Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarza¬ nia wydrazonych przedmiotów z tworzyw termo¬ plastycznych.Znane sa sposoby wytwarzania wydrazonych przedmiotów z tworzyw termoplastycznych, wedlug 5 których material termoplastyczny wtryskuje sie za pomoca wtryskarki wyposazonej w dysze wtrys¬ kowa, do formy wstepnej odpowiadajacej wyma¬ ganemu ksztaltowi ksztaltki wstepnej. Ksztaltke wstepna poddaje sie nastepnie, w celu wykonania 10 produktu koncowego, formowaniu wydmuchowemu.Wedlug znanych sposobów formowanie odbywa sie przy zastosowaniu kilku stanowisk roboczych w jednym urzadzeniu, na których przeprowadza sie jedna lub kilka operacji podczas jednego cyklu 15 roboczego, trwajacego od momentu przygotowy¬ wania formy wstepnej do wtrysku materialu ter¬ moplastycznego, do momentu wyjscia produktu koncowego z formy po jego wydmuchowym ufor¬ mowaniu.. 20 Podczas formowania przedmiotów wydrazonych, wedlug znanych sposobów dokonuje sie formowania ksztaltki wstepnej, przy którym material plastycz¬ ny dociskany jest do scianek formy, tworzac dra¬ zony korpus o okreslonym ksztalcie, który w nas- 25 tepnym etapie poddawany jest wydmuchiwaniu, po czym po uformowaniu przedmiotu wydrazone¬ go forma wydmuchowa otwiera sie i gotowy przed¬ miot zostaje usuniety.W zaleznosci od technologicznych potrzeb, pod- 3° czas wykonywania jednej lub kilku operacji na jednym stanowisku, wymaga sie krótszego lub dluzszego czasu, czesto rózniacego sie od czasu wymaganego na wykonanie operacji na poprzed¬ nim lub nastepnym stanowisku. Dobieranie czasu na poszczególnych stanowiskach, podczas trwania jednego cyklu roboczego, odbywa sie, przy zna¬ nych sposobach wedlug czasu wymaganego dla stanowiska o najdluzszym okresie czasu niezbed¬ nego do przeprowadzenia jednej lub kilku operacji.Wada znanych sposobów jest to, ze uniemozli¬ wiaja one dokonywanie jakichkolwiek zmian cza¬ sowych na poszczególnych stanowiskach roboczych i przyspieszenia lub opóznienia operacji, przy czym w tym znanym ukladzie wszystkie stanowiska ro¬ bocze musza byc podporzadkowane jednemu stano¬ wisku o najdluzszym okresie czasu niezbednego do wykonania operacji.Dalsza wada znanych sposobów jest to, ze doko¬ nywanie zmian czasowych na poszczególnych sta¬ nowiskach roboczych pociaga za soba zmiany tran¬ sportu wytwarzanych wyrobów, co stwarza nie¬ wlasciwe warunki do formowania tych wyrobów i koniecznosc ich formowania w czasie dluzszym niz czas niezbedny dla jednego cyklu roboczego.Celem wynalazku jest zastosowanie sposobu wy¬ twarzania wydrazonych przedmiotów z tworzyw termoplastycznych podczas jednego cyklu robocze¬ go.Istota wynalazku przejawia sie tym, ze sposób 93 65493 654 wytwarzania wydrazonych przedmiotów za pomo¬ ca 'wtrysku tworzywa termoplastycznego z dyszy wtryskowej do formy w celu utworzenia wstepnej ksztaltki i jej formowania w formie wydmucho¬ wej do wymaganego ksztaltu, odbywa sie na kaz¬ dym z roboczych stanowisk, ma których przepro¬ wadza sie jedna lub kilka operacji podczas jednego cykiLu roboczego* przy czym analize poczatku cyklu roboczego trwajacego od czasu wtrysku tworzywa do formy do czasu usuniecia wydrazonego przed¬ miotu formowanego wydmuchowo, przeprowadza sie porównujac faktycznie miniony czas operacji na jednym stanowisku roboczym, z okreslonym uprzednio stalym czasem operacji, podczas której poczatek nastepnej operacji na stanowisku robo¬ czym nastepuje albo na koncu faktycznie minio¬ nego czasu, albo tez na koncu okreslonego uprzed¬ nio czasu operacji na stanowisku roboczym, w za¬ leznosci od tego która operacja jest dluzsza.Zaleta sposobu wedlug wynalazku jest to, ze uruchomienie kolejnego nastepujacego po sobie sta¬ nowiska roboczego, wedlug okreslonego czasu ste¬ rowania stanowiskiem roboczym uprzednim umozli¬ wia przed rozpoczeciem nowego cyklu roboczego, przeprowadzenie szacunkowego porównania czasu faktyczine©o w odniesieniu do czasu niezbednego dla poprzedniego stanowiska roboczego. Oznacza to, ze dokonuje sie porównania pomiedzy stalym, okreslonym uprzednio czasem, a faktycznym cza¬ sem stanojwdisikia roboczego, jprzy czym wynik tego porównania, w przypadku gdy czas faktyczny jest krótszy niz czas uprzednio okreslony, prowadzi do ustalenia operacji roboczych w czasie o odpowied¬ niej dlugosci, dostosowanym do okreslonego u- przednio czasu, a w przypadku gdy czas faktyczny operacji jest dluzszy niz uprzednio okreslony, to wówczas wynik tego porównania prowadzi do usta¬ lenia operacji roboczych w czasie o odpowiedniej dlugosci, dobranym do czasu faktycznego. Z uwa¬ gi na to, ze okreslony uprzednio czas ustala sie w taki sposób, ze w ramach tego czasu uwzgled¬ nia sie wszystkie wahania, wystepujace podczas operacji, przeto operacje wedlug wynalazku prze¬ prowadza sie w normalnych warunkach przy sta¬ lym sterowaniu czasem. % Aby zapewnic równomierny przebieg operacji formowania wtryslcowego i zamkniecie dyszy wtryskowej po kazdym wtrysku oraz uzyskac moz¬ liwosc usuwania termicznego korka na poczatku kazdego wtrysku, a ponadto wyeliminowac mozli¬ wosc spalenia sie tworzywa termoplastycznego pod¬ czas wtrysku lub uniknac zbytniego ochlodzenia tego tworzywa, reguluje sie temperature dyszy wtryskowej i czesci formy wtryskowej, stykajacej sie z ta dysza, przez doprowadzenie ciepla do dy¬ szy lub ochlodzenie formy wtryskowej.Eegulacja temperatury dyszy i formy wplywa na ilosc utworzonego ciepla tarcia powstajacego podczas wtrysku tworzywa termoplastycznego. Ilosc ciepla tarcia zalezna jest od wartosci wspólczyn- nil a tarcia, uzaleznionego od temperatury wtrys¬ kiwanego tworzywa termoplastycznego.Przedmiot wynalazku jest dokladnie wyjasniony w' przykladzie wykonania, na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia urzadzenie do przeprowadzania 55 ec 65 sposobu, a fig. 2 — wykres porównawczy czasu sterowania nadaznego, sterowania czasem stalym i zaleznosc obu tych rodzajów sterowania.Urzadzenie wedlug fig. 1, zawiera wirnik 1, na którym umieszczone sa cztery trzpienie 2, 3, 4 i 5.Na stanowisku formowania wtryskowego A trzpien 2 umieszczony jest wewnatrz formy wtryskowej 6.Wtryskarka 7, wyposazona w tlok 8 i dysze wtrys¬ kowa 9, umieszczona jest w stozkowym otworze formy wtryskowej 6. Wokól wtryskarki 7 znajduje sie grzejnik 10, a wokól formy wtryskowej 6, na wysokosci dyszy wtryskowej 9 znajduje sie chlod¬ nica 11.Na stanowisku formowania wydmuchowego B trzpien 4 wprowadzony jest do wnetrza dwuczes¬ ciowej formy 12, 13. Pod dwuczesciowa forma 12, 13 umieszczony jest stycznik. 14, który przewodem polaczony jest z przelacznikiem 16 i regulato¬ rem nastawczym 22. Przelacznik 16 polaczony jest u przez obwód wyjsciowy 17 ze sterownikiem 18 przy¬ stosowanym do sterowania przez przewód 25 obro¬ tem wirnika 1.Obwód wyjsciowy 17 polaczony jest równiez przez obwód 19 z przekaznikiem czasowym 20, który laczy sie przez obwód 21 z przelacznikiem 16 i regulatorem nastawczym 22. Wytwarzanie wydra¬ zonych przedmiotów z tworzyw termoplastycznych wedlug wynalazku, odbywa sie w ten sposób, ze wirnik 1, w celu doprowadzenia trzpienia 2 do stanowiska formowania wtryskowego A, obracany jest w sposób zsynchronizowany, za pomoca ukla¬ du napedowego o 90°. Po ustawieniu trzpienia 2 na stanowisku A nastepuje wtrysk tworzywa ter¬ moplastycznego z wtryskarki 7 przez dysze 9 do formy 6. Po napelnieniu tworzywem, termoplastycz¬ nym formy 6 nastepuje obrót wirnika 1 o 90° i ustawienie trzpienia 3 na stanowisku A w celu do¬ konania ponownego wtrysku tworzywa z wtrys¬ karki 7 do formy 6, po czym nastepuje kolejny cykl obrotu wirnika 1 o 90° w celu doprowadze¬ nia trzpienia 4 do stanowiska A oraz trzpienia 2, razem z termoplastycznym tworzywem, o odpo¬ wiednio wysokiej temperaturze, do stanowiska for¬ mowania wydmuchowego B, wyposazonego w dwu¬ czesciowa forme 12, 13.Po ustawieniu trzpienia 2 na stanowisku B na¬ stepuje zamkniecie dwuczesciowej formy 12, 13 wokól trzpienia 2 i jej nadmuchiwania, w celu uformowania wydrazonego przedmiotu. Wydrazo¬ ny przedmiot, po zakonczeniu formowania na sta¬ nowisku B, poddawany jest chlodzeniu, w celu skrzepniecia tworzywa termoplastycznego, po czym polówki dwuczesciowej formy 12, 13, otwieraja sie i gotowy przedmiot zostaje z formy usuniety. Cykl roboczy trwajacy od momentu przygotowania trzpienia 2 i umieszczenia go w formie 6, do mo¬ mentu wyjscia gotowego wyrobu z dwuczesciowej formy 12, 13, rozpoczyna sie w tym czasie, gdy z przelacznika 16 przez obwód wyjsciowy 17 zosta¬ nie przekazany sygnal do sterownika 18, w wyniku czego trzpien 2 razem z wirnikiem 1 obróci sie i ustawi sie w formie 6.Sygnal z przelacznika 16 doprowadzany jest rów¬ niez przez obwody 17 i 19 do przekaznika czaso¬ wego 20, który zgodnie z ustalonym uprzednio o-5 • kresem czasu wysyla sygnal przez obwód 21 do przelacznika 16 i gdy gotowy wyrób jest usuwa¬ ny z dwuczesciowej formy 12, 13, to swoim cie¬ zarem powoduje on polaczenie stycznika 14 i prze¬ kazanie -sygnalu równiez do przelacznika 16, który z chwila otrzymania obu sygnalów przekazuje syg¬ nal przez obwód wyjsciowy 17 do sterownika 18' celem arozipioczecia inowegio cyL-cliu irGiboczega. Prze¬ lacznik 16 sluzy jednoczesnie do porównywania czasu cyklu roboczego, trwajacego od chwili roz¬ poczecia obrotu wirnika 1 i ustawieniu trzpienia '2 w formie 6, do chwili polaczenia sie stycznika 14, wedlug ustalonego uprzednio czasu stalego wska¬ zywanego przez sygnal przekazywany z przekaz¬ nika czasowego 20 na obwód 21. Sygnaly ze stycz¬ nika 14 i przekaznika czasowego 20 przekazywane sa równiez do regulatora nastawczego 22.Regulator nastawczy 22 przeznaczony jest do po¬ równywania czasu cyklu roboczego z czasem sta¬ lym, przy czym w przypadku gdy czas cyklu ro- - boczego jest dluzszy w stosunku do czasu stalego, to sygnal ze stycznika 14 zostanie odebrany po syg¬ nale z przekaznika czasowego 20 i regulator na¬ stawczy 22 przekaze przez przewody 23, 24 energie w sposób taki, ze ilosc ciepla doprowadzanego przez grzejnik 10 do wtryskarki 7 bedzie zwiekszona a ilosc chlodziwa przekazywanego przez chlodnice 11 do formy wtryskowej 6 bedzie zmniejszona, przy czym zwiekszenie ilosci ciejpla doprowadzanego do wtryiskiairiki 7 i zmniejszenie ilosci chlodziwa do formy wtryskowej 6 bedzie proporcjonalne do róz¬ nicy pomiedzy czasem faktycznie minionym a cza¬ sem uprzednio ustalonym.Na fig. 2 przedstawiono stosunek czasu cyklu roboczego do ustalonego uprzednio czasu stalego.Na linii F przedstawiono cykl roboczy, który roz¬ poczyna sie w tym momencie, gdy konczy sie cykl poprzedni, przy czym jak wynika z linii F, czas trwania cykli roboczych zmienia sie w normalnych warunkach pracy o dlugosc odcinka czasu wyzna¬ czonego przez punkty Fi, F2. Na linii C przedsta¬ wiono dlugosc ustalonego uprzednio czasu cyklu roboczego trwajacego od momentu wyjscia do o- siagniecia punktu K.Na linii T przedstawiono wplyw zmiany czasu cyklu roboczego w stosunku do czasu sterowania nadaznego, gdzie cykl roboczy redukuje sie o od¬ cinek czasu miedzy punktami K i F2. W przypadku gdy koniec cyklu roboczego, nastepujacy w mo¬ mencie uruchomienia stycznika 14 znajdzie siie w punkcie Fi, na odcinku krótszym od odcinka wy¬ znaczonego przez punkt K, to rozpoczecie nastep¬ nego cyklu bedzie opóznione az do czasu osiagnie¬ cia punktu K, w wyniku czego wydrazone wstep¬ nie przedmioty beda przesuwane ze stanowiska A na stanowisko posrednie, oznaczone przez punkt K.W przypadku gdy cyikl roboczy trwajacy do punktu K zostanie przekroczony, to nowy cykl ro¬ boczy rozpocznie sie po przekroczeniu czas/u w punkcie F2. Istnieje przeto mozliwosc zmiany cza¬ su cykli roboczych pomiedzy punktami K i F2, co powoduje zmiane czasu wytwarzania wstepnie wy- (654 6 drazonego prizadtmiatiu w sposób itiaki, ze przedmiot ten doprowadzany jest do stanowiska formowania wydmuchowego B sposobem trzystopniowym, przy czym róznica czasu zawartego miedzy punktami K i F2 bedzie w tym przypadku dwukrotna. W przypadku gdy regulator nastawczy 22 nie jest u- stawiony na zwieKszome doprowadzenie ciepla do ginzejinilka 10 i zmniejszenie doplywu chlodziwa do chlodziarki 11, po przekroczeniu czasu w punkcie io K, to przed rozpoczeciem nowego cyklu roboczego, usuwa sie skrzepniete termoplastyczne tworzywo z wtryskarki. W celu ustalenia stopni opóznienia zmieniajacych sie ponad czas okreslony przez punkt F2, regulator nastawczy 22 moze byc tak ustawio- ny, ze zwiejksza on ilosc ciepla doprowadzonego do grzejnika 10 i zmniejsza ilosc chlodziwa do chlod¬ nicy 11, w zaleznosci od dlugosci czasu opóznienia przekraczajacego wartosc punktu K.Za :s t r z e z e n i ia patentowe 1. Sposób wytwarzania wydrazonych przedmio¬ tów z tworzyw termoplastycznych, za pomoca wtrysku tworzywa z dyszy wtryskowej do formy, w celu utworzenia wstepnej ksztaltki i jej for- mciwania iw fiarrnie wydimuicboiweij do (wymaganego ksztaltu, znamienny tym, ze na kazdym z roboczych stanowisk przeprowadza sie jedna lub kilka ope- 3b racji podczas jednego cyklu roboczego, przy czym analize poczatku cyklu roboczego, trwajacego od czasu wtrysku tworzywa do formy do czasu usu^ niecia formowanego wydmuchowe wydrazonego przedmiotu, przeprowadza sie porównujac faktycz- nie miniony czas operacji na jednym stanowisku roboczym z okreslonym .uprzednio stalym czasem operacji, po którym poczatek nastepnej operacji na stanowisku roboczym nastepuje albo na koncu faktycznie minionego czasu, albo tez na koncu o- 40 kreslonego uprzednio czasu operacji na stanowisku roboczym, w zaleznosci od tego, która operacja jest dluzsza. 2. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze dolkcinuje sie poarówiniamia pomiedzy sitalym, 45 okreslonym uprzednio czasem a faktycznym cza¬ sem stanowiska roboczego, przy czym wynik tego porównania wykorzystuje sie do ustalenia operacji roboczych w czasie odpowiedniej dlugosci, dobra¬ nym do czasu faktycznego. 50 3. Sposób wedlug zastrz. 2, znamienny tym, ze ilosc ciepla doprowadzonego przez grzejnik (10) do wtryskarki (7) jest zwiekszona a ilosc chlodziwa doprowadzanego przez chlodnice (11) do formy wtryskowej (6) jestt zmniejszona, w przypadlku, gdy 55 'czas cyklu roboczego bedzie dluzszy w stosunku do czasu ustalonego. 4. Sposób wedlug zastrz. 2 albo 3, znamienny tym, ze zwiekszania ilosci ciepla doprowadzanego do wtryskarki (7) i zmniejszania ilosci chlodziwa 60 do formy wtryskowej (6) dokonuje sie proporcjo¬ nalnie do * róznicy pomiedzy czasem faktycznie mi¬ nionym a czasem uprzednio ustalonym.93 654 ^ JL^ 22 "W Z -23 1_ ± _L 7 Z-—:? FIG.2. r r /? W.Z.Graf. Z-d Nr 2, zam. 962/77, A4, 120.Cena 10 zl PL PL