Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarza¬ nia stojanów maszyn elektrycznych, których pól¬ fabrykaty wykonywane sa ze zwinietej „na kant" tasmy blaszanej lub pakietowych blach slogano¬ wych, przy czym zwoje tasmy blaszanej lub blachy stojanowe sa ze soba trwale zlaczone.W znanych sposobach wytwarzania stojanów maszyn elektrycznych pólfabrykaty ze zwinietej „na kant" tasmy blaszanej lub pakietowych blach stójanowych laczy sie za pomoca nitów i wstepnie planuje. 'Nastepnie pólfabrykaty stojanów chwy¬ ta sie za otwór wewnetrzny i obtacza od strony powierzchni czolowych na dlugosc stojana a z ze¬ wnatrz na srednice osadcza stojana. Nastepnie pól¬ fabrykat stojana chwyta sie za czesc zewnetrzna i otwór stojana dociera sie do odpowiedniej sred¬ nicy. Znany sposób posiada tego rodzaju wade, ze obróbka wiórowa jak toczenie i honowanie jest stosunkowo kosztowna ze wzgledu na zuzycie ma¬ terialu na jeden stojan oraz wyposazenie w ma¬ szyny. W wyniku wielokrotnego mocowania w trak¬ cie obróbki, najpierw za otwór pólfabrykatu sto¬ jana w "celu obtoczenia na wymiar zewnetrzny stojana a nastepnie za obtoczona powierzchnie ze¬ wnetrzna w celu honowania otworu, powstaja du¬ ze odchylenia od wspólsrodkowosci miedzy sredni¬ ca osadcza stojana i wewnetrzna srednica otworu.Zadaniem wynalazku jest opracowanie sposobu wytwarzania stojanów maszyn elektrycznych, któ¬ ry pozwala na unikniecie wad znanego sposobu ii wytwarzania za pomoca obróbki wiórowej i po¬ nadto pozwala na uzyskanie jednakowej cylin- drycznosci powierzchni zewnetrznej i otworu sto¬ jana, jak równiez lepszej wspólsrodkowosci sred¬ nicy osadczej i otworu.Wedlug wynalazku zadanie to zostalo rozwia¬ zane w ten sposób, ze pólfabrykat stojana wstep¬ nie splanowany i zaopatrzony w fazy na brzegach otworu i powierzchni zewnetrznej za pomoca ob¬ róbki plastycznej na zimno rozpecza sie i specza w stojan o dokladnych wyimiarach i ksztalcie. Ot¬ wór pólfabrykatu stojana rozpecza sie za pomoca stempla kalibrujacego, podczas gdy za pomoca dol¬ nego stempla speczajacego i dolnego pierscienia kalibrujacego, jak równiez górnego stempla spe¬ czajacego i górnego pierscienia kalibrujacego uzys¬ kuje sie zewnetrzna forme stojana, przy czym us¬ tepujacy nadmiar materialu miedzy oboma pierscie¬ niami kalibrujacymi przeksztalca sie w obszar po¬ wierzchni zewnetrznej stojana poprzecznie do kie¬ runku ruchu stempli.Nastepnie w otwór pólfabrykatu stojana osa¬ dzonego na dolnym stemplu speczajacym wsuwa sie stempel kalibrujacy, podczas gdy dolny stem¬ pel speczajacy porusza sie w kierunku ruchu stem¬ pla kalibrujacego w swe polozenie skrajne, przy czym pólfabrykat stojana zostaje uchwycony przez dolny pierscien kalibrujacy, a górny pierscien ka¬ librujacy nasuwa sie na pólfabrykat stojana, na¬ tomiast górny stempel speczajacy oparty o pól- 916973 fabrykat stojana pcha dolny stempel speczajacy w jego polozenie krancowe i w tym czasie stempel kalibrujacy rozpecza srednice wewnetrzna otworu stojana, po czym pólfabrykat stojana specza sie miedzy oboma stemplami speczajacymi i pierscie¬ niami kalibrujacymi w formie stojana.Korzystnym jest gdy w celu latwego i pewnego zamocowania przy realizacji sposobu w cyklu auto¬ matycznym, dolny stempel speczajacy ma co naj¬ mniej dwa kolki ustalajace pólfabrykat stojana, które w celu zamocowania pólfabrykatu stojana wchodza w rowki uzwójeniowe.Aby w czasie obróbki plastycznej na zimno za¬ chowac forme wykonanych juz na gotowo w pól¬ fabrykacie stojana rowków uzwójeniowych, ko¬ rzystnym jest, gdy w kazdy rowek uzwójeniowy pólfabrykatu stojana wprowadza sie co najmniej jeden element rozpierajacy utrzymujacy forme rowka. W jednym z rozwiazan wedlug wynalazku znajdujace sie na zewnetrznej powierzchni stempla kalibrujacego wpusty, których ilosc równa jest ilo¬ sci rowków uzwójeniowych, sa przez stempel ka¬ librujacy wsuwane w przeciecia rowków uzwój e- niowych, podczas gdy kolki ochronne prowadzone przez górny stempel speczajacy opieraja sie o dna rowków uzwój eniowych.W celu utworzenia na powierzchniach czolowych stojana powierzchni montazowych, które musza byc równolegle i musza byc od siebie oddalone o okreslona odleglosc montazowa,w dalszym roz¬ wiazaniu wedlug wynalazku stemple speczajace sa na zwróconych ku sobie powierzchniach czo¬ lowych zaopatrzone w wystajace obrzeze, które w procesie speczania tworza na odpowiednich po¬ wierzchniach czolowych stojana pierscieniowe po¬ wierzchnie montazowe.Aby material ustepujacy w czasie obróbki bez- wiórowej przemiescic w odpowiedni sposób na wlasciwe miejsce, pólfabrykat stojana na brzegach powierzchni zewnetrznej chwyta sie w pierscienie kalibrujace i w procesie speczania otrzymuje na brzegach zewnetrzna srednice stojana, podczas gdy co najmniej na jednym z pierscieni kalibrujacych zamocowany jest pierscien dystansowy o wiekszej srednicy wewnetrznej ndz srednica wewnetrzna pierscienia kalibrujacego, w który, ustepuje ma¬ terial wyciskany w prociesie speczania w kierun¬ ku poprzecznym do kierunku ruchu stempli.W celu wyjecia stojana z urzadzenia, stojan i dolny stempel speczajacy sa przez górny stem¬ pel speczajacy dzialajacy jako dociskacz utrzymy¬ wane w jego dolnym polozeniu, podczas gdy stem¬ pel kalibrujacy i górny pierscien kalibrujacy sa sciagane ze stojana, po czym górny stempel spe¬ czajacy jest podnoszony ze stojana a dolny stem¬ pel speczajacy przesuwa sie z powrotem w swe po¬ lozenie poczatkowe, przy czym stojan jest wycis¬ kany z dolnego pierscienia kalibrujacego.Przykladowy przebieg wytwarzania stojana spo¬ sobem wedlug wynalazku jest pokazany na rysun¬ ku, na kt&rym fig. 1 przedstawia przekrój pod¬ luzny polowy pólfabrykatu stojana i polowy go¬ towego stojana, fig. 2 — stojan w widoku z góry, fig. 3 przedstawia urzadzenie do wykonywania stojana z pólfabrykatu stojana wedlug fig. 1 w przekroju wzdluz linii III-III oznaczonej na fig. 2.L 697 4 Pólfabrykat stojana 1 jest wykonany, ze zwinie¬ tej „na kant" tasmy blaszanej i wyciete sa w nim rowki uzwójeniowe 2. Pólfabrykat stojana 1 jest w znany sposób zlaczony za pomoca nitów, wstep- nie splanowany a jego otwór 5 i powierzchnia ze¬ wnetrzna zaopatrzone sa w fazy 3 i 4.Urzadzenie do obróbki plastycznej na zimno pól¬ fabrykatu stojana 1 w stojan 6 posiada plyte nos¬ na 7, w której prowadzony jest pierscieniowy dol- ny stempel speczajacy 8. Dolny stempel speczaja¬ cy 8 jest poza tym prowadzony równiez w dolnym pierscieniu kalibrujacym 9 umieszczonym w plycie nosnej 7. Przez dolny stempel pierscieniowy 8 przechodza dwa kolki ustalajace 10 osadzone prze- suwnie w plycie nosnej 7. W celu ustalenia pól¬ fabrykatu stojana 1 nalozonego na dolny stempel speczajacy 8 wchodza one w rowki uzwójeniowe 2 pólfabrykatu stojana 1. Na plycie glowicowej stem¬ pla 11 zamocowany jest górny pierscien kalibrujacy 12, do którego przykrecony jest pierscien dystan¬ sowy 13. Pierscien dystansowy 13 posiada wiek¬ sza srednice wewnetrzna niz górny pierscien kali¬ brujacy 12.. Pierscienie kalibrujace górny 12 i dol¬ ny 9 posiadaja równe srednice wewnetrzne. W ply- cie glowicowej stempla 11 i w górnym pierscieniu kalibrujacym 12 prowadzony jest gómy pierscie¬ niowy stempel speczajacy 14, który posiada ten sam przekrój pierscienia kolowego co i dolny stem¬ pel speczajacy 8, sn W plycie glowicowej stempla 11 i górnym pier¬ scieniu kalibrujacym 12 prowadzony jest górny pierscieniowy stempel speczajacy 14, który posia¬ da ten sam przekrój pierscienia kolowego co i dol¬ ny stempel speczajacy 8. W plycie glowicowej stempla 11 umieszczona jest ponadto plyta usta¬ lajaca stempla 15, do której przymocowany jest stempel kalibrujacy 16. Miedzy plyta ustalajaca stempla 15 i górnym stemplem speczajacym umieszczona jest na stale w plycie glowicowej stempla 11 plyta 1 ustalajaca 17 kolków ochron¬ nych 18. Ilosc kolków ochronnych 18 jest równa ilosci rowków uzwójeniowych 2 pólfabrykatu sto- janu l.< W plycie glowicowej stempla 11 prowadzone sa 4 jeszcze dwa stemple dociskajace 19, które przecho¬ dza przez plyte ustalajaca stempla 15 i plyte usta¬ lajaca 17 kolków ochronnych 18 i opieraja sie na górnym stemplu speczajacym 14. W pierscieniu kalibrowym 16 osadzone sa promieniowo w stosun¬ ku do jego osi podluznej wpusty 20, które wystaja poza powierzchnie zewnetrzna stempla kalibruja¬ cego 16. Ilosc wpustów 20 jest równa ilosci row¬ ków uzwójeniowych 2 pólfabrykatu stojana 1. Na wewnetrznych sciankach obu pierscieniowych stem¬ pli speczajacych 8 i 14 znajduja sie odpowiednio 55 do wpustów 20 rowki prowadzace 21, 22. Na zwró¬ conych ku sobie powierzchniach czolowych 23 i 24 obu stempli speczajacych 8 i 14 utworzone sa obrzeza 25 i 26 o przekroju prostokatnym wysta¬ jace ponad powierzchnie czolowe 23 i 24. 60 Wysokosc wejsciowa dla pólfabrykatu stojana 1 pokrywa sie z wysokoscia powierzchni czolowej 27 dolnego pierscienia kalibrujacego 9 zwróconej w strone pierscienia dystansowego 13. W polozeniu wprowadzania urzadzenia do obróbki plastycznej w na zimno dolny pierscien speczajacy 8 przyjmuje91 697 6 swe górne polozenie skrajne, w którym obrzeze 26 dolnego stempla speczajacego 8 lezy na jednej wysokosci z powierzchnia czolowa 27 dolnego pier¬ scienia kalibrujacego 9, tj. na wysokosci wprowadzania, podczas gdy stempel kalibrujacy 16, górny pierscien kalibrujacy 12 z pier¬ scieniem dystansowym 13 i górny stempel specza- jacy 14 znajduja sie w swych polozeniach skraj¬ nych. Pólfabrykat stojana 1 do urzadzenia wpro¬ wadza sie w ten sposób, ze zostaje osadzony na dolnym stemplu speczajacym 8 i ustalony za pomo¬ ca kolków ustalajacych 10 wchodzacych w rowki uzwójeniowe 2.W otwór 5 pólfabrykatu stojana 1 wprowadza sie nastepnie stempel kalibrujacy 16, który jedno¬ czesnie wsuwa pólfabrykat stojana 1 jego czescia brzegowa 28 w dolny pierscien kalibrujacy 9 od¬ powiednio do przesuniecia dolnego stempla spe¬ czajacego 8 w jego dolne skrajne polozenie. Wpu¬ sty stempla kalibrujacego 16 wchodza przy tym w przeciecia rowków uzwójeniowych 2 pólfabry¬ katu stojana 1. Kolki ochronne 18 jednoczesnie wsuwa sie w rowki uzwojenia 2 opierajac je o ich dna, i wprowadza sie w otwory 29 dolnego stem¬ pla speczajacego 8, przy czym kolki ustalajace 10 sa wyciskane z rowków uzwój eniowych 2 w dolny stempel speczajacy 8.Ze stemplem kalibrujacym 16 porusza sie górny pierscien kalibrujacy 12 z pierscieniem dystanso¬ wym 13, który dochodzi do dolnego pierscienia ka¬ librujacego 9, a pierscien kalibrujacy 12 nasuwa sie na brzegowa czesc 30 pólfabrykatu stojana 1.Gdy pierscien dystansowy 13 zbliza sie do dolnego pierscienia kalibrujacego 9, wówczas górny stem¬ pel speczajacy 14 opiera sie na pólfabrykacie sto¬ jana 1. Dolny stempel speczajacy 8 osiaga swe dolne skrajne polozenie i stempel kalibrujacy 16 - rozpecza otwór 5 do srednicy wewnetrznej stojana 6. Pólfabrykat stojana 1 -zostaje teraz speczony miedzy stemplami speczajacymi 8 i 14 w formie stojana 6, przy czym pierscien dystansowy^ 13 sty¬ ka sie z dolnym pierscieniem kalibrujacym 9.Dzieki pierscieniom kalibrujacym 9 i 12 czesci brzegowe 28 i 30 przyjmuja zewnetrzna srednice stojana 6, podczas gdy za pomoca obrzezy 25 i 26 stempli speczajacych 8 i 14 zostaja speczone po¬ wierzchnie montazowe 31 i 32 stojana 1, które sa do siebie równolegle i leza w odleglosci wysokosci montazowej stojana 6. Poddawany obróbce plas¬ tycznej na zimno material pólfabrykatu stojana 1 ustepuje w obszarze 33 zewnetrznej srednicy stoja¬ na 6 miedzy czesciami brzegowymi 28 i 30 po¬ przecznie do kierunku ruchu stempli 8, 14, 16 w strone pierscienia dystansowego 13.Stojan 6 otrzymany w ten sposób z pólfabryka¬ tu stojana 1 pcrzez rozpeczenie otworu 5 i speczenie powierzchni montazowych 31 i 32, jak równiez odcinków brzegowych 28 i 30 jest wyjmowany z urzadzenia w ten sposób, ze najpierw wyciaga sie stempel kalibrujacy 16, gór¬ ny pierscien kalibrujacy 12 i kolki ochronne 18, podczas gdy stempel speczajacy 14 dzialajacy jako dociskacz, dociskany przez stempel dociskajacy 19, przylega jeszcze pod niewielkim naciskiem do sto¬ jana 6. W ten sposób unika sie rozrywania lub innych uszkodzen stojana 6. Przy podnoszeniu gór¬ nego stempla speczajacego 14 ze stojana 6, dolny stempel speczajacy wypycha stojan 6 z dolnego pierscienia kalibrujacego 9 i stojan 6 moze zostac wyjety z urzadzenia. b Stojan 6 wykonany z pólfabrykatu stojana 1 za pomoca obróbki bezwiórowej nie posiada dzieki jednorazowemu zamocowaniu w celu obróbki otwo¬ ru 5, jak równiez powierzchni montazowych 31 i 32 oraz srednicy zewnetrznej czesci brzegowych io 28 i 30, niepozadanego bicia, posiada lepsza cylin- drycznosc, a takze splanowane powierzchnie mon- / tazowe, które, poza tym inaczej niz przy obróbce wiórowej, nie moga zostac odchylone. Ponadto, do wytwarzania za pomoca obróbki plastycznej na 18 zimno potrzebne jest zaledwie jedno urzadzenie zamiast dwóch, potrzebnych przy obróbce wióro¬ wej, które w dodatku na wykonanie jednego" slpr jana wymaga znacznie mniej czasu. N^ PL