Przedmiotem wynalazku jest srodek chwasto- i grzybobójczy zawierajacy nowe 6-chloro- benzazoliloksyacetamidy jako substancje czynna.Wiadomo, ze okreslone ' benzazoliloksyacetamidy, jak np. 2-/benzotiazol-2-ilo/-N-me- tylo-oksyacetanilid, maja wlasciwosci chwastobójcze, zwlaszcza selektywne wlasciwosci chwa¬ stobójcze (np. opis patentowy RFN DOS nr 2903966 i europejski opis patentowy nr 5501 )• 2iane sa równiez pewne 5-chlorobenzoksazoliloksyacetamidy jako srodki chwastobójcze (np. opis pa¬ tentowy RFN DOS nr 3038652).Dzialanie chwastobójcze tych zwiazków w stosunku do roslin szkodliwych, jak równiez tolerancja waznych roslin uprawnych jest jednak nie zawsze w pelni zadowalajaca. Natomiast o grzybobójczym dzialaniu tych znanych benzazoliloksyacetamidó,w w ogóle dotychczas nie slyszano.Stwierdzono, ze lepsze wlasciwosci chwastobójcze oraz wlasciwosci grzybobójcze wyka¬ zuja nowe 6-chlorobenzazoliloksyacetamidy o ogólnym wzorze 1, w którym X oznacza atom tlenu 1 2 lub siarki, R i R niezaleznie od siebie oznaczaja rodnik alkilowy, alkenyIowy, alkinylowy, ewentualnie podstawiony rodnik cykloalkilowy lub cykloalkenyIowy, grupe chlorowcoalkilowa, alkoksyalkilowa, alkoksyalkilenoksylowa lub alkoksylowa, rodnik aralkilowy lub ewentualnie 1 2 podstawiony rodnik arylowy, albo R i R wraz z atomem azotu, z którym sa zwiazane, oznaczaja ewentualnie podstawiony, nasycony lub nienasycony rodnik heterocykliczny zawierajacy ewen¬ tualnie dalsze heteroatomy.Nowe 6-chlorobenzazoliloksyacetamidy o wzorze 1, w którym podstawniki maja znaczenie wyzej podane, otrzymuje sie w ten sposób, ze 6-chlorobenzazole o wzorze 2, w którym X ma zna¬ czenie wyzej podane, a A oznacza grupe odszczepialna przyciagajaca elektrony, poddaje sie reakcji z amidami kwasu glikolowego o wzorze 3, w którym R i R^ maja znaczenie wyzej podane,2 142 086 ewentualne w obecnosci rozcienczalnika i ewentualnie w obecnosci srodka wiazacego kwas oraz ewentualnie w obecnosci katalizatora.Stwierdzono, ze nowe 6-chlorobenzazoliloksyacetamidy o wzorze 1 wykazuja wlasciwosci chwastobójcze, zwlaszcza selektywne wlasciwosci chwastobójcze, a ponadto wlasciwosci grzy¬ bobójcze.Niespodziewanie nowe 6-chlorobenzazoliloksyacetamidy o wzorce 1 wykazuja znacznie polepszona aktywnosc chwastobójcza przeciwko trudnym do zwalczania chwastom przy porównywalnej wysokiej tolerancji w przypadku waznych roslin uprawnych, a równoczesnie lepsza aktywnosc grzy¬ bobójcza w porównaniu ze znanymi benzazoliloksyacetamidami, takimi jak N-metylo-2-benzotiazo- liloksyacetanilid, które sa zwiazkami zblizonymi pod wzgledem budowy chemicznej i zakresu dzialania.Nowe 6-chlorobenzazoliloksyacetamidy sa ogólnie okreslone wzorem 1. Korzystne sa zwiazki o wzorze 1, w którym X oznacza atom tlenu lub siarki, a R i R niezaleznie od siebie oznaczaja prosty lub rozgaleziony rodnik alkilowy o 1-8 atomach wegla, prosty lub rozgaleziony rodnik alkenyIowy i alkinylowy p 2-8 atomach wegla, ewentualnie jedno- lub wielopodstawiony jednakowymi lub róznymi podstawnikami rodnik cykloalkilowy lub cykloalkenylowy o 3-7 atomach wegla, przy czym jako podstawniki bierze sie zwlaszcza pod uwage rodniki alkilowe o 1-4 atomach wegla, dalej oznaczaja proste lub rozgalezione grupy alkoksylowe, alkoksyalkilenoksylowe lub alkoksyalkilowe o 1-6 atomach wegla w poszczególnych grupach alkilowych lub alkilenowych, rod¬ niki chlorowcoalkilowe o 1-8 atomach wegla 11-5 atomach chlorowca, zwlaszcza fluoru, chloru i bromu, rodniki aralkilowe o 6-10 atomach wegla w czesci arylowej 11-2 atomach wegla w czesci alkilowej, dalej ewentualnie Jedno- lub wielopodstawiony Jednakowymi lub róznymi podstawnikami rodnik arylowy o 6-10 atomach wegla, przy czym Jako podstawniki bierze sie pod uwage chlorowce, proste lub rozgalezione grupy alkilowe, alkoksylowe lub alkilotio o 1-4 atomach wegla, grupy chlorowcoalkilowe, chlorowcoalkoksylowe i chlorowcoalkilotio o 1-2 atomach wegla i 1-5 atomach 1 2 chlorowca, zwlaszcza fluoru, chloru i bromu, a takze grupy nitrowe, albo R i R wraz z atomem azotu, z którym sa zwiazane, oznaczaja ewentualnie jedno- lub wielopodstawiony jednakowymi lub róznymi podstawnikami, nasycony lub nienasycony, 5-7-czlonowy uklad heterocykliczny, przy czym jako podstawniki bierze sie pod uwage proste lub rozgalezione rodniki alkilowe o 1-6 atomach wegla, równiez w postaci skondensowanego ukladu pierscieniowego, rodniki arylowe o 6-10 atomach wegla, równiez w postaci skondensowanego ukladu pierscieniowego, albo grupy dioksyalkilenowe o 2-3 atomach wegla.Szczególnie korzystne sa zwiazki o wzorze 1, w którym X oznacza atom tlenu lub siarki, a R i R niezaleznie od siebie oznaczaja proste lub rozgalezione rodniki alkilowe o 1-6 atomach wegla, proste lub rozgalezione rodniki alkenylowe i alkinylowe o 2-6 atomach wegla, ewentualnie jedno- do trzykrotnie, jednakowo lub róznie podstawiony przez grupe metylowa lub etylowa rod¬ nik cykloalkilowy lub cykloalkenylowy o 5-7 atomach wegla, dalej oznaczaja proste lub rozga¬ lezione grupy alkoksylowe, alkoksyalkilenoksylowe lub alkoksyalkilowe o 1-6 atomach wegla w poszczególnych grupach alkilowych, grupy chlorowcoalkilowe o 1-6 atomach wegla 11-5 atomach chlorowca, zwlaszcza fluoru, bromu i chloru, rodniki benzylowe oraz ewentualnie 1-3-krotnie, jednakowo lub róznie podstawione rodniki fenylowe, przy czym jako podstawniki szczególnie ko¬ rzystne sa rodniki metylowe, etylowe, grupy metoksylowe, metylotio, trójfluorometylowe, trój- fluorometoksylowe, trójfluorometylotio, fluor, chlor lub grupy nitrowe, albo R i R wraz z atomem azotu, z którym sa zwiazane, tworza ewentualnie 1-3-krotnie, jednakowo lub róznie pod¬ stawiony rodnik heterocykliczny o wzorze 4, 5f 6 i 7» przy czym jako podstawniki korzystnie wymienia sie rodniki metylowe, etylowe i fenylowe.Jako szczególnie korzystne zwiazki wymienia sie zwiazki zebrane w tablicy 1.142 086 Tablica 1 Zwiazki o wzorze 1 ! x \Jizz~izzz~:: !_...:_ «',... ! 2 | 0 J 0*3 I ! o 1 i r—t—i ; : Oj Ol O 0 1 ° S o i 0 1 0 r_——M—— ! o i o ! o L..__ _ ! o 1 i ° l ° i • j. ... i 1 _-™— 1 s 1 i S 1 r s i i i i i s ]...—.—-—| i S ! ! r —i 1 s ' j_ i i s i 1 o 1 i S i i i 1 s 1 1 - 1 • 1 l R2 j : z.::::*::::::::::: f ch^d-o^- r ~i — — ——— —— } CH, J wzór 8 j. . 4 i CH, ! wzór 9 j. 1 J i CH3 j FjO-CH^- j CH5 1 wzór 10 j CH^ i wzór 11 j ™3 i ^"s i CHg. CH-CHg- i i i i CH* ! /CH,ACH0- CH, 2 CH3 CH3 CH, ,. CH, CH, | * —«r~ i c«3 CH3 j CH3 | CH,- | * i CHjO- ] 1 - J j wzór 12 i | CH^ CH-CHg- 1 CH^i CH-O^- ' i i i i I ho-c-o^- | wzór 16 L — | C^-CH^-O- | wzór 17 j ] wzór 18 ! CH^-Ot,- ] HCmC-CHg- | wzór 8 ] wzór 9 ! i FjC-CHg- ] wzór 18 i wzór 17 | wzór 10 wzór 11 | wzór 12 j I wzór 16 | ! lub NR1!*2 | L:._ ——r—i I " I I I 1 I ' 1 i i 1 1 1 1 1 1 1 ! wzór 13 i wzór 14 | wzór 7 | wzór 15 I 1 ! i j i i i j i i i i i -MMMM-...MM..........-.-! ............. . -r .............M.....—....g .-.—M-.M.MMMMMM.--— ¦¦¦J142 086 c»d# tablicy 1 i T i s ± — J j /CH,/2CHO- i ! S • <2H5 \ s j ci^»ch-c^- ! s ! i s i- 1 S ! s i s i 0 i s ! ° i 0 S s j 0 2 s S ° 1 s ! o i s 1 ° S s S o i I s ! ! s ! 1 s i i ° i | A S ° ! i s j I o ! S s ! i —_——_ ...^ i S | 4 ,. -.«-, ... .- 1 1 1 1 1 1 i CH3- | CH3- ! CH^O-CHg- 1 ...... .... .... j CH^O-CHg- f" CHj/CHg/j- [ CH3/CH273- j ; <*v i ZCH3/2CH- j /CH3/2CH- j CH3- J CH3- j CH3- j CHj- 1 CH^" j . . _i 1 /ch3/2ot- ; ! i_ _,. . _„_ _ i. ,._ ... —«L ,_¦ • CH^CH-CR,- j j | O^.CH-CI^- 1 1 1 ! CHg. CH-CHg- wzór 16 wzór 16 CHj/CHg/j- CHj/CHg/^ /CH3/2CH- /CH3/2CH- C^HgOCHgC^-O- ! C^HgOCHgCHg-O- ! wzór 21 | 1 wzór 21 ] i wzór 22 j wzór 23 | wzór 22 j CH3- | wzór 7 j CTU- J wzór 24 I i _i CH3- { ch3- ! CH3- ! — - . L wzór 24 1 wzór 23 { wzór 26 S i ————————...———* 1 ! i ¦ i I * i wzór 14 { i wzór 13 i J wzór 7 j j wzór 15 S j wzór 19 i f wzór 4 { I wzór 20 | j wzór 20 i j i [ i | i ! i i i L -{ 1 1 1 1 1 1 i ^ _| i r J 1 1 1 1 1 1 1142 066 5 c.d. tablicy 1 r-:::::::-~::i:~:::^^^ wzór26 ) S OT3" CH^- ch3- n-I^fy- -L - ---! s o ! I I -1 I I -I s ! o | C2H5" n-H^- j | "+ i wzór27 S - -|- CI^rCH- } | wzór 27 i 1 j ! wzór26 | 4 J i wzór26 I -J- W przypadku stosowania na przyklad 2 , 6-dwuchlorobenzoksazolu i N-metyloanllldu kwasu gllkolowego jako zwiazków wyjsciowych, przebieg reakcji mozna przedstawic za pomoca podanego na rysunku schematu* Stosowane jako zwiazki wyjsciowe 6-chlorobenzazole sa ogólnie okreslone wzorem 2. We wzorze 2 symbol X korzystnie oznacza atom tlenu lub siarki, A oznacza korzystnie atom chlorowca, zwlaszcza chloru lub bromu, albo grupe alkilosulfonylowa lub aralkilosulfonyIowa, zwlaszcza grupe metylosulfonyIowa lub etylosulfonyIowa. 6-Chlorobenzazole sa znane (np. europejski opis patentowy nr 43 573 lub opis patentowy RFN DOS nr 3025910 ) albo mozna je wytwarzac zgodnie ze znanymi metodami w prosty analogiczny sposób.Stosowane równiez jako zwiazki wyjsciowe amidy kwasu gllkolowego sa ogólnie okreslone 1 2 wzorem 3. We wzorze 3 symbole R i R korzystnie oznaczaja grupy podane juz jako korzystne przy omawianiu wzoru 1. Amidy kwasu gllkolowego o wzorze 3 sa równiez znane (np. opis patento¬ wy RFN DOS 2904490, europejskie opisy patentowe nr nr 5501 i 29 171f opisy patentowe RFN DOS nr nr 3038598 i 3244956).Jako rozcienczalniki stosuje sie rozpuszczalniki organiczne lub nieorganiczne. Korzystnie stosuje sie weglowodory, takie jak toluen lub cykloheksan, chlorowcóweglowodory, takie jak chlorek metylenu, chloroform, dwuchloroetan lub chlorobenzen, ketony, takie jak aceton lub metyloizobutyloketon, etery, jak eter dwuetylowy, eter dwuizopropylowy lub eter metylo-III- rzed.butylowy, alkohole, takie jak metanol, etanol lub izopropanol, amidy, takie jak dwumety- loformamid lub dwumetyloacetamid, sulfotlenki, takie jak sulfotlenek dwumetylowy, wode lub wodne roztwory soli.Jako sole stosuje sie korzystnie chlorki lub siarczany metali alkalicznych lub metali ziem alkalicznych, takie jak np. chlorek sodu, chlorek potasu lub chlorek wapnia. Korzystny jest chlorek sodu.Reakcje prowadzi sie korzystnie z zastosowaniem srodków wiazacych kwas. Jako takie srodki stosuje sie korzystnie silnie zasadowe zwiazki metali alkalicznych i metali ziem alkalicznych, na przyklad tlenki, takie jak tlenek sodu, potasu, magnezu i wapnia, wodorotlenki, takie jak wodorotlenek sodu, potasu, magnezu i wapnia i/lub weglany, takie jak weglan sodu, potasu, magne¬ zu i wapnia.Korzystny moze byc dodatek 0,01-1094 wagowych (w przeliczeniu na wprowadzony amid kwasu gllkolowego o wzorze 3) katalizatora przenoszenia faz. Jako katalizatory takie wymienia sie na przyklad chlorek czterobutyloamonlowy, bromek czterobutyloamoniowy, bromek trójbutylo-mety- lofosfoniowy, chlorek tróJmetylo-Gj^/C-e-alkiloamoniowy, metylosiarczan dwubenzylo-dwumetylo- -amoniowy, chlorek dwumetylo-C^/CLi^-alkllobenzyloamonlowy, wodorotlenek czterobutyloamoniowy,6 142 086 eter 18-koronowy-6, chlorek trójetylobenzyloamoniowy, chlorek trójmetylobenzyloamoniowy, bromek czteroetyloamoniowy.Temperatura reakcji moze sie zmieniac w szerokich granicach, przy czym na ogól wynosi ona -50°C do +100°C, korzystnie -20°C do +100°C.Reakcje prowadzi sie na ogól pod normalnym cisnieniem, lecz równiez pod cisnieniem podwyzszonym lub obnizonym, np. okolo 0,1 x 10 Pa do 10 x 10 Pa. Dp reakcji na 1 mol 6-chloro- benzazolu o wzorze 2 wprowadza sie na ogól 0f1-10 moli, korzystnie 0f8-1,2 moli amidu kwasu glikolowego o wzorze 3 i 0f5-10 moli, korzystnie Of5-3 mole zasady. Kolejnosc dodawania reagen¬ tów mozna dowolnie zmieniac, mozna równiez wprowadzac wszystkie skladniki reakcji jednoczesnie.Reakcje mozna prowadzic w sposób ciagly lub nieciagly. Obróbke prowadzi sie w znany sposób.Substancje czynne o wzorze 1 mozna stosowac jako defolianty, srodki wysuszajace, srodki chwastobójcze, a zwlaszcza srodki niszczace chwasty. Rd pojeciem chwastów w najszerszym znaczeniu nalezy rozumiec wszelkie rosliny rosnace w miejscach, w których sa niepozadane. Y/ zaleznosci od stosowanej dawki zwiazki o wzorze 1 mozna stosowac jako totalne lub selektywne srodki chwastobójcze.Nowe substancje czynne mozna stosowac w stosunku do nastepujacych roslin: chwasty dwuliscienne z gatunków; Sinapls, Lepidium, Galium, Stellaria, Matricaria, Anthemis, Galinsoga, Chenopodium, Urtica, Senecio, Amaranthus, Rrtulaca, Xanthium, Convolvulus, Ipomoea, Rlygonum, Sesbania, Ambrosia, Cirsium, Carduus, Sonchus, Solanum, Rorippa, Rotala, Lindernia, Lamium, Veronica, Abutilon, Bnex, Datura, Yiola, Galeopsis, Ifepaver, Centaurea; uprawy dwuliscienne z gatunków: Gossypium, Glycine, Beta, Daucus, Riaseolus, Pisum, Solanum, Linum, Ipomoea, Vicia, Nicotiana,„Lycopersicon, Arachis, Brassica, Lactuca, Cucumis, Cucurbita; chwasty jednoliscienne z gatunków: Echinochloa, Setaria, Panicum, Digitaria, Hilrum, Paa, Festuca, Eleusine, Brachiaria, Lolium, Bromus, Avena, Cyperus, Sorghum, Agropyron, Cynodon, Monochoria, Fimbristylis,Sagitaria, ELeocharis, Scirpus, fóspalum, Ischaemum, Sphenoclea9 Dactyloctenium, Agrostis, Alopecurus, Apera; uprawy jednoliscienne z gatunków: Oryza, Zea, Triticum, Hordeum, Avena, Secale, Sorghum, Panicura, Saccharum, Ananas, Asparagus, Allium.Zastosowanie nowych substancji czynnych nie ogranicza sie jednak w zadnym razie do powyzszych gatunków, lecz dotyczy w takim samym stopniu innych roslin.Nowe substancje czynne w zaleznosci od stezenia nadaja sie do totalnego niszczenia chwastów, np. na obiektach przemyslowych i torowiskach oraz na drogach i placach z drzewami lub bez drzew. Zwiazki te mozna równiez stosowac do zwalczania chwastów w uprawach trwalych, takich jak lasy, krzewy ozdobne, sady, winnice, uprawy cytrusów, orzechów, bananów, kawy, her¬ baty, kauczuku, oliwek, kako, owoców jagodowych i uprawy chmielu, a takze do selektywnego zwalczania chwastów w uprawach Jednorocznych.Nowe substancje czynne obok doskonalego dzialania przeciwko roslinom szkodliwym wyka¬ zuja równiez dobra tolerancje u waznych roslin uprawnych. W zwiazku z tym mozna je stosowac jako selektywne srodki do zwalczania chwastów w uprawach jednolisciennych, takich Jak zboze i ryz, jak równiez w uprawach dwulisciennych, jak soja, bawelna, buraki cukrowe i inne.Fbnadto nowe substancje czynne wykazuja w odpowiednich dawkach równiez silne dzialanie mikrobobójcze, w zwiazku z czym mozna je stosowac w praktyce do zwalczania niepozadanych mikroorganizmów. Nowe substancje czynne nadaja sie wiec do stosowania jako srodki ochrony roslin.Srodki grzybobójcze w dziedzinie ochrony roslin stosuje sie do zwalczania ELasmodi- phoromycetes, Oomycetes, Chytridiomycetes, Zjygomycetes, Ascomycetes, Basidiomycetes, Deute- romycetes.Dobra tolerancja substancji czynnych w stezeniach niezbednych do zwalczania chorób roslin pozwala na traktowanie nadziemnych czesci roslin, materialu sadzeniowego i siewnego oraz gleby.142 086 7 Nowe substancje czynne nadaja sie tez z wysokim skutkiem do zwalczania chorób ryzu, takich jak fyricularia oryzae# Obok dzialania zapobiegawczego nowe zwiazki wykazuja zwlaszcza takze wlasciwosci systemiezne.Substancje czynne mozna przeprowadzac w znane preparaty, takie Jak roztwory, emulsje, zawiesiny, proszki, pianki, pasty, granulaty, aerozole, substancje naturalne i syntetyczne impregnowane substancja czynna, drobne kapsulki w substancjach polimerycznych i w otoczkach do nasion, ponadto preparaty z palna wkladka, jak naboje, swiece i spirale dymne i inne oraz preparaty ULV do mglawicowego rozpylania na zimno i cieplo.Breparaty te mozna wytwarzac w znany sposób, na przyklad przez zmieszanie substancji czynnej z rozcienczalnikami, a wiec cieklymi rozpuszzaclnikami, znajdujacymi sie pod cisnieniem skroplonymi gazami i/lub stalymi nosnikami, ewentualnie z zastosowaniem srodków powierzchniowo czynnych, na przyklad emulgatorów i/lub dyspergatorów i/lub srodków pianotwórczych* W przypadku stosowania wody jako rozcienczalnika mozna stosowac na przyklad rozpuszczalniki organiczne jako srodki ulatwiajace rozpuszczanie.. Jako ciekle rozpuszczalniki stosuje sie na ogól zwiazki aro¬ matyczne, takie jak ksylen, toluen albo alkilonaftaleny, chlorowane zwiazki aromatyczne lub chlorowane weglowodory alifatyczne takie jak chlorobenzeny, chloroetyleny lub chlorek metylenu, weglowodory alifatyczne, takie jak cykloheksan lub parafiny, na przyklad frakcje ropy naftowej, alkohole, takie jak butanol lub glikol oraz ich etery i estry, ketony, takie jak aceton, me- tyloetyloketon, metyloizobutyloketon lub cykloheksanon, rozpuszczalniki silnie polarne, takie jak dwumetyloformaraid i sulfotlenek dwumetylowy, oraz woda. Jako skroplone gazowe rozcienczal¬ niki i nosniki stosuje sie ciecze, które sa gazami w normalnej temperaturze i pod normalnym cisnieniem, takie jak gazy aerozolotwórcze na przyklad chlorowcóweglowodory, a takie butan, propan, azot i dwutlenek wegla. Jako stale nosniki stosuje sie naturalne maczki skalne, takie jak kaoliny, glinki, talk, kreda, atapulgit, montraorylonit lub ziemia okrzemkowa i syntetyczne maczki mineralne, takie jak kwas krzemowy o wysokim stopniu rozdrobnienia, tlenek glinu i krze¬ miany. Jako stale nosniki dla granulatów stosuje sie skruszone i frakcjonowane maczki naturalne, takie jak kalcyt, marmur, pumeks, sepiolit, dolomit oraz syntetyczne granulaty z maczek nie¬ organicznych i organicznych, jak równiez granulaty z materialu organicznego, takiego Jak tro¬ ciny, lupiy orzechów kokosowych, kolby kukurydzy i lodygi tytoniu. Jako emulgatory i/lub srodki pianotwórcze stosuje sie emulgatory niejonotwórcze i anionowe, takie Jak estry polioksyetylenu i kwasów tluszczowych, etery polioksyetylenu i alkoholi tluszczowych, na przyklad etery alkilo- arylopoliglikolowe, alkilosulfoniany, siarczany alkilowe, arylosulfoniany oraz hydrolizaty bialka. Jako dyspergatory stosuje sie na przyklad ligninowe lugi posulfitowe i metyloceluloze.Preparaty moga zawierac srodki zwiekszajace przyczepnosc, takie Jak karboksymetyloce- iuloza, polimery naturalne i syntetyczne, sproszkowane, ziarniste lub w postaci lateksu, takie jak guma arabska, alkohol poliwinylowy i polioctan winylu, oraz ntuaralne fosfolipidy, Jak kefalina i lecytyna, oraz syntetyczne fosfolipidy. Jako dalsze dodatki mozna tez stosowac oleje mineralne i roslinne.Mozna równiez dodawac barwniki, takie jak pigmenty nieorganiczne, na przyklad tlenek zelaza, tlenek tytanu, blekit zelazowy i barwniki organiczne, takie jak barwniki alizarynowe, azowe i metaloftalocyJaninowe, a takze substancje sladowe, takie Jak sole zelaza, manganu, boru, miedzi, kobaltu, molibdenu i cynku.Preparaty zawieraja na ogól 0,1-9596 wagowych substancji czynnej, korzystnie Of5-90# wagowych.W przypadku stosowania nowych zwiazków jako srodków chwastobójczych nowe substancje czynne mozna stosowac jako takie albo w preparatach równiez w mieszaninie ze znanymi srodkami chwastobójczymi, przy czym mozliwe sa gotowe mieszanki lub mieszaniny w zbiorniku*8 142 086 Do tych miesz3nin stosuje sie znane herbicydy, takie Jak np. 1-amino-6-etylotio-3- -/2,2-dwumetylopropylo/-1,3,5-triazyno-2,4/1H,3H/-dion lub N-/2-benzotiazolilo/-N,N*-dwumety- lomocznik do zwalczania chwastów w zbozu: 4-amino-3-metylo-6-fenylo-1 ,2,4-triazyn-5/4H/-on do zv/alczania chwastów w burakach cukrowych i 4-amino-6-/l,2-dwumetyloetylo/-3-metylo-tio-1,2,4- triazyn-5/4H/-on do zwalczania chwastów w soi. Mozliwe, sa równiez mieszaniny z Nf N-dwumetylo- -N'-/4-chloro-3-metylofenylo/-mocznikiem, N, N-dwumetylo-N#-/4-izppropylofenylo/-mocznikiemf z dalszymi triazynodionami lub kwasami pirydylo-fenoksy-propionowymi. Niektóre z tych mieszanin wykazuja zaskakujace wlasciwosci synergistyczne.Mozna równiez stosowac mieszaniny z innymi znanymi substancjami czynnymi, takimi jak substancje grzybobójcze, owadobójcze, roztoczobójcze, nicieniobójcze, substancje chroniace przed zerowaniem ptaków, substancje odzywcze dla roslin i srodki polepszajace strukture gleby.Substancje czynne mozna stosowac Jako takie, w postaci preparatów lub postaci uzyt¬ kowych uzyskanych z nich przez dalsze rozcienczanie, takich Jak gotowe do uzycia roztwory, za¬ wiesiny, emulsje, proszki, pasty i.granulaty. Srodki stosuje siew znany sposób, np. przez podlewanie, opryskiwanie, rozpylanie, rozsypywanie. Nowe substancje czynne mozna stosowac za¬ równo przed jak i po wzejsciu roslin. Mazna je równiez wprowadzac do gleby przed siewem.Stosowane dawki moga sie wahac w szerokim zakresie. Zaleza one glównie od rodzaju za¬ danego efektu. Na ogól w przypadku stosowania tych zwiazków jako srodków chwastobójczych dawki wynosza 0,1-10 kg substancji czynnej na ha powierzchni gleby, korzystnie 0,05^5 kg na ha.W przypadku stosowania jako srodków grzybobójczych nowe substancje czynne równiez moga wystepowac w róznych preparatach i postaciach uzytkowych w mieszaninie z innymi znanymi sub¬ stancjami czynnymi, takimi jak srodki grzybobójcze, bakteriobójcze, owadobójcze, roztoczobójcze, nicieniobójcze, chwastobójcze, substancje chroniace przed zerowaniem ptaków, substancje wzrosto¬ we, substancje odzywcze dla roslin i srodki polepszajace strukture gleby.Substancje czynne moga wystepowac jako takie, w postaci preparatów lub uzyskanych przez dalsze rozcienczanie postaci uzytkowych, takich jak gotowe do uzytku roztwory, emulsje, zawiesiny, proszki, pasty i granulaty. Srodki stosuje sie w znany sposób, np. przez podlewanie, zanurzanie, spryskiwanie, rozpylanie, rozpylanie mglawicowe, odymianie, wstrzykiwanie, szlamo¬ wanie, powlekanie, opylanie, rozsypywanie, zaprawianie na sucho, na wilgotno, na mokro, zapra¬ wianie w zawiesinie lub inkrustowanie. ft*zy traktowaniu czesci roslin stezenie substancji czynnej w postaciach uzytkowych moze sie zmieniac w szerokich granicach. Na ogól stezenie to wynosi 1-0,000196 wagowych, ko¬ rzystnie 0,3-0,00196 wagowych. Przy traktowaniu nasion na ogól stosuje sie substancje czynna w ilosci 0,001-50 g na kg nasion, korzystnie 0,01-10 g« Irzy traktowaniu gleby stosuje sie sub¬ stancje czynna w stezeniu 0,00001-0,1% wagowych, korzystnie 0,0001-0,02% wagowych w miejscu dzialania.Nastepujace przyklady blizej wyjasniaja wynalazek.Przyklad I. Zwiazek o wzorze 29 (wzór kodowy 1 ). Do mieszaniny 3,3 g (0,0 2 mola) N-metyloanilidu kwasu glikolowego i 1,2 g (0,02 mola) sproszkowanego wodorotlenku potasu w 50 ml izopropanolu wprowadza sie w temperaturze -15°C roztwór 4 g (0,02 mola) 2,6-dwuchloro- benzotiazolu w 10 ml acetonitrylu i po zakonczeniu dodawania miesza sie w ciagu 13 godzin w temperaturze -5°C. Nastepnie mieszanine reakcyjna wlewa sie do wody, odsysa wytracona sub¬ stancje stala, przemywa woda, suszy i przekrystalizowuje z mieszaniny kwas octowy/eter nafto¬ wy/1 :1/. Otrzymuje sie 4 g (75% wydajnosci teoretycznej) 2-/6-chlorobenzotiazolilo-2/-N-metylo- oksyacetanilidu o temperaturze topnienia 108°C Przyklad II. Zwiazek o wzorze 30 (nr kodowy 2). Do mieszaniny 8,2 g (0,05 mo¬ la) N-metyloanilidu kwasu glikolowego i 3,1 g (0,05 mola) sproszkowanego wodorotlenku potasu w 80 ml izopropanolu wkrapla sie w temperaturze -l0°Cf mieszajac, roztwór 9f4 g (0,05 mola) 2,6-dwuchlorobenzoksazolu w 20 ml izopropanolu i po zakonczeniu dodawania miesza sie dalej w ciagu 15 godzin w temperaturze -5°C. Nastepnie mieszanine reakcyjna wylewa sie do wody, odsy¬ sa*wytracona substancje stala, przemywa woda i suszy. Otrzymuje sie 13 g (8296 wydajnosci te¬ oretycznej) 2-/6-chlorobenzoksazolilo-2/-*Mnetylo-oksyacetanilidu o temperaturze topnienia 139°C.142 086 9 Analogicznie mozna wytwarzac zwiazki o wzorze 1 zebrane w tablicy 2.Tablica 2 Zwiazki o wzorze 1 S Nr kodowy i zwiazku L„ L„J_ J 3 r-r— I 5 : e i i 7 ! 3 j_ - i i 10 L-„. - - I 11 |""i2 1 13 I 14 I 15 I 16 I 17 1 i 18 H_.. H i 20 S 21 1 i 22 i 1 ~H ! 23 1 1 | 24 J i i 1 25 | 1 1 : 26 i 1 1 i " i i 28 1 i i ! 29 | i i 1 30 ! i 31 i !__________J i 32 i r 1 I R1 r 2_ i „^ P ™ ~ i L ^ CH3 | 013/0^/2- 1 1 | CH^. CH-CH^- CH3 CH3 CH3 ____ .«.„ —.—- 1 1 en.CHj/CHg/j- ^«5- i O^CH-CHg- ! CH3 | 7cH372CH- CH3 | CH3 1 CH3-/CI^/2- i 1 * f j?.j ;:;: j CHj/d^/j- j- — — — _—<_w..__M__.«._. 1 W i ^b 1 %% i 013/0^/3- 1 CH3/CI^72- 1 CH^ CH-O^- wzór 18 i i CH-C-Ch^- ch3oc^- ! wzór 17 wzór 32 " | ch37ct^75- i ! wzglednie .N1TR2 j/::x""i i x lrr\-'' ! I • [ wzór 19 ! wzór 31 | wzór 6 i r i r i i i 0 i 0 ! ° I ° I S ' I s i s i • T s' ' ! wzór 31 | S ! wzór 19 wzór 6 ! s ! s r • 1 ! s 1 wzór 14 j S ' I S 1 wzór 18 wzór 7 i i i i CH^CH- ! | d^ CH-O^- | | wzór 33 ] ! c^o-o^-a^-o- j i -S-C^ • 1 | wzór 14 j OT3 I "' I ay/afe/a- } j s s s 1 s ¦ 1 s ! 0 ! 1 0 1 0 j 0 | 0 j 0 1 0 j 1 tempera- ! j tura top- ] ! nienia 1 i.„ ^ 78-79°C | L • |_ 112°C | ! 82°C 1 i ______ _ _i 1 118°C J r ®°c i i 1 I ieo°c S | 76°C I j 94°C j r 9a°c 1 1 84°C i 1————_-J 1 7D°C 1 r ea5c "1 i^c ~~| 1 1 ! H5°c ! .1 1425C " 1 162°C ~\ 77°C J 123°C j 126°C "j efc "j 78°C 1 82°C 1 1 65°C ! 1 nj£l.5274 j 79°C | 98°C "| 120°C "j 59°C "j10 142 086 Nastepujace przyklady ilustruja zastosowanie srodka wedlug wynalazku. W przykladach tych jako substancje porównawcza stosuje sie zwiazek (A) o wzorze 34, czyli 2-/benzatiazolilo-2/- -N-metylo-oksyacetanilid (znany z opisu patentowego RFN DOS nr 2903966 lub z europejskiego opisu patentowego nr 5501 )• W przykladzie III stosuje sie ponadto jako substancje porównawcza zwiazek (B) o wzorze 35» czyli 2-/5-chlorobenzotiazolilo-2/-N,N-szesciometylenooksyacetamid (znany z opisu patentowego RFN DOS nr 3038652).Przyklad III, Test przed, wzejsciem. Rozpuszczalnik: 5 czesci wagowych acetonu.Dnulgator: 1 czesc wagowa eteru alkiloarylopoliglikolowego.W celu uzyskania korzystnego preparatu substancji czynnej miesza sie 1 czesc wagowa substancji czynnej z podana iloscia rozpuszczalnika, dodaje podana ilosc emulgatora i koncentrat rozciencza sie woda do zadanego stezenia.Nasiona roslin testowych wysiewa sie do normalnej gleby i po uplywie 24 godzin polewa preparatem substancji czynnej, przy czym utrzymuje sie korzystnie stala ilosc wody na jednostke powierzchni. Stezenie substancji czynnej w preparacie nie odgrywa roli, decydujaca jest tylko dawka substancji czynnej na jednostke powierzchni* Pd uplywie 3 tygodni ocenia sie stopien uszkodzenia roslin w % w porównaniu z rozwojem nietraktowanych roslin kontrolnych, przy czym 0% oznacza brak dzialania (jak w przypadku nietraktowanej próby kontrolnej), a 100% oznacza calkowite zniszczenie* Wyrazna wyzszosc w dzialaniu chwastobójczym przy porównywalnej selektywnosci w sto¬ sunku do roslin uprawnych w porównaniu ze znanym stanem techniki wykazuja w tym tescie np. zwiazki o nr kodowych 3 i 6* Przyklad IV. Test po wzejsciu. Rozpuszczalnik: 5 czesci wagowych acetonu.Emulgator: 1 czesc wagowa eteru alkiloarylopoliglikolowego.W celu uzyskania korzystnego preparatu substancji czynnej miesza sie 1 czesc wagowa substancji czynnej z podana iloscia rozpuszczalnika, dodaje podana ilosc emulgatora 1 koncentrat rozciencza woda do zadanego stezenia. Preparatem substancji czynnej spryskuje sie testowane rosliny o wysokosci 5-15 cm tak, aby na jednostke powierzchni przypadala zadana ilosc substancji czynnej. Stezenie w cieczy do opryskiwania dobiera sie tak, aby w 2000 litrów wody na ha znaj¬ dowala sie zadana ilosc substancji czynnej. R) uplywie 3 tygodni ocenia sie stopien uszkodzenia roslin w % w porównaniu z rozwojem nietraktowanych roslin kontrolnych, przy czym 0% oznacza brak dzialania (jak w przypadku nietraktowanej próby kontrolnej), a 10096 oznacza calkowite zniszczenie.Wyrazna wyzszosc w dzialaniu chwastobójczym przy porównywalnej selektywnosci w sto¬ sunku do roslin uprawnych w porównaniu ze znanym stanem techniki wykazuje w tym tescie np. zwiazek o nr kodowym 6.Przyklad V. Testowanie lyricularia (ryz) - dzialanie systemiczne. Rozpusz¬ czalnik: 12,5 czesci wagowych acetonu. Bnulgator: 0.3 czesci wagowych eteru alkiloarylopoli¬ glikolowego.W celu uzyskania korzystnego preparatu substancji czynnej miesza sie 1 czesc wagowa substancji czynnej z podana iloscia rozpuszczalnika i koncentrat rozciencza woda 1 podana ilos¬ cia emulgatora do zadanego stezenia.W celu zbadania wlasciwosci systemicznych 40 ml preparatu substancji czynnej polewa sie glebe standardowa, w której wyhodowano mlode rosliny ryzu. W 7 dni po traktowaniu rosliny zakaza sie wodna zawiesina zarodników lyricularia oryzae, po czym rosliny przechowuje sie w cieplarni w temperaturze 25°C i przy wzglednej wilgotnosci powietrza 10096. W 4 dni po zakazeniu ocenia sie stopien porazenia.Wyrazna wyzszosc w dzialaniu grzybobójczym w porównaniu ze znanym stanem techniki wykazuja w tym tescie np. zwiazki o nr kodowym 3. 6 i 7.142 086 11 Zastrzezenie patentowe srodek chwastobójczy 1 grzybobójczy, znamienny tym, ze Jako sub¬ stancje czynna zawiera przynajmniej jeden 6-chlorobenzazollloksyacetamld o wzorze 1t w którym X oznacza atom tlenu lub siarki, a R i FT niezaleznie od siebie oznaczaja rodniki alkilowe, alkenylowe, alkinylowe, ewentualnie podstawione rodniki cykloalkilowe 1 cykloalkenylowe, rod¬ niki chlorowcoalkilowe, alkoksyalkilowe, alkoksyalkilenoksylowe lub alkoksylowe, rodniki aralkllowe lub ewentualnie podstawione rodniki arylowe, albo R i RT wraz z atomem azotu, z którym sa zwiazane, oznaczaja ewentualnie podstawiony, nasycony lub nienasycony uklad hete¬ rocykliczny, który moze zawierac dalsze heteroatomy* y ci WZ0R1 (§0- -o WZÓR 5 -o WZÓR 6 WZÓR 2 HO—CH,—CO—N( WZÓR 3 -O WZÓR 4 0- WZÓR 8142 086 O- WZ0R9 CH, WZÓR 10 02N CH3 WZÓR 11 =c-- WZÓR 12 / CH, -N CH.WZÓR 13 -o- CH, WZÓR 14 W -O WZÓR 15 C2H5-CH- CH3 WZÓR 16 Cl WZÓR 17 CF3 WZÓR 18 -O \ CH3 WZÓR 19 -O / C2H5 WZÓR 20 WZOR 21 F-- WZOR 22 p- F WZOR 23 CH3s-\Cy- WZOR 241*2 086 CH3S \ WZÓR 25 02N-(O- WZOR 26 O WZÓR 27 -O m 9 ru WZÓR 28 [OJ^;-o-ch2-c-n: Cl ® WZÓR 29 Cl O^-^O-CH.-f-N^"3 WZÓR 30 -p CH3 WZÓR 31 CH3 WZÓR 32 O- WZÓR 33 WZÓR 34 \§0-~vXo WZÓR 35142 086 /\/N. |H3 [QT J—a + HO-CH^-CO-N^O; Cl ° CK, (ljf N—0—CHj—CO—N— Cl^^^0 SCHEMAT Pracownia Poligraficzna UP PRL. Naklad 100 egz Cena 220 zl PL PL