PL168197B1 - Sposób wytwarzania gotowych do garbowania golizn ze skór przy uzyciu enzymów proteolitycznych i lipolitycznych w warsztacie mokrym PL PL PL PL PL PL - Google Patents

Abstract

1. Sposób wytwarzania gotowych do garbowania golizn ze skór przy uzyciu enzymów proteolitycznych i lipolitycznych w warsztacie mokrym, obejmujacy etapy rozmaczania, wapnienia, mizdrowania i dwojenia, odwapniania oraz wytrawiania, znam ienny tym ,ze w kapieli wodnej co najmniej jednego z etapów czesciowych warsztatu mokrego, wapnienia w zakresie pH od 11,5 do 14 lub wytrawiania w zakresie pH od 5 do 11,5, stosuje sie lipazy alkaliczne z alkalicznymi enzymami proteolitycznymi lub obojetnymi enzymami proteoli- tycznymi. PL PL PL PL PL PL

Description

Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania gotowych do garbowania golizn ze skór przy użyciu enzymów proteolitycznych i lipolitycznych w warsztacie mokrym.

Celowe stosowanie enzymów przy garbowaniu skór zaczęło się od wprowadzenia procesu wytrawiania enzymatycznego przez doktora Otto Rohma w roku 1907 - opis patentowy DE PS 200 519. Od tego czasu, wraz z rozwijaniem się świadomości ekologicznej, proponowano i praktycznie realizowano stosowanie enzymów proteolitycznych w różnych operacjach częściowych warsztatu mokrego (patrz E. Pfleiderer i R. Reiner, Biotechnology Ed., H. - J. Rehm, str. 729 - 743, VCH 1988). Również amylazy, zwłaszcza w połączeniu z enzymami proteolitycznymi, zaczęły być stosowane w procesie trawienia - opis patentowy USA-A 4 273 876.

Równoczesne stosowanie lipazy i amylazy (w postaci pankreatyny) w obecności kwasu dezoksycholowego znane jest z węgierskiego opisu patentowego nr 3325 (Chem. Abstr. 77, 7341 k). Oczywiste jest stosowanie lipaz do odtłuszczania skór świńskich i owczych mających dużą zawartość tłuszczu, a także do odtłuszczania odpadów. Wprawdzie w zaleceniach stosowania przy odtłuszczaniu (naprzykładL. H. Posorske J. Am. Oil Chem. Soc. 61(11)1758 - 1760(1984); K. Yeshodha i inni Leather sci(Madras)25 (2) 77 - 86 (1978), Chem. Abstr. 89, 199097: T. Nielsen Fette, Seifen, Anstrichm. 87 (1) 15 - 19 (1985) podawane są również doświadczenia negatywne, na przykład przy piklowanych i odwapnianych goliznach owczych (patrz A. Vulliermet i inni, Technicuir 16 (4) 64 - 76 (1982), Chem. Abstr. 97,57467 q; Chem. Abstr. 82, 113205 g).

168 197

W ostatniej z tych pozycji omawia się enzymatyczną degradację tłuszczu za pomocą lipaz lub preparatów enzymatycznych zawierających lipazy w zakresie pH poniżej 8, korzystnie w średnio kwasowym zakresie pH.

W Biotechnology Ed. H. - J. Rehm Bd. 7a loc. cit. s. 644 zauważono, że lipazy mikrobiologiczne i pankreatyczne nie mogą być stosowane jako enzymy w środkach piorących ze względu na swoją notoryczną niestabilność w warunkach alkalicznych, całkowicie niezależnie od ich ceny. Przeciwko wspólnemu stosowaniu lipaz i enzymów proteolitycznych przemawia od razu degradacyjne działanie enzymów proteolitycznych względem protein, którymi są lipazy.

Ostatnio zaleca się stosowanie wspomaganego enzymami procesu rozmaczania skór, przy którym kąpiele namokowe zawierają:

a) lipazy działające optymalnie w zakresie pH 9 -11,

b) enzymy proteolityczne działające w zakresie pH 9 -11 oraz

c) czynniki działające na powierzchni granicznej, przy czym wartość pH kąpieli namokowej jest w zakresie 9 - 1 (patrz niemieckie zgłoszenie patentowe P 39 22 748.0). Jako szczególnie przydatne okazały się przy tym szczepy uzyskane w rodzaju Aspergillus, a zwłaszcza pewne szczepy zmienione genetycznie, przykładowo lipaza alkaliczna z otrzymanego przez rekombinację szczepu Aspergillus oryzae o wyraźnym optimum aktywności w zakresie pH 9 -11 oraz lipaza występująca w handlu pod nazwą LlPOLASE 100 T (NOVO INDUSTRI A/S, DK 2880 Bagsvaerd).

Przetwarzanie surowców o dużej zawartości tłuszczu (takich jak skóry świńskie, owcze, odpady, itp.) stwarza w garbarstwie nadal poważne problemy. Problemy te można uporządkować według haseł: niewystarczające przewapnienie i czystość golizn po rozluźnieniu skóry oraz powstawanie szkodliwych mydeł wapniowych, które mogą doprowadzić do nieprzyjemnych rozsmarowań na skórze. Również wytrawianie golizn o dużej zawartości tłuszczu stwarza trudności, ponieważ przywarta powierzchniowo warstewka tłuszczu utrudnia penetrację enzymów trawiących i przeciwdziała optymalnemu rozluźnieniu podłoża.

Istota wymienionego wyżej niemieckiego zgłoszenia patentowego P 39 22 748.0 nie wychodzi poza stosowanie określonych lipaz w rozmaczaniu, to znaczy w zakresie pH 9 - 11. Ponieważ enzymy te zgodnie z danymi producenta mają swe optimum pH w zakresie 9-11, zalecanie stosowania lipaz według wymienionego wyżej niemieckiego zgłoszenia patentowego wydaje się rozsądne, przynajmniej odnośnie tego parametru. Wydaje się, że przekroczenie tego zakresu pH może dać dobre wyniki, jednakże im większejest odejście od wymienionego zakresu, z tym większym spadkiem skuteczności i stabilności należy się liczyć.

Istota sposobu wytwarzania gotowych do garbowania golizn ze skór według wynalazku polega na tym, że w kąpieli wodnej przynajmniej jednego z etapów częściowych warsztatu mokrego, wapnienia w zakresie pH od 11,5 do 14 lub wytrawiania w zakresie pH od 5 do 11,5, stosuje się lipazy alkaliczne z alkalicznymi enzymami proteolitycznymi lub z obojętnymi enzymami proteolitycznymi. Korzystnie jest, jeśli lipazy alkaliczne stosuje się równocześnie z alkalicznymi enzymami proteolitycznymi lub z obojętnymi enzymami proteolitycznymi. Jako enzymy można stosować enzymy proteolityczne z kompleksu pankreatycznego. Enzymy proteolityczne można stosować równocześnie z substancjami czynnymi na powierzchni granicznej lub ze środkami maskującymi. Korzystnie jest przeprowadzać proces wapnienia w zakresie pH od 12 do 13,5, a proces wytrawiania w zakresie pH od 8 do 9. W kąpielach wodnych przeprowadzonych zgodnie ze sposobem według wynalazku, masa wody wynosi od 50 do 250% masy golizny. Korzystnie jest, gdy masa wody kąpieli wynosi 150+50% masy golizny.

Sposób według wynalazku oparty jest na spostrzeżeniu, że preparaty enzymatyczne zawierające jedną lub kilka lipaz, których optimum aktywności według danych producenta leży w zakresie pH 10 - 11, mogą być stosowane z doskonałym skutkiem zarówno w warunkach procesu wapnienia przy pH około 13, jak i przy wytrawianiu w zakresie pH 7 - 9. Szczególnie dobre jest działanie w połączeniu z odpowiednimi obojętnymi i alkalicznymi enzymami proteolitycznymi, przy czym uzyskuje się lepsze rozluźnienie podłoża dla pigmentu, lepsze odtłuszczenie golizn, mniejsze pofałdowanie i rozciągnięcie lica, przeprowadzanie odwłaszania zachowawczego bez stosowania siarczków lub przy niewielkiej ilości siarczków. Przy stosowa4

168 197 niu lipaz alkalicznych w kąpieli wytrawiającej przy pH 7 - 9, korzystnie w połączeniu z enzymami trzustkowymi, obserwuje się przede wszystkim lepsze rozluźnienie podłoża.

Sposób wytwarzania gotowych do garbowania golizn ze skór przy użyciu enzymów proteolitycznych i lipolitycznych w warsztacie mokrym jest przedstawiony w przykładach wykonania.

Schemat postępowania przy wytwarzaniu skóry metodą enzymatyczną w warsztacie mokrym obejmuje następujące etapy: rozmaczanie, wapienie, mizdrowanie i dwojenie, odwapnianie i wytrawianie. Przedmiotowy wynalazek dotyczy dwóch etapów produkcji skóry, wapnienia i wytrawiania. W czasie procesu wapnienia następuje zjawisko rozmiękczania i rozluźniania skóry, aż do usunięcia sierści i szczeciny pod wpływem działania alkalicznych środków chemicznych. Proces wytrawiania służy do usunięcia resztek naskórka i sierści oraz dodatkowego rozluźnienia skóry dla nadania jej miękkości i elastyczności.

Przykład I. Enzymatyczne wapnienie

Przed wapnieniem, surowe skóry poddaje się procesowi dwuetapowego rozmaczania. Rozmaczanie wstępne przeprowadza się w kąpieli wodnej o temperaturze około 26oC przez okres czasu około 1 godziny. Ilość wody w kąpieli wynosi około 150% wagowych w stosunku do masy skór. Przez pierwsze 30 minut skóry porusza się, przez następne 30 minut pozostają one w spoczynku, po czym następuje spuszczenie kąpieli. Rozmaczanie główne przeprowadza się w kąpieli wodnej o temperaturze 26°C o zawartości 150% wagowych wody, 0,3% wagowych niejonotwórczego środka powierzchniowo czynnego i 0,25% wagowych proteolitycznego produktu enzymatycznego zawierającego 4400 LVE/g i wodorotlenku sodu (33%) pH 9,5 - 10. Rozmaczanie główne trwa około 6 godzin, skóry są w ruchu. Następnie kąpiel spuszcza się.

Wapnienie przeprowadza się w kąpieli o następujących parametrach: woda 150+-50% wag.

temperatura 28°C wodorosiarczek sodowy(72%) 0,6% wag.

siarczek sodu(60%) 0,2% wag.

wodorotlenek wapnia ok. 1,5% wag.

pH 12,8

Przez 1,5 godziny skóry moczą się i są stale w ruchu. Następnie do kąpieli dodaje się: pomocniczy środek wapniący zawierający lipazę EKII 0,3% (skład EK II: alkaliczny, bakteryjny enzym proteolityczny 500 KLVE alkaliczna lipaza 2% wag.

siarczan sodu do 100% wag.) wodorotlenek wapnia 1,5% wag.

Przez 30 minut skóry są w ciągłym ruchu, a potem są poruszane co 1 godzinę przez 2 minuty przez dalsze 16 godzin. Po tym czasie następuje spuszczenie kąpieli i wypłukanie skór przez 10 minut w wodzie o temperaturze 28°C, w ilości 150% wagowych, z ciągłym poruszaniem kąpieli. Po tym etapie skóry są gładkie i czyste.

Przykład II. Enzymatyczne wytrawianie

Skóry po odwapnieniu poddaje się jeszcze raz kąpieli wodnej o składzie:

woda temperatura substancje emulgujące środek wytrawiający zawierający lipazę EK I (skład EK I: komplet enzymów pankreazowych alkaliczna lipaza 5000 LU/mg trójpolifosforan sodowy siarczan sodowy siarczan amonowy

50% wag.

35°C 0,3% wag. 0,5-2% wag. KX)KLVE 1 % wag.

15% wgg.

20% wag. do 100% wag.) pH 8,3

168 197

Skóry poruszane są w kąpieli trawiennej przez okres około 1 godziny, po czym kąpiel spuszcza się, a skóry przepłukuje się wodą o temperaturze około 22°C, w ilości 200% wagowych, z ciągłym poruszaniem kąpieli.

Przygotowane w wyżej opisany sposób skóry są gotowe do piklowania i garbowania chromowego.

168 197

Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 90 egz.

Cena 1,50 zł

Claims (9)

1. Zastrzeżenia patentowe

   1. Sposób wytwarzania gotowych do garbowania golizn ze skór przy użyciu enzymów proteolitycznych i lipolitycznych w warsztacie mokrym, obejmujący etapy rozmaczania, wapnienia, mizdrowania i dwojenia, odwapniania oraz wytrawiania, znamienny tym,że w kąpieli wodnej co najmniej jednego z etapów częściowych warsztatu mokrego, wapnienia w zakresie pH od 11,5 do 14 lub wytrawiania w zakresie pH od 5 do 11,5, stosuje się lipazy alkaliczne z alkalicznymi enzymami proteolitycznymi lub obojętnymi enzymami proteolitycznymi.
2. 2. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że lipazy alkaliczne stosuje się równocześnie z alkalicznymi enzymami proteolitycznymi lub z obojętnymi enzymami proteolitycznymi.
3. 3. Sposób według zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, że jako enzymy proteolityczne stosuje się także proteolityczne enzymy z kompleksu pankreatycznego.
4. 4. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że enzymy stosuje się równocześnie z substancjami czynnymi na powierzchni granicznej.
5. 5. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że enzymy stosuje się równocześnie ze środkami maskującymi.
6. 6. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że proces wapnienia przeprowadza się w zakresie pH od 12 do 13,5.
7. 7. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że proces wytrawiania przeprowadza się w zakresie pH od 8 do 9.
8. 8. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że masa wody kąpieli wynosi od 50 do 250% masy golizny.
9. 9. Sposób według zastrz. 8, znamienny tym, że masa wody kąpieli wynosi 150+50%.