PL182566B1

PL182566B1 - Nowe pochodne indenoiloguanidyny, sposób ich wytwarzania i środek farmaceutyczny

Info

Publication number: PL182566B1
Application number: PL96313809A
Authority: PL
Inventors: Nirogi V.S. Ramakrishna; Tulsidas S. More; Anagha S. Kulkarni; Bansi Lal; Roa V.S.V. Vadlamudi; Anil V. Ghate; Ravindra D. Gupte; Wolfgang Scholz; Hans-Jochen Lang
Original assignee: Hoechst Aktiengesellschaf
Priority date: 1995-04-18
Filing date: 1996-04-17
Publication date: 2002-01-31
Also published as: DE69603771D1; NO305655B1; US5733934A; HU9600998D0; EP0738712A1; SK282011B6; CZ291538B6; CA2174406A1; SK48396A3; DK0738712T3; CN1140164A; MX9601424A; AU5067696A; DE69603771T2; ZA963046B; CN1061648C; NZ286380A; IL117927A0; IL117927A; GR3031540T3

Abstract

1 Nowe pochodne indenoiloguanidyny o ogólnym wzorze 1 r w którym R(l) oznacza atom wodoru, C1-C4 -alkil lub O-C 1 -C4-alkil, R(2) oznacza atom wodoru lub C 1 -C4-alkil, R(3) oznacza atom wodoru, C1 -C4-alkil lub atom chloru, R(4) oznacza atom wodoru C 1 -C4-alkil. atom chlorowca lub C5 H 1 0 NSO 2, R(5) oznacza atom wodoru, C1 -C4-alkil lub atom chlorowca, R(6) oznacza atom wodoru, C1 -C4 -alkil lub atom chlorowca, a n oznacza 0 lub 1, przy czym gdy n oznacza 1, to wówczas A oznacza nietoksyczny kwas organi- czny lub nieorganiczny 2 Sposób wytwarzania nowych pochodnych indenoiloguanidyny o ogólnym wzorze 1, w którym R (l) oznacza atom wodoru, C 1 -C4-alkil lub O-C1 -C4-alkil, R(2) oznacza atom wodoru lub C 1 -C4-alkil, R(3) oznacza atom wodoru, C 1 -C4 -alkil lub atom chloru, R(4) oznacza atom wodoru, C1 -C4-alkiI, atom chlorowca lub C5H 10NSO 2, R(5) oznacza atom wodoru, C 1-C4 -alkil lub atom chlorowca, R(6 ) oznacza atom wodom, C1 -C4 -alkil lub atom chlorowca, a n oznacza 0 lub 1, przy czym gdy n oznacza 1, to wówczas A oznacza nietoksy- czny kwas organiczny lub nieorganiczny, znamienny tym, ze zwiazek o ogó- lnym wzorze 5, w którym R (l) - R(6) maja wyzej podane wyznaczenie, a Y oznacza grupe odszczepiajacaste w ybrana sposrod -0-(C 1 -C4-alkilu), atomu chlorowca i unidazolilu, poddaje sie reakcji z guanidyna, po czym powstaly zwiazek ewentualnie przeprowadza sie w sol 3 Srodek farmaceutyczny zawierajacy substancje czynna 1 substan- cje pomocnicze, znamienny tym, ze jako substancje czynna zawiera zwiazek o ogólnym wzorze 1, w którym R(1) oznacza atom wodoru, C 1-C4-alkil lub 0 -C 1 -C4-alkil, R(2) oznacza atom wodoru lub C1 -C4-alkil,R(3) oznacza atom wodoru, C 1 -C4-alkil lub atom chloru, R(4) oznacza atom wodoru, C1 -C4-alkil, atom chlorowca lub C5 H1 0 NSO2, R(5) oznacza atom wodoru, C 1 -C4 -alkil lub atom chlorowca, R(6) oznacza atom wodoru, C 1-C4 -alkil lub atom chlorowca, a n oznacza 0 lub 1, przy czym gdy n oznacza 1, to wówczas A oznacza nieto- ksyczny kwas organiczny lub nieorganiczny PL PL PL

Description

Przedmiotem wynalazku są nowe pochodne indenoiloguanidyny, sposób ich wytwarzania i środek farmaceutyczny. Związki według wynalazku mają działanie farmakologiczne, zwłaszcza nasercowe.

Nowe pochodne benzoiloguanidyny są podstawionymi acyloguanidynami. Najważniejszym przedstawicielem znanych acyloguamdyn jest stanowiący pochodną pirazyny amiloryd, stosowany w terapii jak diuretyk oszczędzający potas. W literaturze opisano liczne inne związki typu amilorydu, np. dimetyloamiloryd i etyloizopropyloamiloryd.

Ponadto znane są badania wskazujące na właściwości przeciwarytmiczne amilorydu (Circulation 79,1257-1263 (1989)). Jego szerokiemu zastosowaniu jako leku przeciwarytmicznego stoi jednak na przeszkodzie to, że to działanie przejawia się jedynie w niewielkim stopniu i towarzyszy mu działanie obniżające ciśnienie krwi oraz działanie saluretyczne, a te efekty uboczne są niepożądane w leczeniu zakłóceń rytmu serca.

Przeciwarytmiczne właściwości amilorydu stwierdzono również w doświadczeniach na wyizolowanych sercach zwierząt (Eur. HeartJ. 9 (suplement 1): 167 (1988) (zbiór skrótów). Tak więc np. w próbach na sercach szczurów stwierdzono, że skutecznie wywołane migotanie komór można było całkowicie stłumić przy użyciu amilorydu. Jeszcze sibńejszym lekiem niż amiloryd okazała się w tym modelu wyżej wspomniana pochodna amilorydu, etyloizopropyloamiloryd.

W europejskim opisie patentowym nr 416 499 opisano benzoiloguanidyny o działaniu przeciwarytmicznym.

182 566

W opisie patentowym US 3 780 027 ujawniono acyloguanidyny, które różnią się zasadniczo od związków według wynalazku tym, że sąto tripodstawione benzoiloguanidyny, przy czym pod względem sposobu podstawienia są to pochodne dostępnych w handlu diuretyków, takich jakbumetamd i furosemid, i w pozycji 2 lub 3 względem grupy karbonyloguanidynowej zawierają one grupę aminową, której obecność jest bardzo ważna dla uzyskania pożądanego działania salidiuretycznego. Rzeczywiście podano, że te związki mają silne działanie salidiuretyczne.

W Circulation 79,1257-1263 ujawniono przeciwarytmiczne działanie amilorydu, cząsteczki zawierającej ugrupowanie acyloguanidynowe. Również w opisach patentowych US 3780027, 2734904 i 4544670 ujawniono acyloguanidyny zawierające ugrupowanie heterocykliczne (Circulation) lub grupę fenylową (opisy US) przyłączone do ugrupowania acyloguanidyny.

Nieoczekiwanie okazało się, że bardzo dobre działanie przeciwarytmiczne, pozbawione niepożądanego i szkodliwego działania salidiuretycznego, wykazują związki według wynalazku, to jest nowe pochodne indenoiloguanidyny o ogólnym wzorze 1, w którym R(1) oznacza atom wodoru, C_rC₄-alkil lub 0-C₁-C4-alkil, R(2) oznacza atom wodoru lub Cj-Cą-alkii, R(3) oznacza atom wodoru, C_r-C4-alkil lub atom chloru, R(4) oznacza atom wodoru, C_rC4-alkil, atom chlorowca lub C₅H!0NSO2, R(5) oznacza atom wodoru, C1-C4-alkil lub atom chlorowca, R(6) oznacza atom wodoru, C_rC4-alkil lub atom chlorowca; a n oznacza 0 lub 1, przy czym gdy n oznacza 1, to wówczas A oznacza nietoksyczny kwas organiczny lub nieorganiczny.

Przedmiotem wynalazku jest również sposób wytwarzania nowych pochodnych indenoiloguanidyny o ogólnym wzorze 1, w którym podstawniki R(1) - R(6), A i n mają wyżej podane znaczenie, polegający na tym, że związek o ogólnym wzorze 5, w którym R(1) - R(6) mają wyżej podane wyznaczenie, a Y oznacza grupę odszczepiającąsię wybraną spośród -0-(C1-C4-alkilu), atomu chlorowca i imidazolilu, poddaje się reakcji z guanidyną, po czym powstały związek ewentualnie przeprowadza się w sól.

Ponadto przedmiotem wynalazku jest środek farmaceutyczny zawierający substancję czynnąi substancje pomocnicze, którego cechąjest to, że jako substancję czynną zawiera związek o ogólnym wzorze 1, w którym podstawniki R(1) - R(6), A i n mają wyżej podane znaczenie.

Związki o wzorze 1 różnią się od znanych acyloguanidyn budową, bowiem grupa b aromatyczna jest w nich oddzielona od ugrupowania acyloguanidyny wiązaniem etylenowym o geometrii trans zawartym w pięcioczłonowym pierścieniu karbocyklicznym.

Działanie tych związków jest znacznie korzystniejsze od działania znanych środków przeciwarytmicznych, przy czym sąone użyteczne jako leki chroniące mięsień sercowy w leczeniu i profilaktyce zawału i dusznicy bolesnej.

Przykładami nietoksycznych kwasów są kwas solny, kwas bromowodorowy, kwas siarkowy, kwas azotowy, kwas fosforowy, kwas metanosulfonowy, kwas benzenosulfonowy, kwas toluenosulfonowy, kwas octowy, kwas mlekowy, kwas salicylowy, kwas benzoesowy, kwas nikotynowy, kwas ftalowy, kwas stearynowy⁷, kwas oleinowy i kwas szczawiowy.

O ile nie podano inaczej, w całym opisie i zastrzeżeniach niżej omówione określenia mają niżej podane znaczenia.

Określenie „C₁-C4-alkil” oznacza prostołańcuchowy lub rozgałęziony nasycony alifatyczny rodnik węglowodorowy zawierający 1 -4 atomy węgla. Przykładowymi C1-C4-alkilami sąmetyl, etyl, n-propyl, izopropyl, n-butyl, sec-butyl i t-butyl.

Określenie „atom chlorowca” obejmuje cztery atomy chlorowców, to jest atomy fluoru, chloru, bromu i jodu.

Przykładami nietoksycznych organicznych lub nieorganicznych kwasów A tworzących addycyjne sole są kwas solny, kwas bromowodorowy, kwas siarkowy, kwas azotowy, kwas fosforowy, kwas metanosulfonowy, kwas benzenosulfonowy, kwas toluenosulfonowy, kwas octowy, kwas mlekowy, kwas salicylowy, kwas benzoesowy, kwas nikotynowy, kwas ftalowy, kwas stearynowy, kwas oleinowy i kwas szczawiowy.

Związki według wynalazku mogą zawierać centra asymetrii, przy czym zakresem wynalazku objęte są izomery S i R. Związki według wynalazku mogą istnieć w postaci izomerów optycznych, racematów i ich mieszanin.

182 566

W tabelach 1-2 przedstawiono reprezentatywne związki według wynalazku, przy czym wtabeli 1 przedstawiono związki o wzorze 1,wktórym R(1) i R(3) oznaczająatomy wodoru, a R(2) oznacza CH₃; w tabeli 2 - związki o wzorze 1, w którym R(1), R(2) i R(3) oznaczająatomy wodoru, a w tabeli 3 przedstawiono związki o wzorze 1, w którym A oznacza CH3SO3H.

Skrót „T.t”. oznacza temperaturę topnienia.

Tabela 1

Związek nr	R(4)	R(5)	R(6)	A	T.t. (°C)
1	H	H	H	HCl	250-251
2	H	H	H	CH3SO3H	226-227
3	F	H	H	HCl	230-231
4	F	H	H	CH3SO3H	243-244
5	Cl	H	H	CH3SO3H	210-212
6	Br	H	H	CH3SO3H	230-231
7	I	H	H	CH3SO3H	215-216
8	c₅h₁₀nso₂	H	H	CH3SO3H	220-221
9	H	Cl	H	CH3SO3H	198-199
10	H	H	Cl	CH3SO3H	180-181
11	H	H	Br	CH3SO3H	225-226
12	H	H	I	CH3SO3H	235-236

Tabela 2

Związek nr	R(4)	R(5)	R(6)	A	T.t (°C)
13	H	H	H	CH3SO3H	164-165
14	H	H	cH3	CH3SO3H	198-200

Tabela 3

Związek nr	R( 1)	R(2)	R(3)	R(4)	R(5)	R(6)	T.t.(°C)
1	2	3	4	5	6	7	8
15	H	cH₃	H	H	Br	H	125-126
16	H	cH3	H	H	F	H	235-236
17	H	cH3	H	H	H	c’H_;	215-216
18	H	cH₃	H	cH3	H	H	225-226
19	H	cH3	H	H	cH3	H	215-216
20	H	cH3	H	cH3	H	cH3	210-211
21	H	CH3	H	H	I	H	175-176
22	H	H	H	cH3	H	H	220-221
23	H	H	cH₃	H	H	H	225-226
24	H	H	cH3	H	H	cH3	230-231

182 566 cd. tabeli 3

1	2	3	4	5	6	7	8
25	H	H	H	CH3	H	CH3	215-216
26	H	H	H	H	CH3	H	215-216
27	H	ch₃	Cl	Cl	H	H	148-149
28	H	ch₃	CH3	H	H	CH3	195-196
29	ch₃	CH3	H	H	H	H	195-196
30	och₃	CH3	H	H	H	H	188-190

Zgodnie z wynalazkiem związki o ogólnym wzorze 1 wytwarza się niżej opisanymi sposobami.

Związki o wzorze 1, w którym R(2), ma wyżej podane znaczenie z wyjątkiem atomu wodoru, wytwarza się ze związków o ogólnym wzorze 2, w którym (R(1) - R(6) mają wyżej podane znaczenie, które to związki z kolei wytwarza się z użyciem znanych sposobów. Jeden z tych sposobów polega na wytworzeniu anionu przy zaktywowanym metylenie działaniem NaH/THF, a następnie alkilowaniu bromkami podstawionego benzoilu. Związki o wzorze 2 przeprowadza się w kwasy 3-podstawione-indeno-2-karboksylowe o wzorze 3 działaniem stężonego kwasu siarkowego w temperaturze pokojowej, w ciągu 10-12 godzin, po czym produkt poddaje się obróbce w środowisku wodnym.

Związki o wzorze 1, w którym R(2) oznacza atom wodoru, wytwarza się ze związków o ogólnym wzorze 4, w którym R(1) i R(3) - R(6) mają wyżej podane znaczenie, które to związki z kolei wytwarza się z użyciem znanych sposobów. Jeden z tych sposobów polega na wytworzeniu amonu przy zaktywowanym metylenie obok grupy karbonylowej z użyciem butylolitu, a następnie acylowaniu z użyciem chloromrówczanu etylu. Alternatywnie taki sam produkt można uzyskać metodą acylowania związków karbonylowych poprzez enaminy. Związki o wzorze 4 przeprowadza się w kwasy indeno-2-karboksylowe o wzorze 3 przez redukcję grupy karbonylowej borowodorkiem sodowym, a potem katalizowane kwasem (np. kwasem p-toluenosulfonowym) odwodnienie w bezwodnym benzenie.

Związki o ogólnym wzorze 1 można również wytworzyć sposobem według wynalazku, zgodnie z którym związek o ogólnym wzorze 5, w którym R(1) - R(6) mająwyżej podane znaczenie, a Y oznacza grupę odszczepiającąsię łatwo podstawialnąprzez nukleofil, poddaje się reakcji z wolną guanidyną.

Zaktywowane pochodne kwasowe o wzorze 5, w którym Y oznacza alkoksyl, korzystnie metoksyl, zaktywowany fenoksyl, grupę fenylotio, grupę metylotio, grupę 2-pirydylotio lub zawierający azot heterocyklil, np. imidazolil, można wytworzyć z chlorku kwasowego (związku o wzorze 5, w którym Y oznacza Cl), który z kolei można wytworzyć z kwasu o wzorze 3 działaniem chlorku tionylu. Można także użyć innych metod wytwarzania aktywnych estrów znanych w chemii peptydów jako metod aktywowania kwasu przed reakcją sprzęgania. Związki o wzorze 5, w którym Y oznacza imidazolil, można także wytworzyć ze związku o wzorze 3 działając 1,1-karbonylodiimidazolem [C.Staab, Angew. Chem. Int. Eng. Edn, 351-367 (1962)]. Związek o wzorze 5, w którym Y oznacza Cl, również w reakcji z guanidyną, w warunkach reakcji Schotten-Baumanna, daje związek o wzorze 1. Inne mieszane bezwodniki o wzorze 5 można wytworzyć przy użyciu CICOOEt, chlorku tosylu lub chlorku trietylofosforylu w obecności trietyloammy lub innej zasady w obojętnym rozpuszczalniku. Aktywację grupy COOH w związkach o wzorze 3 można także uzyskać działaniem dicykloheksylokarbodiimidu (DCC). Inne sposoby wytwarzania zaktywowanych pochodnych kwasów karboksylowych o wzorze 5, ze wskazaniem literatury źródłowej, podał J. March, Advanced Organie Chemistry, Third Edition (John Wiley 8 Sons, 1985), str. 350.

Reakcje sprzęgania związku o wzorze 5 i guanidyny można prowadzić różnymi metodami, w polarnych rozpuszczalnikach protonowych lub nieprotonowych, przy czym korzystne są obojętne rozpuszczalniki organiczne. W reakcji związku o wzorze 1, w którym Y oznacza metoksyl,

182 566 z guanidyną korzystnie stosuje się metanol, THF, DMF, N-metylopirolidon, HMPA, itp., w temperaturze od pokojowej do temperatury wrzenia rozpuszczalnika. Reakcję związków o wzorze 5 z wolną od soli guanidyną korzystnie prowadzi się w nieprotonowym obojętnym rozpuszczalniku, takim jak THF, dimetoksyetan, DMF lub dioksan. Gdy na związek o wzorze 3 bezpośrednio działa się karbonylodiimidazolem dla zaktywowania grupy karboksylowej, stosuje się nieprotonowe rozpuszczalniki polarne, takie jak DMF i dimetoksyetan, po czym dodaje się guanidyny. Związki o wzorze 1 można następnie przeprowadzić w farmaceutycznie dopuszczalne addycyjne sole z kwasami, np. z tymi podanymi przykładowo uprzednio.

Jakjuż wspomniano, zaskakujące jest to, że związki według wynalazku nie wykazujążadnych niepożądanych i niekorzystnych właściwości salidiuretycznych, a przy tym wykazująbardzo dobre właściwości przeciwarytmiczne, a więc można je stosować w leczeniu takich stanów jak objawy niedotlenienia. Dzięki swym właściwościom farmakologicznym te związki są wyjątkowo przydatne do stosowania jako leki przeciwarytmiczne o działaniu chroniącym mięsień sercowy w profilaktyce przeciwzawałowej i leczeniu pozawałowym, jak również w leczeniu dusznicy bolesnej, przy czym profilaktycznie hamują one lub znacznie osłabiają procesy patofizjologiczne odgrywające rolę w powstawaniu uszkodzeń na skutek niedokrwienia, zwłaszcza wywoływanie arytmii serca na tle niedokrwienia. Dzięki ich działaniu ochronnemu przeciwko patologicznym stanom związanym z niedotlenieniem i niedokrwieniem, związki według wynalazku o wzorze 1, jako hamujące mechanizm wymiany Na⁺/H⁺ w komórkach, mogą służyć jako leki do leczenia wszystkich ostrych lub chronicznych uszkodzeń powodowanych niedokrwieniem lub przez choroby wywoływane w ten sposób pierwotnie lub wtórnie. Umożliwia to także ich stosowanie jako leków przy zabiegach operacyjnych, np. przy przeszczepach narządów, przy czym te związki można stosować zarówno dla ochrony narządów u dawcy, przed i podczas pobierania, do ochrony pobranych narządów, np. przy manipulowaniu nimi lub ich przechowywaniu w płynach fizjologicznych, jak również przy ich wprowadzaniu do organizmu biorcy. Związki te są również cennymi,działającymi ochronnie lekami przy przeprowadzaniu zabiegów operacyjnych typu plastyki naczyń, np. na sercu, jak też na naczyniach obwodowych, Dzięki ich ochronnemu działaniu przeciw uszkodzeniom wywoływanym przez niedokrwienie, te związki są odpowiednie także jako leki do stosowania w leczeniu niedokrwienia układu nerwowego, zwłaszcza ośrodkowego układu nerwowego, przy czym nadająsię one np. do leczenia udaru mózgu lub obrzęku mózgu. Ponadto związki według wynalazku o wzorze 1 nadająsię również do leczenia różnych postaci wstrząsu,. np. wstrząsu alergicznego, kariogennego, oligemicznego i bakteryjnego.

Ponadto związki o wzorze 1 według wynalazku odznaczają się silnym działaniem hamującym proliferację komórek, np. proliferację komórek fibroblastów i proliferację komórek mięśni gładkich naczyń. Tak więc związki o wzorze 1 stanowią cenne terapeutyki w leczeniu chorób, których pierwotną lub wtómąprzyczynąjest proliferacja komórek, a zatem można je stosować jako środki przeciwko miażdżycy tętnic, środki przeciwko późnym komplikacjom diabetycznym, chorobom nowotworowym, chorobom fibrotycznym, takim jak zwłóknienie płuc, wątroby lub nerek, albo przerost lub rozrost narządów, a zwłaszcza przerost lub rozrost gruczołu krokowego.

Związki według wynalazku są skutecznymi inhibitorami komórkowego antyportera sodowo-protonowego (wymieniacz Na⁺/H⁺), którego poziom jest podwyższony w licznych chorobach (nadciśnienie samoistne, miażdżyca tętnic, cukrzyca itp.), a także w takich komórkach jak np. erytrocyty, trombocyty lub leukocyty, w przypadku których łatwo jest przeprowadzić pomiary. Zatem związki według wynalazku nadająsię do stosowania jako doskonałe i proste narzędzia naukowe, np. jako środki diagnostyczne do diagnozowania i rozróżniania określonych form nadciśnienia, a także miażdżycy tętnic, cukrzycy, chorób związanych z proliferacją komórek itp. Ponadto związki o wzorze 1 nadająsię do stosowania w profilaktyce powstawania nadciśnienia krwi, np. nadciśnienia samoistnego.

Związki o wzorze 1 i leki zawierające związki o wzorze 1 jako substancje czynne można podawać doustnie, pozajelitowo, dożylnie, doodbytniczo lub przez inhalację, przy czym korzyst182 566 ne podawanie zależy od obrazu klinicznego choroby. Związki o wzorze 1 można stosować same lub w połączeniu z substancjami pomocniczymi, zarówno w weterynarii, jak i w medycynie.

Fachowiec na podstawie swojej wiedzy łatwo może dobrać substancje pomocnicze odpowiednie dla żądanej receptury leku. Oprócz rozpuszczalników, substancji żelotwórczych, podłoży czopków, substancji pomocniczych do tabletek i innych nośników substancji czynnej, można stosować np. przeciwutleniacze, dyspergatory, emulgatory, środki przeciwpianowe, środki smakowe, środki konserwujące, środki ułatwiające rozpuszczanie lub barwniki.

W przypadku postaci leku do podawania doustnego, substancję czynną miesza się z odpowiednimi substancjami pomocniczymi, takimi jak zarobki, stabilizatory lub obojętne rozcieńczalniki, a następnie znanymi sposobami sporządza się odpowiednie postacie, takie jak tabletki, tabletki powlekane, twarde kapsułki żelatynowe oraz roztwory wodne, alkoholowe lub olejowe. Jako obojętny nośnik można stosować np. gumę arabską, tlenek magnezowy, węglan magnezowy, fosforan potasowy, laktozę, glukozę lub skrobię, a zwłaszcza skrobię kukurydzianą. Preparat można wytwarzać z suchego lub wilgotnego granulatu. Jako oleiste nośniki lub rozpuszczalniki stosuje się np. oleje roślinne i zwierzęce, takie jak olej słonecznikowy lub tran z wątroby dorsza.

Do podawania podskórnego lub dożylnego substancjom czynnym wraz z solubilizatorami, emulgatorami i innymi substancjami pomocniczymi, nadaje się, o ile jest to pożądane, postać roztworu, zawiesiny lub emulsji. Jako rozpuszczalniki stosuje się np. wodę, fizjologiczny roztwór soli lub alkohole, np. etanol, propanol, glicerynę, względnie roztwory cukru, takie jak roztwory glukozy lub mannitu, albo też mieszaniny takich rozpuszczalników.

Preparatami farmaceutycznymi odpowiednimi do podawania w postaci aerozoli lub sprejów sąnp. roztwory, zawiesiny lub emulsje substancji czynnej o wzorze 1 w farmaceutycznie dopuszczalnym rozpuszczalniku, zwłaszcza w etanolu lub wodzie albo w mieszaninie takich rozpuszczalników. Preparat może w razie potrzeby zawierać inne jeszcze farmaceutyczne substancje pomocnicze, takie jak związki powierzchniowo czynne, emulgatory, stabilizatory oraz propelent. Taki preparat zawiera substancję czynną zwykle z stężeniu od około 0,1 do 10%, a zwłaszcza od około 0,3 do 3% wagowych.

Dawkowanie substancji czynnej o wzorze 1 i częstość podawania zależą od siły i czasu trwania działania zastosowanych związków·', a ponadto od rodzaju i natężenia leczonej choroby oraz płci, wieku, wagi i osobniczej reakcji ssaka na lek.

Średnia dawka dzienna związku o wzorze 1 wynosi co najmniej 0,001 mg/kg, korzystnie do 0,01 mg/kg do co najwyżej 10 mg/kg, korzystnie co najwyżej 1 mg/kg wagi ciała w przypadku pacjenta o wadze około 75 kg. W ostrych przypadkach choroby, np. bezpośrednio po przebyciu zawału serca, mogąbyć potrzebne jeszcze wyższe dawki, a przede wszystkim częstsze ich podawanie, np. do 4 dawek jednostkowych dziennie. Zwłaszcza przy podawaniu dożylnym np. pacjentowi po zawale na oddziale intensywnej terapii, może być niezbędna dawka do 100 mg dziennie.

Działanie farmakologiczne związków o wzorze 1 jako środków przeciwarytmicznych i chroniących mięsień sercowy wykazano w poniższych próbach.

Próba hamowania wymieniacza Na⁺/H⁺ prowadzona z użyciem erytrocytów królika

Białym królikom nowozelandzkim podawano karmę zawierającą2% cholesterolu przez 6 tygodni przed pobraniem krwi dla oznaczenia aktywności wymieniacza Na⁺/H⁺ w erytrocytach. W literaturze podano, że w hipercholerestemii występuje wzrost aktywności wymieniacza w erytrocytach królika (Scholz i inni, 1990, Arteriosklerose - Neue Aspekte aus Zellbiologie und Molekulargenetik, Epidemiologie und Kliniki; red. AssmannG. i inni, Braunschweig. Wiesbaden, Vieweg, 296-302). Próbki krwi pobierano w żyły usznej i oznaczano hematokryt. Około 200 ik krwi inkubowano w 37°C przez 1 godzinę z hiperosmolamym buforem sacharozowym zawierającym 0,1 mM roztwór Oubain i ewentualnie próbkę badanego związku. Po inkubacji reakcję zatrzymywano przez dodanie 5 ml lodowatego roztworu MgCl₂ zawierającego 0,1 mM Oubain. Erytrocyty przemywano trzykrotnie 5 ml roztworu MgC^, a następnie poddawano hemolizie przez dodanie 4 ml wody destylowanej. Zawartość sodu w produkcie hemolizy badano metodą fotometru płomieniowej. Aktywność badanego związku określano jako jego zdolność do zmniejszenia

182 566 zawartości sodu w erytrocytach i wyrażano jako IC₅₀, to jest stężenie niezbędne dla zmniejszenia zawartości sodu w erytrocytach do 50%.

Wyniki podano w tabeli 4.

Tabela 4

Związek nr	IC₅0 (μΜ)
2	0,09
10	0,018

Arytmia wywołana reperfuzją w próbie z wyizolowanym sercem szczura

Samce szczurów Charles Foster (250-300 g) uśmiercono przez ogłuszenie i wykrwawienie. Serca usunięto szybko i poddano perfuzji metodąLangendorffsa. Do środowiska perfuzyjnego dodawano badane związki w różnych stężeniach. Po 20 minutach równoważenia podwiązano lewą przednią zstępującą tętnicę wieńcową (LAD). Po 15 minutach podwiązanie usunięto i pozwolono, by przez następne 30 minut zachodziła reperfuzją, którą monitorowano metodą EKG. Głównym ocenianym parametrem było migotanie komór (VFD). Działanie przeciwarytmiczne badano wyznaczając stężenie badanego związku zmniejszające VFD o 50%. Wyniki przedstawiono w tabeli 5.

Tabela 5

Związek nr	IC50 dla VFD (μΜ)
2	0,025
10	0,017

Arytmia wywołana niedokrwieniem u uśpionych szczurów

Samce szczurów Charles Foster (220-260 g) uśpiono pentobarbitonem sodowym. Zwierzęta podłączono do urządzenia do sztucznego oddychania. Ciśnienie krwi rejestrowano poprzez tętnicę szyjną. Serca odsłonięto przez chirurgiczne otwarcie klatek piersiowych. Zidentyfikowano lewą przednią zstępującą tętnicę wieńcową (LAD). Badany związek podawano albo doustnie na 10 minut przed uśpieniem (40 minut przed podwiązaniem LAD), albo dożylnie (5 minut przed podwiązaniem LAD) W 15-minutowym okresie podwiązania rejestrowano wywołaną arytmię i wyniki analizowano metodą Lambeth Convention (Walker M.J.A. i inni, 1988, Cardiovascular Research, 22,447-455). Działanie przeciwarytmiczne badanych związków wyrażonojako zależne od dawki hamowanie długości trwania częstoskurczu komorowego (VT) i migotania komór (VF). Wyniki przedstawiono w tabelach 6a (podawanie doustne) i 6b (podawanie dożylne).

Tabela 6a

Związek nr	Dawka (mg/kg)	Hamowanie VT (%)	Hamowanie VF (%)
2	1	26 ±0 (n=l 1)	68± 19 (n=10)
	3	31 ±21 (n=13)	93 ±5 (n=13)
	10	73 ±8 (n=13)	100 ±0 (n=13)
10	0,1	32 ±12 (n=7)	brak ochrony
	0,3	69 ± 11 (n=6)	84 ±11 (n=8)
	1,0	67 ± 11 (n=8)	100 ±0 (n=8)

182 566

Tabela 6b

Związek nr	Dawka (mg/kg)	Hamowanie VT (%)	Hamowanie VF (%)
2	0,1	57 ±17 (n=9)	100 ±0 (n=9)
	0,3	90 ±3 (n=12)	100 ±0 (n=12)
	1,0	98 ±1 (n=12)	100 ±0 (n=12)
10	0,1	20 ± 24 (n=8)	100 ±0 (n=8)
	0,3	81 ±8 (n=8)	100 ±0 (n=9)
	10	97 ± 1 (n=8)	100 ± 0 (n=8)

Zawał serca u uśpionego szczura

Szczury przygotowano jak w poprzednich doświadczeniach. Związki podawano dożylnie na 5 minut przed podwiązaniem. W doświadczeniu stosowano jednogodzinne podwiązanie i jednogodzinną reperfuzję. Zawał serca badano techniką podwójnego barwienia z użyciem błękitu Evansa i 2,3,5-trifenylotetrazolium dla zidentyfikowania odpowiednio obszaru ryzyka i obszaru zawału. Rozległość zawału wyrażano jako % obszaru ryzyka (Simpson i inni, 1987, Circulation Research, 60, 666-673).

Wyniki przedstawiono w tabeli 7.

Tabela 7

Związek nr	Zabezpieczenie przed zawałem (%)
2	17 (n=8)
10	68 (n=8)

Wynalazek ilustrująnastępujące przykłady, w których szczegółowo opisano syntezę reprezentatywnych związków, monochlorowodorku 3-metyloinden-2-oiloguanidyny (związek nr 1 z tabeli 1) i kwasu (mden-2-oiloguamdyno)metanosulfonowego (związek nr 13 z tabeli 2). Pozostałe związki według wynalazku wytwarza się z użyciem analogicznych lub innych sposobów.

Przykład 1.' Synteza związku nr 1 z tabeli 1

a) Synteza związków o wzorze 2

NaH (13,8 g, 0,6 mola, dwukrotnie przemyto 5 ml heksanu) przeprowadzono w stan suspensji w 250 ml świeżo przedestylowanego THF. Chłodząc odbieralnik do -10°C do suspensji wkroplono ostrożnie acetylooctan etylu (75 ml, nadmiar). Po zakończeniu dodawania całość mieszano w -10°C przez 2 godziny i w temperaturze pokojowej przez 30 minut. Do powstałego roztworu wkroplono w temperaturze pokojowej bromek benzylu (51,0 g 0,3 mola) w THF. Mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej przez noc. Reakcję przerwano następnego dnia przez wlanie mieszaniny reakcyjnej do wody z lodem, odczyn roztworu doprowadzono do obojętnego i roztwór wyekstrahowano eterem/octanem etylu. Połączone ekstrakty eterowo/octanowe przemyto solanką, i wysuszono (Na^SO,,). Rozpuszczalnik usunięto ostrożnie drogą destylacji próżniowej, w wyniku czego otrzymano benzyloacetylooctan etylu o t.wrz. 276°C.

IR (czysta próbka), cm'1 2900 - 3050, 1690 - 176θ (szeroki), 1655;

NMR (CDCl₃): δ 1,25 (t, 3H, C^CHj), 2,25 (s, 3H, COCH3), 3,20 (d, 2H, benzylowy CH2),

3,8 (t, 1H, COCHCO), 4,20 (q, 2H, OCH₂CH₃), 7,15-7,35 (m, 5H, Ar-H).

b) Synteza związków o wzorze 3

Do ochłodzonej do -2°C mieszaniny kwasu siarkowego (98%, 360 g) i wody (15 g), dodano w trakcie intensywnego mieszania, w ciągu 45 minut, benzyloacetylooctanu etylu (37 g). Powstały ciemnoczerwono-brązowy roztwór mieszano w 4°C przez 2 godziny, a następnie w 15-20°C przez noc. Mieszaninę ogrzano do 50-60°C w celu skoagulowama osadu, a następnie

182 566 przesączono i poddano obróbce. Po oczyszczeniu drogą chromatografii kolumnowej, a następnie rekrystalizacji otrzymano kwas 3-metyloindeno-2-karboksylowy, t.t. = 200°C.

IR (KBr), cm-¹; 2900 - 3100 (szeroki), 1640 - 1680, 1600;

NMR (CDCl·,): δ 2,45 (s, 3H, CH3), 3,55 (s, 2H, CH2), 7,20 - 7,40 (m, 4H, Ar-H).

Analiza elementarna dla C_uH,oO2:

Obliczono: C% 76,99, H% 5,79;

Stwierdzono: C% 76,43 , H% 5,86.

c) Synteza związków o wzorze 1

W temperaturze wrzenia w warunkach powrotu skroplin ogrzewano przez 4 godziny 1,0 g kwasu 3-metyloindeno-2-karboksylowego i 5 ml chlorku tionylu. Rozpuszczalnik usunięto ostrożnie drogą destylacji pod zmniejszonym ciśnieniem, w wyniku czego otrzymano chlorek 3-metylomden-2-oilu. Ten chlorek kwasowy rozpuszczony w THF wkroplono w temperaturze pokojowej w ciągu 10 minut do mieszaniny guanidyny i wodorotlenku sodowego 1 całość mieszano przez 1 godzinę. Reakcję przerwano przez poddanie mieszaniny reakcyjnej obróbce i otrzymany produkt oczyszczono drogą chromatografii kolumnowej.

Monochlorowodorek 3-metyloinden-2-oiloguanidyny otrzymano przez rozpuszczenie wolnej zasady w metanolu, a następnie przez dodawanie w trakcie mieszania eterowego roztworu HCl do otrzymania wartości pH 2,0. Po ochłodzeniu na łaźni lodowej wytrąciła się sól w postaci białego krystalicznego proszku, t.t. = 250 - 251°C.

IR (KBr), cm⁴; 3100 - 3350 (szeroki), 1690,1655;

NMR (CDCl·,)· 8 2,45 (s, 3H, CH3), 4,0 (s, 2H, CH2), 7,4 - 7,7 (m, 4H, Ar-H), 8,4 (bs, 2H, NH₂, wymienialne z D₂O).

Analiza elementarna dla C^H^O^Cl:

Obliczono: C% 53,42, H% 5,90, N% 11,57, Cl% 11.1^;

Stwierdzono: C% 53,12, H% 5,42 , N% 15,94, d% 11,68.

B) Synteza związku 13 z tabeli 2

d) Synteza związków o wzorze 4

W trój szyjnej kolbie wyposażonej w wlot azotu, przegrodę i rurkę zabezpieczaj ącąumieszczono 1-indanon (1,5 g, 11,36 mmola) rozpuszczonego w bezwodnym THF. Kolbę ochłodzono do -20°C w ciągu 10 minut. Do mieszaniny wkroplono poprzez przegrodę za pomocą strzykawki butyloht (11,37 ml, 12,48 mmola). Mieszaninę reakcyjną odstawiono w -20 °C na 45 minut, a następnie wkroplono za pomocą strzykawki chloromrówczan etylu (1,08 ml, 10 mmoli). Mieszaninę reakcyjną mieszano w -20°C przez 30 minut, a następnie powoli w ciągu około 1 godziny ogrzano jądo temperatury pokojowej. Mieszaninę reakcyjną poddano obróbce przez odparowanie THF i produkt poddano chromatografii, w wyniku czego otrzymano 2-karboetoksy-1-indanon.

NMR (CDCla): 81,25 (t, 3H, CH2CH3), 3,45 (d, 2H, benzylowy CH2), 3,65 (t, 1H, COCHCO), 4,2 (q, 2H, OCH₂CH3), 7,4-7,5 (m, 4H, Ar-H).

e) Synteza związków o wzorze 3

W temperaturze pokojowej 2-karboetoksy-5-indanon rozpuszczono w bezowdnym metanolu i do tej mieszaniny w trakcie mieszania dodano w trzech porcjach borowodorku sodowego. Mieszaninę reakcyjną mieszano jeszcze przez 30 minut, a następnie odsączono substancję stałą, a przesącz odparowano do sucha. Pozostałość rozpuszczono w bezwodnym benzenie i dodano katalityczną ilość kwasu p-toluenosulfonowego, a potem mieszaninę reakcyjną mieszano przez 1 godzinę. Kwas p-toluenosulfonowy odsączono, a przesącz zatężono, w wyniku czego otrzymano indeno-2-karboksylan etylu, który rozpuszczono w metanolu, a następnie dodano 1,0 równoważnika wodnego roztworu wodorotlenku sodowego i mieszaninę reakcyjną mieszano przez noc. Następnego dnia reakcję przerwano przez odparowanie metanolu, rozcieńczenie pozostałości w wodzie, doprowadzenie odczynu roztworu do obojętnego i wytrącony osad odsączono, w wyniku czego otrzymano kwas indeno-2-karboksylowy.

NMR (CDCl₃): 8 3,75 (s, 2H, benzylowy CH2), 7,4 - 7,7 (m, 4H, Ar-H), 7,95 (s, 1H, olefinowy H).

182 566

f) Synteza związków o wzorze 1

Procedurę opisaną w części c) przykładu 1 zastosowano w syntezie związku nr 13 z tabeli 2 z kwasu indeno-2-karboksylowego.

Kwas (inden-2-oiloguanidyno)metanosulfonowy otrzymano przez rozpuszczenie w temperaturze pokojowej wolnej zasady w octanie etylu, a następnie przez dodanie kwasu metanosulfonowego (1 równoważnik). Po ochłodzeniu na łaźni lodowej wytrąciła się sól w postaci żółtego krystalicznego proszku, t.t = 164-165°C.

NMR(CDCl₃): 5 3,75 (s, 2H, benzylowy CH₂), 7,4 - 7,7 (m, 4H, Ar-H), 8,05 (s, 1H, olefinowy H), 8,35 i 11,09 (bs, NH i NH₂ wymienialne z D₂0).

R(3)

Wzór 2

Wzór 3

182 566

R(3) O O

Wzór 4

R(6)

Wzór 5

Departament Wydawnictw UP RP Nakład 60 egz. Cena 4,00 zł.

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Nowe pochodne indenoiloguanidyny o ogólnym wzorze 1, w którym R(l) oznacza atom wodom, C_rC,-alkii lub 0-C,-C₄-alkil,R(2) oznacza atom wodoru lub CpC^alkil, R(3) oznacza atom wodoru, C,-C₄-alkil lub atom chloru, R(4) oznacza atom wodoru, C_r C₄-alkil, atom chlorowca lub C5Hi₀NSO₂, R(5) oznacza atom wodoru, C1-C4-alk.il lub atom chlorowca, R(6) oznacza atom wodoru, C_rC4-alkil lub atom chlorowca; a n oznacza 0 lub 1, przy czym gdy n oznacza 1, to wówczas A oznacza nietoksyczny kwas organiczny lub nieorganiczny.

2. Sposób wytwarzania nowych pochodnych indenoiloguanidyny o ogólnym wzorze 1, w którym R(l) oznacza atom wodoru, C_rC4-alkil lub 0-C_rC4-alkil, R(2) oznacza atom wodoru lub C_rC4-alkil, R(3) oznacza atom wodoru, C_rC₄-alkil lub atom chloru, R(4) oznacza atom wodoru, C_rC4-alkil, atom chlorowca lub C5H₁₍₎NSO₂, R(5) oznacza atom wodoru, C_rC4-alkil lub atom chlorowca, R(6) oznacza atom wodoru, C_rC4-alkil lub atom chlorowca; a n oznacza 0 lub 1, przy czym gdy n oznacza 1, to wówczas A oznacza nietoksyczny kwas organiczny lub nieorganiczny, znamienny tym, że związek o ogólnym wzorze 5, w którym R(1) - R(6) mająwyżej podane wyznaczenie, a Y oznacza grupę odszczepiającą się wybraną spośród -0-(C_rC4-alkilu), atomu chlorowca i imidazolilu, poddaje się reakcji z guanidyną, po czym powstały związek ewentualnie przeprowadza się w sól.

3. Środek farmaceutyczny zawierający substancję czynną i substancje pomocnicze, znamienny tym, że jako substancję czynną zawiera związek o ogólnym wzorze 1, w którym R(1) oznacza atom wodoru, C^-alkil lub 0-C_rC4-alkil, R(2) oznacza atom wodoru lub C_rC4-alkil, R(3) oznacza atom wodoru, C_rC_L._ralkil lub atom chloru, R(4) oznacza atom wodoru, C^^C4-ałkil, atom chlorowca lub C5H_wNSO₂, R(5) oznacza atom wodoru, CpC4-alk.il lub atom chlorowca, R(6) oznacza atom wodoru, CpCp-alkil lub atom chlorowca; a n oznacza 0 lub 1, przy czym gdy n oznacza 1, to wówczas A oznacza nietoksyczny kwas organiczny lub nieorganiczny