Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarza¬ nia form odlewniczych. yt opisach patentowych Stanów Zjednoczonych Ameryki nr nr 3 400 570 i 3 676.3012 opisana jest dwuskladnikowa kompozycja wiazaca zawierajaca w jednym opakowaniu zywice, w drugim zas utwardzacz. W pierwszym opakowaniu znajduje sie roztwór zywicy fenolowej w rozpuszczalniku organicznym, a w drugim ciekly pofliizocyjanian posiadajacy co najmniej dwie grupy izocyjaniano- we w czasteczce. Zawartosc obu opakowan laczy sie i miesza z piaskiem lub, co jest bardziej ko¬ rzystne, zawartosc abu opakowan miesza sie ko¬ lejno z piaskiem. Po dokladnym wymieszaniu srod¬ ka wiazacego z czastkami piasku, otrzymana ma¬ se formierska formuje sie w pozadane ksztaltki.Wedlug opisu patentowego Stanów Zjednoczo¬ nych Ameryki nr 3 400 570 uformowana ksztaltke utwardza sie przepuszczajac przez nia trzeciorze¬ dowa amine. Wedlug opisu patentowego Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3i 676 302 utwardzanie zachodzi w obecnosci zasady posiadajacej wartosc pKb od okolo 7 do okolo 11. Wartosc pKb zasady oznacza sie w sposób opisany przez D. D. Perrina w pracy pod tytulem „Stale dysocjacji zasad or¬ ganicznych w roztworach wodnych", Butterworths, Londyn, 1965. Zasade dodaje sie do zywicy przed zmieszaniem z utwardzaczem lub dostarcza sie w osobnym opakowaniu. W tym przypadku srodek 15 20 25 30 2 wiazacy sklada sie z trzech oddzielnych opako¬ wan zawierajacych zywice, utwardzacz i zasade.Zgodnie z obydwoma opisaimi patentowymi Sta¬ nów Zjednoczonych Ameryki nr rir 3 400 579 i 3 676 30(2, korzystnymi zywicami fenolowymi sa zywice zawierajace ugrupowanie eteru benzylowe¬ go, bedace produktem kondensacji fenolu o wzo¬ rze ogólnym 1, w którym A. B i C oznaczaja atom wodoru, rodnik weglowodorowy, oksyweglowodoro- wy lufo atom chlorowca, z aldehydem o wzorze ogólnym R'CHO, w którym R' oznacza atom wo¬ doru lub rodriik weglowodorowy ó 1—8 atomach wegla. Kondensacje prowadzi sie w fazie cieklej, w calkowicie bezwodnym srodowisku, w tempera¬ turze ponizej okolo lOO^ i w obecnosci katali¬ tycznej ilosci jonów metalu rozpuszczonego w mie¬ szaninie reakcyjnej. Sposób otrzymywania i cha¬ rakterystyka powyzszych zywic zostaly szczególo¬ wo przedstawione w opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3485 707.-W korzystnej postaci powyzsze zywice posiada¬ ja wzór ogólny 2, w którym R oznacza atom wo¬ doru luib podstawnik opisany w opisach patento¬ wych Stanów Zjednoczonych Ameryki nr nr 3 400 570, 3 676392 oraz 3 485 707, w pozycji meta- do grupy hydroksylowej fenolu; suma min wy¬ nosi co najmniej 2; stosunek m do n wynosi co naijmniej 1, oraz X oznacza konczaca lancuch gru¬ pe metylolowa lufo atom wodoru, przy czym sto-? 106973106973 sunek molowy grup metylolowych do atomów wo¬ doru wynosi co najmniej 1.Zywica fenolowa wchodzaca w sklad kompozycji wiazacej jest stosowana, jak to juz podano uprzed¬ nio, w postaci roztworu w rozpuszczalniku orga¬ nicznym.Drugim skladnikiem kompozycji wiazacej jest alifatyczny, cykloalifatyczny lub aromatyczny poli- izócyjanian, zawierajacy korzystnie 2-^5 grup izo- cyjahianowych. W razie potrzeby mozna stosowac mieszanine poliizocyjanianów. Mniej korzystnym jest stosowanie prepolimeru izocyjanianu - utworzo¬ nego w reakcji nadmiaru poliizocyjanianu z alko¬ holem wielowodorotlenowyni, np. prepolimeru to- luenodwuizocyjanianu z glikolem etylenowym. Do odpowiednieh poliizocyjanianów naleza poliizocy- janiany alifatyczne, takie jak szesciometylenjodwu- izocyjanian, alicykliczne, takie jak 4,4'-dwucyk)lo- heksylornetanodwuizocyjanian, oraz aromatyczne, ta¬ kie jak 2,4'- i 2,«-tDhienodwuizocyjanianj dwufe- nylometylodwuizocyjanian a takze ich pochodne dwumetyllawe. Dalszymi cdpowiedinimi poliizocyja- nianami sa: ly5-naftalenodwuiizócyjanian, trójfeny- lonietanotrójizocyjanian, ksyMd^cdwuizocyjanian oraz ich pochodne metylowe a takze polimetyle- nopolifenoloizocyjaniany, chlorofenyleno-2,4-dwu- izocyjanian i podobne. Chociaz wszystkie poliizo- cyjaniany reaguja z zywicami fenolowymi two¬ rzac polimer o usieciowanej sfrukturze, korzystny¬ mi sa podiizocyjaniany aromatyczni, zwlaszcza dwu- izocyjanian dwufenylometanu i trójizocyjanian trójfenylometanu oraz ich mieszaniny.Poliizocyjanian stosuje sie w ilosci wystarczaja¬ cej do utwardzenia zywcy fenolowej, na ogól IO^hSOOW wagowych, korzystnie 20—QQW* wago¬ wych, w stosunku do zywicy fenolowej. PoOiizo- cyijanian stosuje sie w postaci cieklej, przy czym cieklych poliizocyjanianów nie rozciencza sie, na¬ tomiast state luib bardzo lepkie rozpuszcza sie w rozpuszczalnikach organicznych, z tym, ze rozpusz¬ czalnik moze stanowic do 80P/i 'wagowych calego roztworiL ' * Rozpuszczalnik jaki stosuje sie do rozpuszczania zywicy fenolowej lub poliizocyjanianu albo obu tych skladników, nie powinien w zasadzie brac udzialu w reakcji miedzy izocyjanianem i zywica w obecnosci .aktywatora utwardzacza. Moze on jednak miec wplyw na przebieg reakcji. Róznice w polarnosci poOifEOcyjanianu i zywicy fenolowej ograniczaja wybór rozpuszczaflnika, w którym oba skladniki daija sie wspólnie zmieszac, co jest nie¬ zbednym dla osiagniecia calkowitosci reakcji i u- twardzenia srodka wiazacego. Rozpuszczalniki po¬ larne typu zarówno protonowego jak i bezproto- nowego sa dobrymi rozpuszczalnikami dla zywic fenolowych, natomiast w stopnia olgraniczonym mieszaja sie z poliizocyjanianami. Rozpuszczalniki aromatyczne natomiast, chociaz mieszaja sie z poli- izocyijanianaimi w mniejszym stopniu mieszaja sie z zywicami fenolowymi. Dlatego tez korzystnym jest stosowanie mieszaniny rozpuszczalników, zwlaszcza aromatycznych i polarnych.W opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki, nr 3 409 579 jako odpowiednie rozpusz¬ czalniki aromatyczne wymienia sie benzen, toluen, < ksylen, etylofoenzen i mieszaniny zawierajace co najmniej 90Vo rozpuszczalników aromatycznych, o temperaturze wrzenia od okolo 140 "do okolo 220°C.Natomiast jako rozpuszczalniM polarne wymienia 5 sie furfurol, alkohol furylowy, octan 2-etoksyeta- nolu, 24)utoksyetanol, ester dwubutylowy glikolu dwuetylenowego, alkohol dwuacettonowy oraz „Texanor.Doskonalym rozpuszczalnikiem polarnym dla zy- 10 wicy jest izoforon tony. Niestety jednak, zarówno izójforon jak i in¬ ne cykliczne ketony maja intensywny przykry za¬ pach przechodzacy do roztworu zywicy. Stosuje sie takze mieszaniny rozpuszczalników zawierajace 15 nafte i inne rozpuszczalniki alifatyczne* Korzyst¬ nym takze jest dodatek do mieszaniny rozpusz¬ czalników^ malych ilosci czynników uwalniajacych i aktywatorów przyczepnosci,' takich jak silany.Obecnie stwierdzono, ze estry alkilowe kwasu » ftalowego sa. doskonalymi rozpuszczalnikami zy¬ wicy w systemie ^dwuskladnikowym. Zapach estrów kwasu ftalowego nie jest w taki!m stopniu wyczu¬ walny jak w przypadku izoforonu. Zupelnie nie¬ oczekiwanie stwierdzono, ze w przypadku stoso- M wania do kompozycji wiazacej, skladajacej sie z opisanej powyzej zywicy zawierajacej ugrupowa¬ nie eteru benzylowego i poliizocyjanianu, jako roz¬ puszczalników estrów kwasu o-ftalowego, zamiast izoforonu, uzyskuje sie zwiekszenie wytrzymalosci 30 rdzeni piaskowych po wyjeciu z formy, wytrzy¬ malosci koncowej oraz odpornosci na wilgotnosc.Chociaz jako estry kwasu ftalowego rozumie sie, przede wszystkim estry kwasu o-ftalowego, w za¬ kres wynalazku wchodza .takze estry dwualkilowe 88 innych izomerycznych kwasów ftalowych, bedace cieczami w temperaturze bliskiej temperatury oto¬ czenia.Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarza¬ nia form odlewniczych polegajacy na: a) przygo¬ do towaniu masy formierskiej na drodze wymiesza¬ nia kruszywa, jako glównego skladnika, z do 10§/t wagowymi srodka wiazacego, skladajacego sie z rozltworu zywicy fenolowej w rozpuszczalniku or¬ ganicznym* zawierajacym 10-h100V§ cieklego fta- *5 lanu dwualkilowego oraz z poliizocyjanianu, do¬ dawanego w charakterze utwardzacza w ilosci • 10—GO0% wagowych w stosunku do zywicy; b) formowaniu mieszanki formierskiej w odpowiednie ksztaltki; c) utwardzaniu srodka wiazacego w po- 50 wyzszej masie formierskiej.Srodek wiazacy sie z zywicy i utwardzacza, które to skladniki sa rozpuszczone w mieszaninie rozpuszczalników zawierajacej jeden Vlub wiecej cieklych estrów dwuadkttowych kwasu ftalowego. 55 Drugim skladnikiem mieszaniny rozpuszczalników moze byc inny rozpuszczalnik aromatyczny, roz¬ puszczalnik polarny opisany w cytowanych opisach patentowych, rozpuszczalnik alifatyczny, taki jak nafta, oraz ewentualnie czynnik uwalniajacy lub •0 sprzeigajacy. x Chociaz podstawowa cecha wynalazku jest za¬ stosowanie estrów dwuallkijowych, kwasu ftalowe¬ go w mieszaninie rozpuszczalników sluzacej do rozpuszczania zywicy, to jak juz wspomniano u- w przednio, utwardzacz i ciekly katalizator mozna5 106973 6 takze rozpuszczac w mieszaninie zawierajacej fta- lany dwualkilowe.Zywica wchodzaca w sklad' srodka wiazacego, jest korzystnie bezwodna zywica fenolowa,, beda¬ ca produktem kondensacji fenolu o wzorze ogól¬ nym 1, w którym A, B i C oznaczaja atom wo¬ doru, rodnik weglowodorowy, oksyweiglowodorowy luib atom chlorowca, z aldehydem o wzorze ogólnym R'CHO, w którym R' oznacza atom wodoru lub rodnik weglowodorowy, o 1^8 atomach wegla. W przypadku dwu- lulb trójskladnikowego srodka wiazacego korzystnym jest by wiekszosc przezna¬ czonego dla calej kompozycji rozpuszczalnika po¬ larnego zostala zuzyta przede wszystkim do roz¬ puszczenia zywicy lacznie z podanymi uprzednio rozpuszczalnikami aromatycznymi.Utwardzaczem jest ciekly poliizocyijanian zawie¬ rajacy co najmniej dwie grupy izocyjanianowe al¬ bo jego roztwór w mieszaninie wymienianych u- przedriio rozpuszczalników, zawierajacej ewentual¬ nie pewna ilosc ftalanu dwuaMlowego. Jako ka¬ talizator utwardzania stosuje sie trzeciorzedowa gazowa amine lub wymieniona uprzednio ciekla zasade.Korzystnym jest by poliizocyjanian byl dodawa¬ ny w ilosci stechiometryicznej w stosunku do ilosci grup hydroksylowych w zywicy.Stezenie rozpuszczalnika zawierajace ftalan dwu- alkilowy w roztworze zywicy wynosi do 90, ko¬ rzystnie 20—i80a/o wagowych. Zawartosc ftalanu dwualkilowego w mieszaninie rozpuszczalników wynosi od okolo 10 do okolo 100°/o wagowych. Ko¬ rzystnym jest by lepkosc roztworu zywicy byla nie nizsza niz odpowiadajaca symbolowi X—1 wedlug skali Gardinera-Holta.Korzystnymi ftalanami dwuallkilowymi stosowa¬ nymi w spoisidbie wedlug wynalazku jako rozpusz¬ czalniki, sa estry o wzorze ogólnym 3, w którym Ri i R2 oznaczaja grupe alkilowa o 1—ili2 atomach wegla, przy czym laczna ilosc atomów wegla w obu grupach nie moze przekraczac 16. Korzystnie Ri i JI2 oznaczaja grupe alkilowa o 3—6 atomach wegla a laczna ilosc atomów wegla w obu gru¬ pach wynosi 6—rti2. Zgodnie z powyzszym obie grupy R moga oznaczac grupe metylowa, etylowa, niprofpylowa, izopropylowa,. n^butylówa, izobutylo- wa, nHpemtylowa, izopentylowa, heksylowa, izohek- sylowa, heptylowa, izoheptylowa, oktylowa, izo- oktylowa oraz inne izomery powyzszych grup.Druigiim skladnikiem srodka wiazacego jest opi¬ sany poprzednio poliizocyjanian, stosowany w ilos¬ ci wystarczajacej do utwardzenia zywicy fenolo¬ wej. Na ogól poliizocyjanian stosuje sie w ilosci 10—©tao, korzystnie 20^300°/# waigowych w stosun¬ ku do zywicy. Poliizocyjanian stosuje sie w po¬ staci cieklej. Ciekle poliizocyjamiany mozna sto¬ sowac bez rozcienczania, natomiast stale lulb o du¬ zej lepkosci w postaci roztworu w rozpuszczalniku organicznym, stosowanym w ilosci do 80°/o wago¬ wych calosci roztworu.Kruszywo, np. .piasek, jest zazwyczaj glównym skladnikiem masy formierskiej, natomiast srodek wiazacy dodawany jest na ogól w ilosci ponizej lOP/o, czesto od okolo 0,25 do okolo 5°/o,. w sto¬ sunku do maisy kruszywa. Chociaz korzystnym jest stosowanie suchego piasku* dopuszczalna jest za¬ wartosc wilgoci do okolo l°/o wagowego. Dotyczy to zwlaszcza przypadków gdy stosuje sie rozpusz¬ czalnik nie mieszajacy sie z woda lub gdy do 5 utwardzania stosuje sie nadmiar poliizocyjanianu, który wiaze wode. W przypadku bardzo drobnego piasku luib innego kruszywa wymagana jest zwiek¬ szona ilosc srodka wiazacego.Skladniki srodka wiazacego miesza sie ze soba 10 a nastepnie z piaskiem lub innym kruszywem for¬ mierskim, otrzymujac mase formierska. Powyzsza mase mozna równiez otrzymywac mieszajac ko¬ lejno oba skladniki srodka wiazacego z kruszy¬ wem. Sposoby mieszania srodka wiazacego z czast- 15 kami kruszywa sa ogólnie znane. Masa formier¬ ska moze ewentualnie zawierac takze inne sklad¬ niki, takie jak tlenek zelaza, rozdrobnione paz- dzierze lniane, maczka drzewna, smola, proszki ognioodporne i podobne. 20 Otrzymana w powyzszy sposób mase -formierska formuje sie w pozadane rdzenie lub inne ksztalt¬ ki, które nastepnie poddaje sie utwardzaniu prze¬ puszczajac przez nie trzeciorzedowa amine w spo¬ sób podany w opisie patentowym Stanów Zjedno- 25 czonych Ameryki nr 3 409:57(9 lufo za pomoca ka¬ talizatora zasadowego, dodanego uprzednio do mie¬ szaniny, jak to podaje opis patentowy Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 367639B.Pozadanym dodatkiem do srodków wiazacych 30 przy stosowaniu róznych typów piasku, jest silan o wzorze ogólnym 4, w któdym R' oznacza rodnik weglowodorowy, korzystnie alkilowy o 1—6 ato¬ lach wegla, a R oznacza rodnik alkilowy, alko- ksyalkilowy lub alkiloaminoalkilowy, w których 35 grupa alkilowa ma 1^6 atomów wegla. Dodatek silanu, w ilosci 0,l-^2*/o w stosunku do fenolowe¬ go srodka wiazacego i utwardzacza, polepsza przy¬ czepnosc srodka wiazacego do czastek kruszywa formierskiego. 40 Podstawowa korzyscia wynalazku jest to, ze za¬ stosowanie estrów dwualkilowych kwasu ftalowe¬ go jako przynajmniej czesci rozpuszczalnika dla mieszaniny zywicy zawierajacej ugrupowanie ete¬ ru benzylowego i poliizocyjanianu, opisanej w opi- * sach patentowych Stanów Zjednoczonych Amery¬ ki nr nr 3 490 579 i 3 676302, prowadzi do zwiek¬ szenia wytrzymalosci rdzeni piaskowych po wy¬ jeciu ich z formy, w wiekszosci przypadków zwiek¬ sza ich odpornosc na wilgoc, oraz w niektórych 50 przypadkach zwieksza koncowa wytrzymalosc na rozrywanie. Dotyczy to w szczególnosci przypadku, v gdy stosuje sie estry kwasu ftalowego o wzorze 3, . w .którym Ri i R2 oznaczaja rodnik alkilowy o 3^6 atomach wejgla. 55 Wynalazek ilustrowany jest nastepujacymi przy¬ kladami, w których wszystkie czesci i procenty sa jednostkami wagowymi, o ile nie podano inaczej.Przyklad I. Piaskowe mieszanki formierskie przygotowywano mieszajac handlowa zywice za- 00 wierajaca ugrupowanie eteru benzylowego z estra¬ mi dwiualkilowymi kwasoi ftalowego i innymi sklad¬ nikami podanymi w tablicy 1, wchodzacymi w sklad kompozycji dwuskladnikowej. Dla porówna¬ nia przygotowywano mieszanine tejze zywicy, izo- 85 foronu i takich samych skladników dodatkowych.106973 Jest to seria 1 z tablicy 1. Mieszaniny powyzsze mieszano nastepnie w ciagu okolo 2 minut z pias¬ kiem typu „Port Crescent" w proporcjach poda¬ nych w tablicy, a nastepnie z handlowym roztwo¬ rem izocyjanianu, równiez w ciagu 2 minut.Otrzymane piaskowe mieszanki formierskie for¬ mowano nastepnie w próbki do wykonywania stan¬ dardowych prób na wytrzymalosc na rozrywanie wedlug nonm APS. Próbki powyzsze utwardzano dzialaniem trójetyloaminy. W tym celu przez trój- etyloamine przepuszczano powietrze, które nastep¬ nie w ciagu 5 sekund przepuszczano przez próbki.Utwardzone próbki testowano na rozrywanie i twardosc w przedzialach czasu i w warunikaeh 19 8 wilgotnosci podanych w tablicy 1.Przyklad II. W nastepnej grupie testów przy¬ gotowano do badania wytrzymalosci na rozrywa¬ nie dodatkowe próbki, zawierajace w kompozycji dwuskladnikowej ftalan dwuibutylu i ftalan dwu- kajprylu, w stosunkach podanych w tablicy 2. Po¬ dobnie jak w przykladzie poprzednim (tablica 1), 100 czesci piasku/typu „Port Crescent" mieszano z 1 czescia wagowa (liczona bez rozpuszczalnika) zywicy i 1 czesoia wagowa. standardowego handlo¬ wego poliizocyjanianu.Otrzymywano piaskowa mieszanke formierska.Dla porównania przygotowywano próbka zawiera¬ jaca izaforon, zamiast estrów kwasu ftalowego (ta- Seria nr Zywica Zywica zawierajaca ugrupo¬ wanie eteru benzylowego Rozpuszczalnik aromatyczny Nafta Uwalniacz Aktywator przyczepnosci 'izaforon Ftalan dwualkilowy Ftalan dwumetylu Ftalan dwuetylu Ftalan dwubutylu Ftalan dwuoktylu Masa formierska Piasek „Port Creascent" Poliizocyjanian Zywica ^ Warunki utwardzania Czas przepuszczania trójetyloaminy w sek.Czas^ przedmuchiwania w sek.Wytrzymalosc na rozrywa¬ nie (kg/cm2) i twardosc w skali Shorre'a po utwardzeniu, po uplywie: 1 minuty po wyjeciu z formy) 1 godziny 2 godziny 24 godziny 1 50 15,5 13,5 1 0,1 30 100 1 1 ¦ 5 15 6,92(67) 16,52(76) 1-6,17(78) 15,33(77) Ta 2 60 17 E,0 a 0,1 30 ¦ - noo 1 1 5 15 8,44(65) 15,82(73) 14,06(80) 14,62(77) b li c a 1 3 90 15,5 3,5 1 0,1 30 100 a i 5 15 10,41(69) 14,20»(79) 16,52(75) 16,17(78) 4 50 15,5 3,5 , 1 0,1 15 15 100 1 1 5 15 10,34(71) 15,61.(81) 13,01(74) 15,26(78) 5 50 15,5 3,5 1 0,1 15 15 100 a i 5 15 10,76(73) 17,80(77) 17,37(81) 17,10(77) 6 50 15,5 3,5 1 0,1 20 10 100 1 1 5 15 11,25(67) 15,61(77) 14,55(78) 18,07(76) 7 50 15,5 3,5 1 0,1 125 5 100 1 1 * 5 15 1/0,80(74) 14,77(78) 14,91(75) 15,47(83) 8 50 15,5 3,5 1 0,1 25 ¦ ¦ 5 100 1 1 5 , 15 11,46(74) 14,91(76) 14,55(76) 14,62(84) - Seria nr Zywica , Zywica zawierajaca ugrupowanie eteru benzylowego Rozpuszczalnik aromatyczny Nafta Uwalniacz Tablica 1 50 15,5 3,5 1 2 2 50 19 0 1 3 50 15,5 3,5 1 4 50 15,5 3,5 1 5 50 19 0 ;.-:-i 1106973 10 Seria nr Aktywator przyczepnosci i Izoforon Ftalan dwualkilowy Ftalan dwubutylu Ftalan dwukaprylu Masa formierska Piasek „Port Crescent" Poliizocyjanian Zywica Warunki utwardzania Czas przepuszczania trójetyloaminy w sek.Czas przedmuchiwania w sek.Wytrzymalosc na rozrywanie (kg/cm2) i twardosc w sikali Sbore'a po utwar¬ dzeniu, po uplywie: 1 minuty (po wyjeciu z formy) 1 godziny 2 godzin 24 godzin przy 50°/o wilgotnosci wzglednej 24 godzin przy 80°/e wilgotnosci wzglednej 24 godzin przy 100°/o wilgotnosci wzglednej 1 0,1 30 100 1 1 5 15 6,82(57) 17,09(73) 17,09(72) 14,98(69) 14,27(70) 6,68(56) 2 0,1 30 100 1 1 5 15 8,93(60) 20,04(75) 18,63(80) 19,19(76) 16,87<71) 9,63(56) 3 0,1 30 100 1 1 5 15 9,63(58) 20,60(71) 20,74(71) 22,85(76) 21,23(69) 9,70(52) | 4 0,1 30 100 1 1 5 15 9,35(67) 19,19(74) 20,53(93) 20,25(73) 17,93(68) 10,69(62) 5 0,1 30 100 1 1 5 15 9,14(44) 15,82(61) 17,79(66) 19,48(68) 19,691(65) 15,61(62) 1 blica 2, seria 1). Dane przedstawione w tablicy 2 wykazuja zwiekszenie wytrzymalosci na rozrywa¬ nie próbki po wyjeciu z formy oraz zwiekszenie wytrzymalosci koncowej.Przyklad III. W tablicy 3 przedstawiono wy¬ niki testów prawie identycznych z testami podany¬ mi w tablicach 1 i 2. Seria nr 1 jest i w tym przypadku seria porównawcza. W niniejszym tes¬ cie próbki najpierw pozostawiano na okres 24 go¬ dzin w temperaturze i wilgotnosci otoczenia a na¬ stepnie w ciagu 8 godzin przetrzymywano przy wilgotnosci wzglednej wynoszacej 50, 80 i 100%.Jak wynika z danych z tablicy 3, takze i w tym przypadku obserwowano zwiekszenie wytrzymalo¬ sci na rozrywanie i twardosci. W powyzszych do¬ swiadczeniach stosowano równiez estry dwualkilo- we kwasu ftalowego.Tablica 3 Seria nr Zywica Zywica zawieszajaca ugrupowanie eteru benzylowego Rozipusze zalnik aromatyczny Nafta Uwalniacz Aktywator przyczepnosci Izoforon Ftalan dwuaLkilowy Ftalan dwubutylu Ftalan dwuoktylu Ftalan dwukaprylu B Masa formierska Piasek ,,Port Crescent" Poliizocyjanian Zywica 1 50 ,15,5 3,5 1 0,1 30 100 1 1 2 50 16,5 2,5 1 0,1 15 15 100 1 1 3 50 16,5 2,5 1 0,1 15 15 100 1 1 4 50 15,5 3,5 1 0,1 20 100 1 111 106973 12 Seria nr Warunki utwardzania Czas przepuszczania trójetyloaminy w sek.Czas przedmuchiwania w sek.Wytrzymalosc na rozrywanie (ikg/cm2) i twardosc w skali Shore'a po utwardzeniu, po uplywie: 1 minuty (po wyjeciu z formy) 1 godziny 2 godzin 24 godzin w temperaturze pokojowej i wilgotnosci otoczenia a nastepnie / 8 godzin przy wilgotnosci wzglednej: 50^/t 80*/# 100Vi 1 5 15 r 8,23(60) 13,92(72) 1<6,66(7i3) 17,44(60) 13,85(70) 4,36(43) 2 ¦ 5 15 0,98(63) 23,13(73) 20,95|(?5) 23,34(77) 22,64(70) 7,24(46) 3 5 15 „ , 11,11(62) 21,50(76) 21,30(76) 23,91(77) 22,85(71) 8,93<58) 4 5 15 1 11,46(64) 21,44(75) 22,85(80) 22,85(73) 24,05<73) 8,44(54) | Zastrzezenia patentowe 25 1. Sposób wytwarzania form odlewniczych, zna¬ mienny tym, ze mase formierska zawierajaca ^jako glówny skladnik piaskowe kruszywo formierskie wymieszane z do liOtyt wagowymi srodka wiazace- 30 go otrzymanego przez zmieszanie 20—i80f/t (wago¬ wo) roztworu zywicy fenolowej w rozpuszczalniku organicznym, zawierajacym 10—<100*/t cie:klego f ta¬ lami dwualkilowego ze stosowanym jako utwar¬ dzacz poHizocyjamianem w ilosci 1<0—000^/t wago- 35 wych w stosunku do zywicy, formuje sie w formy odlewnicze, które nastepnie utwardza sie za pomo¬ ca gazowej aminy trzeciorzedowej lulb cieklej za¬ sady- 2. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze « jako zywice w srodku wiazacym stosuje sie pro¬ dukt kondensacji fenolu o wzorze ogólnym 1, w którym A, B i C oznaczaja atom wodoru, rodnik weglowodorowy lub atom chlorowca, z aldehydeni o wzorze ogólnym R'CHO, w którym R' oznacza 4* atom wodoru lufo rodnik weglowodorowy o 1—8 atomach wegla* 3. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako zywice w srodku wiazacym stosuje sie zy¬ wice fenolowa o wzorze ogólnym 2, w którym R oznacza atom wodoru lub podstawnik w pozycji meta do grupy hydroksylowej fenolu, suma min wynosi co najmniej 2, stosunek m do n wynosi co najmniej 1 oraz X oznacza atom wodoru lub grupe metylolowa a stosunek molowy grup mety- lolowych do atomów wodoru wynosi co naj¬ mniej 1. 4. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako poliizocyjanian stosuje sie aromatyczny poli- izocyjianian. 5. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako ftalan dwualkilowy stosuje sie ftalan dwu¬ alkilowy o wzorze ogólnym 3, w którym Ri i Ri oznaczaja rodnik alkilowy o 1—12 atomach wegla, przy czym laczna ilosc atomów wegla w obu rod¬ nikach wynosi nie wiecej niz 16.G. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze stosuje sie rozpuszczalnik zawierajacy co najmniej jeden rozpuszczalnik niepolarny. 7. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze stosuje sie mase formierska stanowiaca mieszani¬ ne kruszywa z zywica fenolowa i utwardzaczem.106973 aC-O-Ri C-0-R2 O WZÓR 3 R'0 R*0—,SiR R'CT WZÓR U PL