Przedmiotem wynalazku jest sposób regulacji ogniskowania wiazki elektronów w urzadzeniach elektrono¬ wiazkowych i uklad do regulacji ogniskowania wiazki elektronów w urzadzeniach elektronowiazkowych, a zwlaszcza w spawarkach elektronowiazkowych.Znany z opisu patentowego francuskiego nr 2024057 sposób regulacji ogniskowania wiazki elektronów w spawarkach elektronowiazkowych polega na rozdzieleniu strumienia elektronów i jonów, emitowanych przez element bombardowany wiazka elektronów, na elektrony o malej energii, elektrony o duzej energii i jony.Elektrony o duzej energii, padajac na kolektor elektronów powoduja przeplyw pradu stalego w obwodzie skladajacym sie z kolektora i rezystora. Minimalna wartosc natezenia tego pradu odpowiada najwiekszej glebokosci spoiny. Spadek napiecia na rezystorze doprowadzany jest do elektronicznego ukladu, który reguluje wartosc natezenia pradu w ogniskujacej soczewce magnetycznej, utrzymujac ja na poziomie odpowiadajacym minimalnej wartosci spadku napiecia na rezystorze.Znany uklad do regulacji ogniskowania wiazki elektronów sklada sie z kolektora elektronów o duzej energii, kolektora elektronów o malej energii i kolektora jonów. Kolektor elektronów o duzej energii polaczony jest poprzez rezystor z masa urzadzenia elektronowiazkowego. Rezystor ten polaczony jest z wejsciem ukladu regulacyjnego, którego wyjscie polaczone jest z zasilaczem soczewki ogniskujacej. Kolektor elektronów o malej energii polaczony jest poprzez zródlo napiecia stalego i rezystor z masa urzadzenia, przy czym kolektor ten posiada potencjal dodatni wzgledem masy, a kolektor jonów polaczony jest poprzez drugie zródlo napiecia i rezystor z masa urzadzenia i posiada potencjal ujemny wzgledem masy.Zasadnicza niedogodnoscia znanego sposobu regulacji ogniskowania wiazki elektronów sa duze zmiany wartosci natezenia pradu wytwarzanego przez elektrony o duzej energii, odbite od elementów spawanych, powodowane zmianami parametrów spawania. Uklad do stosowania tego sposobu wymaga uzycia kolektora o skomplikowanej budowie oraz dwóch zródel napiecia polaryzujacego.2 95 588 Sposób regulacji ogniskowania wiazki elektronów wedlug wynalazku polega na tym, ze elektrony i jony emitowane przez element bombardowany wiazka elektronów doprowadza sie do wspólnego kolektora, a skladowa zmienna pradu kolektora wykorzystuje sie do regulacji wartosci pradu soczewki ogniskujacej, przy czym wartosc tego pradu utrzymuje sie na poziomie odpowiadajacym maksymalnej czestotliwosci skladowej zmiennej pradu kolektora.Uklad wedlug wynalazku, zawierajacy kolektor polaczony poprzez rezystor z masa urzadzenia elektronowiazkowego, oraz wyposazony w czlon sterujacy zasilaczem soczewki ogniskowej, posiada kondensator rozdzielajacy, który z jednej strony polaczony jest z rezystorem, a z drugiej strony z detektorem przejscia przez zero. Detektor ten jest polaczony z czlonem calkujacym, którego wejscie polaczone jest z czlonem sterujacym zasilaczem soczewki ogniskujacej. W odmianie ukladu wedlug wynalazku kondensator rozdzielajacy polaczony jest z wejsciem licznika impulsów, którego wyjscie poprzez cyfrowo-analogowy przetwornik polaczone jest z czlonem sterujacym zasilaczem soczewki ogniskujacej.Sposób regulacji ogniskowania wedlug wynalazku nie wymaga rozdzielania strumienia czastek naladowanych, emitowanych przez elementy bombardowane wiazka elektronów.Przedmiot wynalazku jest przedstawiony w przykladach wykonania na rysunkach, na których fig. 1 przedstawia schemat blokowy ukladu do regulacji ogniskowania wiazki elektronów w spawarce elektronowiazkowej, a fig. 2 przedstawia schemat blokowy ukladu wyposazonego w licznik impulsów i przetwornik cyfrowo-analogowy.Przyklad I. Uklad do regulacji ogniskowania wiazki elektronów wedlug wynalazku sklada sie z kolektora 1 elektronów, wykonanego w ksztalcie pierscienia, który polaczony jest poprzez rezystor 2 z masa spawarki elektronowiazkowej i poprzez oddzielajacy kondensator 3 z wejsciem detektora 4 przejscia przez zero.Wyjscie detektora 4 polaczone jest z calkujacym czlonem 5, którego wyjscie poprzez regulacyjny czlon 6 polaczone jest ze sterujacym wejsciem zasilacza 7 magnetycznej soczewki 8. Miedzy wyjscie calkujacego czlonu i mase spawarki elektronowiazkowej wlaczony jest woltomierz 9 napiecia stalego.Wiazka elektronów wytwarzana jest przez wyrzutnie 10 spawarki elektronowej i ogniskowana jest za pomoca magnetycznej soczewki 8. Zogniskowana wiazka elektronów pada na spawane elementy 11, powodujac ich topienie. W trakcie procesu spawania nastepuje odbijanie elektronów i jonów od powierzchni spawanych elementów 11. Odbite elektrony i jony padaja na kolektor 1, powodujac w nim przeplyw pradu. Ilosc elektronów i jonów docierajacych do kolektora 1 nie jest stala w czasie, dzieki czemu prad kolektora 1 posiada skladowa zmienna, której czestotliwosc jest zalezna od glebokosci spoiny elementów 11. Napiecie zmienne podawane jest na detektor 4, na wyjsciu którego wytwarzane sa dodatnie impulsy o stalym czasie trwania i o stalej amplitudzie. Impulsy te sa calkowane przez calkujacy czlon 5, a sygnal wyjsciowy tego czlonu 5 podawany jest na regulacyjny czlon 6, sterujacy zasilaczem 7 magnetycznej soczewki 8. Regulacyjny czlon 6 utrzymuje wartosc pradu magnetycznej soczewki 8 na poziomie, odpowiadajacym maksymalnej czestotliwosci skladowej zmiennej pradu kolektora 1. W wyniku tego otrzymuje sie maksymalna glebokosc spoiny.Przyklad II. Uklad do regulacji ogniskowania wiazki elektronów wedlug wynalazku zbudowany jest analogicznie jak w przykladzie I, z ta róznica, ze oddzielajacy kondensator 3 polaczony jest z wejsciem licznika 12 impulsów, spelniajacego role czestotliwosciomierza, a wyjscie licznika 12 impulsów polaczone jest poprzez napieciowy, cyfrowo-analogowy przetwornik 13 z wejsciem regulacyjnego czlonu 6.Dzialanie ukladu wedlug wynalazku jest analogiczne jak w przykladzie I, z ta róznica, ze licznik 12 impulsów spelniajacy role czestotliwosciomierza, zlicza impulsy, a wynik tego zliczania przetwarzany jest na napiecie, które podawane jest na regulacyjny czlon 6, sterujacy zasilaczem 7 magnetycznej soczewki 8. PL