NL8103101A

NL8103101A - 10-alkynylsteroiden.

Info

Publication number: NL8103101A
Application number: NL8103101A
Authority: NL
Original assignee: Merrell Dow Pharma
Priority date: 1980-06-27
Filing date: 1981-06-26
Publication date: 1982-01-18
Also published as: ATA285781A; IE51351B1; ES503345A0; IT1171339B; DE3124780A1; SE8103963L; JPS5738797A; NL192455C; GB2135314A; GB2078749B; NO156693B; GB2135314B; DK162447C; NO156693C; DE3124780C2; DK161151C; BE889401A; AT385510B; AU542273B2; DK75190D0

Description

- 1 - 10-Alkynylsteroiden.

De uitvinding hëeft betrekking óp nieuwe 10-akynyl- sterioden.

De vrouwelijke geslachtshormonen estron en estradiol spelen een rol in vele fysiologische processen en zijn uitvoerig 5 bestudeerd. De vorming van deze sterioden worden door een aantal enzymen geregeld. Het enzyme aromatase is het snelheidbeperkende enzyme bij de omzetting van testosteron en androsteendion (mannelijke hormonen, androgenen) in estradiol en estrol (vrouwelijke \ hormonen, estrogenen). De nietreversibele omzetting van deze an-10 drogenen in de estrogenen gaat gepaard met oxydatie en verwijdering van de methylgroepen aan koolstofatoom 10 als mierezuur. De 1 (3— en 2g-waterstofatomen aan koolstof atoom 1 en koolstof atoom 2 gaan verloren bij de vorming van een dubbele binding, zodat, | na enoliseren van het 3-keton, de aromatische A-ring van de 15 estrogeen wordt gevormd. De androgenen, testosteron en androsteendion, kunnen onderling worden omgezet door 173-hydroxysteriode-dehydrogenase en de esterogenen, estradiol en estron, kunnen onderling op overeenkomstige wijze worden omgezet (schema A). Ma- j ! i | terialen, zoals aromataseinhibitoren, die de androgeen in estero- : I : 20 geen omzetting regelen of deze omzetting verhinderen, hebben therapeutisch hun nut bij de behandeling van klinische aandoening-j en, die versterkt worden door de aanwezigheid van de esterogenen. :

Dergelijke aromataseinhibitoren zijn geïdentificeerd mèt behulp j van mik'rosome enzymepreparaten uit de .menselijke placenta en 25 U-hydroxy- en acetoxy-androst-il·-een-3,17-dion, androsta-1 ,^-,6- trieen-3,17-dion, aminoglutethimide en tëstololacton zijn als J ? aramotaseinhibitoren geïdentificeerd.

| ; : De aandoeningen die behandeld worden met aromatase- : inhibitoren kunnen gepaard gaan met verhoogde esterogeengehalten, ; ! 30 die in wezen stabiel zijn, of die alleen maar tijdelijk oplopen | als gevolg van cyclische lichaamsfunkiès. Zo zijn aromataseinhi- : bitoren gebruikt voor de behandeling van hyperestrogenemie bij ..........aandoeningen zoals gynecomastie en dit heeft geleid tot klinische 8103101 - 2- verbetering. Ze zijn.ook met goed gevolg gebruikt bij de behandeling van mannelijke onvruchtbaarheid gepaard gaande met oligosper-mie, die het gevolg is van verhoogde esterogeengehalten. Aromatase-inhibitoren kunnen ook worden gebruikt voor de behandeling van 5 hyperestrogenemie, die vooraf kan gaan aan myocardinfarct.

Arcanataseinhibitoren zijn ook bruikbaar voor de vruchtbaarheidsregeling, waarbij ze werkzaam geacht worden te zijn door verlagen van de estrogeengolven die in verschillende stadia van de ovulatiecyclus worden waargenomen. Zo is ^-acetoxy- 10. androst-i|-een-3,17-thion werkzaam gebleken voor het voorkomen van estrogeenvorming die nodig is voor ovulatie bij ratten. Bovendien heeft, omdat estrogeensynthese noodzakelijk is voor de inplaritatie van bevruchte ova bij vele soorten, toediening na de coitus van aromataseinhibitoren de mogelijkheid om vruchtbaarheid te regelen, 15 in het bijzonder bij huisdieren en in het wild levende dieren.

In het bijzonder is de aromataseinhibitor androsta-1 ,il,6-trieen- 3,17-dion werkzaam gebleken voor het voorkomen van implantatie bij ratten die gepaard hebben. Aromataseinhibitoren zouden ook ' het paringgedrag van mannelijke dieren afremmen, die een aroma-20 tisering van de hersenen nodig hebben voor een dergelijk gedrag.

In het bijzonder is de voortplanting van knaagdieren onderdrukt | door gebruik van aromataseinhibitoren bij de behandeling van ! mannetjes en vrouwtjes tijdens gekontroleerde paringsprogramma's. j Er is ook aanzienlijk klinisch materiaal, dat erop 25 duidt, dat vele tumortypen gepaard gaan met verhoogde estrogeen- produktie. Ovarectomie,andrenalectomie en hypofysectomie worden j I gewoonlijk toegepast bij patiënten met borstkanker als een middeli om de hoeveelheid estrogeen te verlagen. Niet-chirurgische methoden zijn onder meer behandeling met hoge gehalten aan sterioderi, | 30 anti-estrogenen en inhibitoren van de steriotale enzymatische ! banen. Behandeling met anti-estrogenen leidt bij ongeveer 1/3 van de patiënten tot een objektieve teruggang van de tumor. Andrenalectomie leidt tot.teruggang van borstkanker bij vrouwen na de memopauze met hormonenafhankelijke tumoren, waarschijnlijk als 35 gevolg van een verlaging aan beschikbaar estrogeen, gevormd uit ; $103 101 - 3 - an&rosteen dion, waarvan de "bron in de eerstè plaats de adrenalen zijn. Groei van verschillende lijnen borstkankercellen is gebleken I estrogeen afhankelijk teszijn en kan worden belemmerd door ver bindingen die de estrogeenwerking tegengaan.

5 Zo kunnen aromataseinhibitoren, zoals de hier eerder genoemde inhibitoren, doelmatig verhinderen dat de biologisch werkzame estrogenen endrócrine tumoren bereiken of estrogene bio-synthese verminderen in die tumoren, die in staat tot endogene estrogeensynsthese, waardoor remissies of metastatische borst- j' | 10 kanker ontstaan.

Endomet'rische kanker is in verband gebracht met de aanwezigheid van overmatig endogeen of exogeen estrogeen. Gonade en trofoblastische tumoren veroorzaken somatischë. hyperestroge- ; i nisering, die leidt tot verschillende mate van vrouwelijke eigen- ; 15 schappen bij mannen. Bij vrouwen hangen de symptomen af van de leeftijd van de; patient en kunnen lopen van voortijdige pseudo-pubertijd tot abnormaliteiten van de menses tot bloedingen na ; de memopauze. Aromataseinhibitoren kunnen worden gebruikt in ; begeleidende therapie bij de konservatieve behandeling van patien-j 20 ten met dergelijke tumoren, omdat ze de'-somatische gevolgen van j verhoogde estrogeenbiosynthese verminderen. j

De uitvinding heeft betrekking op 10-(alk-2-ynyl)- ! steroiden. D.w.z. dat de uitvinding betrekking heeft op steröiden j met een alk-2-ynylgroep op de 10-plaats inplaats van de tertaire | 25 methylgroep. De verbindingen kunnen ook worden beschouwd als 19-(alk-Ιτ-ynyl)steroiden, daar de tertaire methylgroep op de 10- ! I ! i e ! j plaats verder gesubstitueerd is door een alk-1-ynylgroep. : J Meer in het bijzonder heeft de uitvinding betrekking ; op 10(alk-2-ynyl)steröidearomataseinhibitoren met de formule 1 30 of formule 2, waarin een enkelvoudige of dubbele binding — ' weergeeft; R staat voor waterstof of een alkylgroep met 1 - U kool stof atomen; R.J staat voor een methyl of ethylgroep; staat voor : (ïï)(0Ro) of =0; R„ staat voor waterstof of een alkylgroep met o 3 1 - 3 koolstofatcanen; R^ staat voor waterstof of een groep ORg; 35 Rr staat voor waterstof, een alkylgroep met 1-3 koolstofatomen - ....... 5 8103101 \ - b - of, -wanneer de 5, 6-binding verzadigd is, kan een tweewaardige groep =0 zijn; Rg en R^ zijn ieder onafhankelijk waterstof of een alkylgroep met 1 - 3 koolstofatomen; en Rg staat voor waterstof of een alkanoylgroep met 2 - b koolstofatomen.

5 De uitvinding heeft verder "betrekking op nieuwe tussenprodukten die bruikbaar zijn bij de bereiding van de aroma-taseinhibitorén, die voldoen aan formule 3, formule ^ of formule ! i : 5j waarin R staat voor waterstof of een alkylgroep met 1 - ^ koolstofatomen, R^ staat voor een methyl of ethylgroep; R^ staat 10 voor (h) (ORg) of een groep =0; Rg staat voor waterstof of een alkylgroep met 1 -3 koolstof atomen"; R^_ staat voor waterstof, of een alkylgroep met 1 -3 koolstofatomen; Rg staat voor waterstof of een alkylgroep met 1 - 3 koolstofatomen; Rg staat voor waterstof of een alkanoylgroep met 2 - b koolstofatomen; en R en 15 ieder een hydroxy groep zijn of R^ en R^Q tezamen een groep Ï0 zijn. i

Methode'voor de bereiding en gebruik var de verbin- ; ; dingen volgens de uitvinding vallen eveneens binnen het kader van i

; de uitvinding. I

i ; 20 In de verbindingen met formule 1 en formule 2 staat R voor waterstof of een alkylgroep met 1 - b koolstofatomen, zoals een methyl, ethyl, propyl of butylgroep, en is bij voorkeur i waterstof; R^ is een methyl of ethylgroep, maar is bij voorkeur j een methylgroep; R is een oxogroep, (H) (hydroxy) of (H) (alkano-; C. i 25 yloxy met 2 - b koolstofatomen), waarbij de hydroxy of alkanoyl- oxygroep bij voorkeur de β-konfiguratie heeft; Rg staat voor water-j stof of een alkylgroep met 1 - 3 koolstofatomen, zoals een methyl,' i ; | ethyl of propylgroep, maar de voorkeur.wordt gegeven aan water- j ; stof; R^ staat voor waterstof,.een hydroxy of alkanoyloxygroep 30 met 1 - b koolstofatomen, waarbij de voorkeur wordt gegeven aan I waterstof; R staat voor waterstof of een alkylgroep, zoals methyl, ; 5 # ethyl of propyl, of, wanneer de 5,6-binding verzadigd is, is

R tweewaardig en kan deze een oxogroep zijn; R^ en R staan ieder 5 o I

voor waterstof of een alkylgroep met 1-3 koolstofatomen, zoals 35 methyl, ethyl of propyl, maar voor beide wordt de voorkeur gege- j 8103 1 01

V

- 5 - ven aan waterstof; Rg staat voor waterstof of een alkanoylgroep met 2 - k koolstofatomen, zoals acetyl, propionyl of butyiyl, maar de voorkeur wordt gegeven aan waterstof voor Rg en als Rq een alkanoylgroep is gaat de voorkeur uit naar een acetylgroep.

5 De verbindingen hebben ofwel een ^,5-dubbele binding, zoals weer- : gegeven in formule 1, of een tóf, zoals weergegeven in formule 2. De verbindingen in formule 1 kunnen bovendien een 1,2-: dubbele binding en/of een 6,7-dubbelë. binding bevatten; de ver- j bindingen met formule 2 kunnen ook een 1,2-dubbele : binding 10 bevatten. De voorkeur wordt gegeven aan verbindingen met formule 1 die alleen maar een ^,5-dubbele binding bezitten.

De verbindingen volgens de uitvinding zijn optisch aktief en de stereochemie aan de ringkondensaties is dezelfde als in de natuurlijke androstanreeks. Zo is de konfiguratie van 15 de alkynylgroep β, evenals de tertaire waterstof: aan koolstof- atoom;. 8 en de tertaire substituent aan koolstofatoom 13. In de verbindingen met formule 1 en formule 2 staan de B/C en C/D ring- : ; verbindingen trans, en de A/B ringverbinding is eveneens trans in | de verbindingen met formule 2. Ofschoon de verbindingen de natuur-; I 20 lijke steroidekonfiguratie zoals hierin beschreven, de aktieve inhibitoren zijn, vallen mengsels van deze verbindingen met hun , optische antipolen eveneens binnen het kader van de uitvinding. j

Specifieke en representatieve verbindingen volgens j de uitvinding zijn, naast de in de ónderstaande voorbeelden ver- j i 25 melde, onder meer de volgende: j 7a-Methyl410-:(prop-2-ynyl)estra-^-een-3,17-dion j 6a,l8-Dimethyl-10-(prop-2-ynyl)estra-1,H-dieen-3,17-dion j U,17-Dihydroxy-16g-methyl-10-(prop-2-ynyl)estra-i+,6-dieen-3-on ! 10-(Prop-2-ynyl)estra-1,U-dieen-3,6,17-trion : ! 30 173-Acetoxy-6g,l6a-dimethyl-10-[prop-2-ynyl)5ct-estran-3-on ΐ l8-Methyl-10-,(prop-2-ynyl)5a-estra-1-een3,17-<Iion 173-Hydroxy-10-(prop-2-ynyl)estra-1,^-dieen-3-on i 4-Acetoxy-17S-hydroxy-10-(prop-2-ynyl)estra-il-een-3-on 10-(But-2-ynyl)estra-4-een-3,17-dion. ; 35 reeks reakties die gebruikt wordt voor het berèi- ; 81 03101

V

- 6 - den van verschillende verbindingen volgens de uitvinding wordt weergegeven in.schema B.

Zo wordt.de bekende verbinding, een cyclisch di-(ethy-leenacetal) van 6g-hydroxyester-5(lO)-een-3,17-dion (formule 6) 5 tot reaktie gebracht met een alkylvinylethér, waarin de alkyl- groep 1 - k koolstofatomen bevat en bij voorkeur een ethylgroep is, in aanwezigheid van een kwik (il) zout, zoals kwik (II) acetaat, waardoor de overeenkomstige 6-vinylether(6p-vinyloxyverbinding) (formule 7) wordt verkregen. Deze vinylether hergroepeert bij ver-10 warmen waardoor het 19-carbonaldehyde (formule 8) wordt verkregen, dat tot reaktie wordt gebracht met een geschikt chloorgesubsti-tueerd ylide in een Wittig reaktie, waardoor het overeenkomstige 19-(2-chlooralk-1-ényl)steróide (formule 9) wordt verkregen.

; Meer in het bijzonder wordt het aldehyde tot reaktie gebracht met 15 een fosforan dat bereid is uit (chloormethyl)trifenylfosfonium-chloride of. Idifenylchloormethylfosfonaat en een sterke base, zoals lithiumdiisopropylamide in een inert oplosmiddel, zoals tetrahydrofuran, waardoor het 19-(2-chlooretheen-1-yl)steroide wordt verkregen. De verkregen chloorverbinding is gewoonlijk ! 20 een mengsel van cis- en trans-isomeren, dat gewoonlijk niet ge scheiden wordt, maar direkt in de volgende trap wordt gebruikt.

De chloorverbinding.'.wordt gedehydrohalogeneerd met behulp van I een sterke base, zoals lithiumdiisopropylamide, kalium ter.buta- i | nolaat of natriumamide, waardoor de alkenylverbinding .(formule 10); 25 wordt, verkregen. De beschermende groepen /cyclische di-(ethyleen- i j acetal)groepen/ worden daarna verwijderd door de'verbinding te | i | laten reageren met aceton of butanon in aanwezigheid van een i S i ! katalytische hoeveelheid zuur, zoals p^tolueensulfonzuur, of in | alkohol dat mineraal zuur bevat,, waardoor de gewenste 10B-(prop- 30 2-ynyl)verbinding;· (formule 11) wordt verkregen.

ί . i

Ofschoon deze verbinding zelf een bruikbaar en werkzame verbinding volgens de uitvinding is, kan hij ook dienen als een . zeer nuttig tussenprodukt voor de bereiding van andere verwante verbindingen. Zo kan het 17-keton worden gereduceerd, b.v.

35 met een boorhydridereduktiemiddel, zoals kaliumboorhydride, waar- 810 3 101 - 7 - door de overeenkomstige 17β-hydroxyverbinding wordt verkregen, die op zijn "beurt verder tot reaktie kan worden gebracht met een alkaancarbonzuur of zuurandhydride, die ieder tot b koolstofatomen kunnen bevatten, waardoor de overeenkomstige 17-ester wordt 5 verkregen.

Het 10|3-(prop-2-ynyl)ester-i*-een-3,17~<iion (formule 11) kan ook worden behandeld met verschillende dehydrogenerings-; middelen, om verdere onverzadigdheid in de verbindingen in te voeren. Zo levert behandeling met dichloordicyaanchinon het 1,U-10 dieen, terwijl behandeling met chlöoranil in tert-butanol het U,6-dieen levert en behandeling van dit dieen met dichloordi-cyaanchinon levert het 1,H,6-trieen. Bovendien kan het ketal (formule 10) worden behandeld met methyllithium en daarna met methyl- : bromide, waardoor het overeenkomstige butylketal wordt verkregen ! ; 15 en de beschermende groepen verwijderd worden op de wijze als \ ; hierboven beschreven, onder vorming van de 10-(but-2-ynyl)verbin- 1 i ding overeenkomt met formule 11.

Anderzijds is het, voor het verkrijgen van de verbindingen, waarin het steroide verzadigd is, noodzakelijk om 20 het eerder verkregen 19-carbonaldehyde (formule 8) te gebruiken.

De beschermende groepen op de 3- en 17-plaats worden verwijderd ; door behandeling met aceton of butaan-2-on in aanwezigheid van k een zuur, zoals p-tolueensulfonzuur. Dit levert het Δ -3,17-di- i keton, dat behandeld wordt met een: reduktiemiddel, bij voorkeur 25 een boorhydride,zoals natriumboorhydride, teneinde het 17-keton : i ; en het 19-carbonaldehyde te reduceren tot overeenkomstige alko- : holen. De verbinding'wordt dan verder behandeld met lithium in ammoniak teneinde de onverzadigdheid op de ^-plaats (formule 12) ; te reduceren en de twee alkohölen worden teruggeoxydeerd tot de 30 carbonylgroepen door reaktie met pyridiniumchloorchromaat.

| Het als met het eerder verkregen aldehyde, wordt dit aldehyde tothreaktie gebracht met een geschikt chloorgesubstiueerd ylide in,een Wittig.reaktie waardoor het overeenkomstige 19-(2- chlooralk-1-enyl)steroide (formule 18) wordt verkregen. Meer in 35 het bijzonder wordt het aldehyde tot reaktie gebracht met een 8103 101 - βίο s for an dat "bereid is uit (chlbo:methyl)-trifenylfosfoniumchlori-de en een sterke base, zoals lithiumdiisopropylamide in.een inert oplosmiddel, zoals tetrahydrofuran, waardoor het 19-(2-chloor-etheen-1-yl)s.teroide wordt verkregen. Qm reaktie met een van de 5 andere ketogroepen die elders in het molekuul aanwezig zijn te i | vermijden, wordt slecht 1 equivalent van het trifenylfosfonium-I ' ; chloride gebruikt. De chloorverbinding wordt gewoonlijk verkregen als een mengsel van cis- en trans-isomeren, dat gewoonlijk niet gescheiden wordt, maar direkttgebruikt wordt in de'volgende 10 trap. In dit geval worden beschermende groepen opnieuw,ingevoerd . op de 3- en 17-plaats door het diketon te laten reageren met diethyleenglycol in aanwezigheid van een zuur, zoals p-tolueen-sulfonzuur. De chloorverbinding wordt daarna gedehydrohalogeneerd en de beschermende groepen worden op dezelfde wijze als eerder 15 beschreven verwijderd, waardoor 103-(prop-2-ynyl)-5a-estra-3,17- dion wordt verkregen. Deze verbinding kan verder worden gedehydro- geneerd, b.v. met dichloordicyaanchinon, waardoor de overeenkom-.1 stige Δ -verbinding, 103-(prop-2-ynyl)-5a-ester-1-een-3,17-dion wordt verkregen.

! 20 Andere verbindingen die geoxydeerd zijn op de U- of ! 6-plaats kunnen worden bereid uit eerder beschreven materialen.

| Zo levert reaktie van 103-(prop-2-ynyl)ester-lj— een-3,17-ion (for- !

j mule 11) met alkalisch-waterstofperoxyde de 5 ,H-epoxyverbinding. I

j Behandeling van de epoxyverbinding met azijnzuur en een spoor ! j 25 zwavelzuur levert het overeenkomstige li-hydroxyester-4-een. Ander-; j zijds levert reaktie van het cyclische di-(ethyleenacetal) van j | 103-(prop-2-ynyl)ester-5-een-3,17-dion (formule 10) met m-chloor- | perbenzoezuur de overeenkomstige 5a,6a-epoxyverbinding, die daar- j j na gehydroliseerd wordt (b.v. in aanwezigheid van perchloorzuur) ; 30 waardoor het overeenkomstige 5a,63-diol wordt verkregen. Wanneer de hydrolyse wordt uitgevoerd in aanwezigheid van een zuur, worden de beschermende groepen op de 3- en 17-plaats eveneens verwijderd door de reaktie. Behandeling van het diol met een oxy-datiemiddel, zoals Jones' reagens, levert het overeenkomstige 35 5a-hydroxy-6-keton. Dit wordt dan gemakkelijk gedehydrateerd, b.v.

8103 101 - 9 - * { door gebruik van p-tolueensulfonzuur in benzeen, waardoor het gewenste 10-(prop-2-ynyl)ester-!+-een-3,6,17-dion wordt verkregen.

Het cyclische bis-(ethyleenacetal) van 6g-hydroxy-ester-5(10)-een-3,l7-dion (formule 6) dat gebruikt wordt als het 5 bovengenoemde uitgangsmateriaal is een bekende verbinding en wordt verkregen door alkalische hydrolyse van de overeenkomstige 6g-acetoxyverbinding. Die verbinding wordt op zijn beurt verkregen uit het cyclische di-(ethyleenacetal) van 19-hydroxyester-5-een-3.:j17-dion door behandeling met loodtetraacètaat. Deze zelfde 10 reeks reakties kan ook worden gebruikt voor de omzetting van andere geschikt gesubstitueerde verbindingen in de overeenkomstige: 6g-hydroxyverbindingen, die dan gebruikt kunnen worden voor verdere reakties zoals hierboven beschreven.

Om verbindingen te verkrijgen die gealkyleerd zijn 15 aan koolstofatoom 16 wordt 10-(prop-2-ynyl)ester-4-een-3,17-dion gereduceerd tot de 173-hydroxyverbinding met behulp van boor-hydride en het tri-keton wordt omgezet in het ketal met behulp van ethyleenglycol en p-tolueensulfonzuur in onder terugvloeiing verwarmd benzeen. De verkregen verbinding wordt dan verder tot j 20 reaktie gebracht met: trimethylsilylchloride waardoor de overeenkomstige 10-(3-trimethylsilylprop-2-ynyl) verbinding wordt ver- j

l ·. I

kregen. Oxydatie van de 17-alkohol met chroomtrioxyde/pyridine- ! i komplex m dichloormethaan, volgens de methode wan Ratcliffe c.s.,| J. Org..Chem., 39» ^000 (1979)» regenereert het 17-keton dat ge- |

25 monoalkyleerd kan worden aan koolstofatoom 16, b.v door reaktie J

i met methylchloorformiaat en kaliumtert.butanolaat, gevolgd door j ! een geschikt korte keten alkylhalogenide waardoor een lé-alkyl- j | 16-methoxycarbonylsteroide wordt verkregen. Alkalische hydrolyse, ; ! gevolgd door aanzuren en opwarmen levert decarboxylering, deketa- : ; 30 lisering en verwijdering van de trimethylsilylgroep, waardoor i het 16-alky 1-10-(prop-2-ynyl)ester-i|~een-3,]7-dion wordt ver- ! kregen.

; Alkyleren aan koolstofatoom 6 kan worden uitgevoerd met behulp van de eerder genoemde 5»6-epoxyverbinding. Deze wordt 35 tot reaktie gebracht met een overmaat van het geschikte korte 8103101 -10- ket en alkyl Grignard.reagens in onder terugvloeiing verwarmd te-trahydrofuran waardoor de overeenkomstige 6g-alkyl-5a-hydroxy-verbinding wordt verkregen. De acetalbeschermingsgroepen wordèn verwijderd met mineraal zuur en dehydrateren van.de alkohol wordt 5 uitgevoerd door behandeling met zuur, zoals p-tolueensulfonzuur in benzeen. Dit levert het gewenste 6p-alkyl-l)~een-3,17-dion.

Verbindingen die een 7-alkylsub’stituent bevatten kunnen worden verkregen uit het eerder beschreven U-een-3,17-ion (formule 11). Overeenkomstig eerder besproken methoden voor 10 dezelfde of overeenkomstige verbindingen, wordt dit gedehydro-geneerd tot het l|,6-dieen, dat daarna gereduceerd wordt met een boorhydride, waardoor de 173-hydraxyverbinding wordt verkregen en de alkohol wordt veresterd met behulp van azijnzuuranhydride.

De verkregen verbinding, 17B-acetoxy-10-(prop-2-ynyl)ester-^,6-15 dieen-3-on, wordt dan tot reaktie gebracht met lithiumdi(korte ! keten alkyl)koper, waardoor het 7a-alkyl-l)—een-3-on wordt verkregen. Deze verbinding kan verder gedehydrogeneerd worden zoals [ beschreven voor (formule 11).

De 18-methylreeks kan worden verkregen uit de bekende 20 voorloper (formule 15) die bereid is volgens de methode van j i | Baddely cvs..’,. J. Org. Chem., 31, 1026 (1966). Voor het verkrijgen! van de 10-(prop-2-ynyl)reeks, wordt het hydroxyenon (formule 15) tot reaktie gebracht zoals weergegeven in schema C.

Het'bekende hydroxyenon (formule 15) wordt omgezet ; 25 in het enoldiacetaat (formule 16) met isopropenylacetaat. Reduk- j tie met natriumboorhydride, volgens de methode van Dauben c.s., J. Am. Chem. Soc., 73, Mi63 (1951) levert eendiol (formule 17) [ dat wordt omgezet in zijn diacetaat (formule 18) door gebruike lijke behandeling met azijnzuurandhydride en pyriridine.

30 Net als voor de bekende verbinding met een methyl- ! groep aan koolstof atoom 13, wordt het diacetaat (formule 1.8) verder verwerkt volgens de methode van Bowers c. s., J. A. £. S_., 81)., 320I1 (1962).

Het diacetaat (formule 18) wordt omgezet in broom-35 hydrinè. (formule 19) met N-broomsuccinimide. Loodtetraacetaat- 8103101 -11-.

4 behandeling .levert cyclische ether (formule 20)., die wordt omgezet in keton (formule 21). door hydrolyse van het acetaat en oxy-datie. Behandeling met metallisch zink veroorzaakt een reduktieve opening van de ether en konjugering van de enon dubbele binding, 5 waardoor het l*-een-3-on-19-ol (formule 22) wordt gevormd. De 19-alkohol (formule 22) kan worden geoxydeerd tot de 6-hydroxyver-binding na ketalisering op de 3- en 17-plaats en verder worden omgezet volgens de eerder besproken methode.

! De bovenstaande syntheses dienen ter toelichting en 10, vele andere gebruikelijke reakties en kombinaties van deze reak-ties kunnen worden gebruikt voor het bereiden van of het onder?-ling in elkaar omzetten van de verbindingen volgens de uitvinding. Deze gebruikelijke reakties en omstandigheden kan men b.v. vinden in Fieser c.s., "Steroids" (Reinhold, New York, 1959); Djerassi, 15 Ed., "Steroid Reactions" (Holden-Day, San Francisco, 1963);

Kirk c.s., "Steroid Reaction Mechanisms" (Elsevier, Amsterdam, 1968); Carruthers, "Some Modern Methods of Organic Synthesis" : (Cambridge U.Press, Cambridge, 1971)» and Harrison c.s., "Compen- ; dium of Organic Synthetic Methods" (Wiley-Interscience, New York, : ; 20 1971).

De verbindingen volgens de uitvinding zijn inhibito- j I ren van aromatase en als zodanig bruikbaar bij de behandeling van hyperestrogenemie. Zo zijn de verbindingen bruikbaar voor het j kohtroleren van (abnormaal) hoge gehalten aan estrogeen, zowel 25 wanneer de waargenomen hoge gehalten betrekkelijk stabiel als ! wanneer ze optreedt, als korte golven als onderdeel van cyclische ! I i ! lichaamsfunkties. Zowel vrouwen als mannen kunnen worden behandeld: i ofschoon de absolute:hoeveelheid estrogeen, die bij mannen als i hoog wordt beschouwd, natuurlijk veel lager is dan de hoeveelheid : 30 bij vrouwen. Verbindingen waaraan in het bijzonder de voorkeur wordt gegeven zijn de verbindingen waarin.de steroidekern slechts , ; 1 dubbele binding bevat, die zich op de ^-plaats bevindt. Derge* 1; ... lijke Δ. - verbindingen zijn irreversibele aromatasemhibitoren, doordat er een irreversibele binding optreedt met het aromatase j 35 enzyme.

81 03 1 01 * -12-

De verbindingen zijn derhalve bruikbaar als anti-vruchtbaarheidsmiddelen om ovulatie of implantatie bij vrouwen te voorkomen of om.het paringsgedrag van mannen, waarbij hersen-aromatisering noodzakelijk is voor een dergelijk gedrag, te 5 verminderen. De verbindingen zijn ook van belang bij de behandeling van gynecomastie, mannelijke onvruchtbaarheid ten gevolge van verhoogd estrogeengehalte, en hyperestrogenemie, die vooraf kan gaan aan myocardinfarkt. De verbindingen kunnen ook van belang zijn bij de behandeling van borstkanker en verschillende 10 door estrogeen veroorzaakte of gestimuleerde tumoren. De aromatase-inhiberende werking van de verbindingen volgens de uitvinding kan worden bepaald met behulp van een radioenzymatische test. Een aromatase enzymepreparaat uit de mikrosoomfraktie, geïsoleerd uit ; menselijk placenta, wordt gebruikt. Stereospecifieke verwijdering 15 van 1β- en 2P-tritiummerking uit androgeensubstraten, zoals testosteron of androsteendion en het daaropvolgende optreden van getritieerd water, wordt gebruikt voor het meten van de snelheid i van enzymatische reaktie tijdens in vitro ihkubaties.

De enzymeaffiniteit van de onderhavige aromatasein- | 20 hibitoren wordt bepaald door hun vergelijkende inhibitie te meten ; 3 van de omzetting van H-testosteron m estrogenen. Het 1β, 2β-

O

H-testosteron (Πθ-6θ Ci/mMol specifieke werking) wordt opgelost in testbuffer om een testconcentratie te verschaffen van 1,7 x -9 ...

10 mol met ongeveel 200.000 desintegraties per mm. m 100 yl.

25 Testbuffer bevat 100 mMol KC1, 10 mMol KH^PO^, 10 mMol dithio- threitol en 1 mMol EDTA bij pH 8,0. Inhibitorverbindingen (onge- i | veer 10 mg) worden opgelost:’.in ethanol en/of dimethylsulfoxyde ! en verdund met testbuffer om testconcentraties te verschaffen die : -4-0 i lopen van 10 .Molair .'.tót 10 Molair. Tritium gemerkt testoste- ; 30 ron (subsraat), 100 yl (ongeveer 2,6 x 10' Molair), en enzyme- l ; inhibitor, 100 yl, worden in een 35 ml centrifugebuis gebracht ! die 600 yl van.een HADPH vormend systeem bevat. Aromatase heeft j NADPH nodig als.een cofaktor, derhalve wordt een vormend systeem ' ! opgenomen, dat 0,5 mMol MDP+,2,5 mMol glucose-6-fosfaat, and 35 1,0 eeheid/ml of glucose-6-fosfaat dehydrogenase bevat in test- 8103101 « -13- buffer. De enzymereaktie wordt versterkt door toevoegen van 700 yl aromatasepreparaat, .gewoonlijk 50 yg mikrosoom eiwit per ml testbuffer. Deze' preparaten worden gemengd met behulp van een vor-texmenger en 30'min bij 37° C geïnkubeerd met een 95 % 0^;5 % CO^ j 5 gasfase in een Dubinoff schudinkubator.

De enzymatische reaktie wordt beëindigd door toevoegen van CHCl^· Na 20 sec. behandelen in een vortex menger, worden waterig/organische emulsies gedispergeerd en fasescheiding wordt tot stand gebracht na céntrifugeren bij 600 x g gedurende 10 10 min. Duplikaat 500 yl monsters van de bovenste waterige fase van ieder inkubatiemonster worden toegevoegd aan .. 10 x 75 mm j kultuurbuizen. Aan deze buizen worden 500 yl koude 0,25 % met i dextran beklede houtskoolsuspensie toegevoegd, in een vortex ge- ; mengd, 15 min. bij C geïnkubeerd, daarna gecentrifugeerd bij 15, 2600 x g in een gekoelde centrifuge (U° C). De bovenstaande fraktie wordt gedecanteerd in een 20 ml scintillatieflakon en

! 15 ml waterige scintillatiecocktail wordt toegevoegd. De radio- I

3 ... i aktiviteit van H^O die het gevolg is van vrijgekomen 1g- en 2$- ! tritiumatomen tijdens de enzymatische reaktie wordt bepaald door 20 10 min. tellen in een vloeistofseintillatieteller. DezeVtestmetho-: de is een aanpassing van de methoden van Reed c.s., J. Biol. ChemJ, | 251., 1625 (1976), en Thomson, c.s., J. Biol. Chem., 2^9, 536U en i | 537^ (197^). j i ! ! De enzymatische werking houdt verband met het per- j ! . . . 3 ; | 25 centage tritium dat vrijkomt uit H-testosteron, dat verschijnt j

3 ... I

I als Ho0. De werking van iedere concentratiemhibitor wordt be- ! : d \ \ rekend als een percentage van de dragerkontrole, die willekeurig j ! op 100 % wordt gezet. De mol.concentratie van iedere inhibitor ! die enzymeaktiviteit met 50 % reduceert wordt door 50 % inhibitie-30 concentratie, IC· , genoemd. Deze waarden voor een inhibitor vol- : gens de uitvinding, 10-(prop-2-ynyl)-ester-^-een-3,17-dion, en | de vergelijkingsverbindingen aminoglut'ethimide, androsta-1,H,6- |

trieen-3,17-dion en:1-dehydrotestololacton, zijn vermeld in I

tabel A. De 10^(propA2-ynyl)verbinding bezit grotere enzymeaffi-35 niteit dan andere bekende inhibitorén, die gebruikt zijn hetzij 810 3 101 -ib- als antifertilitèitsmiddel bij knaagdieren of voor het blokkeren van perifere aramatise'ring bij patiënten met borstkanker.

Tabel A:_Vergelijkende inhibitie van .arómataseihibitoren 5

Inhibitieverhoudingen IC^ 10T (prop-2-ynyi) ester-ij—een 3,17-dion U,2 x 10 ^Molair 10 a-(p-Aminofenyl-a-ethylgluta- -6 rimide (aminoglutethimide) 1,0 x 10

Androsta-1, U,6-trieen-3,17- -7 dion 1,0x10 1,2,3,4, i*a,7,9,10a-Decahydro-15 2-hydroxy-2,Ub-dimethyl-7- oxo-1-fenanthreenpropion- -6 zuur 0-lacton 2,5 x 10 20 De verbindingen volgens de uitvinding, die goede -7 . i inhibitie vertonen, IC™ _5 ^0 molaxr, werden beoordeeld op | 5U i tijdonafhankelijke inhibitie. Bij deze test wordt de inhibitor j voorgeïnkubeerd met enzyme voorafgaande aan het testen op enzyme- j aktiviteit in aanwezigheid van hogere substraatgehalten. Een met 25 de tijd verband houdende afname aan enzymewerking is indikatief voor irreversibele binding van de inhibitor met het enzyme.

| Bij de tijdafhankelijkheidstest worden een hoeveel- ; ! heid van de enzymeinhibitor in 100 yl van de testbuffer als hier- j boven beschreven, die testconcentraties moet verschaffen die onge-: 30 veer 1 en 10 keer de IC^ waarden zijn, toegevoegd aan 35 ml centrifugebuisjes die 600 yl bevatten van ÏÏADPH vormend systeem als boven beschreven. De voorinkubatie wordt begonnen door toevoegen van 700 yl arconatasepreparaat, gewoönlijk 500 - 800 yg mikrosoomeiwit per ml testbuffer. Deze preparaten worden gemengd 35 met behulp van een vortex menger en geïnkubeerd bij 25° C gedurende 8103 101 -15- respektievelijk' 0,. 10,. 20 of liO min. Daarna worden 100 μΐ test-tosteron (ongevëer 6,8 x 10. molair), waarin 1β, 2β- H. testosteron, toegevoegd aan testbuffer om een testconcentratie van —7 substraat te verkrijgen (U,5 x 10' molair), die tenminste 10 keer 5 groter is dan de Km van testosteron (0,0ll5 pM). Na mengen in een vortex menger, wordt de enzymeinkubatie 10 min. voortgezet alvorens deze te "beëindigen door toevoegen van chloroform. De hoeveelheid radioaktiviteit in de waterige fraktie wordt bepaald door scintillatiemethoden. De enzymatische werking wordt berekend 3 . 3 j 10 uit het percentage H-testosteron dat is. omgezet m H^O. De en-i zymewerking voor iedere concentratie aan inhibitor op ieder tijd- : stip van de voorinkubatie wordt berekend als een percentage van | de "0" minuut drager kontrole die willekeurig op 100 % wordt ge steld. Derhalve wordt de onderhavige enzymeinhibitie uitgedrukt 15 als een percentage: /100 % minus percentage enzymewerking van j y _ inhibitor/.

Verbindingen die tijdafhankelijk inhibitie vertonen i | worden dan getest om de inhibitie konstante, , vast te stellen, ; die de schijnbare dissociatiekonstante voor het enzymeinhibitor- 20 komplex is. Deze bepaling vergt metingen bij de beginsnelheden van j _ i ! de enzymereaktie. De enzymewerking wordt bepaald na verschillende | preinkubatieperioden bij verschillende inhibitorconcentraties, bij het testen in een substaatconcentratie van tenminste 10 keer de Km van testosteron. De enzyme half levens duur (t^g) "^0 ^eze 25 verschillende inhibitorconcentraties (V In/) wordt gebruikt voor bepalen, van de K-[ volgens de lineare : regressievergelijking van ! de t^2 tegen 1//ln/. De K^ is equivalent aan de inhibitorcon- | centratie wanneer tgelijk is aan 0.

De schijnbare K^ voor het 10-(prop-2-ynyl)ester-U-eeri-30 3,17-dion bedraagt 8,9 x 10”9mol. Uit dit gegeven blijkt, dat dezé inhibitor irreversibel gevonden is aan het enzyme met een affiniteit voor de enzymeplaats, die 5 keer groter is dan die van het natuurlijke substraat testosteron, dat een enzymeaffiniteit 8 (Km) bezit van U,5 x 10 mol.

35 Uit deze gegevens blijkt, dat 10-(prop-2-ynyl)-ester- 8103 101 -16- i|~een-3,17-dion "beter is dan de bekende aromataseinhibitoren. Significante irreversibele aromatasainhibitie blijkt ook met de an-! dere verbindingen volgens de uitvinding met formule 1 en formule 2.

5 Bij de behandeling van hyperestrogenemie kunnen de verbindingen volgens de uitvinding op verschillende wijzen aan ; de patient die behandeld wordt, worden toegediend om de gewenste ! ; werking te verkrijgen. Zoals hierin gebruikt bij de behandeling | van hyperestrogenemie, heeft de uitdrukking "patiënt" betrekking 10 op warmbloedige dieren, zoals ratten, honden: of mensen. De verbindingen kunnen alleen of in kombinatie met elkaar worden toegediend. Ook kunnen de verbindingen worden toegediend in de vorm van een farmaceutisch preparaat. De verbindingen kunnen oraal worden toegediend of parenteraal, b.v. intraveneus, intraperito-15 neaal, intramuslulair of subcutaan, met inbegrip van injektie van ; het aktieve bestanddeel rechtstreeks in weefsel of een tumorplaatsj j zoals de borstklier. De hoeveelheid verbinding die wordt toegediend varieert binnen een breed trajekt en kan iedere werkzame hoeveel- i heid zijn. Afhankelijk van de te behandelen patient, de te behan- j | 20 delen aandoening en de wijze van toediening, varieert de werk- j zame hoeveelheid verbinding die wordt toegediend van 1 tot 250 mg/j kg lichaamsgewicht per dag en bij voorkeur 10-50 mg/kg lichaams- j gewicht per dag. Eenheidsdoseringen voor orale of parenterale i toediening kunnen b.v. 10-150 mg bevatten van een verbinding j j 25 volgens de uitvinding. j i

Voor parenterale toediening kunnen de verbindingen j worden toegediend als injekteerbare doseringen van een oplossing ! ί i | of suspensie van de verbinding in een fysiologisch aanvaardbaar i I verdunningsmiddel met een farmaceutische drager, die kan bestaan ; | 30 uit een steriele vloeistof, zoals water-in-olie met of zonder toe-1 I voeging van een oppervlakaktief middel en andere farmaceutisch aanvaardbare toevoegsels. Voorbeelden van oliën: die gebruikt kun- : nen worden in deze preparaten zijn aardolie en olie van dierlijke,1 plantaardige of synthetische oorsprong, zoals b.v. aardnootolie, 35 sojaboonolie en minerale olie. In het algemeen wordt als vloeibare 8103 101 4 -17- drager de voorkeur.gegeven aan water, zoutoplossing, waterige dextrose en verwante suikeroplossingen, ethanolen en glycolen, zoals propyleenglycol of polyethyleenglycol, in het 'bijzonder voor in-jekteerbare oplossingen.

5 De verbindingen kunnen worden toegediend in de vorm van een depot injektie of preparaat voor implanteren, dat geformuleerd kan worden op zodanige wijze dat daardoor een langdurige afgifte van het werkzame bestanddeel mogelijk is . Het werkzame bestanddeel kan worden samengeperst tot pillen of smalle cylin- 10. ders en subcutaan worden geïmplanteerd of intramusculair als depot injekties of implantaties. Implantaties kunnen inerte materialen benutten, zoals, biologisch afbreekbare polymeren en synthetische siliconen, b.v. Silastic (handelsmerk), een siliconenrubber vervaardigddoor Dow-Corning Corporation.

15 Hieronder worden ter toelichting farmaceutische ! formuleringen vermeld die geschikt zijn voor orale of parenterale ; ! ; toediening, en die gebruikt kunnen worden bij toepassing van de uitvinding: 20 Tablet (a) 10B-(prop-2-ynyl)ester-^-een- 3,17-<dion 75 g

(6) Lactose 1,216 kg I

(c) Maïszetmeel 0,3 kg i 25 .: Meng het werkzame bestanddeel, de lactose en het maïszetmeel gelijkmatig. Granuleer met 10 % zetmeelpasta. Droog tot een vochtgehalte van omstreeks 2 1/2 %. Zeef ze door een no.

12 mesh zeef. Voeg de volgende bestanddelen toe: (a) Magnesiumstearaat 0,015 kg 30 (b) Maïszetmeel als nodig tot 1,725 kg

Pers samen op een geschikte tabletteermachine tot een gewicht van 0,115 g/tablët.

Zachte gelatine kapsule 35 (a) 10g-(prop-2-ynyl}ester-l*-een-3,17-d-i°n 0,25 kg 8103 101 -18- (b) .Polysorbaat 80 0,25 kg (c) Maïsolie als nodig tot 25,0 kg i Meng en.vul af tot 50.000 zachte gelatinekapsules.

Im: depót in,j ektie 5 Ieder 1 ml bevat de volgende bestanddelen: (a) 10g-(propr-2-ynyl)ester-k-een ; 3.17- dion 5,0 mg ; ; (b) Watervrij choorbutanol 530 mg (c) Aluminiummonostëaraat 50,0 mg ; 10 (d) Aardnootolie als nodig tot 1,0 ml

Los de bestanddelen op of dispergeer deze in de j aardnootolie.

Depotimplantaat 15 (a) 10g-(prop-2-ynyl)ester-^-een 3.17- dion 5S0 mg (b) Dimethylsiloaan 2k0,0 mg j (c) Katalysator als nodig i | Dispergeer de geneesmiddelverbinding in het vlöeiba- j | 20 re dimethylsiloxan. Voeg de katalysator toe en verpak deze in j | een geschikte monolytische struktuur. j

In plaats daarvan kan het geneesmiddel worden inge- j i sloten door een voorgegoten, polydimethylsiloxan omhulling. j j

In plaats daarvan kan het geneesmiddel worden gedis-25 pergeerd in een geschikte hoeveelheid hydroxyethylacrylaat, vervolgens worden gepolymeriseerd en verknoopt door toevoegen van I

ethyleehdimethacrylaat en een oxydatiemiddel, waardoor een drie- j dimensioneel ethyleenglycolmethacrylaat vormbaar gel (Hydronj handelsmerk) wordt verkregen.

I 30 !

Im in,jekties ;

1. olietype: I

(a) 10g-(prop-2-ynyl)ester-k-een- j 3.17- dion 25,0 mg 35 (b) BHA, BHT M 0,01 gew. % 8103 101 % -19- (c) Aardnootolie of sesamolie als nodig tot 1,0 ml 2. Suspensietype: (a) 10β- (prop-2-ynyl) ester-ii-een- 3.17- dion 25,0 mg ! 5 (b) Natriumcarboxymethylcellulose 0,5 gev.% i (c) Natriumbisulfiet 0,02 gew.% (d) Water voor injektie als nodig tot 1,0 ml 'Mondtablet of tablet voor onder de tong 10 (a) 10f$-(prop-2-ynyl)ester-^~een- 3.17- dion 1 % (b) Calciumstearaat 1 % (e) Caleiumsaccharine 0,02 % (d) Mannitolkorrels als nodig 15 Meng en pers samen op een geschikte tablëtteermach- | ine tot een gewicht van 0,115 g/tablet.

Zonder verdere uitweiding wordt aangenomen, dat de vakman met behulp van de bovenstaande beschrijving de uitvinding in: de volste zin kan toepassen. De onderstaande specifieke voor-; 20 keursuitvoeringsvormen dienen derhalve uitsluitend als toelichting te worden beschouwd en niet als enigerlei beperking van de rest j van de beschrijving. In de onderstaande voorbeelden zijn alle j temperaturen ongekorrigeerd in °C; tenzij anders vermeld zijn ; delen en percentages op gewichtsbasis.

25

Voorbeeld I

Een mengsel van 30 ml vers gedestilleerde ethylvinyl-j ether, 2,1 g 3,3,17,17-di(ethyleendioxy)ester-5(10)-een-6g-ol en j 800 mg kwik (il) acetaat wordt 2 uur onder terugvloeiing verwarmd : j 30 en daarna worden 250 mg vers kwik(II)acetaat toegevoegd. Het ver-! warmen wordt nog 2 uur voortgezet, gevolgd door toevoegen van ! 250 mg vers kwik(II)acetaat, 2 uur verwarmen onder terugvloeiing, j ; toevoegen van 250 mg kwik(II)acetaat en tenslotte 16 uur verwar men onder terugvloèiing. Waterige natriumcarbonaatoplossing wordt : 35 toegevoegd aan het afgekoelde mengsel, dat 15 min. wordt geroerd ! 810 3 101 -20- alvorens het verdund wordt met ether. De organische laag wordt afgescheiden, gewassen met waterige natriumchlorideoplossing en gedroogd en het oplosmiddel wordt verdampt. Het verkregen residu wordt gezuiverd door flashchromatografie op siliciumdioxydegel 5 en kO % ethylacetaat-hexaan, waardoor 393j1Tï17-di(ethyleendioxy)-6(3-vinyloxyester-5('10)-een wordt verkregen met smpt. 82-83° C na ontkristalliseren uit hexaan.

Een oplossing van 950 mg 3s3si751T-di(ethylëendioxy)-6g-vinyloxyestër^-5( 10)-een in 20 ml sym-collidine wordt 3 uur op 10 170-175° 0 verwarmd. Het oplosmiddel wordt daarna door destillatie

onder verlaagde druk verwijderd en het verkregen residu wordt gezuiverd door flashchromatografie op siliciumdioxydegel in i+0 % ethylacetaat-h.exaan waardoor 3,3,17j17-di(ethyleendioxy)androst-5-een-19-earbonaldehyde wordt verkregen met smpt. 128-130° C na 15 omkristalliseren uit ethylacetaat-pentaan. I

Een oplossing van lithiumdiisopropylamide, bereid j i uit 0,26 ml diisopropylamide en 0,85 ml van een 2,1 molaire op- | lossing van butyllithium, alles in 5 ml tetrahydrofuran, wordt toegevoegd aan 61+0 mg (chloormethyl)trifenylfosfoniumchloride : 20 in 5 ml tetrahydrofuran bij -70° C. Het mengsel wordt 10 min. op -70° C gehouden, 560 mg 3,3,17,17-di(ethyleendioxy)androst-5-een- ; 19-carbonaldehyde in b ml tetrahydrofuran worden toegevoegd, en men laat het mengsel tot kamertemperatuur opwannen. Daarna wordt | i het uitgegoten in water en het verkregen mengsel wordt geëxtra-25 heerd met ether. De ether wordt verdampt en het residu, een , mengsel van isomeren (cis en trans) van 3,3,17517-di(ethyleendi-oxy)-10-(3-ehloorprop-2-enyl)-ester-5-een, wordt geïsoleerd door | flashchromatografie op siliciumdioxydegel in Ho % ethylacètaat- ! hexaan.

30 De in de voorgaande alinea verkregen ehloorverbin- ' ding wordt opgelost in 2 ml tetrahydrofuran en toegevoegd aan | lithiumdiisopropylamide, bereid uit 0,18 ml diisopropylamide, 0,6 ml van een 2,1 molaire oplossing van butyllithium en 3 ml tetrahydrofuran bij -70° C. Ha anderhalf uur bij -70° C wordt 35 waterige ammoniumchlorideoplossing toegevoegd en het mengsel wordt 81 03101 -21- met ether geëxtraheerd. De etherische oplossing wordt gedroogd en.het oplosmiddel wordt verdampt, waardoor 3,3,17,17-di(ethyleen-dioxy)-10-(prop-2-ynyl)ester-5-een als'een kristallijn residu achterblijft, dat rechtstreeks in de volgende trap wordt gebruikt.

5 (De verbinding smelt bij 152-153° C na omkristalliseren uit acetyl-acetaat-pentaan). Het kristallijne residu wordt behandeld met 30 ml aceton die 20 mg p-tolueensulfonzuur bevat, en men laat het geheel 16 uur bij kamertemperatuur staan. Het oplosmiddel wordt daarna verdampt en het residu wordt gezuiverd door flashchromato-10 grafie op siliciumdioxy degel in 50 % ethylacetaat-hexaan, gevolgd door omkristalliseren uit ethylacetaat-hexaan, waardoor 10-(prop- ; 2-ynyl)ester-V-ë.en-3,17-dion wordt verkregen met smpt. 17^-175° C. Deze verbinding voldoet aan formule 11.

15 Voorbeeld II

Een mengsel van 6θ mg 3,3,17517-di(ethyleendioxy)-androst-5-een-l9-carbonaldehyde en 15 mg p-tolueensulfonzuur in 30 ml aceton wordt 16 uur bij kamertemperatuur geroerd en daarna tot droog geconcentreerd. Het residu wordt opgelost in ether en 20 de etherische oplossing wordt gewassen met waterig natriumdicar-bonaat en gedroogd en het oplosmiddel wordt verdampt, waardoor 3,17-dioxoandrost-l|~een-l9-carbonaldehyde wordt verkregen. Dit | wordt 1 uur bij 0° C behandeld met 18 mg natriumboorhydride in j ! 10 ml methanol. Azijnzuur (0,05 ml) wordt daarna toegevoegd en j 25 het mengsel wordt tot droog ingedampt. Het residu wordt opgelost in ether, de etherische oplossing wordt gewassen met 1 n zoutzuur · en daarna gedroogd en het oplosmiddel wordt verdampt, waardoor een residu achterblijft dat bestaat uit 17B-hydroxy-10-(2-hydroxy-I ethyl) est er-i+-een-3-on.

! 30 Een oplossing van 300 mg 173-hydroxy-10-(2-hydroxy- | ethyl)ester-U-een-3-on in 500 ml tetrahydrofuran wordt toege- ! voegd aan 30 mg lithium in vloeibare ammoniak met terugvloeiing onder verwarmèn. Ha 15 min. bij deze temperatuur wordt vast ammo- ; niumchloride toegevoegd en de ammoniak laat men verdampen. Het 35 residu wordt opgelost in ether, de etherische oplossing wordt 8103101 -22- gewassen mét waterig natriumchloride en daarna gedroogd en het oplosmiddel wordt 'verdampt, waardoor als residu 170-hydroxy-10-(2-hydroxyethyl)-5a-estran-3-on wordt verkregen. Aan een oplossing van 500 mg van dit produkt in methyleenchloride worden 650 mg 5 pyridiniumchloorchromaat toegevoegd en het mengsel wordt 16 uur hij 25° C geroerd. Dan wordt ether toegevoegd en het mengsel wordt af gefiltreerd. . Het filtraat wordt gewassen met 1 n zoutzuur, waterig natriumbicarbonaat verzadigde zoutoplossing en gedroogd, ; ' : waarna het oplosmiddel wordt verdampt, waardoor als residu 3,17-10 dioxo-5a-androstaan-19-carbonaldehyde wordt verkregen.

Een oplossing van lithiumdiisopropylamide, bereid uit 0,26 ml diisopropylamide en 0,85 ml van een 2,1 imolaire op-.lossing van butyllithium en 5 ml tetrahydrofuran wordt toegevoegd aan een oplossing van 61+0 mg (chloormethyl)trifenylfosfoniumchlori- 15. de en 5 ml tetrahydrofuran bij -70° C. Na 10 min. bij -70° C wordt een oplossing van 65 mg 3,17-dioxa-5a-androstaan-19-carbonaldehyde in 1+ ml tetrahydrofuran toegevoegd en het mengsel laat men opwarmen tot kamertemperatuur. Het mengsel wordt dan uitgegoten in;: I water en geëxtraheerd met ether. Het oplosmiddel wordt verdampt 20 en het residu wordt gezuiverd door flashchromatografie op silicium-dioxydegel in 50 % ethylacetaat-hexaan waardoor 10-(3-chlöorprop- j 2-enyl)-5a-estraan-3,17-dion wordt verkregen als een mengsel van isomeren.

Het in de voorgaande alinea verkregen produkt wordt 25 opgelost in 20 ml benzeen, dat 1+ ml ethyleenglycol en 30 mg p- ; tolueensulfonzuur bevat. Het mengsel wordt 16 uur onder terug- ; i vloeiing verwarmd onder verwijdering van eventueel water dat ; gevormd wordt. Ether wordt aan het afgekoelde mengsel toege- i _ · | voegd, dat gewassen wordt met water, waterige natriumbicarbonaat^-.

30 oplossing en verzadigde zoutoplossing en gedroogd en het oplosmiddel wordt verdampt, waardoor 3,3,i7,l7-di(ethyldioxy)-10-(3-j chlöorprop-2-enyl)-5ot-estraan wordt verkregen, dat wordt gezui verd door flashchromatografie op siliciumdioxydegel in 50 % ethy lac et aat-rhexaan.

35 Een oplossing van 21+3 ing 3,3,17j17-di-(ethyleendioxy)- 8103 101 -23- 10r-(3-chloorprop-2-enyl)-5ot-estraan in 2 ml .tetrahydrofuran wordt toegevoegd aan lithiumdiisopropylamide, bereid uit 0,18 ml diiso-propylamine en 0,6 ml van een 2,1 molaire oplossing van butyllithi-um en 3 ml tetrahydrofuran bij -70° C. Na anderhalf uur bij -70° C 5 wordt waterige ammoniumchloride toegevoegd en het mengsel wordt geëxtraheerd met ether. Het etherische extrakt wordt gedroogd en geconcentreerd, waardoor een kristallijn produkt achterblijft dat bestaat uit 3,3,l7,i7,-di-(ethyleendioxy)-l0^-(prop~2-enyl)-5a-es-traan. Dit produkt wordt 16 uur bij kamertemperatuur behandeld 10 met 30 ml aceton dat 10 mg p-tolueensulfonzuur bevat, en het oplosmiddel wordt daarna verdampt. Het residu wordt gezuiverd door ! flashchromatografie op siliciumdioxydegel in 50 % ethylacetaat- j hexaan, gevolgd door omkristalliseren uit ethylacetaat-hexaan, ! waardoor 10-(prop-2-ynyl)-5a-estraan-3,17-dion wordt verkregen.

15 Deze verbinding voldoet aan formule 1V. ; i : ! | ;

| Voorbeeld III

Een oplossing van 312 mg 10-(prop-2-ynyl)ester-^-een-! 3,17-dion in 10 ml absolute methanol wordt:,, gedurende 1 uur bij 20 0° C behandeld met 15 mg kaliumboorhydride. Azijnzuur (0,05 ml) | wordt toegevoegd en het oplosmiddel wordt verdampt. Het residu j wordt opgelost in ether, de etherische oplossing wordt gewassen met 1 n zoutzuur en'met verzadigde zoutoplossing en gedroogd en | het oplosmiddel wordt verdampt. Het residu wordt omgekristalli-25 seerd uit methanol waardoor 17β-hydroxy-10-(prop-2-ynyl)ester-^-| een-3-on wordt verkregen. Deze verbinding voldoet aan formule j : 23. 1 j : 8103 101

Voorbeeld IV

30 Aan een oplossing van 500 mg 17g-hydroxy-10-(prop~2- : ynyl)ester-^-een-3-on in b ml pyridine worden bij 25° C k ml azijn-' zuurandhydride toegevoegd en het mengsel laat men 16 uur bij ka mertemperatuur staan. Het wordt daarna onder verlaagde druk geconcentreerd, en .het residu wordt verdund met: ether en de etheri-35 sche oplossing wordt gewassen met 1 n zoutzuur en met de waterige -2b- V- « natriumbicarbonaatoplossing en daarna.gedroogd en geconcentreerd. Het verkregen residu wordt omgekristalliseerd uit ethylacetaat-hexaan waardoor 17β-acetoxy-10-(prop-2-ynyl)ester-^-een-3-on wordt verkregen. Deze verbinding voldoet aan formule 2k.

5

Voorbeeld V

Een mengsel van 150 mg l0-(prop-2-ynyl)ester-i*-een- 3.17- dion en 300 mg dichloordicyaanchinon in 10 ml dioxan wordt 20 uur onder terugvloeiing verwarmd. Het mengsel wordt afgekoeld 10 en verdund met ether en daarna gewassen met waterige natriumcar- bonaatoplossing en gedroogd. Het oplosmiddel wordt verdampt en i j het residu wordt gechromatografeerd op;siliciumdioxydegel in i ethylacetaat/hexaan waardoor 10-(prop-r2-ynyl)estra-1 ,1j~dieen-3,17-i dion wordt verkregen met smpt. 200-201° C. Deze verbinding voldoet; 15 aan formule 25.

Voorbeeld VI

Een mengsel van 190 mg 10-(prop-2-ynyl)estra-k,6- | dieen-3,17-dion, 168 mg dichloordicyaanchinon en 10 ml dioxan | 20 wordt 5 uur onder terugvloeiing verwarmd. Het mengsel wordt afge- ; koeld en gefiltreerd en het filtraat wordt verdund met ether, ge- : wassen met waterige 1 n natriumhydroxydeoplossing en verzadigde zoutoplossing, gedroogd en daarna geconcentreerd. Het verkregen residu wordt gechromatografeerd op siliciumdioxydegel met ge-25 bruikmaking van 50 % ethylacetaat/hexaan waardoor 10-(prop-2-ynyl) | estra-1,k,6-trieen-3,17-dion wordt verkregen. Deze verbinding j

i smelt bij 185-189° C na omkristalliseren uit ethylacetaat/hexaan I

i en voldoet aan formule 26. j

j 30 Voorbeeld VII

Een mengsel van 250 mg 10-(prop-2-ynyl)ester-^-een- i ' ; 3.17- dion en U60 mg chlooranillin 17 ml tert.butanol wordt 3 uur op terugvloeitemperatuur verwarmd. Het mengsel wordt verdund ! met ethylacetaat en afgefiltreerd en het filtraat wordt gewassen 35 waterig 1 n natriumhydroxyde en met verzadigde zoutoplossing, ; 8103 101 é-- -25- en gedroogd. Eet oplosmiddel wordt daarna verdampt en het residu wordt gechromatografeerd op siliciumdioxydegel met gebruikmaking van ethylacetaat-rhexaan waardoor 10-(prop-2-ynyl) estra-U ,6-dieen- : 3,17-dion wordt verkregen. Deze verbinding voldoet aan formule 5 27. !

Voorbeeld VIII

Een mengsel van 200 mg 10-(prop-2-ynyl)-5a-estra-3, 17-dion en 320 mg dichloordicyaanchinon in h ml dioxan wordt 2b IQ uur onder terugvloeiing verwarmd. Het mengsel wordt verdund met ethylacetaat en gewassen met waterig 1 n natriumhydroxyde en met verzadige zoutoplossing en daarna gedroogd. Eet oplosmiddel wordt verdampt èn het residu wordt gechromatografeerd op siliciumdioxydegel met behulp van ethylacetaat-hexaan waardoor 10-(prop- i 15 2-ynyl)-5oi-ester-1-een-3,17-dion. Deze verbinding voldoet aan formule 28. ; j

Voorbeeld IX j ! Aan een oplossing van 650 mg 10-(prop-2-ynyl)ester- ! | 20 ij--een-3,17-dion in 5 ml methanol wordt bij 15° C 0,6 ml 30 % \ waterstofperoxyde toegevoegd. Een oplossing van i+6 mg natrium- j hydroxyde en 0ml water wordt daarna druppelsgewijze toegevoegd.1 Na 1 uur bij 15° C wordt de oplossing 2 uur bij 25° C geroerd j alvorens hij wordt uitgegoten in verzadigde;Zoutoplossing. Het ί 25 waterige mengsel wordt daarna geëxtraheerd, met ether en de ethe- \ | rische oplossing wordt gedroogd en geconcentreerd. Het verkregen resterende materiaal wordt omgekristalliseerd uit methanol waar- : door ij·,53-epoxy-10-(prop-2-ynyl)estraan-3,17-dion wordt verkregen. Deze epoxyverbinding wordt toegevoegd aan 5 ml azijnzuur 30 die 0,1 ml geconcentreerd zwavelzuur bevat en het mengsel wordt ij uur bij 25° C geroerd alvorens het wordt uitgegoten op ijs.

De vaste stof die zich vormt wordt door filtreren afgescheiden | en omgekristalliseerd uit ethylacetaat, waardoor ij-hydroxy-10-(prop-2-ynyl)ester-ij-reen-3,· 17-dion wordt verkregen. Deze verbinding : 35 voldoet aan formule 29· 81 03 101 -26-

Voorbéeld X

Aan een oplossing van 152 mg3,3,17,17-di(ethyleen- dioxy)-10-(prop-2-ynyl)ester-5-een in 7 ml dichloormethaan wordt 85 mg 85 % m-chloorperbenzoezuur 'toegevoegd. Het .mengsel wordt 5 16 uur op 0° C gehouden en daarna verdund met dichloormethaan en gewassen met water, waterige 10 % natriumcarbonaatoplossing en verzadigde zoutoplossing, alvorens, deze wordt gedroogd en het oplosmiddel wordt verdampt. Het residu wordt onderworpen aan flashchromatografie op siliciumdioxydegel in 60 % ethylacetaat- 10 hexaan waardoor 3,3,17517-di-(ethyleendioxy)-5a,6a-epoxy-10-(prop-; 2-ynyl)estraan wordt verkregen. De overeenkomstige 53,6g-epoxy- verbinding wordt eveneens verkregen.

i Een oplossing van 126 mg van de 5a,6a-epoxyverbin- dingen 20 ml tetrahydrofuran en 5 ml wordt behandeld met 0,1+ ml o 15 70 % perchloorzuur en 1+8 uur bij 25 'C geroerd. Op dit punt blijkt j S uit dunlaagchromatografie dat geen epoxyverbinding meer aanwezig I is. Het verkregen mengsel wordt verdund met ether, gewassen met ! waterige natriumcarbonaatoplossing en met verzadigde zoutoplossing en daarna gedroogd. Verdampen van het oplosmiddel levert i 20 dan rüw 5a,6g-dihydroxy-10-(prop-2-ynyl)estraan-3,17-dion. j Het ruwe diol wordt bij 0° C opgelost in 25 ml ace- ton en Jones reagens wordt druppelsgewijze toegevoegd tot een bruine kleur I5 min. aanblijft. Het mengsel wordt dan geëxtraheerd1 met dichloormethaan en water. De organische laag wordt afgeschei- ; i 25 den, gewassen met verzadigde zoutoplossing en gedroogd en het I oplosmiddel wordt verdampt waardoor als resterende olie 5a-hydro- j

i xy-10-(prop-2-ynyl)estraan-3,6,17-trion wordt verkregen. Deze I

j olie wordt opgelost in 50 ml benzeen, 15 mg p-tolueensulfonzuur ! | wordt dan toegevoegd en het mengsel wordt 30 min. door terug- 30 vloeiing verwarmd met gebruikmaking van een Dean-Starkval. Het mengsel wordt dan gekoeld, gewassen met waterige natriumbicarbo-naatoplossing en met verzadigde zoutoplossing en vervolgens gedroogd. Het oplosmiddel wordt verdampt waardoor als residu 10-(prop-2-ynyl)ester-1+r-een-3,6,17-trion wordt verkregen. Deze verbinding 35 voldoet aan formule 30.

81 03101 -27-

Voórbeeld XI

Aan een oplossing van HOO mg 3,3,17,17-di(ethyleen-dioxy).10-(prop-2-ynyl) ester-5-een in 5 ml tetrahydrofuran wordt "bij kamertemperatuur methyllithium (1,1 ml van. een 1,0 molaire 5 oplossing!;in ether) toegevoegd. Na 10 min. worden 200 mg methyl-jodide toegevoegd en het mengsel wordt 8 uur hij kamertemperatuur : geroerd. Het mengsel wordt daarna verdund met ether, gewassen met verzadigde zoutoplossing en gedroogd en het oplosmiddel wordt i verdampt waardoor een residu wordt verkregen dat bestaat uit 10 10-(hut-2-ynyl)-3,3,17j17-di^(ethyleendiDxy)ester-5-een. De ethyleendioxygroepen worden daarna verwijderd volgens de methode als beschreven in de laatste alinea van voorbeeld I waardoor 10-(but-2~ynyl)ester-^-een-3,17-dion wordt verkregen.

De voorgaande voorbeelden kunnen met overeenkomstig 15 resultaat worden herhaald door de algemeen of specifiek beschreven reaktiedeelnemers en/of uitvoeringsomstandigheden volgens de uitvinding te gebruiken inplaats van de in de voorgaande voorbeelden gebruikte.

i 20 j | | | ; i j : | i 8103101

Claims

2. TO-alkynylsteróide volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat R waterstof is. 3. 10-alkynylsteroide volgens conclusie 1 of 2, met het kenmerk, dat R^ een methylgroep is. 4. 10-alkynylsteroide volgens een of meer van de conclusies 1 tot 3, met het kenmerk, dat R^ staat voor (H) (OH) of =0. 5. 10-alkynylsteroide volgens een of meer van de voorgaande conclusies, met het kenmerk, dat deze voldoet aan ; 20 formule 1, waarin R^ waterstof of een acetoxygroep is. 6. 10-alkynylsteroide volgens een of meer van de I i voorgaande conclusies, met het kenmerk, dat Rg staat voor water- j ; -3 j stof. : | 7. 10-alkylsteroide volgens één of meer van de voor- ; : 25 gaande conclusies, met het kenmerk, dat-------staat voor een ! enkelvoudige binding. ! 8. 10-alkynylsteroide volgens één of meer van de j voorgaande conclusies, met' het kënmerk., dat deze voldoet aan for mule 1, waarin R^ staat voor waterstof. 2Q 9· 10-alkynylsteroide volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat deze voldoet aan formule 1, waarin een enkelvoudige of dubbele binding is, R staat voor een methylgroep, Rg staat voor (h) (OH) of =0, en R^5 R^, R,_ en R^ allen waterstof 8103101 V -29“ zijn. 10v 10T-(prop-2-ynyl) est er-^-een-3,17-dion, een verbinding volgens conclusie 1. 1 11. 17 β-bydroxy--10- (prop-2-ynyl) est er-^·-een-3-on, 5 een verbinding volgens conclusie 1. 12. 10-(prop-2-ynyl)estra-1,il·-dieen-3,17-dion, een verbinding volgens conclusie 1. 13. 10-(prop-2~ynyl)estra-1,1|,6-trieen-3,17-dion, een verbinding volgens conclusie 1. 10 1U. U-hydroxy-10-(prop-2-ynyl)ester-4-een-3,17-dion, een verbinding volgens conclusie 1. 19· l6g-ïïydroxy-10-(prop-2^ynyl)ester-i)~een-3,17-dion, een verbinding volgens conclusie 1. l6.. 10-(prop-2-ynyl)ester-ij—een-3,6,17-trion, een 15 verbinding volgens conclusie 1. 17· 10-(prop-2-ynyl)-5oi-estra-3,17-dion, een verbinding volgens conclusie 1. i 1 18. 10-(prop-2-ynyl)-5a-ester-1-een-3,17-dion, een j verbinding volgens conclusie 1. i
19. Werkwijze voor het inhiberen van aromatasewerk- j ; ing, met het kenmerk, dat men een aromataseenzyme in aanraking j ; i brengt met een werkzame inhiberende hoeveelheid van een verbin- j ding volgens één of meer van de conclusies 1 - 18. | i
20. Werkwijze voor de bereiding van een nieuw 10- ! 1 . . . i > 25 alkynylsteroide, met het kenmerk, dat men een verbinding met i I de formule 1 of formule 2 bereidt, waarin ------ staat voor een j enkelvoudige of dubbele binding; R^ staat voor een methyl of ! ethylgroep; R^ staat voor (H) (ÖRg) of =0; R^ staat voor water- j stof of een alkylgroep met 1-3 koolstofat omen; R,_ staat voor j 30 waterstof of een alkylgroep met 1-3 koolstof atomen; Rg en R^. ieder staan voor waterstof of een alkylgroep met 1-3 koolstof- atomen; en Rg staat voor waterstof of een alkanoylgroep met 2- h koolstofatomén, zodat men a) een chloorethenylverbinding met formule 31 of 35 formule 32 laat reageren met een sterke base in' een inert oplos-1 8103 101 * •f -30- middel, waardoor.de overeenkomstige 10^(prop-2-ynyl)verbinding wordt verkregen, gevolgd door "behandeling met zuur teneinde ; de beschermende groepen op de 3- en 17-plaats te verwijderen, waarbij eventuele onverzadigdheid op de 5-plaats wordt verschoven ' 5 naar de H-plaats; b) desgewenst ...gevolgd door behandeling met een de-hydrogeneringsmiddel om verdere onverzadigdheid in de steroider-. kern in te voeren; c) desgewenst gevolgd door hydridereduktie ter ver-10 krijging van de 17£-hydroxyverbinding en desgewenst daaropvolgende behandeling met een geschikt zuurderivaat voor het verkrijgen van de overeenkomstige 176-ester.
21. Werkwijze volgens conclusie 20, met het kenmerk, dat men de chloorethenylverbinding bereidt door reaktie van het 15 geschikte overeenkomstige 19-carbonaldehyde met een fosforan met de formule (CgH^^P^HCl, waarbij naar keuze de ethyleendioxy-beschermingsgroepen op de 3- en 17-plaats tijdens de reaktie aanwezig kunnen zijn, maar, indien zè afwezig zijn, worden inge- ι voerd door reaktie van het 3,17-diketon met ethyleenglycol in 20 aanwezigheid van een zuur.
22. Werkwijze volgens conclusie 20 voor de bereiding : i van 10-(prop-2-ynyl)ester-1+-een-3,17-dion, met hét kenmerk, dat men 3,3,17517^di-(ethyleendioxy)-10-(3-chloorprop-2-enyl)ester- j 5-een laat reageren met een sterke base, waardoor de overeenkom- ; i 25 stige 10-(prop-2-ynyl)verbinding wordt verkregen, gevolgd door ! behandeling met zuur ter verwijdering van de beschermingsgroepen ; | onder verschuiving van de onverzadigdheid op de 5-plaats naar de I U-plaats. i
23. Werkwijze volgens conclusie 22, met het kenmerk, 3. dat de 10-(3-chloorprop-2-enyl)verbinding verkregen is door reak- ! tie van 3,3,17,17-di(ethyleendioxy)androst-5-een-19-carbonaldehyde ; met (C^H ) P=CHC1. 6 5 3 2k. 10-alkynylsteroiden, als hierin beschreven.
25· Werkwijze voor de bereiding van 10-alkynylsteroi-35 den, als hierin beschreven. 8103 101