PL170383B1

PL170383B1 - Sposób wytwarzania nowych estrów pregnenu PL PL PL PL PL PL PL PL

Info

Publication number: PL170383B1
Application number: PL92300351A
Authority: PL
Inventors: Bengt Axelsson; Ralph Brattsand; Leif Kaellstroem; Arne Thalen
Original assignee: Astra Ab
Priority date: 1991-02-04
Filing date: 1992-01-29
Publication date: 1996-12-31
Also published as: HU221168B1; TW287166B; BG98011A; US5614514A; IS1653B; CN1076607C; YU48893B; ES2114931T3; EP0572451B1; AU1235892A; RU2112775C1; BG61816B1; EE03110B1; PT100087B; AP9200354A0; NZ241211A; CZ282057B6; AU661472B2; SK281802B6; DK0572451T3

Abstract

1 Sposób w ytwarzania nowych estrów pregnenu o ogólnym wzorze 1 wzór 1 w którym pozycja 1,2-jest nasycona lub stanowi podwójne wiazanie, R1 oznacza atom w odoru albo prosty lub rozgaleziony lancuch weglowodorowy o 1 - 4 atom ach wegla, R2 oznacza atom w odoru albo prosty lub rozgaleziony lancuch weglowodorowy o 1 - 10 atom ach wegla, R3 oznacza grupe acylowa o prostym lub rozgalezionym , nasyconym lub nienasyconym lancuchu weglowodorowym o 4 - 20 atom ach wegla, co najmniej jeden z X 1 i X2 oznacza atom fluoru, a drugi oznacza atom w odoru lub atom fluoru, z tym , ze gdy R1 lub R2 oznacza atom w odoru, wówczas drugi z tych podstaw ników ma wyzej podane znaczenie za wyjatkiem atom u w odoru, a gdy w pozycji 1,2-znajduje sie podw ójne wiazanie i jeden z podstaw ników R 1 lub R2 oznacza grupe metylowa, to wówczas drugi z tych podstaw ników m a wyzej podane znaczenie za wyjatkiem grupy metylowej, lub gdy w pozycji 1,2- znajduje sie podwójne wiazanie, R1 oznacza atom wodoru i R2 oznacza prosty lub rozgaleziony lancuch weglowodorowy o 1 - 10 atom ach wegla, to wówczas R3 oznacza grupe acylowa o 11 - 20 atom ach wegla, a takze ich stereoizom erów, znamienny tym, ze zwiazek o wzorze 2, wzór 2 w którym R1, R2, X 1 i X2 m aja wyzej podane znaczenie, a pozycja 1,2 jest nacysona lub stanow i podw ójne wiazanie, poddaje sie reakcji ze zwiazkiem o wzorze R4COOH, w którym R4 oznacza prosty lub rozgale- ziony, nasycony lub nienasycony alkil o 3 -19 atom ach wegla, albo zwiazek o wzorze 2, w którym R1, R2, X1 i X2 m aja wyzej podane znaczenie, a pozycja 1,2 jest nasycona lub stanowi podw ójne wiazanie, poddaje sie reakcji ze zwiazkiem o wzorze R4COX, w którym R4 ma wyzej podane znaczenie, a X oznacza atom chlorowca lub grupe -OOCR4, po czym, jesli tak otrzym any zwiazek stanowi m ieszanine epim eryczna, a pozadany jest czysty epim er, rozdziela sie mieszanine epim eryczna na jej skladniki stereoizomeryczne. PL PL PL PL PL PL PL PL

Description

Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania nowych estrów pregnenu o działaniu przeciwzapalnym i presclwalsrgicenym.

170 383

Glukokortykosteroidy (GCS) są najcenniejszymi lekami przynoszącymi ulgę przy astmie i katarze. Powszechnie przyjęto, że GCS wywierają swoje działanie terapeutyczne przez działanie przeciwzapalne i przeciwanafilaksyjne w drogach oddechowych i w tkance płuc. Długotrwałe doustne stosowanie GCS jest bardzo krępowane przez ostre efekty uboczne, występujące poza płucami. W związku z tym, tylko niewielka część pacjentów z astmą lub katarem podlega obecnie leczeniu przez doustne podawanie GCS. Większe bezpieczeństwo można osiągnąć przy dostarczaniu GCS przez inhalację. Jednak także mocne, będące obecnie w szerokim klinicznym użyciu GCS stosowane do inhalacji - 17a,21a-dwupropionianbeclomethasone i budesonide - mają raczej wąski margines bezpieczeństwa, i dla obu tych leków donoszono o niepożądanym działaniu GCS w odniesieniu do ogólnego krążenia przy najwyższych zalecanych dawkach do inhalacji.

Lipozomy są membranopodobnymi pęcherzykami, składającymi się z szeregu koncentrycznych dwuwarstwowych lipidów przemiennie z przedziałami hydrofilowymi. Lipozomy stosuje się jako nośniki różnych związków farmaceutycznie czynnych w celu poprawienia dostarczania leku i zminimalizowania efektów ubocznych leczenia.

Zwykle glukokortykosteroidy mogą być wprowadzane do lipozomów w niewielkim stężeniu i są one źle zatrzymywane w pęcherzykach. Estryfikacja GCS w pozycji 21 kwasami tłuszczowymi zwiększa stopień włączenia i zatrzymania steroidu w pęcherzykach. Wykazano, że łańcuch kwasu tłuszczowego działa jak hydrofobowa „kotwica utrzymująca rdzeń steroidu w uwodnionych polarnych grupach czołowych fosfolipidu i tym samym poprawia wzajemne oddziaływanie pomiędzy glukokortykosteroidem a lipozomem.

Opisano glukokortykosteroidy zakapsułkowane w lipozomach do zastosowowań leczniczych (M. De Silwa et al., Lancet 8130 (1979), 1320), a w opisie patentowym St. Zjedn. Ameryki nr 4 693 999 opisano lipozomowe preparaty glukokortykosteroidowe do inhalacji.

W opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 4 695 625 ujawniono sposób wytwarzania pewnych glukokortykosteroidów.

Natomiast w Acta Pharm. Suec.,21,109-124 (1984) ujawniono glukokortykosteroidy mające w pozycjach 6a i 9α atomy wodoru. W Patent Abstract of Japan, vol. 9, nr 200, abstract JP 60 -67496 z 17 04 1985 r. ujawniono 16,17-acetonido-21-maślan. Publikacja ta ujawnia dermatologiczne działanie tego związku. W EP 170642 ujawniono palmitynian budesonide, który w pozycjach 6a i 9a ma atomy wodoru.

Glukokortykosteroidy podawane drogą inhalacji są powszechnie stosowane w leczeniu astmy o słabym, umiarkowanym lub dużym stopniu nasilenia. Podczas inhalacji 70 - 80% podanej dawki osadza się w gardle, a następnie ulega połknięciu. Połknięta porcja ulega absorpcji w jelitach i wnika do krwioobiegu, powodując niepożądane efekty układowe, takie jak osteoporoza lub imunosupresja. Dla polepszenia terapii astmy potrzebne są zatem takie przeznaczone do inhalacji glukokortykosteroidy, które będą mieć silne działanie przeciwzapalne oraz słabą aktywność glukokortykosteroidową.

Pożądane działanie miejscowe glukokortykosteroidów można określić jako działanie przeciwobrzękowe w płucach po miejscowym podaniu związku. Niepożądane działanie układowe glukokortykosteroidów można określić jako działanie przeciwobrzękowe w płucach po podaniu doustnym (część połknięta leku).

Wartości stosunku działania miejscowego do działania układowego dla 21-palmitynianu budesonide i 21-palmitynianu flumethasone z EP 170642 są bardzo niskie i wynoszą odpowiednio 66 i 8.

W leczeniu astmy zasadnicze znaczenie ma skuteczna dezaktywacja połkniętej części leku (szybki metabolizm i dezaktywacja), a zatem pożądana jest wysoka wartość stosunku działania miejscowego do działania układowego.

Celem wynalazku jest zapewnienie sposobu wytwarzania przeciwzapalnych, immunosupresyjnych i przeciwalergicznych glukokortykosteroidów, które można stosować w postaci kompozycji farmaceutycznych o dużej aktywności w miejscu stosowania, np. w drogach oddechowych, na skórze, w przewodzie jelitowym, w stawach lub w oku, kierowanie leku do określonego obszaru docelowego i wywoływanie tym samym niskoglukokortykoidowych działań układowych.

170 383

Dalszym celem wynalazku jest zapewnienie sposobu wytwarzania związków, znajdujących zastosowanie w postaci kompozycji farmaceutycznych zawierających lipozomy. Lipozomy takie zawierają farmakologicznie czynne estry steroidów z kwasami tłuszczowymi wytwarzane sposobem według wynalazku dzięki czemu następuje poprawa dostępności leku i zminimalizowanie efektów ubocznych leczenia.

Jednym z celów wynalazku jest zapewnienie sposobu wytwarzania nowych związków GCS. Te nowe związki charakteryzują się przy stosowaniu miejscowym działaniem przeciwzapalnym, immunosupresyjnym i przeciwanafilaksyjnym, a zwłaszcza wykazują one znacznie ulepszoną zależność pomiędzy mocą działania a zdolnością do prowokowania działań GCS poza obszarem leczenia. Korzystny sposób podawania tych nowych związków polega na inhalacji, gdy miejsce żądanego stosowania znajduje się w drogach oddechowych.

Innym celem wynalazku jest zapewnienie sposobu wytwarzania związków przeciwzapalnych i przeciwalergicznych, wchodzących w skład kompozycji farmaceutycznych, zawierających lipozomy z estrem steroidu, do stosowania miejscowego, na przykład w drogach oddechowych. Taka kompozycja zapewnia ulepszenie właściwości leczniczych estru steroidu przez przedłużenie miejscowego zatrzymania w drogach oddechowych i kierowanie leku do konkretnych komórek docelowych.

Związki wytwarzane sposobem według wynalazku mają wzór 1.

obejmującym składniki stechiometryczne, w którym to wzorze pozycja 1,2-jest nasycona lub stanowi podwójne wiązanie, R1 oznacza atom wodoru albo prosty lub rozgałęziony łańcuch węglowodorowy o 1 - 4 atomach węgla, R2 oznacza atom wodoru albo prosty lub rozgałęziony łańcuch węglowodorowy o 1 - 10 atomach węgla, R3 oznacza grupę acylową o prostym lub rozgałęzionym, nasyconym lub nienasyconym łańcuchu węglowodorowym o 4 - 20 atomach węgla, co najmniej jeden z X1 i X2 oznacza atom fluoru, a drugi oznacza atom wodoru lub atom fluoru, z tym, że gdy R1 lub R2 oznacza atom wodoru, wówczas drugi z tych podstawników ma wyżej podane znaczenie za wyjątkiem atomu wodoru, a gdy w pozycji 1,2-znąjduje się podwójne wiązanie i jeden z podstawników Ri lub R2 oznacza grupę metylową, to wówczas drugi z tych podstawników ma wyżej podane znaczenie za wyjątkiem grupy metylowej lub gdy w pozycji 1,2- znajduje się podwójne wiązanie, Ri oznacza atom wodoru i R2 oznacza prosty lub rozgałęziony łańcuch węglowodorowy o 1-10 atomach węgla, to wówczas R3 oznacza grupę acylową o 11 - 20 atomach węgla.

Grupa acylowa może pochodzić od:

C3H7COOH: kwasu masłowego;

C4H9COOH: kwasu walerianowego;

C5H11COOH: kwasu pentanokarboksylowego;

C6H13COOH: kwasu heksanok^c^i^t^c^lssj/k^^^g^c;;

C7H15COOH: kwasu heptanokarboksyoowego;

C8H17COOH: kwasu oktanokarboksyk>wego;

C9H19COOH: kwasu nonanokarboksylowego;

C10H21COOH: kwasu undekanowego;

C11H23COOH: kwasu laurynowego;

C12H25COOH: kwa su dekenakakackokcylewcgo;

170 383

C13H 27COOH: kwasu mirystynowego;

C14H29COOH: kwasu tetradekanokarboksylowego;

C15H31COOH: kwasu palmitynowego;

C16H33COOH: kwasu heksadekanokarboksylowego;

C17H35COOH: kwa sustryrynowego;

C17H33COOH: kwasu oleinowego;

C17H31COOH: kwasu linolowego;

C17H29COOH: kwasulinnlenowego;

C18H37COOH: kwusu oktodenynokaebokenlowego;

C19H39COOH: kwusu nonodenonokaeks)kenlow'ego.

Korzystne grupy acylowe pochodzą od:

C11H23COOH: kwasulaurynowego;

C13H27COOH: kwasu mirystynowego;

C15H31COOH: kwasu palmitynowego;

C17H35COOH: kwasu stearynowego;

C17H33COOH: kwasuołemowego;

C17H31COOH: kwasu linolowego;

C17H29COOH: kwu sulinnlenowego, a zwłaszcza od kwasu palmitynowego.

Prosty lub rozgałęziony łańcuch węglowodorowy o 1- 4 atomach węgla jest korzystnie grupą alkilową o 1 - 4 atomach węgla, zwłaszcza grupą metylową lub propylową.

Prosty lub rozgałęziony łańcuch węglowodorowy o 1-10 atomach węgla jest korzystnie grupą alkilową o 1 - 10 atomach węgla, a jeszcze korzystniej 1-4 atomach węgla, zwłaszcza grupą metylową lub propylową.

Korzystnymi związkami wytworzonymi sposobami według wynalazku są te związki o wzorze 1, w których pozycja 1,2-jest nasycona.

Szczególnie korzystnymi związkami wytwarzanymi sposobem według wynalazku są te związki o wzorze 1, w których pozycja 1,2- jest nasycona,

R1 oznacza atom wodoru,

R2 oznacza grupę propylową,

R3 oznacza grupę acylową o 11 do 20 atomach węgla,

X1 oznacza atom fluoru,

X2 oznacza atom fluoru.

Dalszym korzystnym związkiem wytwarzanym sposobem według wynalazku jest związek o wzorze 1, w którym pozycja 1,2 - stanowi podwójne wiązanie,

R1 oznacza atom wodoru,

R2 oznacza grupę propylową,

R3 oznacza grupę palmitoilową,

X1 oznacza atom fluoru,

X2 oznacza atom fluoru.

Najkorzystniejszy związek wytwarzany sposobem według wynalazku ma wzór 3

CH₂OC(CH₂)14CH3

wzór 3

170 383 7

Związki wytwarzane sposobem według wynalazku stosuje się w postaci kompozycji zawierającej korzystny związek wytworzony sposobem według wynalazku w kombinacji z lipozomami.

Gdy celem wynalazku jest zapewnienie 'sposobu wytwarzania związku wchodzącego w skład kompozycji farmaceutyczniej zawierającej lipozomy, związek czynny kompozycji powinien być związkiem o wzorze 1, w którym R3 oznacza grupę acylową o 11 - 20 atomach węgla.

Gdy celem wynalazku jest zapewnienie sposobu wytwarzania związku wchodzącego w skład kompozycji farmaceutyczniej bez lipozomów, związek czynny kompozycji powinien być związkiem o wzorze 1, w którym R 3 oznacza grupę acylową o 1 - 10 atomach węgla, korzystnie 5-10 atomach węgla.

Poszczególne składniki stereoizomeryczne obecne w mieszaninie steroidu o powyższym wzorze 1 można określić w następujący sposób ze względu na chiralność przy atomie węgla w pozycji 22- i względem podstawnika R2 według wzoru 4.

(epimer 22S) wzór 4 i wzoru 5

I

X

R, (epimer 22R) wzór 5

Korzystne składniki stereoizomeryczne mają konfigurację 22R.

170 383

Sposób wytwarzania nowych estrów pregnenu o ogólnym wzorze 1 ch₂or₃

CR₁R₂ wzór 1 w którym pozycja 1,2-jest nasycona lub stanowi podwójne wiązanie, Ri oznacza atom wodoru albo prosty lub rozgałęziony łańcuch węglowodorowy o 1 - 4 atomach węgla, R2 oznacza atom wodoru albo prosty lub rozgałęziony łańcuch węglowodorowy o 1 -10 atomach węgla, R3 oznacza grupę acylową o prostym lub rozgałęzionym, nasyconym lub nienasyconym łańcuchu węglowodorowym o 4 - 20 atomach węgla, co najmniej jeden z Χ1 i Χ2 oznacza atom fluoru, a drugi oznacza atom wodoru lub atom fluoru, z tym, że gdy R1 lub R2 oznacza atom wodoru, wówczas drugi z tych podstawników ma inne znaczenie niż atom wodoru, a gdy w pozycji 1,2- znajduje się podwójne wiązanie i jeden z podstawników R1 lub R2 oznacza grupę metylową, to wówczas drugi z tych podstawników ma inne znaczenie niż grupa metylowa, lub gdy w pozycji 1,2- znajduje się podwójne wiązanie, R1 oznacza atom wodoru i R2 oznacza prosty lub rozgałęziony łańcuch węglowodorowy o 1 -10 atomach węgla, to wówczas R3 oznacza grupę acylową o 11 - 20 atomach węgla, a także ich stereoizomerów, polega na tym, że związek o wzorze 2, ch₂oh

C = O

w którym R_1? R₂, Χ1 i X₂ mają wyżej podane znaczenie, a pozycja 1,2 jest nasycona lub stanowi podwójne wiązanie, poddaje się reakcji ze związkiem o wzorze R4COOH, w którym R4 oznacza prosty lub rozgałęziony, nasycony lub nienasycony alkil o 3 - 19 atomach węgla, albo związek o wzorze 2, w którym R_1; R₂, Χ1 i Χ2 mają wyżej podane znaczenie, a pozycja 1,2 jest nasycona lub stanowi podwójne wiązanie, poddaje się reakcji ze związkiem o wzorze R4COX, w którym R4 ma wyżej podane znaczenie, a X oznacza atom chlorowca lub grupę -OOCR4, po czym, jeśli tak otrzymany związek stanowi mieszaninę epimeryczną, a pożądany jest czysty epimer, rozdziela się mieszaninę epimeryczną na jej składniki stereoizomeryczne.

Estryfikację związku 21-hydroksylowego można prowadzić w znany sposób, np. poddając macierzysty steroid reakcji z odpowiedniem kwasem karboksylowym, korzystnie w obecności bezwodnika kwasu trójfluorooctowego i korzystnie w obecności kwasowego katalizatora, np. kwasu p-toluenosulfonowego.

170 383 9

Reakcję korzystnie prowadzi się w rozpuszczalniku organicznym, takim jak benzen lub chlorek metylenu, przy czym reakcję dogodnie prowadzi się w temperaturze 20 - 100°C.

Macierzysty związek 21-hydroksylowy można traktować odpowiednim halogenkiem lub bezwodnikiem kwasu karboksylowego, korzystnie w rozpuszczalniku, takim jak chlorowcowany węglowodór, np. chlorek metylenu, lub eter, np. dioksan, w obecności zasady, takiej jak trójetyloamina lub pirydyna, korzystnie w niskiej temperaturze, np. -5 do + 35°C.

W przypadku obu opisanych wyżej reakcji może być konieczny końcowy etap reakcji rozdzielania mieszaniny epimerów na jej składniki, gdy pożądany jest czysty epimer.

Związki wytwarzane sposobem według wynalazku można stosować do różnego rodzaju podawania miejscowego, zależnie od miejsca zapalenia, np. przez skórę, pozajelitowo lub w przypadku miejscowego podawania w drogach oddechowych - przez inhalację. Ważnym celem przy formułowaniu preparatów jest osiągnięcie optymalnej biodostępności steroidowej substancji czynnej. Dla preparatów do stosowania przez skórę, korzystnie osiąga się to, gdy steroid jest rozpuszczony z dużą aktywnością termodynamiczną w zaróbce. Można to uzyskać stosując odpowiedni układ rozpuszczalników zawierających odpowiednie glikole, takie jak glikol propylenowy lub butandiol-1,3 albo jako taki, albo w kombinacji z wodą.

Można także rozpuszczać steroid albo całkowicie albo częściowo w fazie lipofilowej za pomocą środka powierzchniowo czynnego jako solubUizatora. Kompozycje do stosowania przez skórę mogą mieć postać maści, kremu typu olej w wodzie, kremu typu woda w oleju lub płynu do zmywania. W zarobkach typu emulsji układ zawierający rozpuszczoną substancję czynną może uzupełniać fazę zdyspergowaną jak również fazę ciągłą. Steroid może także występować w powyższych kompozycjach w postaci mikroskopijnych cząstek substancji stałej.

Aerozole steroidów pod ciśnieniem są przeznaczone do inhalacji przez usta lub przez nos. Układ aerozolowy jest utworzony w taki sposób, aby każda dostarczana dawka zawierała 10 -1000 pg, korzystnie 20 - 250pg czynnego steroidu. Najaktywniejsze steroidy poddaje się w dolnym zakresie granicy dawki. Mikroskopijne cząstki steroidów składają się z cząstek zasadniczo mniejszych niż 5 pm, zawieszonych w mieszaninie propelenta za pomocą środka dyspergującego, takiego jak trójoleinian sorbitu, kwas oleinowy, lecytyna lub sól sodowa kwasu dwuoktylosulfobursztynowego.

Steroid można także podawać w postaci suchego proszku za pomocą inhalatora.

Jedną z możliwości jest mieszanie mikroskopijnych cząstek steroidu z nośnikiem, takim jak laktoza lub glukoza. Mieszaninę w postaci proszku umieszcza się w twardych kapsułkach żelatynowych, z których każda zawiera pożądaną dawkę steroidu. Kapsułkę umieszcza się następnie w inhalatorze do inhalacji proszku i inhaluje do dróg oddechowych pacjenta.

Inną możliwość stanowi przetworzenie mikroskopijnych cząstek proszku w kuleczki, rozpadające się podczas procesu dawkowania. Takim proszkiem w postaci kuleczek napełnia się zbiornik na lek w inhalatorze wielodawkowym, np. Turbuhaler. Urządzenie dozujące odmierza pożądaną dawkę, która jest następnie wdychana przez pacjenta. W tym układzie steroid jest dostarczany pacjentowi z nośnikiem lub bez nośnika.

Steroid można także wprowadzać w skład preparatów przeznaczonych do leczenia stanów zapalnych jelit, zarówno doustnie jak i doodbytniczo. Preparaty do podawania doustnie powinny być tak skonstruowane, aby steroid był dostarczany do tej części jelita, w której występuje stan zapalny. Można to osiągnąć za pomocą różnych kombinacji czynników rozpuszczalnych dopiero w jelitach i/lub czynników powodujących regulowane uwalnianie leku. Do podawania doodbytniczo odpowiednie są preparaty typu lewatyw.

Lecytyny mają różnej długości łańcuchy kwasów tłuszczowych i dlatego mają różne temperatury przemiany fazowej. Przykładowe stosowane lecytyny pochodzą z jajek i fasoli lub mogą to być lecytyny syntetyczne, takie jak dwumirystoilofosfatydylocholina (DMPC), dwupalmitoilofosfatydylocholina (DPPC) i dwustearoilofosfatydylocholina (DSPC). Przez manipulowanie strukturą lecytyn można formułować stabilne nośniki o zmiennych właściwościach biodegradacji. Umożliwia to przedłużenie uwalniania zamkniętego estru steroidu.

Zakres wzajemnego oddziaływania estru steroidu z np. pęcherzykami dwupalmitoilofosfatydylochiliny (DPPC) zależy od długości łańcucha estru, przy czym ze wzrostem długości łańcucha obserwuje się wzrost wzajemnego oddziaływania.

170 383

Bardzo powszechna stała się inkluzja cholesterolu lub pochodnych cholesterolu w preparatach lipozomowych, a to ze względu na jego właściwość zwiększania trwałości lipozomu.

Początkowe etapy wytwarzania lipozomów można dogodnie prowadzić, postępując jak opisano w literaturze, to znaczy składników rozpuszczonych w rozpuszczalniku, np. w etanolu lub chloroformie, który następnie odparowuje się. Powstałą warstwę lipidu dysperguje się następnie w wybranym środowisku wodnym, po czym roztwór albo wytrząsa się albo poddaje się sonifikacji. Lipozomy według wynalazku korzystnie mają średnicę pomiędzy 0,1 a 10 gm.

Oprócz zasadniczego lipidu lub lipidów tworzących lipozomy, w celu modyfikowania struktury membrany lipozomu można wprowadzać inne lipidy (np. cholesterol lub stearynian cholesterolu) w ilości 0 - 40% wagowych całkowitej ilości lipidów. Dla optymalizacji właściwości wychwytujących lipozomu można też wprowadzać trzeci składnik, zapewniający ładunek ujemny (np. dwupalmitoilofosfatydyloglicerynę) lub ładunek dodatni (np. octan stearyloaminy lub chlorek cetylopirydyniowy).

Można stosować szeroki zakres wzajemnych proporcji ilości estru steroidu do lipidów, w zależności od stosowanego lipidu i stosowanych warunków. Suszenie (liofilizację lub suszenie rozpyłowe) lipozomów w obecności laktozy można stosować przy zawartości laktozy w granicach 0 do 95% końcowej kompozycji.

Szczególnie korzystna kompozycja zawiera lipozomy i (22R)-16a,17a-butylidenodwuoksy6a,9a-dwufluoro-11e-hydroksy-21-palmitoiloksypregnen-4-dion-3,20. Podaje się je w postaci proszków aerozolowych wkropleń, rozpylania płynów i aerozoli pod ciśnieniem.

Modele do badań.

A) Model do badania pożądanego miejscowego działania przeciwzapalnego na błonę śluzową płuc (lewy płat płuc).

Szczury Sprague Dawley (250 g) znieczulano lekko Ephranem i do ich lewego płata płuc wkroplono badany preparat glukokortykosteroidowy (w lipozomach zwieszonych w solance) w objętości 0,5 ml/kg. W dwie godziny później do tchawicy dobrze powyżej rozwidlenia wkraplano zawiesinę Sephadexu (5 mg/kg w objętości 1 ml/kg) tak, że zawiesina osiągała zarówno lewy jak i prawy płat płuc. W dwadzieścia godzin później szczury uśmiercano, wypreparowywano lewy płat płuc i ważono. Grupy kontrolne zamiast preparatu glukokortykosteroidowego otrzymywały nośnik, a zamiast zawiesiny Sephadexu - solankę, aby określić ciężar płuc nic traktowanych lekiem, wywołany obrzękiem spowodowanym przez Sephadex, i ciężar normalnych płuc.

B) Model do badania niepożądanego działania układowego, wywołanego doustną absorbcją glukokortykosteroidu.

Szczury Sprague Dawley (250 g) znieczulano lekko Ephranem i podano im doustnie badany preparat GCS w objętości 1 ml/kg. W dwie godziny później do tchawicy dobrze powyżej rozwidlenia wkroplono zawiesinę Sephadexu (5 mg/kg w objętości 1 ml/kg) tak, że zawiesina osiągała zarówno lewy jak i prawy płat płuc. W dwadzieścia godzin później szczury uśmiercano, a ich płuca ważono. Grupy kontrolne zamiast preparatu glukokortykosteroidowego otrzymywały nośnik, a zamiast zawiesiny Sephadexu - solankę, aby określić ciężar płuc nie traktowanych lekiem, wywołany obrzękiem spowodowanym przez Sephadex, i ciężar normalnych płuc.

Wyniki badań porównawczych podano w tabeli 1. Profil farmakologiczny związków otrzymanych sposobem według wynalazku porównano z profilem 21-palmitynianu budesonidu i 21palmitynianu flumethasonu w lipozomach. Wszystkie steroidy według wynalazku wykazują wyższą miejscową przeciwzapalną moc działania niż 21-palmitynian budesonidu w lipozomach. Ponadto wyniki te wskazują także na wyższą selektywność wobec płuc badanych związków otrzymanych sposobem według wynalazku w porównaniu ze znanymi związkami, gdyż dawka potrzebna do inhibitowania obrzęku płuc (ED 50) przy podawaniu doustnie wyżej wymienionych związków jest 158 (przykład III), 247 (przykład VII), i 559 (przykład I) razy wyższa, a w przypadku 21-palmitynianu budesonidu 66 razy wyższa, zaś w przypadku 21-palmitynianu flumethasonu 8 razy wyższa niż dawka potrzebna do inhibitowania obrzęku płuc, powodowanego miejscowym stosowaniem leku w płucach.

Tak więc można wnioskować, że związki otrzymane sposobem według wynalazku nadają się dobrze do leczenia stanów zapalnych skóry i różnych organów ciała (np. płuc, nosa, jelit i stawów).

170 383

Tabela 1

Efekty wywoływane przez badane glukokortykosteroidy zawarte w lipozomach na wywołany przez Sephadex model obrzęku płuc u szczurów Wyniki podano w odniesieniu do odpowiedniej grupy kontrolnej otrzymującej Sephadex

Związek według przykładu	ED 50 (podawanie do lewego płuca nmol/kg lewy płat płuc*)	ED 50 (podawanie p o nmol/kg) płuca *)	Stosunek podawanie doustne/ /miejscowe
21-palmitynian	23	1520	66
Budesonide (RS)
21-palmitynian	2,2	18	8
Flumethasone
VII	2,3	568	247
VI	1,8	-	-
III	3,5	554	158
I	1,5	839	559

*) EDso = dawka glukokortykosteroidu konieczna do zmniejszenia obrzęku o 50%.

Wynalazek zilustrowano dalej następującymi przykładami, nie ograniczającymi jego zakresu. W przykładach w preparatywnych operacjach chromatograficznych stosowano szybkość przepływu 2,5 · godzina! Masy cząsteczkowe we wszystkich przykładach oznaczano metodą spektrometrii masowej z jonizacją chemiczną (CH4 jako gaz reagujący), a temperatury topnienia za pomocą mikroskopu Leitz Wetzlar z przystawką ogrzewającą. Analizę metodą HPLC (cieczowa chromatografia ciśnieniowa) prowadzono na kolumnie pBondpak C18 (300X3,9 mm średnica wewnętrzna) przy szybkości przepływu 1,0 ml/minutę i przy stosunku etanol/woda pomiędzy 40 : 60 a 60 : 40 jako fazy ruchomej, o ile nie podano inaczej.

Przykład I. (22R)-16α, 17 a-butylidenodwuoksy-6a,9a-dwufluoro-11 β-hydroksy-21 -palmitoiloksypregnen-4-dion-3,20.

Do roztworu (22R)-16a,17a-butylidenodwuoksy-6a,9a-dwufluoro-11e,21-dwuhydroksypregnen-4-dionu-3,20 (200 mg) w 25 ml pirydyny wkroplono roztwór chlorku palmitoilu (1,2 g) w 10 ml dioksanu. Mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej w ciągu 1(5 godzin. Dodano chlorek metylenu (150 ml) i roztwór przemyto 1 m kwasem solnym, 5% wodnym roztworem węglanu potasowego i wodą, i wysuszono. Surowy produkt po odparowaniu oczyszczano metodą chromatografii na kolumnie Sephadex LH-20 (87 X 2,5 cm), stosując jako fazę ruchomą chloroform. Frakcję 210 - 255 ml gromadzono i odparowano, otrzymując 203 mg (22R)-16a,17abutylidenodwuoksy-6a ,9a-dwufluoro-11e-hydroksy-21-palmitoiloksypregnen-4-dionu-3,20. Temperatura topnienia 87 - 90°C; masa cząsteczkowa, 7,06 (obliczona 707). Czystość: 96% (analiza metodą HPLC).

Przykład II. (22R)-16α, 17a-butylidenodwuoksy-6a,9a-dwufluoro-11 β-hydroksy-21 -palmitoiloksypregnen-4-dion-3,20.

Do roztworu (22R)-16a,17a-butylidenodwuoksy-6a,9a-dwufluoro-11j8,21-dwuhydroksypregnen-4-dionu-3,20 (50 mg) i chlorku palmitoilu (35 mg) w 10 ml chlorku metylenu wkroplono roztwór trójetyloaminy (13 mg) w 2 ml chlorku metylenu. Mieszaninę reakcyjną mieszano w ciągu 2 godzin w temperaturze pokojowej. Dodano dalsze 50 ml chlorku metylenu i mieszaninę reakcyjną przerabiano jak w przykładzie I. Surowy produkt oczyszczano metodą chromatografii na kolumnie Sephadex LH-20 (85 X 2,5 cm), stosując jako fazę ruchomą chloroform. Frakcję 210 - 250 ml gromadzono i odparowano, otrzymując 34mg (22R)-16a,17a-butylidenodwuoksy-6a,9a-dwufluoro-11e-hydroksy-21-palmitoiloksypregnen-4-dionu-3,20. Masa cząsteczkowa 706 (obliczona 707,0). Czystość: 95% (analiza metodą HPLC).

170 383

Przykład III. (22S)-16a,17a-butylidenodwuoksy-6a,9a-dwufluoro-11j8-hydroksy-21palmitoiloksypregnen-4-dion-3,20.

Do roztworu (22S)-16a, 17a-butylidenodwuoksy-6a,9a-dwufluoro-11e,21-dwuhydroksynregnen-4-dionu-3,20 (70 mg) w 25 ml pirydyny wkroplono roztwór chlorku palmitoilu (0,4 ml) w 10 ml dioksanu. Mieszaninę reakcyjną, mieszano w temperaturze pt^l^oji^o^^j w ciągu 16 godzżn i przerabiano jak w eezykładzCr I. Surowy produkt oczyszczano na kolumnie Sephadex LH-20 (87 X 2,5 cm), stosując jako fazę ruchomą chloroform. Frakcję 225 - 265 ml gromadzono i odparowano, otrzymując 92mg (22S)-16a,17a-butylIdenodwnoksy-6a,9a-dwufluoro-i113-hydroksy-21palmitoiloksypregnen-4-dIonu-3,20 w postaci oleju. Masa cząsteczkowa 706 (obliczona 707,0). Czystość: 97% (analiza metodą HPLC).

Przykład IV. (22R)-16α,17α-bueylidenodwuoksy-6α,9α-dwufluoro-11β-hydroksy-21-mπyseoiloksypregnen-4-dion-3,20.

Zsyntetyzowano chlorek mieyzeollu, ogrzewając w ciągu 3 godzin we wrzeniu w warunkach powrotu skroplin w trójchloroetylenie (100 ml) kwas mirystynowy (7,0 g) i chlorek tionylu (9 ml). Następnie odparowano rozpuszczalnik.

Do roztworu (22R)-16α,17α-bueylldrnodwuoksy-6α,9α-dwufluoro-11β,21-dwuhydroksyeregnen-4-dlonu-3,20 (51 mg) w 10 ml chlorku metylenu dodano chlorek mirystoilu (32 mg), a następnie eeójetylonmlnę (13 mg) rozpuszczoną w chlorku metylenu (5 ml). Mieszaninę reakcyjną mieszano w ciągu 4 godzin w temperaturze pokojowej. Dodano dalszą porcję chlorku metylenu i mieszaninę reakcyjną kolejno przemyto 0,1 m kwasem solnym i wodą (3 X 50 ml). Po wysuszeniu i odparowaniu, pozostałość oczyszczano metodą chromatografu na kolumnie Merck Kieselgel 60, stosując jako fazę ruchomą mieszaninę heptan : chloroform, 6·.: 4, otrzymując 27 mg (22R)16α, 17 α-bueylidenodwuoksy-6α,9α-dwufluoro-11 β-hydroksy-21 -mirystoilo-ksypergnen-4-dlonu3,20. Masa cząsteczkowa 678 (obliczona 678,90). Czystość: 96,8% (analiza metodą HPLC).

Przykład V. (22R)- 16α, 17a-butylidenodwuoksy-6a,9a-dwufluoro-11β-hydroksyl-lauroiloksypregnrn-4-dion-3,20.

Do roztworu (22R)-16α,i7α-butyΊίdenodwuoksy-6α,9α-dwufluoro-11β,21-0^^1^0^^7pregnen-4-dionu-3,20 (51 mg) w 5 ml chlorku metylenu dodano chlorek lauroilu (28 mg), a następnie trójeeyloαminę (13 mg) rozpuszczoną w 2 ml chlorku metylenu. Mieszaninę reakcyjną mieszano w ciągu 3 godzin w temperaturze pokojowej, dodano dalszą porcję chlorku metylenu i fazę organiczną kolejno przemyto 0,1 m kwasem solnym i wodą (3 X 30 ml). Po wysuszeniu i odparowaniu, pozostałość oczyszczano metodą chromatografii na kolumnie Merck Kieselgel 60, stosując jako fazę ruchomą mieszaninę heptan : chloroform, 6: 4. Uzyskany produkt oczyszczano dalej w drugim etapie chromatografii stosując jako fazę ruchomą mieszaninę eter naftowy : octan etylu, 3:2, otrzymując 33 mg (22R)-16a ,i7α-brtylidenodwuoksy-6α,9α-dwufluoro-11β-hydroksy-2i-lauroiloksypergnen-4-dlonu-3,20. Masa cząsteczkowa 650 (obliczona 650,8). Czystość: 96,9% (analiza metodą HPLC).

Przykład VI. (22R)-16α,17α-bueylldrnodwuoksy-6α,9α-dwufluoro-11e-hydroksy-21palmitollokzypergnadieno-1,4-dlon-3,20.

Do roztworu (22R)-16α,17α-bueylidenodwuoksy-6α,9α-dwufIuoro-11β,21-dwuhydroksyprrgnadieno-1,4-dionu-3,20 (700mg) w 30ml pirydyny wkroplono roztwór chlorku palmitoilu (2,3 ml) w 15 ml dioksanu. Mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej przez noc i przerabiano jak w przykładzie I. Surowy produkt po odparowaniu oczyszczano na kolumnie Sephadex LH-20 (76 X 6,3 cm), stosując jako fazę ruchomą mieszaninę heptan : chloroform : etanol, 20 : 20 : 1. Frakcję 1020 - 1350 ml gromadzono i odparowano, otrzymując 752 mg (22R)16α, 17α-bueylldenodwuokzy-6α ,9a-dwufluoro-11β-hydrokzy-21-palmltollokzy-prrgnadieno-1,4dionu-3,20. Temperatura topnienia 141 - 145°C; [ajcD = +71,6° (c = 0,204, CH2G2); masa cząsteczkowa 704 (obliczona 704,9). Czystość: 97,7% (analiza metodą HPLC).

Przykład VII. (22S)-16α,17α-bueylidenodwuoksy-6α,9α-dwufluoro-11β-hydeokzy-21-palmitolloksypeegnadieno-1,4-dion-3,20.

170 383

Do roztworu (22S)-16a,17a-butylidenodwuoksy-6ff,9a-dwufluoro-1ie,21-dwuhydroksypregnadieno-1,4-dionu-3,20 (150mg) w 10ml pirydyny wkroplono roztwór chlorku palmitoilu (0,5 ml) w 5 ml dioksanu. Mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej przez noc i przerabiano jak w przykładzie I. Surowy produkt po odparowaniu oczyszczano na kolumnie Sephadex LH-20 (89 X 2,5 cm), stosując jako fazę ruchomą mieszaninę heptan : chloroform : etanol, 20 : 20 : 1. Frakcję 215 - 315ml gromadzono i odparowano, otrzymując 132mg (22S)16a,17a-butylidenodwuoksy-6a ,9a-dwiifliioro-11e-hydroksy-21-palmitoilok:,ypregnadieno-i.4dionu-3,20. Temperatura topnienia 176 - 180°C; [«]d²⁵ = +47,5° (c = 0,198; CH2O2); masa cząsteczkowa 704 (obliczona 704,9). Czystość: 99% (analiza metodą HPLC).

Przykład VIII. (22R)-21 -acetoksy-16a, 17a-butylidenodwuoksy-6a,9a-dwufluoro-11 β hydroksypregnen-4-dion-3,20.

Do roztworu (22R)-16ff,17a-butylidenodwuoksy-6a,9a-dwufluoro-11e,21-dwuhydroksypregnen-4-dionu-3,20 (75 mg) w 5 ml pirydyny wkroplono roztwór chlorku acetylu (38 mg) w 5 ml dioksanu. Mieszaninę reakcyjną mieszano w ciągu 16 godzin w temperaturze pokojowej. Po odparowaniu dodano chlorek metylenu (75 ml) i roztwór przemyto zimnym 5% wodnym roztworem węglanu potasowego i nasyconym roztworem chlorku sodowego. Surowy produkt po odparowaniu oczyszczano metodą chromatografii na kolumnie Sephadex LH-20 (85 X 2,5 cm), stosując jako fazę ruchomą chloroform. Frakcję 365 - 420 ml gromadzono i odparowano, otrzymując 57 mg (22R)-21-acetoksy-16a,17a-butylidcnodwuoksy-6a,9a-dwufluoro-11e-hydroksypregnen-4-dionu3,20. Temperatura topnienia 182 - 189°C; [α]ϋ²⁵— + 110,0° (c = 0,225, CH2CI2); masa cząsteczkowa, 510 (obliczona 510,6). Czystość: 99% (analiza metodą HPLC).

Przykład IX. (FRj-16a, 17a-butylidenodwuoksy-6a,9a-dwufluoro-11 β-hydroksy-21waleroiloksypregnen-4-dion-3,20.

Do roztworu (22R)-16a,17a-butylidenodwuoksy-6a,9a-dwufluoro-11β,21-dwuhydroksypragnen^-dionu^^ (75 mg) w 5 ml pirydyny wkroplono roztwór chlorku waleroilu (60 mg) w 5 ml dioksanu. Mic^ezz^r^ii^n- (eakcyjną mieszano w (cigu (6 (odzin w pokojowej. Po odparowaniu dodano chlorek metylenu (75 ml) i roztwór przemyto zimnym 5% wodnym roztworem węglanu potasowego i nasyconym roztworem chlorku sodowego. Surowy produkt po odparowaniu oczyszczano na kolumnie Sephadex LH-20 (85 X 2,5 cm), stosując jako fazę ruchomą chloroform. Frakcję 265 - 325 ml gromadzono i odparowano, otrzymując 50 mg (HR^^a^abutylidenodwuoksy-6 a ,9a-dwufluoro-11 β-hydroksyl 1 -walerzilokzypregoen-4-dioou-3,20. Temperatura topnienia 181-185°C; [0)^= + 109,4( (c = 2,215: CH2Cl2); masc cząstecskowa 552 (obliczona 552,7). Czystość: 99,8% (analiza metodą HPLC).

Przykład X. (22R)-16α,17α-butylideozdwuzksy-6α,9α-dwufluoro-11β-hydrokzy-26-kapryloksypregnadieno-1,4-(Jion-3,20.

Do roztworu (02R)-16α,17α-butylidenodwuokay-6α,9α-dwufluoro-11β,21-dwuhydroksypregnadieno-1,4-dionu-3,20 (100mg) w 6 ml pirydyny wkroplono roztwór chlorku dekanoilu (0,2 ml) w 3 ml dioksanu. Mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej przez noc i przerabiano jak w przykładzie I. Surowy produkt oczyszczano na kolumnie Sephadex LH-20 (71 X 6,3 cm), stosując jako fazę ruchomą chloroform. Frakcję 1470 - 1725 ml gromadzono i odparowano, otrzymując 113 mg (HR^^a,17a-butylidenodwuokzy-6a,9a-dwufluoro-11βhydrokzy-01-kapΓylokzypregnadisno-1,4-dionu-3,20. Temperatura topnienia 182 - 184°C; [a^⁵ = + 75,5( (c = 1,186; C2Ć2lHl2 ). Mas c cząstecs0owa 200 (obciczon a220,9). Czyotoś ć:97,7% (analiza metodą HPLC).

Przykład XI. aα.9α-dwufluorz-11 β ,01-dwuhydrokzy-16α,17α-[(1-metylzetylideno)dwuokzy]pregnsn-9-dizo-3,20.

Zawiesinę 0,9 g chlorku triz°trójfeoylofozfϊoa)rodu w 250 ml zdgazzwanegz toluenu uwodorniano w ciągu 45 minut w temperaturze pokojowej pod ciśnieniem atmosferycznym. Dodano roztwór 1,0 g 16a ,17α-acetznidu fluzciozlonu w 100 ml absolutnego etanolu i kontynuowano uwodornienie przez dalsze 40 godzin. Produkt reakcji odparowywano, a pozostałość oczyszczono metodą chromatografii rzutowej na krzemionce, stosując jako fazę ruchomą mieszaninę aceton -eter naftowy, aby usunąć większość katalizatora. Eluat odparowano, a pozostałość oczyszczano

170 383 dalej metodą chromatografii na kolumnie Sephadex LH-20 (72,5 X 6,35 cm), stosując jako fazę ruchomą chloroform. Frakcję 3555 - 4125 ml gromadzono i odparowano, otrzymując 0,61 g 6α,9α-dwufluoro-11 β ,21 -dwuhydroksy- 16α, 17α-[(1 -mstylostrlideno)dw uoksy]pregnen4-dionu3,20. Temperatura topnienia 146 - 151°C; [α]ο'^ίΟ= + 124,5° (0 = 0,220; CHsCl?). Masa cząsteczkowa 454 (obliczona 454,6). Czystość: 98,5% (analiza metodą HPLC).

Przykład XII. 6α,9α-dwufluoro-11β-hrdroksr-16α, 17α-[( 1 ^ε^οεψί^εηο^\νυο^]-21 palmitoik)ksypregnen-4-dion-3,20.

Do roztworu 6α,9α-dwufluoro-11β ,21-dwuhydroksy-16α, 17α-[(1-yseryroeryiidenodZwuokry-21-palmitOίloksypregnen]4-dίonU]3,20 (310 mg) w 30 ml pirydyny wkroplono roztwór chlorku palmitoilu (2,1 ml) w 15 ml dioksanu. Mieszaninę reakcyjną mieszano przez noc w temperaturze pokojowej i przerabiano jak w przykładzie I. Surowy produkt oczyszczano na kolumnie Sephadex LH-20 (76X6,3 cm), stosując jako fazę ruchomą mieszaninę heptan : chloroform : etanol, 20 : 20 : 1. Frakcję 1035 - 1260 ml gromadzono i odparowano, otrzymując 158 mg 6α,9αdwufluoro- 11β-hrdroksrl 16α, 17α-[( 1 -metyloetylidenodzuloksy]-01-palmitoiloksypregnen4dίionu3,20. Temperatura topnienia 82 - 86°C. [ff]D^{5 =} -8 83,3° -c = 0,232, CH2CI2). Mas acząeteczkwwa 692 (obliczona 692,9). Czystość: 98,6% (analiza metodą HPLC).

Przykład XIII. (22R)- i(02S)-21]Scetoksr'-16α, 17α-butylidenodwuoksy-6α-fluoro-11β hydroksypregnen-4-dion-3,20.

W 1ml pirydyny rozpuszczono (22RS)-16α, 17α-butylίdenodwuoksy]6α]fluoro-11β ,21]dwuhydroksypregndn]4]dίonu-3,20 (68 mg). Dodano bezwodnik octowy (1 ml) i mieszaninę reakcyjną mieszano w ciągu 1 godziny w temperaturze pokojowej, wylano na wodę z lodem i ekstrahowano 3 X 25 ml chlorku metylenu. Ekstrakt wysuszono i odparowano. Pozostałą mieszaninę 22RS rozdzielono na składniki optycznie czynne na kolumnie Sephadex LH-20 (89 X 2,5 cm), stosując jako fazę ruchomą mieszaninę heptan : chloroform : etanol, 20 : 20 : 1. Frakcje 380 - 400 ml (A) i 420 -440 ml (B) gromadzono i odparowano. Po strąceniu z mieszaniny chlorek metylenu - eter naftowy frakcji (A), otrzymano 14 mg (02S)-21-acetoksr-16α, 17α]butylίdenodwuoksy]6α]fluoro-11β] hrdroksypregnen-4]dίonu-3,20. Temperatura topnienia 179 - 186°C. [α]ϋ²⁵ = +86,2° (c = 0,188, CH 2O2). Masa cząsteczkowa 492 (obliczona 492,6). Czystość: 97,5% (analiza metodą HPLC).

Z frakcji (B) otrzymano po · strąceniu 20 mg °02R)-01-acetoksy- 16α,17α-butrlidenodwuoksr6α]fluoΓo-11β]hrdroksrpregnen-4-dίonu-3,20. Temperatura topnienia 169 - 172°C. [α]ϋ2⁵ = + 139,0° (c = 0,200; CH 2G2). Masa cząsteczkowa 492 (obliczona 492,6). Czystość: 97,9% (analiza metodą HPLC).

Przykład XIV. (02RS)]16α,17α]butylidenodwuoksr]6α-fluoΓo-11β]hrdroksr-21-palmitoiloksrpregnen-4-dion]3,20.

Do zawiesiny 1,4 g chlorku tns(trójfenylofosfina)rodu w 300 ml toluenu dodano roztwór 1170 mg óo-fluoro-11 β ,16α, 17α,21 ]CzteΓohrdroksyprsgnadieno-1,4-dionu-3,20 w 250ml absolutnego etanolu. Mieszaninę uwodorniano w temperaturze pokojowej i pod ciśnieniem atmosferycznym w ciągu 22 godzin i odparowano. Pozostałość wytrącono z mieszaniny aceton - chloroform, otrzymując 0,661 mg 6α-fluoro-11β,16α,17α,21-czterohydroksypregndn-4]dion]3,20. Masa cząstecekows 396 (obliczona 396,5). Czystość: 96,6% (analiza metodą HPLC).

Do roztworu butanalu (115 mg) i 70% kwasu nadchlorowego (0,2 ml) w 50 ml dioksanu dodano porcjami 6α]fluoro-11β,16α,17α,01-czterohrdroksrprdgnen-4-dίon]3,00 (308 mg). Mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej w ciągu 6 godzin. Dodano chlorek metylenu (200 ml) i roztwór przemyto 10% wodnym roztworem węglanu potasowego, wodą i wysuszono. Pozostałość po odparowaniu oczyszczano na kolumnie Sephadex 1^-20 (87X2,5 cm), stosując jako fazę ruchomą chloroform. Frakcję 420 - 500 ml gromadzono i odparowano, otrzymując 248 mg (22RS)]16α,17α]butrlidenodwuoksy-6α]fhjrro-1113,21-dwuhydroksypregnen-+dίonU]

3,20. Temperatura topnienia 85 - 96°C. [α^⁵ = + 119,8° (c = 0,192, CH 2G2). Masa cząsteczkowa 450 (obliczona 450,6). Czystość: 96,1%. Rozdział na poszczególne epimery 22R- i 22S- wynosił 59/41 (analiza metodą HPLC).

170 383

Do roztworu (22RS)-16a,17a-butylidenodwuoksy-6a-fluoro-1ie ,21 -dwuhydroksypregnen4-dionu-3,20 (50 mg) w 6 ml pirydyny wkroplono roztwór chlorku palmitoilu (0,21 ml) w 3 ml dioksanu. Mieszaninę reakcyjną mieszano przez noc w temperaturze pokojowej i przerabiano jak w przykładzie I. Surowy produkt oczyszczano na kolumnie Sephadex LH-20 (89 X 2,5 cm), stosując jako fazę ruchomą mieszaninę heptan : chloroform : etanol, 20 : 20 : 1. Frakcje' 1855 - 230 ml gromadzono i odparowano, otrzymując 42 mg (22RS)-16a, 17a-butylidenodwuoksy-6a-fluoro11Z--hydroksy-21-palmitoiloosypregnen-4-dionu-3,20 w postaci ο^ιι. Masa ccąsteeckowa 668 (obliczona 688,97). Czystość: 99,0%, a rozkład pomiędzy epimery 22R- i 22S- wynosił 15/85 (analiza metodą HPLC).

Przykład XV. (22R)-16α, 17 α-butylidenodwuoksy-6αhfluoro-11 β-hydroksy-21 -palmitoiloksypregnen-4-dion-3,20.

(22RS)- 16α, 17a-butylidenodwuoksy-6a-fluoro-11 β ,21 -dwuhydroksypregnen-4-dion-3,20 (225 mg) rozdzielono w porcjach metodą preparatywnej HPLC na składniki optycznie czynne na kolumnie ^Bondapak Cis (150 X 19 mm), stosując jako fazę ruchomą mieszaninę etanoo: woda, 40 : 60. Frakcje ześrodkowane w pobliżu 265 ml (A) i 310 ml (B) gromadzono i odparowano.

Po strąceniu z mieszaniny chlorek metylenu - eter naftowy frakcji (A), otrzymano 68 mg (22R)-16α,17αhbutylidenodwuoksyh6 αhfluoro-11jβ,21-dwuhydroksypregnen-4-dlonu-3,20. Temperatura topnienia 180- 192°C. [«]d²⁵ = + 138,9° (c = 0,144; CH₂Cl2). Masa cząsteczkowa 450 (obliczona 450,6). Czystość: 99,4% (analiza metodą HPLC).

Z frakcji (B) otrzymano po strąceniu 62 mg (22S)h16α,17αhbu0ylldenodwuoksγ-6α-Πι-oro11β ,21-dwuhydroksypregnen-4-dionu-3,20. Temperatura topnienia 168 - 175°C. [α^⁵ = + 103,7° (c = 0,216; CH ₂Cl₂). Masa cząsteczkowa 450 (obliczona 450,6). Czystość: 99,5% (analiza metodą HPLC).

Do roztworu (22R)-16a,17a-butylidenodwuoksy-6a-fluoro-11-,21-dwuhydroksypregnenh4h dionu-3,20 (32 mg) w 10 ml pirydyny wkroplono roztwór chlorku aclmiOoilu (0,22 ml) w 5 ml dioksanu. Mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej przez noc i przerabiano jak w przykładzie I. Surowy produkt oczyszczano na kolumnie Sephadex LH-20 (87 X 2,5 cm), stosując jako fazę ruchomą chloroform. Frakcję 215 - 250 ml gromadzono i odparowano, otrzymując 38 mg (22R)- 16α, 17 α-bu0ylidenodwuoksyh6αhfluoro-1 ^-hydroksy^ 1 -palmitoiloksypregnen-4hdionu3,20 w posaaci okjju . Masa cząsteczkowa 688 (obiiczona 688,97). : 96% (anaiiza metodą

HPLC).

Przykład XVI. (22S)h16α, 17α-butylidenodwuoksyh6α-fluoro-11β-hydrokty-21-palmitoiloStypregnen-4hdίonh3,20.

(22RS)h16α,17α-butylίdenodwuoksy-6α-fluoro-11/-,21-dwuhydroksypregnen-4-dion-3,20 (68 mg) rozpuszczono w 1 ml pirydyny. Dodano bezwodnik octowy (1 ml) i mieszaninę reakcyjną mieszano w ciągu 1 godziny w temperaturze pokojowej, wylano na wodę z lodem i ekstrahowano 3 X 25 ml chlorku metylenu. Ekstrakt wysuszono i odparowano. Pozostałą mieszaninę epimerów 22RS rozdzielono na składniki optycznie czynne metodą chromatografii na kolumnie Sephadex LH-20 (89 X 2,5 cm), stosując jako fazę ruchomą mieszaninę heptan : chloroform : etanol, 20 : 20 : 1. Frakcje 330 - 440 ml (A) i 420 - 444 ml (B) gromadzono i oolparowano.

Po strąceniu z mieszaniny chlorek metylenu - eter naftowy frakcja (A), otrzymano 14 mg (22S)-21-acetoksy-16α, 17αhbutylidenodwuoksy-6α-fluoΓo-11 β hyydroksypregnen-4-dionUh3,20. Temperatura topnienia 179- 186°C. [α^⁵ = -8 82,2⁰(ci=0,088;CH₂Cl₂). Masacząjtecskowa422 (obliczona 492,6). Czystość: 97,5% (analiza metodą HPLC).

Z frakcji (B) otrzymano po strąceniu 20 mg (22R)-21-acetoksy-16α,17α-butylidenodwuoksy6αhΠuoro-11β-yydroksypregnenh4hdlonu-3,20. Temperatura topnienia 169 - 172°C. [α^⁵ = + 139,0° (c = 0,200; CH ₂Cl₂). Masa cząsteczkowa 492 (obliczona 492,6). Czystość: 97,9% (analiza metodą HPLC).

Do roztworu 14 mg (22S)-21-acejoSsy-16α, 17α-butylidenodwι-oksy-6αhΠuoro-11β-yydI'oksyh pregnen-4hdionu-3,20 w 2 ml etanolu dodano 2 ml 2m kwasu solnego. Po mieszaniu w ciągu 5 godzin w temperaturze 60°C mieszaninę reakcyjną zobojętniono nasyconym wodnym roztworem wodorowęglanu sodowego i ekstrahowano 3 X 25 ml chlorku metylenu. Połączone ekstrakty przemyto wodą, wysuszono i odparowano. Pozostałość oczyszczono na kolumnie Sephadex LH-20 (87 X 2,5 cm), stosując jako fazę ruchomą chloroform. Frakcję 455 - 510 ml gromadzono i odparowano, otrzymując 7 mg (22S)h16α, 17α-butylidenodwuoksy-6αhfluoro-11β,21-dwuyydroksypregnen-dionn-3,20 w postaci oleju. Masa cząsteczkowa 450 (obliczona 450,6). Czystość: 96,6%.

170 383

Do roztworu (22S)-16ff,17a-butylidenodwuoksy-6a-fluoro-11j8,21-dwuhydroksypregnen-4dionu-3,20 (32 mg) w 10 ml pirydyny wkroplono roztwór chlorku palmitoilu (195 mg) w 5 ml dioksanu. Mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej przez noc i przerabiano jak w przykładzie I, Surowy produkt oczyszczano na kolumnie Sephadex LH-20 (89 X 2,5 cm), stnsuiac jako fazę ruchomą mieszaninę heptan : chloroform : etanol, 20 : 20 : 1. Frakcję 205 - 245 ml gromadzono i odparowano, otrzymując 37 mg (22S)-16a,17a-butylidenodwuoksy-6ff-fluoro-11ehydroksY-21-palmitoiloksypregnen-4-dionu-3,2() w postaci oleju. Masa cząsteczkowa 688 (obliczona 688,97). Czystość: 96,4% (analiza metodą HPLC).

Przykład XVII. (22RS)-16α, 17a-butylidenodwuoksy-6a-fluoro-11 β-hydroksy-21 -lauroiloksypregnen-4-dion-3,20.

Do roztworu (22RS)-16a,17a-butylidenodwuoksy-6a,9a-dwufluoro-11e,21-dwuhydroksypregnen-4-dionu-3,20 (50 mg) w 6 ml pirydyny wkroplono roztwór chlorku lauroilu (0,4 ml) w 3 ml dioksanu. Mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej przez noc i przerabiano jak w przykładzie I. Surowy produkt oczyszczano na kolumnie Sephadex LH-20 (89 X 2,5 cm), stosując jako fazę ruchomą mieszaninę heptan : chloroform : etanol, 20 : 20 : 1. Frakcję 215 - 250 ml gromadzono i odparowano, otrzymując 15 mg (22RS)-16a,17a-butylidenodwuoksy-6a-fluoro11/3-hydroksy-21--luuoiioksypregnen-4-dionu-3,20. Temperatura topnienia 122 - 143°C; [a]D⁵ = + 92,8° (c = 0,208; CH 2Cb). Masa cząsteczkowa 632 (obliczona 632,9). Czystość: 96,2% (analiza metodą HPLC). Rozkład pomiędzy epimerd 22R- i 22S- wynosił 58/42.

Przykład XVIII. (22R)-16α,-7α-butdlidenodwroksdh6α-fluoro-- -βhhddroksd-2--palmitoiloksypregnadieno-1,4-dion-3,20.

Do roztworu butanalu (0,18 ml) i 70% kwasu nadchlorowego (0,2 ml) w 50 ml dioksanu dodano porcjami 6α-fluoro-11α,-6α,-7α,2--c:rterohydroksypΓegnadieno-1,4-dionh3,20 (400mg). Mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej w ciągu 16 godzin. Dodano chlorek metylenu (200 ml) i roztwór przemyto 10% wodnym roztworem węglanu potasowego, wodą i wysuszono. Pozostałość po odparowaniu oczyszczano na kolumnie Sephadex LH-20 (75 X 6,3 cm), stosując jako fazę ruchomą chloroform. Frakcję 2880 - 3300 ml gromadzono i odparowano, otrzymując 1209 mg (22RS)h16α,17α--butdlidenodwuoksyh6αhfluoro-1-l3,21-dwrhddroksypregnadleno--,4-dionUh3,20. Masa cząsteczkowa 448 (obliczona 448,5). Czystość wynosiła 95,7%, a rozdział na poszczególne epimery 22R- i 22S- wynosił 55/45 (analiza metodą HPLC).

(22RS)--6α,17α-butdlldenodwroksd-6α-flroro---β,21-dwuhydroksypregnadieno--,4hdlon3,20 (368 mg) poddano chromatografii na kolumnie S^j^l^^^ex LH-20 (89 X 2,5 cm), stosując jako fazę ruchomą mieszaninę heptan : chloroform! : mano!, 20:20:1 . Frakcje 1720-1800 ml (A) i 1960 -2025 ml (B) gromadzono i odparowano. Oba produkty strącano z mieszaniny chlorek metylenu -eter naftowy. Produkt z frakcji (A), (12 mg) zidentyfikowano za pomocą widma ¹H-NMR i spektrometrii masowej jako (22S)h16α,17αhbrtdlidenodwuoksyh6α-fluoro--1-3,21-dwlrhydr()Ssypregnadirno^-,4-dionh3,20, a produkt z frakcji B (10mg) jako epimer 22R-.

Epimery te miały następujące właściwości. Epimer 22S-: Temperatura topnienia 172 - 180°C; [α]ο2⁵= +62,3° (c = 0,132; CH 2Ck); masa cząsteczkowa 448 (obliczona 448,5). Epimer 22R-: Temperatura topnienia 95 - 106°C; [a^⁵ = + 005,9° )c = 0,152; C H2CI2); masa czurtecskowa: 448 (obliczona 448,5). Czystość epimerów określona za pomocą analizy metodą HPLC dla epimeru 22S- wynosiła 98,9%, a dla epimeru 22R- 97,7%.

Do roztworu (22R)h16α,17αhbutylidenodwuoksd-6αhfluoro--1 ^,21 -dwihydroksypregnadieno1,4-dionu-3,20 (56 mg) w 10 ml pirydyny wkroplono roztwór chlorku palmitoilu (172 mg) w 5 ml dioksanu. Mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej przez noc i przerabiano jak w przykładzie I. Surowy produkt oczyszczano na kolumnie Sephadex LH-20 (89 X 2,5 cm), stosując jako fazę ruchomą mieszaninę heptan : chloroform : etanol, 20 : 20 : 1. Frakcję 225 - 285 ml gromadzono i odparowano, otrzymując 31 mg (22R)--6a,17ahbutdlidenodwuoksd-6ahfluoro-11βhydroksd-2--palmitolloksypregnadieno-1,4-dlonu-3,20. Temperatura topnienia 95 - 100°C. [a]_D25 = + 68,0° (c = 0,200; CH 2Ck). Masa cząsteczkowa 686 (obliczona 686,95). Czystość: 97,7% (analiza metodą HPLC).

170 383 17

Przykład XIX. (22S)-16a, 17 a-butylidenodwuoksy-6a-fluoro-11 β-21 -palmitoiloksypregnadieno-1,4-dion-3,20.

Do roztworu (22S)-16a,17a-butylidenodwuoksy-6a-fluoro-11β ,21-dwuhydroksypregnadieno1,4-dionu-3,20 (46mg) w 10ml pirydyny wkroplono roztwór chlorku palmitoilu (110mg) w 5 ml dioksanu. Mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojo wej przez noc i przerabiano jak w przykładzie I. Surowy produkt oczyszczano na kolumnie Sephadex LH-20 (89 X 2,5 cm), stosując jako fazę ruchomą mieszaninę heptan : chloroform : etanol, 20 : 20 : 1. Frakcję 185 - 225 ml gromadzono i odparowano, otrzymując 37 mg (22S)-16a,17a-butylidenodwuoksy-6a-fluoro-11ehydroksy-21-palmitoiloksypregnadieno-1,4-dionu-3,20. Temperatura topnienia 65 - 68°C. [a]D²⁵ = + 53,0° (c = 0,200; CH 2O2). Masa cząsteczkowa 686 (obliczona 686,95). Czystość: 95,9% (analiza metodą HPLC).

Przykład XX. 6a-fluoro-110,21 -dwuhydroksy-16a, 17a-[(1 -metyloetyiideno)dwuoksy-pregnen-4-dion-3,20.

Zawiesinę 2,1 g chlorku tris(trójfenylofosfina)rodu w 500 ml toluenu uwodorniano w ciągu 45 minut w temperaturze pokojowej pod ciśnieniem atmosferycznym, gdy katalizator znajdował się w roztworze. Dodano roztwór 2,0 g 6a-fluoro-11e ,21-dwuhydroksy-16a, 17a-[(1-metyioetyiideno)dwuoksy]preg]^^die:no-1,4-dionu-3,20 w 1W)0ml absolutnego etanolu i kontynuowano uwodornianie przez dalsze 65 godzin. Mieszaninę reakcyjną odparowano, a pozostałość oczyszczono na kolumnie Sephadex LH-20 (71 X 6,3 cm), stosując jako fazę ruchomą chloroform. Frakcję 2010 -2445 ml gromadzono i odparowano, otrzymując 1,51 g 6a-fluoro-110,21-dwuhydroksy-16a,17a[(1-metyloetylideno)dwuoksy]pregnen-4-dionu-3,20. Temperatura topnienia 209 - 219°C. [a]D²⁵ = + 133,5° (c = 0,230; CH 2O2). Masa cząsteczkowa 436 (obliczona 436,5). Czystość: 99,6% (analiza metodą HPLC).

Przykład XXI. 6a-fluoro-11 β,21 -dwuhydroksy- 16a, 17a-[(1-metyloetylideno)dwuoksy]21 -pa l m i t o il o k sy p regne η-4-di o n-3,20.

Do roztworu 6a-fluoro-110,21-dwuhydroksy-16a,17a-[(1-metyloetylideno)dwuoksy]pregnen4-dionu-3,20 w 6 ml pirydyny wkroplono roztwór chlorku palmitoilu (0,21 ml) w 3 ml dioksanu. Mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej przez noc i przerabiano jak w przykładzie I. Surowy produkt oczyszczano na kolumnie Sephadex LH-20 (76 X 6,3 cm), stosując jako fazę ruchomą mieszaninę heptan: chloroform : etanol, 20:20:1. Frakcję 1035 -1230 ml gromadzono i odparowano, otrzymując 63 mg 6a-fluoro-11β-hsdroksy-16a,17a-[(1-metyloetylideno)dwuoksy]21-palmitoiloksypregnen-4-dionu-3,20. Temperatura topnienia 99 - 101°C; [a]D²⁵ = + 89,8° (c = 0,206; CH 2Cl2); masa cząsteczkowa 674 (obliczona 674,94). Czystość: 97,9% (analiza metodą HPLC).

Przykład XXII. 9a-fl^-^oro-11e,2^^dwuhydrok^sy-16a,17a-[(1-metyloetylideno)^wuok^s^y]pregnen-4-dio n-3,20.

Roztwór 675 mg chlorku tris(trójfenylofosfina)rodu w 250 ml toluenu uwodorniano w ciągu 45 minut w temperaturze pokojowej pod ciśnieniem atmosferycznym. Dodano roztwór 1,0g 16a,17a-acetonidu triamcinolonu w 100 ml absolutnego etanolu i kontynuowano uwodornianie przez dalsze 40 godzin. Mieszaninę reakcyjną odparowywano i usuwano większość katalizatora metodą chromatografii rzutowej, stosując jako fazę ruchomą mieszaninę aceton - eter naftowy (temperatura wrzenia 40 - 60°C), 40: 60. Surowy produkt oczyszczano dalej na kolumnie Sephadex LH-20 (72,5X6,3 cm), stosując jako fazę ruchomą chloroform. Frakcję 2746 - 3195 ml gromadzono i odparowano, otrzymując 404 mg 9a-fluoro-11e ,21 -dwuhydroksy-16a,17a-[(1-metyloetylideno)dwuoksy]pregnen-4-dionu-3,20. Temperatura topnienia 238 - 241°C. [a^⁵-^+ 142,2° (c = 0,288; CH 2G2). Masa cząsteczkowa 436 (obliczona 436,5). Czystość: 99% (analiza metodą HPLC).

Przykład XXIII. 9α-fluoro-Πβ-hydroksy-16α,17α-[(1-metyl.oetylideno)dwuokss]-21-palmitoiloksypregnen-4-dion-3,20.

Do roztworu 9a-fluoro-11β ,21-dwuhydroksy-16a, 17a-[(1-metyloetylideno)dwuoksy]pregnen4-dionu-3,20 w 20 ml pirydyny wkroplono roztwór chlorku palmitoilu (0,69 ml) w 10 ml dioksanu. Mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej przez noc i przerabiano jak w przykładzie I. Surowy produkt oczyszczano na kolumnie Sephadex LH-20 (89 X 2,5 cm), stosując jako fazę

170 383 ruchomą mieszaninę heptan : chloroform : etanol, 20 : 20 : 1. Frakcję 240 - 305 ml gromadzono i odparowano, otrzymując 102 mg 6a-fluoro-11 β-hydroksy-16α, 17α-[(1 mnetykectyliderio)d w^:uoksy-21-palmitoiloksypregnen-4-dionu-3,20 w postaci oleju. Masa cząsteczkowa 674 (obliczona 674,94). Czystość: 98% (analiza metodą HPLC).

Przykład XXIV. (22RS)-16α, 17α-butylideoodwukksy-9α-fluork-11e-hydroksy-21 -palmitolloksypregnen-4-diko-3,20.

Do roztworu świeżo destylowanego butanalu (100 mg) o 0,2 ml kwasu nadchlorowego (70%) w 50 ml oczyszczonego i bezwodnego dioksanu dodano małymi porcjami podczas mieszania w ciągu 20 minut 9w-fluoro-11β,16α,17α,21-czteΓohydrkksypregneo-4-dion-3,00 (340mg). Mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej w ciągu dalszych 5 godzin. Dodano chlorek metylenu (200 ml) i roztwór przemyto wodnym roztworem węglanu potasowego, wodą, i wysuszono nad bezwodnym siarczanem magnezowym. Surowy produkt otrzymany po odparowaniu oczyszczano na kolumnie Sephadex LH-20 (72,5 X 6,3 cm), stosując jako fazę ruchomą chloroform. Frakcję 2760 - 3195 ml gromadzono i odparowano, otrzymując 215 mg (22RS)-16α,17αbutylidenodwuoksy-9α-fluork-11 β,21-dwuhydroksypregnen-4-dionu-3,20. Masa cząsteczkowa 450 (obliczona 450,6). Czystość: 97,4% (analiza metodą HPLC).

Do roztworu (22RS)-10α,17α-butylldeoodwuoksy-9α-fluoro-11β,21 -dwuhydroksypregnen4^^^3,20 (40 mg) w 5 ml pirydyny wkroplono roztwór chlorku palmitoilu (0,13 ml) w 2,5 ml dioksanu. Mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej przez noc i przerabiano jak w przykładzie I. Surowy produkt oczyszczano na kolumnie Sephadex LH-20 (87 X 2,5 cm), stosując jako fazę ruchomą chloroform. Frakcję 220 - 300 ml gromadzono i odparowano, otrzymując 42 mg °22RS)-16α, 17α-butylideokdwuoksy-9α-fluoro-11β-hydrkksy-21-pnlmitoiloksypregnen-4-dikou-3,20 w postaci oleju. Masa cząsteczkowa 688 (obliczona 688,97). Rozkład pomiędzy epimery 22R- i 22S wynosił 61/39 (analiza metodą HPLC).

(22RS)-16α, 17α-butylidenodwuoksy-9α-fluoro-11 β ,21dwuhydroksypregnen-4-dion-3,20 (200 mg) rozdzielono na izomery optycznie czynne metodą chromatografu na kolumnie Sephadex LH-20 (76 X 6,3 cm), stosując jako fazę ruchomą mieszaninę heptan : chloroform : etanol, (20 : 20 : 1). Frakcje 7560 - 8835 ml (A) i 8836 - 9360 ml (B) gromadzono i odparowano. Produkt z frakcji (A), (128 mg) zidentyfikowano za pomocą widma ¹H-NMR i spektrometrii masowej jako (22S)-16c,17α-butylldenodwuoksy-9α-fluork-11/3,21-dwuhydroksypregnen-4-dion-3,20, a produkt z frakcji B (50 mg) jako epimer 22R-.

Epimery te miały następujące właściwości. Epimer 22S-: Temperatura topnienia 180 - 190°C. [α]ο²⁵= + 106,6° -c = 0,214; CH2CI2); masa cząeteczliwwa 450 (obliczona 450,6). Epimer 22R-: Temperatura topnienia 147- 151°C; [α]!© + 133,7° (c = 0,196; CH2Cl2); masa cząsteczkowa 450 (obliczona 450,6). Czystość epimerów określona za pomocą analizy metodą HPLC dla epimeru 22S wynosiła 98,2%, a dla epimeru 22R- 98,2%.

Do roztworu (20R)-16α,17α-butylldeoodwuoksy-9α-fluork-11Jβ,01-dwuhydroksypregoen-4dioou-3,05 (50 mg) w 10 ml pirydyny wkroplono roztwór chlorku palmitoilu (0,34 ml) w 5 ml dioksanu. Mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej przez noc i przerabiano jak w przykładzie I. Surowy produkt oczyszczano na kolumnie Sephadex LH-20 (89 X 2,5 cm), stosując jako fazę ruchomą mieszaninę heptan : chloroform : etanol, 20 : 20 : 1. Frakcję 180 - 205 ml gromadzono i odparowano, otrzymując 36 mg (22R)-10α,17αbutylidenodwuoksy-9α-fluoro-11βhydroksy-01-palmitoiloksypregneo-4-dikou-3,00 w postaci oleju. Czystość: 96,3% (analiza metodą HPLC). Masa cząsteczkowa: 688 (obliczona 688,97).

Przykład XXVI. (22S)-16α,17α-butylideoodwukksy-9α-fluoro-11β-hydroksy21-pnlmitolloksypregoeo-4-dioo-3,20.

Do roztworu °20S)-16α,17α-butylideokdwuoksy9α-fluoro-11β ,21-dwuhydroksypregnen-4dikou-3,00 (41 mg) w 3 ml pirydyny wkroplono roztwór chlorku palmitoilu (0,14ml) w 15ml dioksanu. Mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej przez noc i przerabiano jak w przykładzie I. Surowy produkt oczyszczano na kolumnie Sephadex LH-20 (89 X 2,5 cm), stosując

170 383 jako fazę ruchomą mieszaninę heptan : chloroform : etanol, 20 : 20 : 1. Frakcję 215 - 260 ml gromadzono i odparowano, otrzymując 26 mg (22S)-16α,17α-butylldenodwuoksy-9α-fluoro-1iβ21-palmitoiloksypeegnen-4-dlonu-3,20 w postaci oleju. Czystość: 91,4% (analiza metodą HPLC). Masa cząsteczkowa: 688 (obliczona 688,97).

Przykład XXVII. (22RS) 16α, 17α-butylidrnodwuoksy-5α-fluoeo-11e-hydroksy-21 -palmk toiloksypergnadieno-1,4-dion-3,20.

Do roztworu (22R}-16α,17α-bueylidrnodwuoksy-9α-fluoro-11β,2lH:iwuhydroksypregnadienoi,4-dionr-3,20 (25 mg) w 5 ml pirydyny wkroplono roztwór chlorku palmitoilu (75 mg) w 2,5 ml dioksanu. Mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej przez noc i przerabiano jak w przykładzie I. Surowy produkt oczyszczano na kolumnie Sephadex LH-20 (85 X 2,5 cm), stosując jako fazę ruchomą chloroform. Frakcję 235 - 285 ml gromadzono i odparowano, otrzymując 27 mg (22R)- 16α, 17α-butylidrnodwuoksy-9α-fluoro-11β-hydroksy-21-palmitoIloksypregnadieno-1,4dionu-3,20. Temperatura topnienia 116 - 121°C; [α]ο^Ζδ= +67,4° (c = 0,172; CH2O2). Masa cząsteczkowa 686 (obliczona 687,0). Czystość: 96,5% (analiza metodą HPLC).

Przykład XXVIII. (22R)-16α,17α-brtylidrnodwuoksy-21-kapeyliloksy-6α,9α-dwufluoro11β-hydejksyeregnrn-4-dion-3,20.

Do roztworu (22Κ)-16α,17α-butylidrnodwuoksy-6α,9α-dwufluoro-11β,21-dwuhydroksyerrgnen-4-dionu-3,20 (60 mg) w 4 ml chlorku metylenu dodano chlorek kaprylilu (35 mg) i 4dwumrtyloaminoeirydynę (30 mg). Mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej przez 45 minut. Po odparowaniu pozostałość oczyszczono metodą chromatografii na kolumnie Merck Kiselgel 60 stosując jako fazę ruchomą mieszaninę heptan: octan etylu. Otrzymany produkt dalej oczyszczono metodą chromatografu na kolumnie Sephad^ LH-20 (85 X 2,5 cm), stosując jako fazę ruchomą chloroform. Frakcję 280 - 315 ml zgromadzono i odparowano, a pozostałość strącono z mieszaniny chlorku metylenu i eteru naftowego, otrzymując 28 mg (22R)-16α,17αbrtyhdrnodwuoksy-21-kapryliloksy-6 α ,9α-dwufuoro-i1β-hydeoksyeeegnrn-4-dlonu-3,20. Temperatura topnienia 158- 165°C. [α^⁵ = + 103,7° te = 2,216; CH2CI2 P mas a ο^Ι^οζ^^ 594 (obliczona 594,7). Czystość: 98,7% (analiza metodą HPLC).

Przykład XXIX. (22R)-16α, i7α-butylidrnodwuoksy-21-kapryloksy-6α,9α-dwufluoeo1iβ-hydeoZsyeecgnen-4-dion-3,20.

Roztwór chlorku kaprylu (75 mg) w 2 ml dioksanu wkroplono do roztworu (22R.)-16α,17αbrtylidrnodwroksy-6α,9α-dwufluoΓo-i113,2i-dwuhydΓoZsypergnen-4-dionu-3,20 (60mg) w 4 ml pirydyny. Mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej przez noc i postępowano jak w przykładzie I. Surowy produkt oczyszczono metodą chromatografii na kolumnie Sephad^ LH-20 (89 X 2,5 cm), stosując jako fazę ruchomą mieszaninę heptan : chloroform : etanol, w stosunku 20 : 20 : 1. Frakcję 245 - 315 ml zgromadzono i odparowano, a pozostałość strącono z chlorkiem metylenu : eter naftowy, otrzymując 58 mg (22R^i6α,13α-bueylidenodwuokzy-21knpeyloksy-6α,9α-dwufluoro-11β-hydel)ksyeeegnrn-4-dlonu-3,20. Temperatura topnienia

168 - 171°C. [α]ο2⁵= +93,7° (c = 0,302; CH2Cl2); masa cząsteczkowa 622 (obliczona 622,8). Czystość: 94,1% (analiza metodą HPLC).

Przykład XXX. (22R)- 16α, 17α-butylldenodwuoZsy-21 -kaproiloksy-6α,9α-dwufluoeo11βhydeoksypregnen-4-dlon-3,20.

Do roztworu (22R)-16α,i7α-butylldenodwuoksy-6α,9α-dwufluoro-11β,21-dwuhydroksyeergnrn-4-dionu-3,20 (60 mg) w 4 ml chlorku metylenu dodano chlorek kaproilu (25 mg) i 4dwumrtyloaminoplrydynę (30 mg). Mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej przez 30 minut i postępowano jak w przykładzie XXVIII. Produkt po oczyszczeniu metodą chromatografii na kolumnie Merck Kiselgel 60 dalej oczyszczano metodą chromatografii na kolumnie Sephad^ LH-20 (85 X 2,5 cm), stosując jako fazę ruchomą chloroform. Frakcję 300 -345 ml zgromadzono i odparowano, a pozostałość strącono z chlorku metylenu : eter naftowy, otrzymując 20 mg (22R}-16cri 17o--bujylidenodwuoksy-21-kaprolloksy-6α,5α-dwuflroeo-11β-hydroksypregnrn-4-dionu-3,20. Temperatura topnienia 148 - 160°C. [α]β2⁵= + 107,3° (c = 0,232; CH 2CD; masa cząsteczkowa 566 (obliczona 566,7). Czystość: 99,3% (analiza metodą HPLC).

170 383

Przykład XXXI. (20R)-16a, 17a-butylideozdwuokzy-21-butyrylokzy-6a,9a-dwufluoro11 β-hyd roksypregnenM-diond ,20.

Roztwór chlorku butyrylu (170 mg) w 5 ml dioksanu wkroplono do roztworu (02R)-laa,67abutylideozdwuokzy-6a,9a-dwufluoro-16β,01-dwuhydroksypregnen-4-dionu-3,00 (150 mg) w 10 ml pirydyny. Mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej przez noc i postępowano jak w przykładzie I. Surowy produkt oczyszczono metodą chromatografii na kolumnie Sephadex LH-20 (70 X 6,3 cm), stosując jako fazę ruchomą chloroform. Frakcję 1440 - 1740 ml zgromadzono i odparowano i dalej oczyszczono na kolumnie Sephadex LH-20 (75X6,3 cm), stosując jako fazę ruchomą mieszaninę heptan: chloroform : (^anol. w stosunku 20:20 : 1. Frakcję 2010 - 2230 ml zgromadzono i odparowano. Pozostałość strącono z chlorku metylenu : eter naftowy, otrzymując 118 mg °00R)-16α,17α-butylideoodwuoksy-21-butyryloksy-6α,0α-dwufluoro-H β-hydrokzypregneo-4-diznu-3,20. Temperatura topnienia 208- 2la°C. [aj^c + (c = 0,216; CClClll; masa cząsteczkowa 538 °zbliczzor 538,6). Czystość: 99,4% (analiza metodą C0LCl.

Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 90 egz. Cena 4,00 zł

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Sposób wytwarzania nowych estrów pregnenu o ogólnym wzorze 1 wzór 1 w którym pozycja 1,2-jest nasycona lub stanowi podwójne wiązanie, R1 oznacza atom wodoru albo prosty lub rozgałęziony łańcuch węglowodorowy o 1- 4 atomach węgla, R2 oznacza atom wodoru albo prosty lub rozgałęziony łańcuch węglowodorowy o 1-10 atomach węgla, R3 oznacza grupę acylową o prostym lub rozgałęzionym, nasyconym lub nienasyconym łańcuchu węglowodorowym o 4 - 20 atomach węgla, co najmniej jeden z X1 i X2 oznacza atom fluoru, a drugi oznacza atom wodoru lub atom fluoru, z tym, że gdy R1 lub R2 oznacza atom wodoru, wówczas drugi z tych podstawników ma wyżej podane znaczenie za wyjątkiem atomu wodoru, a gdy w pozycji 1,2znajduje się podwójne wiązanie i jeden z podstawników R1 lub R2 oznacza grupę metylową, to wówczas drugi z tych podstawników ma wyżej podane znaczenie za wyjątkiem grupy metylowej, lub gdy w pozycji 1,2- znajduje się podwójne wiązanie, R1 oznacza atom wodoru i R2 oznacza prosty lub rozgałęziony łańcuch węglowodorowy o 1- 10 atomach węgla, to wówczas R3 oznacza grupę acylową o 11 - 20 atomach węgla, a także ich stereoizomerów, znamienny tym, że związek o wzorze 2.

ch₂oh w którym Ri, R2, X1 i Χ2 mają wyżej podane znaczenie, a pozycja 1,2 jest nacysona lub stanowi podwójne wiązanie, poddaje się reakcji ze związkiem o wzorze R4COOH, w którym R4 oznacza prosty lub rozgałęziony, nasycony lub nienasycony alkil o 3 - 19 atomach węgla, albo związek o wzorze 2, w którym Ri, R2, X1 i X2 mają wyżej podane znaczenie, a pozycja 1,2 jest nasycona lub stanowi podwójne wiązanie, poddaje się reakcji ze związkiem o wzorze R4COX, w którym R4 ma wyżej podane znaczenie, a X oznacza atom chlorowca lub grupę -OOCR4, po czym, jeśli tak otrzymany związek stanowi mieszaninę epimeryczną, a pożądany jest czysty epimer, rozdziela się mieszaninę epimeryczną na jej składniki stereoizomeryczne.

170 383 3

2. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, żc stosuje się: związek o wzorze 2; w którym pozycja 1,2 -jest nasycona, s Ri, R2, Χ1 i Χ2 mają wyżej podane enaceenie.

3. Sposób według zastrz. 2, znamienny tym, że stżsuie sjęzwiązeko wzoreeRzCOOH, w którym Ro oznacza grupę alkilową o 10 do 19 atomach węgła lub związek o wzorze RoCOX, w którym R4 oznacza grupę alkilową o 10 do 19 atomach węgla, a X ma podane wyżej znaczenie.

4. Sposób według zastrz. 3, zenmieeey tym, że stosuje się związek o wzorze O4COOH, w którym R4 oznacza grupę palmitoilową lub związek o wzorze Ro COX, w którym R4 oznacza grupę palmitoilową, a X ma podane wyżej znaczenie.

5. Sposób według zastrz. 1, albo 2, zenmieeeż tym, że stosuje się związek o wzorze R4COOH, w którym R4 oznacza grupę alkilową o 3 - 9 atomach węgla lub związek o wzorze R4COH, w którym R4 oznacza grupę alkilową o 3 - 9 atomach węgla, a X ma podane wyżej znaczenie.

6. Sposób według zastrz. 3, zenmieeeż tym, że stosuje się związek o wzorze 2, w którym X1 oznacza atom wodoru lub fluoru, X 2 oznacza atom fluoru, a R1 i R2 mają wyżej podane znaczenie.

7. Sposób według zastrz. 1, albo 2, zenmieeeż tym, że stosuje się związek o wzorze 2, w którym X1 i X2 oznaczają atom fluoru, a R1 i R2 mają wyżej podane znaczenie.

8. Sposób według zastrz. 1. albo 2, albo 3, albo 4, albo 6, znnmienny tym, że stosuje się związek o wzorze 2, w którym R1 oznacza atom wodoru, a R2,- X1 i X2 mają znaczenie podane w zastrz. 1.

9. Sposób· według zastrz.- 3, zenmieeey tym, ze stosuje się związek o wzorze 2, w którym pozycja 1,2- jest nasycona, R1 oznacza atom wodoru, R2 -oznacza grupę propylową- a X1 i X2 oznaczają atom fluoru.

10. Sposób według zastrz. 1, zenmieeey tym, że związek o wzorze 2, w którym pozycja 1,2-stanowi podwójne wiązanie, Oi oznacza atom wodoru, O2 oznacza grupę propylową, X1 i X2 oznaczają atom fluoru, poddaje się reakcji ze związkiem o wzorze O4COOH, w którym O4 oznacza grupę palmitoilową lub ze związkiem o wzorze RoCOX„ w którym R4 oznacza grupę palmitoilową, a X ma wyżej podane znaczenie.

11. Sposób według zastrz. 1, zenmieeey tym, że w przypadku wytwarzania 16cr,17αbutrlidsnodwuoksy-21-palmitoiloksr-6α ,9α-dwufluoro-11β-hydroksypregnen-4-dionu-3,20, 16α,17α-butrlidsnodwuoksr-6 α ,9a-dwufluoro-1118,21-dwuhydroksypregnen-4-dion-3,20 poddaje się reakcji z chlorkiem palmitoilu.

12. Sposób według zastrz. 1, zenmieeey tym, ze w przypadku wytwarzania związku o wzorze 3

16α ,17α-butrlidsnodwuoksr-6 α ,9 α-dwufl u'rro-11β,21-dwuhydroksyprsgnen-4-dion-3,20 poddaje się reakcji z chlorkiem palmitoilu, po czym, jeśli tak otrzymany związek stanowi mieszaninę spimerrceną, wydziela się z niej żądany stereoizomer.