4 (ang. annexin A4) M82809 SEK ID NR 38
39. NENSLFKSL 935-943 klatryna, polipeptyd ciężki (Hc) (ang. clathrin, heavy polypeptide (Hc)) D21260 SEK ID NR 39
40. DEFKVVVV 373-380 białko płaszcza, gamma-COP (ang. coat protein, gamma-cop) AF100756 SEK ID NR 40
41. EEVKLIKKM 137-145 ferrytyna, polipeptyd lekki (ang. ferritin, light polypeptide) M11147 SEK ID NR 41
42. DEVKLPAKL 158-166 polimeraza I i czynnik uwalniający transkrypt (ang. polymerase I and transcript release factor) AF312393 SEK ID NR 42
43. TERELKVAY 637-645 hipotetyczne białko FLJ20004 (ang. hypothetical protein FLJ20004) AB040951 SEK ID NR 43
44. NEFSLKGVDF 86-95 ets-1 J04101 SEK ID NR 44
45. NEQDLGIQY 169-177 katenina alfa 1 (ang. catenin alpha 1) D13866 SEK ID NR 45
46. EERIVELF 306-313 przekaźnik sygnału i aktywator 3 transkrypcji (ang. signal transducer and activator of transcription 3) BC000627 SEK ID NR 46
47. EEIREAFRVF 84-93 kalmodulina 3 (ang. calmodulin 3) J04046 SEK ID NR 47
48. DEYIYRHFF 344-352 białko 8 postępu cyklu komórkowego (ang. celi cycle progression 8 protein) AF011794 SEK ID NR 48
49. DELELHQRF 308-316 białko wiążące adenowirusa 5 E1A (ang. adenovirus 5 E1A binding protein) Χ86098 SEK ID NR 49
50. SEVKFTVTF 80-88 galektyna 2 (ang. galectin 2) M87842 SEK ID NR 50
51. IETIINTF 12-19 kalgranulina B (ang. calgranulin B) M26311 SEK ID NR 51
52. KENPLQFKF 61-69/72-80 wilina 2 (ezryna)/(radyksyna) (ang. villin 2 (ezrin)/(radixin)) J05021/L02320 SEK ID NR 52
53. DEVRTLTY 41-48 metylotransferaza hnRNP, białko 2 podobne do białka S. cerevisiae (ang. hnRNP methyltransferase) Y10807 SEK ID NR 53
54. GEAVVNRVF 43-51 wielka wielofunkcyjna proteaza 2 (ang. large multifunctional protease 2), LMP2 Z14977 SEK ID NR 54
55. EEVLIPDQKY 385-394 białko 3A z domeną F i powtarzającą się sekwencją bogatą w leucynę (ang. F-box and leucine-rich) AF126028 SEK ID NR 55
56. DEGRLVLEF 163-171 O-acetylotransferaza 1 steroli (ang. sterol O-acyltransferase 1) L21934 SEK ID NR 56
57. DEVELIHF 838-845 specyficzny dla chromatyny czynnik fazy elongacji transkrypcji (ang. chromatin-specific) AF152961 SEK ID NR 57
58. VEVLLNYAY 83-91 białko wiążące NS1 (ang. NSI-binding protein) AF205218 SEK ID NR 58
59. TENDIRVMF 120-128 białko wiążące się z RNA z powtórzeniami trypletu CUG (ang. CUG triplet repeat, RNA-binding) AF267534 SEK ID NR 59
60. LEGLTVVY 62-69 podjednostka zeta 1 kompleksu białka będącego podjednostka płaszcza (ang. Coatomer) AF151878 SEK ID NR 60
PL 206 306 B1 ciąg dalszy Tabeli 1
1 2 3 4 5
61. NELPTVAF 192-199 hipotetyczne białko (ang. hypothetical protein) AK001475 SEK ID NR 61
62. EEFGQAFSF 77-85 MHC klasy II, DP alfa 1 (ang. MHC, class II, DP alpha 1) Χ03100 SEK ID NR 62
63. VEAIFSKY 33-40 hnRNP C (C1/C2) M29063 SEK ID NR 63
64. DERTFHIFY 277-285 miozyna, polipeptyd ciężki 10, niemięśniowa (ang. myosin, heavy polypeptide 10, non-muscle) M69181 SEK ID NR 64
65. TEKVLAAVY 206-214 aldolaza B, fruktozobisfosforan (ang. aldolase B, fructose-bisphosphate) K01177 SEK ID NR 65
66. VESPLSVSF 159-167 hipotetyczne białko FLJ22318 (ang. hypothetical protein FLJ22318) AK025971 SEK ID NR 66
67. SEAGSHTLOW MHC-I SEK ID NR 67
68. DEGKVIRF 56-63 EST ramka odczytu-1 (ang. EST reading frame-1) BF431469 SEK ID NR 68
pacjent RCC13
HLA-A*02
69. ALAAVVTEV przesunięcie ramki odczytu, ramka odczytu DDX3 +2 (ang. frameshift, DDX3 reading frame +2) AF061337 SEK ID NR 69
70. TLIEDILGV 209-217 białko związane z białkiem 4 przejściowego receptora (ang. transient receptor protein 4 associated) AL132825 SEK ID NR 70
71. ALFGALFLA 2-10 białko przenoszące fosfolipidy (ang. phospholipid transfer protein) L26232 SEK ID NR 71
72. VLATLVLLL 72-80 EST AA483794 SEK ID NR 72
73. TLDDLIAAV 325-333 hipotetyczne białko FU 10042 (ang. hypothetical protein FLJ10042) AK000904 SEK ID NR 73
74. YLDNGVVWFV 316-324 specyficzne dla uszkodzenia białko 1 wiążące się z DNA (127 kD) (ang. damage-specific DNA) U18299 SEK ID NR 74
75. SVFAGVVGV 581-589 cyklaza 1 guanylanu, rozpuszczalna, alfa 3 (ang. guanylate cyclase 1, soluble, alpha 3) U58855 SEK ID NR 75
76. SLINVGLISV 48-57 kwaśne białko bogate w leucyny (ang. acidic protein rich in leucines) BC000476 SEK ID NR 76
77. ALADGVQKV 176-184 apolipoproteina L, 1) (ang. apolipoprotein L, 1)) AF323540 SEK ID NR 77
HLA-A*24
78. TYGEIFEKF 107-115 dehydrogenaza NADH (ubichinon) 1, (B14.5b) (ang. NADH dehydrogenase (ubiquinone) 1, AF070652 SEK ID NR 78
79. YYMIGEQKF 203-211 nikotynamido-N-metylotransferaza (ang. nicotinamide-n-methyltransferase) U08021 SEK ID NR 79
PL 206 306 B1
LISTA SEKWENCJI <110> Immatics Biotechnologies GmbH <120> Związane z nowotworem peptydy wiążące się z cząsteczkami MHC <130> 4648P102WO <160> 81 <170> Patentln wersja 3.1 <210> 1 <211> 9 <212> PRT <213> Homo sapiens <400> 1
Tyr Val Asp Pro Val Ile Thr Ser Ile
5

Claims (16)

1. Peptyd związany z nowotworem obejmujący sekwencję aminokwasową YVDPVITSI (SEK ID NR 1), przy czym peptyd ten ma zdolność do wiązania się z cząsteczką ludzkiego głównego układu zgodności tkankowej (MHC) klasy I.
2. Peptyd według zastrz. 1, znamienny tym, że przynajmniej jeden aminokwas jest zastąpiony przez inny aminokwas mający podobne właściwości chemiczne.
3. Peptyd według zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, że zawiera przynajmniej jeden dodatkowy aminokwas na N- lub C-końcu.
4. Peptyd według dowolnego z zastrz. 1 do 3, znamienny tym, że przynajmniej jeden aminokwas został usunięty.
5. Peptyd według dowolnego z zastrz. 1 do 4, znamienny tym, że przynajmniej jeden aminokwas jest chemicznie zmodyfikowany.
6. Zastosowanie peptydu jak określono w dowolnym z zastrz. 1 do 5 do wytworzenia leku do leczenia chorób nowotworowych i/lub chorób gruczolakowatych.
7. Zastosowanie według zastrz. 6, znamienne tym, że tą chorobą jest rak nerek, piersi, trzustki, żołądka, pęcherza moczowego i/lub jąder.
8. Zastosowanie według zastrz. 6 albo 7, znamienne tym, że ten peptyd jest stosowany w połączeniu z adiuwantem.
9. Zastosowanie według zastrz. 6 albo 7, znamienne tym, że ten peptyd jest stosowany, kiedy jest związany z komórką prezentującą antygen.
10. Zastosowanie peptydu jak określono w dowolnym z zastrz. 1 do 5 do znakowania in vitro leukocytów, w szczególności limfocytów T.
11. Zastosowanie według zastrz. 10 do oszacowania przebiegu terapii choroby nowotworowej.
12. Zastosowanie peptydu jak określono w dowolnym z zastrz. 1 do 5 do przygotowania przeciwciała.
13. Kompozycja farmaceutyczna zawierająca peptyd jak określono w dowolnym z zastrz. 1 do 5.
14. Cząsteczka kwasu nukleinowego kodująca peptyd jak określono w dowolnym z zastrz. 1 do 5.
15. Wektor obejmujący cząsteczkę kwasu nukleinowego jak określono w zastrz. 14.
16. Komórka zmodyfikowana genetycznie przy użyciu cząsteczki kwasu nukleinowego jak określono w zastrz. 14 albo przy użyciu wektora jak określono w zastrz. 15 w celu wytworzenia peptydu jak określono w dowolnym z zastrz. 1 do 5.
PL373700A 2002-05-29 2003-03-27 Związane z nowotworem peptydy wiążące się z cząsteczkami MHC PL206306B1 (pl)

Applications Claiming Priority (1)

Application Number Priority Date Filing Date Title
DE10225144A DE10225144A1 (de) 2002-05-29 2002-05-29 An MHC-Moleküle bindende Tumor-assoziierte Peptide

Publications (2)

Publication Number Publication Date
PL373700A1 PL373700A1 (pl) 2005-09-05
PL206306B1 true PL206306B1 (pl) 2010-07-30

Family

ID=29557592

Family Applications (5)

Application Number Title Priority Date Filing Date
PL390817A PL211159B1 (pl) 2002-05-29 2003-03-27 Związane z nowotworem peptydy wiążące się z cząsteczkami MHC
PL390816A PL210356B1 (pl) 2002-05-29 2003-03-27 Związane z nowotworem peptydy wiążące się z cząsteczkami MHC
PL390815A PL211158B1 (pl) 2002-05-29 2003-03-27 Związane z nowotworem peptydy wiążące się z cząsteczkami MHC
PL390814A PL211157B1 (pl) 2002-05-29 2003-03-27 Związane z nowotworem peptydy wiążące się z cząsteczkami MHC
PL373700A PL206306B1 (pl) 2002-05-29 2003-03-27 Związane z nowotworem peptydy wiążące się z cząsteczkami MHC

Family Applications Before (4)

Application Number Title Priority Date Filing Date
PL390817A PL211159B1 (pl) 2002-05-29 2003-03-27 Związane z nowotworem peptydy wiążące się z cząsteczkami MHC
PL390816A PL210356B1 (pl) 2002-05-29 2003-03-27 Związane z nowotworem peptydy wiążące się z cząsteczkami MHC
PL390815A PL211158B1 (pl) 2002-05-29 2003-03-27 Związane z nowotworem peptydy wiążące się z cząsteczkami MHC
PL390814A PL211157B1 (pl) 2002-05-29 2003-03-27 Związane z nowotworem peptydy wiążące się z cząsteczkami MHC

Country Status (15)

Country Link
US (5) US7396904B2 (pl)
EP (5) EP1734048B1 (pl)
JP (5) JP4472520B2 (pl)
AT (5) ATE416188T1 (pl)
AU (2) AU2003224001B2 (pl)
CA (5) CA2736972C (pl)
CY (5) CY1108507T1 (pl)
DE (6) DE10225144A1 (pl)
DK (5) DK2014673T3 (pl)
ES (5) ES2350461T3 (pl)
HR (1) HRP20041108B1 (pl)
PL (5) PL211159B1 (pl)
PT (5) PT1507795E (pl)
SI (5) SI1507795T1 (pl)
WO (1) WO2003102023A1 (pl)

Families Citing this family (42)

* Cited by examiner, † Cited by third party
Publication number Priority date Publication date Assignee Title
US7892559B2 (en) 2002-01-30 2011-02-22 Survac Aps Survivin-derived peptides and use thereof
DE10225139A1 (de) * 2002-05-29 2004-02-26 Immatics Biotechnologies Gmbh Verfahren zur Identifizierung von immunreaktiven Peptiden
US20050221350A1 (en) 2002-05-29 2005-10-06 Toni Weinschenk Method for identifying immunoreactive peptides
US7670604B2 (en) 2002-12-13 2010-03-02 Aurelium Biopharma, Inc. Vimentin directed diagnostics and therapeutics for multidrug resistant neoplastic disease
PT2359841E (pt) * 2003-01-30 2015-02-10 Survac Aps Péptidos derivados de survivina e a sua utilização
DE10313819A1 (de) * 2003-03-24 2004-10-07 Immatics Biotechnologies Gmbh An MHC-Moleküle bindende Tumor-assoziierte Peptide
CA2549185C (en) 2003-12-01 2012-10-30 Meiji Dairies Corporation Peptide inhibiting angiotensin converting enzyme
EP1695089A1 (en) * 2003-12-15 2006-08-30 Aurelium Biopharma Inc. Vimentin directed diagnostics and therapeutics for multidrug resistant neoplastic disease
DE102004011503A1 (de) * 2004-01-28 2005-09-15 Immatics Biotechnologies Gmbh Verfahren zur Identifizierung und Quantifizierung von tumor-assoziierten Peptiden
DE102004026135A1 (de) 2004-05-25 2006-01-05 Immatics Biotechnologies Gmbh An MHC-Moleküle bindende Tumor-assoziierte Peptide
DE602004019215D1 (de) * 2004-10-02 2009-03-12 Immatics Biotechnologies Gmbh Immunogene T-Helfer Epitope von menschlichen Tumorantigenen und deren Verwendung in immunotherapeutischen Methoden
IL172896A0 (en) * 2005-12-29 2006-06-11 Yeda Res & Dev Cxcr4 inhibition
US20090004213A1 (en) * 2007-03-26 2009-01-01 Immatics Biotechnologies Gmbh Combination therapy using active immunotherapy
HUE026142T2 (en) 2007-07-27 2016-05-30 Immatics Biotechnologies Gmbh New immunogenic epitope for immunotherapy
WO2009129498A2 (en) * 2008-04-17 2009-10-22 Immuneregen Biosciences, Inc. Substance p and analogs thereof as a cancer immunogenic composition adjuvant
PL2119726T5 (pl) 2008-05-14 2018-04-30 Immatics Biotechnologies Gmbh Nowe i silne peptydy MHC klasy II pochodzące z surwiwiny i neurokanu
CN101451975B (zh) * 2008-12-29 2012-01-25 浙江大学 一种检测胃癌预后与分期血清蛋白质的方法
US8075895B2 (en) * 2009-09-22 2011-12-13 Janssen Pharmaceutica N.V. Identification of antigenic peptides from multiple myeloma cells
GB201004575D0 (en) 2010-03-19 2010-05-05 Immatics Biotechnologies Gmbh Composition of tumor associated peptides and related anti cancer vaccine for the treatment of gastric cancer and other cancers
GB201009222D0 (en) * 2010-06-02 2010-07-21 Immatics Biotechnologies Gmbh Improved cancer therapy based on tumour associated antigens derived from cyclin D1
US9555074B2 (en) 2010-10-08 2017-01-31 Regents Of The University Of Minnesota Annexin II compositions
RS62602B1 (sr) 2013-08-05 2021-12-31 Immatics Biotechnologies Gmbh Nova imunoterapija za lečenje nekoliko tumora, kao što je rak pluća, uključujući nsclc
US20160310583A1 (en) * 2013-10-03 2016-10-27 Sumitomo Dainippon Pharma Co., Ltd. Tumor antigen peptide
US10206986B2 (en) 2013-11-13 2019-02-19 Regents Of The University Of Minnesota Annexin II variant compositions and methods
GB201505305D0 (en) 2015-03-27 2015-05-13 Immatics Biotechnologies Gmbh Novel Peptides and combination of peptides for use in immunotherapy against various tumors
MD3388075T2 (ro) 2015-03-27 2023-10-31 Immatics Biotechnologies Gmbh Noi peptide și combinații de peptide pentru utilizare în imunoterapia împotriva unor diverse tumori (SEQ ID 25 - MXRA5-003)
NL2014935B1 (en) 2015-06-08 2017-02-03 Applied Immune Tech Ltd T cell receptor like antibodies having fine specificity.
GB201511546D0 (en) 2015-07-01 2015-08-12 Immatics Biotechnologies Gmbh Novel peptides and combination of peptides for use in immunotherapy against ovarian cancer and other cancers
MA42294B1 (fr) 2015-07-01 2020-11-30 Immatics Biotechnologies Gmbh Nouveaux peptides et combinaison de peptides à utiliser en immunothérapie contre le cancer de l'ovaire et d'autres cancers
GB201520550D0 (en) 2015-11-23 2016-01-06 Immunocore Ltd & Adaptimmune Ltd Peptides
GB201520568D0 (en) 2015-11-23 2016-01-06 Immunocore Ltd Peptides
GB201520558D0 (en) * 2015-11-23 2016-01-06 Immunocore Ltd & Adaptimmune Ltd Peptides
GB201521746D0 (en) * 2015-12-10 2016-01-27 Immatics Biotechnologies Gmbh Novel peptides and combination of peptides for use in immunotherapy against CLL and other cancers
SG10202111399YA (en) 2015-12-22 2021-11-29 Immatics Biotechnologies Gmbh Peptides and combination of peptides for use in immunotherapy against breast cancer and other cancers
DE102016005550A1 (de) 2016-05-09 2017-11-09 Emc Microcollections Gmbh Adjuvans zur lnduzierung einer zellulären lmmunantwort
JP7075125B2 (ja) 2016-05-25 2022-05-25 イマティクス バイオテクノロジーズ ゲーエムベーハー 標的としてのおよび胆嚢がんおよび胆管がんおよびその他のがんに対する免疫療法で使用するための新規ペプチド、ペプチド組み合わせ
GB201609193D0 (en) 2016-05-25 2016-07-06 Immatics Biotechnologies Gmbh Novel peptides, combination of peptides as targets for use in immunotherapy against gallbladder cancer and cholangiocarcinoma and other cancers
KR102639592B1 (ko) 2016-12-08 2024-02-21 이매틱스 바이오테크놀로지스 게엠베하 짝짓기가 향상된 t 세포 수용체
DE102016123893A1 (de) 2016-12-08 2018-06-14 Immatics Biotechnologies Gmbh T-Zellrezeptoren mit verbesserter Bindung
WO2019160383A1 (ko) * 2018-02-19 2019-08-22 고려대학교 산학협력단 열충격단백질의 에피토프를 포함하는 백신 및 이의 용도
KR102184377B1 (ko) 2018-02-19 2020-11-30 고려대학교 산학협력단 열충격단백질의 에피토프를 포함하는 백신 및 이의 용도
BR102018010523A2 (pt) * 2018-05-23 2020-04-28 Univ Estadual Campinas Unicamp peptídeo, composição farmacêutica compreendendo o mesmo e uso

Family Cites Families (13)

* Cited by examiner, † Cited by third party
Publication number Priority date Publication date Assignee Title
US4810781A (en) * 1987-01-15 1989-03-07 The George Washington University Methods of preparing epitopes of tumor associated antigens
US5739009A (en) * 1996-12-12 1998-04-14 Incyte Pharmaceuticals, Inc. Adipocyte-specific differentiation-related protein
US6977074B2 (en) * 1997-07-10 2005-12-20 Mannkind Corporation Method of inducing a CTL response
DE19837015C2 (de) * 1998-08-14 2003-03-20 Vasopharm Biotech Gmbh Isolierte und gereinigte humane lösliche Guanylylcyclase alpha1/beta1 (hsGCalpha1/beta1)
US6809179B1 (en) 1999-08-04 2004-10-26 Boehringer Ingelheim International Gmbh Tumor-associated antigen (R11)
DE19936563A1 (de) 1999-08-04 2001-02-08 Boehringer Ingelheim Int Tumorassoziiertes Antigen
WO2001063294A2 (en) * 2000-02-24 2001-08-30 Oxford Glycosciences (Uk) Limited Diagnosis of bipolar affective disorder (bad) and unipolar depression
AU2001295582A1 (en) * 2000-12-20 2002-07-01 GlaxoSmithKline Biologicals (s.a.) Tumour-related antigens
US20030170719A1 (en) * 2000-12-28 2003-09-11 Akio Matsuda NF-kappa B activating gene
AU2002309583A1 (en) * 2001-04-18 2002-11-05 Protein Desing Labs, Inc. Methods of diagnosis of lung cancer, compositions and methods of screening for modulators of lung cancer
US6867283B2 (en) * 2001-05-16 2005-03-15 Technion Research & Development Foundation Ltd. Peptides capable of binding to MHC molecules, cells presenting such peptides, and pharmaceutical compositions comprising such peptides and/or cells
US7125663B2 (en) * 2001-06-13 2006-10-24 Millenium Pharmaceuticals, Inc. Genes, compositions, kits and methods for identification, assessment, prevention, and therapy of cervical cancer
AU2002346613A1 (en) * 2001-12-03 2003-06-17 Michael Bowen Polynucleotides and polypeptides associated with the development of rheumatoid arthritis

Also Published As

Publication number Publication date
EP1734049B1 (de) 2008-12-03
PL211157B1 (pl) 2012-04-30
PT1507795E (pt) 2008-12-26
DE50310613D1 (de) 2008-11-20
US20100184211A1 (en) 2010-07-22
CA2487137C (en) 2013-02-19
EP1507795B1 (de) 2008-10-08
CY1108680T1 (el) 2014-04-09
DK1734049T3 (da) 2009-01-19
JP2010099080A (ja) 2010-05-06
HRP20041108A2 (en) 2005-10-31
CA2736974A1 (en) 2003-12-11
JP2010088449A (ja) 2010-04-22
HRP20041108B1 (hr) 2013-11-08
PL373700A1 (pl) 2005-09-05
JP5042302B2 (ja) 2012-10-03
EP1734049A1 (de) 2006-12-20
EP1507795A1 (de) 2005-02-23
ES2348468T3 (es) 2010-12-07
WO2003102023A1 (de) 2003-12-11
DE50313004D1 (de) 2010-09-30
ATE416188T1 (de) 2008-12-15
AU2003224001A1 (en) 2003-12-19
US7396904B2 (en) 2008-07-08
PL211159B1 (pl) 2012-04-30
CA2736921A1 (en) 2003-12-11
EP2006294A1 (de) 2008-12-24
CY1110723T1 (el) 2015-06-10
US7763711B2 (en) 2010-07-27
EP2006294B1 (de) 2010-08-18
ATE417859T1 (de) 2009-01-15
EP2014673B1 (de) 2010-05-05
JP4472520B2 (ja) 2010-06-02
PT2014673E (pt) 2010-08-04
JP5042303B2 (ja) 2012-10-03
CA2736972A1 (en) 2003-12-11
ES2314196T3 (es) 2009-03-16
JP2010099079A (ja) 2010-05-06
CY1108673T1 (el) 2014-04-09
PL210356B1 (pl) 2012-01-31
PL211158B1 (pl) 2012-04-30
CY1111174T1 (el) 2015-06-11
US8536304B2 (en) 2013-09-17
DK1734048T3 (da) 2009-02-23
DK1507795T3 (da) 2008-12-08
CA2487137A1 (en) 2003-12-11
SI1507795T1 (sl) 2009-04-30
PT1734048E (pt) 2009-01-02
ATE410442T1 (de) 2008-10-15
CA2736921C (en) 2013-09-03
CA2736974C (en) 2014-09-02
US7666984B2 (en) 2010-02-23
DK2014673T3 (da) 2010-08-30
CA2736926A1 (en) 2003-12-11
SI2006294T1 (sl) 2010-11-30
PT1734049E (pt) 2008-12-26
DE50310882D1 (de) 2009-01-15
AU2010200689A1 (en) 2010-03-18
US8399613B2 (en) 2013-03-19
ES2317378T3 (es) 2009-04-16
DE50312701D1 (de) 2010-06-17
ATE478088T1 (de) 2010-09-15
DE50310952D1 (de) 2009-01-29
EP1734048B1 (de) 2008-12-17
CA2736926C (en) 2015-11-17
PT2006294E (pt) 2010-11-12
JP5042300B2 (ja) 2012-10-03
US20100183644A1 (en) 2010-07-22
SI1734049T1 (sl) 2009-02-28
AU2003224001B2 (en) 2010-03-11
DE10225144A1 (de) 2003-12-18
CY1108507T1 (el) 2014-04-09
EP1734048A1 (de) 2006-12-20
US20050222390A1 (en) 2005-10-06
ES2350461T3 (es) 2011-01-24
SI1734048T1 (sl) 2009-02-28
US20080057077A1 (en) 2008-03-06
EP2014673A1 (de) 2009-01-14
SI2014673T1 (sl) 2010-09-30
JP2006511196A (ja) 2006-04-06
JP5042301B2 (ja) 2012-10-03
ES2317379T3 (es) 2009-04-16
US20080051347A1 (en) 2008-02-28
JP2010099078A (ja) 2010-05-06
AU2010200689B2 (en) 2012-07-12
CA2736972C (en) 2014-08-05
ATE466872T1 (de) 2010-05-15
DK2006294T3 (da) 2010-12-13

Similar Documents

Publication Publication Date Title
PL206306B1 (pl) Związane z nowotworem peptydy wiążące się z cząsteczkami MHC
JP4365405B2 (ja) Mhc分子と結合する腫瘍関連ペプチド