Przedmiotem wynalazku jest sposób dekodowania zlozonego sygnalu wizyjnego i dekoder SECAM do dekodowania zlozonego sygnalu wizyjnego.W znanym systemie telewizji kolorowej, zwanym systemem SECAM, sygnaly róznicowe koloru moduluja podnosna chrominancji tak, ze podnosna chrominancji zmienia sie od linii do linii i sygnal koloru jest malo czuly na faze róznicowa i na wzmocnienie róznicowe. Ze wzgledu na to, ze tylko jeden sygnal róznicowy koloru jest przesylany w okreslonym czasie, nalezy zastosowac elementy pamieciowe aby obydwa sygnaly róznicowe koloru byly odbierane równoczesnie w odbiorniku czy w urzadzeniu odtwarzajacym obraz, na przyklad w kineskopie kolorowym. Konieczne jest takze zastosowanie linii opózniajacych w urzadzeniu odtwarzajacym obraz.Wada znanych urzadzen odtwarzajacych obraz kolorowy sa odbiegajace od idealnych wlasnosci linii opózniajacych. Wskutek nieidealnego zamkniecia linii opózniajacej lub jej konstrukcji a takze wskutek odbic wielokrotnych w linii opózniajacej, pojawiaja sie przeswity kolorów. Wada ta zmniejsza teoretyczna przewage systemu SECAM nad innymi systemami telewizji kolorowej.Druga wada polega na powstawaniu przesluchów w przelaczniku przy sterowaniu przemiennymi liniami odbierajacymi informacje o kolorze z wyjscia linii opózniajacej i przy przekazywaniu tej informacji do demodulatorów. W przypadku przenoszenia sygnalów analogowych pogarsza sie znacznie jakosc sygnalów chrominancji.Nastepna wada jest zwiazanaz tym, ze zmiany amplitudy sygnalów róznicowych koloru sa zalezne od zmian czestotliwosci. Wynika to z,tego, ze po zsumowaniu sygnalów róznicowych koloru, sygnaly te musza byc ograniczane amplitudowo, a czestotliwosc ich musi podlegac detekcji, zgodnie z modulacja czestotliwosci.Detektor czestotliwosci, zwany tu demodulatorem wytwarza sygnal wyjsciowy zalezny od stopnia odchylenia czestotliwosci sygnalu wyjsciowego od czestotliwosci spoczynkowej.2 90 504 Znanych jest wiele rodzajów demodulatorów sygnalu o modulowanej czestotliwosci, jednym z nich jest demodulator z petla synchronizacji fazowej. W systemie SECAM dewiacje czestotliwosci podnosnej chrominancji zmieniaja sie z bardzo duza predkoscia, wiec wykonanie demodulatora z wlasciwa petla synchronizacji fazowej jest bardzo trudne. Charakterystyczne dla takiego demudulatora jest duze wzmocnienie w petli i szerokie pasmo petli co zmniejsza zalety demodulatora z petli synchronizacji fazowej w porównaniu z innymi ukladami detekcji czestotliwosci.Znane jest z artykulu C.J. Byrne'a zatytulowanego „Wlasciwosci i konstrukcja sterowanego fazowo oscylatora z komparatorem pilowym" opublikowanego w marcu 1962 w Bell System Technical Journal, urzadzenie zawierajace pilowy komparator fazy korzystniejszy niz sinusoidalne komparatory fazy. Dzieki zastosowaniu pilowego komparatora fazy moze zostac ulepszona konstrukcja petli synchronizacji fazowej, która moze byc zastosowana z korzyscia w demodulatorze wykorzystywanym w systemie SECAM.Celem wynalazku jest zrealizowanie dekodera SECAM, w którym sa wyeliminowane przeswity kolorów pomiedzy sygnalami róznicowymi koloru powstale w wyniku odbic w linii opózniajacej. Cel ten osiagnieto wedlug wynalazku dzieki opracowaniu sposobu dekodowania zlozonego sygnalu wizyjnego, polegajacego na tym, ze przetwarza sie sygnal analogowy w sygnal cyfrowy przy czym podaje sie przemienny sygnal wejsciowy równoczesnie na pierwszy i drugi uklady odbierajace, przetwarza sie sygnal wyjsciowy z pierwszego ukladu odbierajacego zgodnie z amplituda przemiennego sygnalu wejsciowego, przetwarza sie sygnal wyjsciowy z drugiego ukladu odbierajacego zgodnie z amplituda przemiennego sygnalu wejsciowego i z sygnalem wyjsciowym z pierwszego ukladu odbierajacego, podaje sie sygnal wyjsciowy z pierwszego ukladu odbierajacego i sygnal wyjsciowy z drugiego ukladu do ukladu posiadajacego dwa stany stabilne, wymagajacego dwóch sygnalów wyjsciowych dla wytworzenia jednego kompletnego cyklu.Przemienny sygnal wejsciowy podaje sie na uklad przerzutnika Schmitfa stanowiacy pierwszy uklad odbierajacy. Przemienny sygnal wejsciowy podaje sie takze na modulator-demodulator stanowiacy drugi uklad odbierajacy.Uklad o dwóch stanach stabilnych stanowiacy przerzutnik wyzwala sie zboczem impulsu.Stan sygnalu cyfrowego zmienia sie przy przejsciach przez zero przemiennego sygnalu wejsciowego.Sposób dekodowania zlozonego sygnaru wizyjnego wedlug wynalazku polega natym, ze wytwarza sie sygnal wyjsciowy, którego zmiany amplitudy odpowiadaja zmianom czestotliwosci sygnalu wejsciowego posiadajacego dwa stany stabilne, przy czym podaje sie sygnal wejsciowy równoczesnie na pierwszy i drugi uklad odbierajacy dla wytworzenia sygnalów wyjsciowych odpowiadajacych zboczom dodatnim sygnalu wejsciowego i dla odwrócenia sygnalu wejsciowego, podaje sie odwrócony sygnal wejsciowy na trzeci uklad odbierajacy dla wytworzenia sygnalu wyjsciowego odpowiadajacego ujemnym zboczom sygnalu wejsciowego, podaje sie sygnaly wyjsciowe odpowiadajace dodatnim i ujemnym zboczom sygnalu wejsciowego na czwarty i,piaty uklady odbierajace stanowiace przerzutniki RS dla wytworzenia komplementarnych sygnalów wyjsciowych, podaje sie komplementarne sygnaly wyjsciowe na impedancyjny uklad przelaczajacy z elementami biernymi, zwlaszcza diodami dla wytworzenia sygnalu porównania pomiedzy sygnalami wejsciowymi, wytwarza sie sygnal wyjsciowy na wzmacniaczu operacyjnym o duzej impedancji wzmacniajacym sygnal porównania, podaje sie pierwszy wzmocniony sygnal porównania na szósty uklad odbierajacy zawierajacy sterowany napieciowo generator dla wytworzenia sygnalu wyjsciowego komplementarnego do sygnalu wejsciowego,podaje sie sygnal komplementarny do sygnalu wejsciowego równoczesnie na siódmy i ósmy uklad odbierajacy dla wytworzenia sygnalu wyjsciowego odpowiadajacego dodatnim zboczom i odwraca sie taki sygnal wejsciowy, podaje sie sygnal wyjsciowy z ósmego ukladu na dziewiaty uklad dla wytworzenia sygnalu wyjsciowego odpowiadajacego ujemnemu sygnalowi wejsciowemu, podaje sie sygnaly wyjsciowe z siódmego i dziewiatego ukladu odbierajacego na drugie wejscia czwartego i piatego ukladu odbierajacego.W pierwszym, trzecim, siódmym i dziewiatym ukladzie odbierajacym wytwarza sie impulsy szpilkowe.W drugim i ósmym ukladzie odbierajacym odwraca sie sygnaly.Wedlug wynalazku dekoder SECAM do dekodowania zlozonego sygnalu wizyjnego, stosowanego przy odtwarzaniu który zawiera matryce do odbioru wielu poddanych deemfazie sygnalów róznicowych koloru i dostarczania dodatkowego sygnalu róznicowego koloru, pierwszyuklad kwadratujacydo przetwarzania sygnalu chrominancji w pierwszy sygnal cyfrowy posiadajacy dwa stany stabilne, przy czym wymieniony sygnal cyfrowy zapewnia przejscia przez zero sygnalu chrominancji, elementy opózniajace stanowia wiele linii opózniajacych dla dostarczania wielu drugich sygnalów chrominancji, wiele drugich ukladów kwadratujacych dolaczonych do wyjsc linii opózniajacych dla przetwarzania wielu drugich sygnalów chrominancji w wiele drugich .sygnalów cyfrowych posiadajacych dwa stany stabilne, przy czym wymienionych wiele sygnalów cyfrowych zapewnia przejscia przez zero wielu sygnalów chrominacji, elementy przelaczajace zawieraja pierwszy stopien logiczny wlaczony pomiedzy pierwszy uklad kwadratujacy i wyjscia linii opózniajacych i drugi stopien logiczny90 504 3 wlaczony pomiedzy wyjscia drugich ukladów kwadratujacych i demodulatory, demodulatory sa demodulatorami podwójnymi do sekwencyjnego odbioru pierwszego sygnalu cyfrowego i wielu drugich sygnalów cyfrowych z drugiego stopnia logicznego i sygnalu odniesienia, przy czym demodulatory podwójne dostarczaja wielu napiec wyjsciowych proporcjonalnych do róznicy faz pomiedzy odbieranymi sekwencyjnie pierwszym sygnalem cyfrowym i sygnalem odniesienia oraz proporcjonalnych do róznicy faz pomiedzy odbieranymi sekwencyjnie wieloma drugimi sygnalami cyfrowymi i sygnalem odniesienia.Dekoder wedlug wynalazku zawiera uklad odtwarzajacy obraz zgodnie z sygnalami wyjsciowymi z pierwszego i drugiego stopnia deemfazy i sygnalami wyjsciowymi ze wzmacniacza i stopnia opózniajacego.Elementy separacyjne stanowia filtr pasmowo przepustowy do rozdzielania zlozonego sygnalu wizyjnego oraz filtr o charakterystyce dzwonowej do wprowadzania preemfazy skladowych o duzych czestotliwosciach.Dekoder wedlug wynalazku zawiera elementy separacyjne oddzielajace skladowa chrominancji zlozonego sygnalu wizyjnego, stanowiaca róznicowy sygnal koloru, wystepujacy kolejno jako sygnal róznicowy koloru czerwonego i sygnal róznicowy koloru niebieskiego.Linie opózniajace sa liniami elektrycznymi, mechanicznymi lub elektromechanicznymi.Pierwsze i drugie elementy przelaczajace dekodera zawieraja wiele elementów logicznych.Pierwszy i drugi demodulatory stanowia demodulatory z petla synchronizacji fazowej i elementami podwójnego detektora cyfrowego.Uklad odtwarzajacy obraz jest kineskopem. Kineskop jest kineskopem kolorowym.W dekoderze uklad kwadratujacy zawiera przerzutnik Schmitt'a do wytwarzania wyjsciowego sygnalu o,ksztalcie prostokatnym posiadajacego pierwszy stan stabilny i drugi stan stabilny w zaleznosci od amplitudy zmodulowanego czestotliwosciowo sygnalu wejsciowego. Modulatordemodulator sluzy do wytwarzania drugiego wyjsciowego sygnalu prostokatnego posiadajacego pierwszy stan stabilny i drugi stan stabilny w zaleznosci od stanu pierwszego sygnalu wyjsciowego i od amplitudy zmodulowanego czestotliwosciowo sygnalu wejsciowego po wprowadzeniu sygnalu wyjsciowego z przerzutnika Schmitt'a i zmodulowanego czestotliwosciowo sygnalu wejsciowego równoczesnie do ukladu modulatora-demodulatora. Uklad logiczny sluzy do wytwarzania trzeciego sygnalu wyjsciowego odpowiadajacego wejsciowemu sygnalowi cyfrowemu w zaleznosci od stanu pierwszego wyjsciowego sygnalu prostokatnego i drugiego wyjsciowego sygnalu prostokatnego po równoczesnym podaniu sygnalów na uklad logiczny.Wedlug wynalazku kazdy z demodulatorów podwójnych zawiera pierwszy uklad wytwarzajacy impulsy szpilkowe odpowiadajace dodatnim zboczom sygnalu wejsciowego, pierwszy inwertor odwracajacy sygnal wejsciowy, drugi uklad wytwarzajacy impulsy szpilkowe odpowiadajace ujemnym zboczom sygnalu wejsciowego, pierwszy uklad cyfrowy, zawierajacy przerzutnik RS, posiadajacy wejscie S polaczone z wyjsciem pierwszego ukladu wytwarzajacy impulsy szpilkowe, dla wytworzenia sygnalu wyjsciowego odpowiadajacego dodatnim zboczom wejsciowego sygnalu cyfrowego, drugi uklad cyfrowy posiadajacy przerzutnik RS, którego wyjscie S jest polaczone z wyjsciem drugiego ukladu wytwarzajacego impulsy szpilkowe dla wytworzenia sygnalu wyjsciowego odpowiadajacego ujemnym zboczom wejsciowego sygnalu cyfrowego, uklady przelaczajace, zawierajace pary diod i posiadajace oddzielne zródla pradowe polaczone z wyjsciami pierwszego i drugiego ukladów cyfrowych dla wprowadzania pradu porównania zaleznego od sygnalu wyjsciowego pierwszego i drugiego ukladów cyfrowych, uklad wzmacniajacy zawierajacy wzmacniacz operacyjny przylaczony do wyjsc ukladów przelaczajacych dla wzmocnienia sygnalu porównania, uklad sterowanego napieciowo generatora polaczony z wyjsciem ukladu wzmacniajacego dla wytworzenia sygnalu wyjsciowego posiadajacego dwa stany stabilne o fazach przesunietych o 180° w stosunku do wejsciowego sygnalu cyfrowego, zgodnie ze wzmocnionym sygnalem porównania, trzeci uklad wytwarzajacy impulsy szpilkowe polaczony z wyjsciem sterowanego napieciowo generatora i wejsciem R pierwszego przerzut n i ka RS dla wytworzenia impulsów odpowiadajacych dodatnim zboczom wyjsciowego sygnalu prostokatnego ze sterowanego napieciowo generatora dla zmiany stanu na wyjsciu pierwszego przerzutnika, drugi inwertor polaczony z wyjsciem generatora dla wytworzenia sygnalu wyjsciowego przesunietego o 180° w fazie-w stosunku do sygnalu wyjsciowego generatora, czwarty uklad wytwrzajacy impulsy szpilkowe wlaczony pomiedzy wyjsciem drugiego inwertora i wejsciem R drugiego przerzutnika RS dla wytworzenia impulsów odpowiadajacych ujemnym zboczom wyjsciowego sygnalu prostokatnego z generatora dla zmiany stanu na wyjsciu drugiego przerzutnika.Dekoder wedlug wynalazku zawiera filtr dolnoprzepustowy polaczony z wyjsciem wzmacniacza dla wytworzenia sygnalu napieciowego z demodulatora, przelacznik polaczony z wyjsciem filtru dolnoprzepustowego, drugi wzmacniacz, którego pierwsze wejscie jest polaczone z drugim przelacznikiem, zas wyjscie jest polaczone ze sterowanym napieciowo generatorem, drugie wejscie jest polaczone ze zródlem napiecia odniesienia, wskaznik polaczony z wyjsciem drugiego wzmacniacza, potencjometr polaczony ze sterowanym napieciowo generatorem dla zmiany napiecia wyjsciowego generatora w zaleznosci od róznicy na¬ piec na pierwszym i drugim wejsciu drugiego wzmacniacza. Wskaznik jest wskaznikiem dryftu. Dekoder zawiera ponadto obwód regulacji.4 90 504 Zaleta wynalazku jest eliminacja przesluchów na przelaczniku dzieki, przeksztalceniu sygnalów róznicowych koloru w sygnaly cyfrowe przed podaniem ich na finie opózniajaca. Ponadto przepuszczenie sygnalów róznicowych koloru przez wiele linii opózniajacych zmniejsza odbicia. Dzieki temu zostaje zachowana zaleta systemu SECAM, polegajaca na nie wystepowaniu przeswitów koloru. Przeksztalcenie sygnalów róznicowych koloru w sygnaly cyfrowe zapewnia takze korzystniejsze zastepcze pasmo szumów, poniewaz cyfrowy detektor fazy wymaga mniejszego pasma petli synchronizacji fazowej.Zaleta wynalazku jest to, ze dowolne przelaczenie przed lub za linia opózniajaca moze byc dokonane za pomoca prostych bramek logicznych. Zastosowanie sygnalów cyfrowych i dekodowanie takich sygnalów zwieksza wyraznie predkosc i dokladnosc dekodera oraz poprawia zastepcze pasmo szumów.Przedmiot wynalazku jest przedstawiony w przykladach wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia konwencjonalny dekoder SECAM w schemacie blokowym, fig. 2-dekoder SECAM wedlug wynalazku w schemacie blokowym, fig. 3 — uklad kwadratujacy z fig. 2 w schemacie blokowym, fig, 4 - wykres sygnalów w ukladzie kwadratujacym z fig. 3, fig. 5 - czesc A dekodera z fig. 2,fig. 6- podwójny demodulator z fig. 2 fig. 7 — wykres napiecia w funkcji czasu dla podwójnego demodulatora z fig./6fig. 8 — inne rozwiazanie podwójnego demodulatora z fig. 2 i fig. 6. r. Zlozony sygnal wizyjny zawierajacy sygnal luminancji, sygnal podnosnej chrominancji i sygnal synchronizacji, z których wszystkie sa polaczone wzajemnie ze soba w znany sposób, jest podawany na filtr pasmowo przepustowy i uklad o charakterystyce dzwonowej 1 oraz na wzmacniacz wizyjny i uklad opózniajacy 2. W urzadzeniu konwencjonalnym skladowe luminancji i synchronizacji zlozonego sygnalu wizyjnego sa oddzielane od skladowych chrominacji tego sygnalu. Sygnal luminacji i synchronizacji sa przepuszczane przez wzmacniacz wizyjny i uklad opózniajacy 2, który oddziela sygnal synchronizacji od sygnalu luminancji, opóznia sygnal luminancji i podaje go do lampy obrazowej 3. Na wyjsciu wzmacniacza wyjsciowego i ukladu opózniajacego 2 uzyskuje sie sygnal luminancji Ey'. Sygnal synchronizacji jest dostarczany do ukladów odchylania i synchronizujacych, czego nie pokazano dla uproszczenia na rysunku.Sygnal chrominancji jest podawany do ukladu o charakterystyce dzwonowej, przeciwnej niz charakterystyka takiego ukladu w koderze. Skladowe chrominancji zlozonego sygnalu wizyjnego wychodzace z filtru pasmowo przepustowego i ukladu o charakterystyce dzwonowej 1 zawieraja dwa sygnaly róznicowe, odpowiadajace róznicy sygnalów koloru czerwonego E'g i sygnalu luminancji Ey' oraz róznicy sygnalu koloru niebieskiego Eg i sygnalu luminancji Ey\ oznaczone przez D'r i D'b- Sygnaly róznicowe D'r i D'b sa przesylane kolejno to znaczy linia D'p wystepujaca pomiedzy impulsami synchronizujacymi jest przesylana po linii D'b i tak dalej.Dekoder jest wyposazony w pamiec 4, oznaczona tutaj jako linia opózniajaca, do ciaglego rejestrowania przesylanych sygnalów róznicowych koloru D'r albo D'b ido powtarzania przesylanej uprzednio linii. Dzieki temu dwa sygnaly róznicowe koloru, jeden opózniony przez linie opózniajaca 4, a drugi przesylany bezposrednio, sa uzyskiwane równoczesnie. Podwójny przelacznik elektroniczny 5 sterowany przez uklad sterujacy 6 jest ustawiony tak, ze w pierwszym polozeniu bezposrednio przesylany róznicowy sygnal koloru jest podawany do pierwszego ogranicznika 7, a zapamietany sygnal róznicowy koloru jest podawany do drugiego ogranicznika 8. Po odwróceniu kierunku przelaczania, podczas trwania drugiej linii przesylany bezposrednio sygnal róznicowy koloru jest podawany do drugiego ogranicznika 8, a zapamietany sygnal róznicowy koloru jest podawany do pierwszego ogranicznika 7. Na wyjsciach pierwszego ogranicznika 7 i drugiego ogranicznika 8 pojawiaja sie równoczesnie dwa sygnaly róznicowe koloru.Ograniczniki 7 i 8 sa stosowane do ograniczania przy przesylaniu zmian amplitudy sygnalów D'r i D'B. Po przejsciu przez ograniczniki 7 i 8 sygnaly róznicowe koloru sa demodulowane w demodulatorach 9 i 10.Z zalozenia demodulator daje na wyjsciu sygnal proporcjonalny do dewiacji czestotliwosci. Mozna zastosowac demodulator o standartowej petli synchronizacji fazowej. Zastosowany w petli synchronizacji fazowej komparator fazy jest detektorem bledu i wytwarza napiecie wyjsciowe proporcjonalne do sinusa róznicy fazy oscylatora sterowanego napieciem Vco * wejsciowego sygnalu FM.Sygnaly z demodulatorów sa nastepnie podawane do stopni deemfazy 11 i 12 gdzie skladowe o duzych czestotliwosciach sa wracane do oryginalnych wartosci. Sygnaly wyjsciowe ze stopni demfazy sa podawane do matrycy 13, na której wyjsciach oprócz dwóch sygnalów odpowiadajacych omawianym sygnalem róznicowym koloru uzyskuje sie sygnal róznicowy koloru E'g-E'y, odpowiadajacy róznicy sygnalu koloru zielonego i sygnalu luminancji. Te trzy sygnaly róznicowe sa podawane do odpowiednich elektrod lampy obrazowej 3.W przypadku, gdy lampa obrazowa 3 jest kineskopem kolorowym, to wiazki elektronów sterowane sygnalem luminancji E'y sa proporcjonalne do sygnalów koloru czerwonego, zielonego i niebieskiego.90 504 5 Figura 2 przedstawia schemat blokowy dekodera SECAM wedlug wynalazku. Dekoder, zawiera dodatkowo pierwszy stopien kwadratujacy 14 oraz kilka drugich stopni kwadratujacyeh 15, 15', 15" i 15'". Ponadto zastosowano dodatkowo pierwszy stopien logiczny 16 i drugi stopien logiczny 17; oraz Mnie opózniajaca 4 z fig. 1 zastapiono wieloma liniami opózniajacymi 4', 4", 4"' i 4"". Nalezy zauwazyc, ze musza byc stosowane przynajmniej dwie linii opózniajace i dwa drugie stopnie kwadratujace, odpowiednio 4' — 15 oraz 4" — 15'.Podwójny przelacznik 5, ograniczniki 7 i 8 i demodulatory 9 i 10.z fig. 1 zostaly zastapione podwójnymi demodulatorami 9' i 10'.Róznica pomiedzy dekoderami z figury 1 i figury 2 polega glównie na tym, ze sygnaly róznicowe koloru 0'RiD'B sa przetwarzane w sygnaly cyfrowe. Te sygnaly cyfrowe mozna znacznie latwiej przelaczac.Umozliwiaja one zastosowanie specjalnego komparatora fazy, który zmniejsza zastepcze pasmo szumów. Dzieki zastosowaniu sygnalów cyfrowych mozna calkowicie wyeliminowac przesluchy powstale w liniach opózniajacych i w przelaczniku. Drugie uklady kwadratujace 15, 15' 15" i 15'" musza byc zastosowane do przetwarzania sygnalu z wyjsc linii opózniajacych z powrotem na sygnal cyfrowy. Wynika to stad, ze sygnal cyfrowy przechodzacy przez linie opózniajace, zrealizowane jako filtr pasmowo przepustowy, przeksztalca sie w sygnal analogowy. Poniewaz wedlug wynalazku sa stosowane sygnaly cyfrowe, wiec sygnal opózniony musi byc ponownie przetworzony. Dla uproszczenia wszystkie uklady kwadratujace sa identyczne. Stopnie logiczne 16 i 17 sa wykorzystywane do wprowadzania sygnalów cyfrowych na linie opózniajace i do wyprowadzania ich z linii opózniajacych we wlasciwej kolejnosci. Stopnie logiczne 16 i,17 maja uklad wewnetrzny okreslony iloscia istosowanych zespolów linia opózniajaca — uklad kwadratujacy.Dla sygnalów cyfrowych^ takie stopnie logiczne moga byc znanymi, prostymi ukladami. Wyjscia stopni logicznych 17 sa dolaczone do wejsc podwójnych demodulatorów. Dzieki przeksztalcaniu sygnalu róznicowego koloru w sygnal cyfrowy i zastosowaniu pilowych detektorów fazy nie jest konieczne stosowanie oddzielnych ograniczników. Demodulatory 9', 10' sa korzystniejsze niz konwencjonalne-demodulatory, poniewaz ich wyjscia detektorów fazy sa liniowe dla wiekszych wartosci bledu fazy. Bledy fazy moga byc detektowane bardzo szybko i w duzym zakresie bledów fazy dzieki zastosowaniu pilowego komparatora fazy w petli synchronizacji fazowej. Istnieje jednak ograniczenie polegajace na tym, ze czas wymagany do wyznaczenia bledu fazy jest okreslony przez czas pomiedzy wejsciowymi, dodatnimi przednimi zboczami impulsów. Wynika to stad, ze przerzutniki, które sa omówione dalej, sa przerzucane dodatnimi przednimi zboczami impulsów uzyskanych z sinusoidaInych sygnalów wejsciowych.W przypadku systemu SECAM dewiacja czestotliwosci podnosnej me stanowi malego procentu czestotliwosci podnosnej. Diaprzystosowania tego typu komparatora fazy do tego urzadzenia, stosuje sie dwa przerzutniki. Dodatnie zbocza sa wykorzystywane jak poprzednio, lecz ujemne przednie zbocze impulsu uzyskanego z sygnalu wejsciowego i ujemne przednie zbocze sygnalu Vco sa równiez stosowane do sterowania drugim przerzutnikiem. Uzyskuje sie dzieki temu podwojenie wzmocnienia komparatorów fazy i zmniejszenie czasu pomiedzy zmiana fazy sygnalu wejsciowego i odpowiedzia na wyjsciu komparatorów fazy tak, ze efekt próbkowania jest uzyskiwany przy kazdym przejsciu przez zero sygnalu wejsciowego, a nie tylko przy dodatnich przejsciach przez zero. Ponadto wyjscia przerzutników detektora fazy sa doskonale polaczone aby rozszerzyc mozliwosci petli synchronizacji fazowej. Sygnal wejsciowy z podwójnych demodulatorów jest nastepnie podawany do pozostalych stopni, takich jak dotychczas stosowano.Dzialanie urzadzenia wedlug wynalazku, zwlaszcza zasade przeksztalcania sygnalów róznicowych koloru E'r i E'b w sygnaly cyfrowe mozna zrozumiec w oparciu o fig. 3 i 4 w polaczeniu z fig, 2. Jak pokazano na fig. 3, uklad kwadratujacy 14 ma na wejsciu sygnal FM reprezentujacy sygnaly róznicowe koloru D'R i D'B a na wyjsciu ma sygnal cyfrowy.Sinusoidalny wejsciowy sygnal FM jest równoczesnie podawany do stopnia 20, który stanowi przerzutnik Schmitt'a, oraz na baze tranzystora 21. Sygnal W, zostal wytworzony w przerzutniku Schmitt'a w zakresach w których sygnal wejsciowy przekracza wartosci +V, i -V,, co pokazano na fig. 4.Emiter tranzystora 21 jest polaczony z emiterem tranzystora 22 i zródlem odpowiedniego potencjalu elektrycznego —y^. Baza tranzystora 22 jest polaczona z masa. Kolektory tranzystorów 21 i 22 sa polaczone odpowiednio z para tranzystorów 23, 24 i z,para tranzystorów 25, 26, przy czym kazda para tranzystorów ma polaczone emitery, dolaczone odpowiednio do kolektprów tranzystorów 21 i 22. Kolektor tranzystora 24 i kolektor tranzystora 25 sa polaczone odpowiednio z kolektorem tranzystora 26 i z kolektorem tranzystora 23.Kolektor tranzystora 25 jest polaczony ze zródlem potencjalu +Vcc a polaczone razem bazy tranzystorów 24 i 25 sa dolaczone do zródla potencjalu -VBb- Bazy tranzystorów 23 i 26 sa polaczone ze soba i z wyjsciem przerzutnika Schmitfa 20. Kolektory tranzystorów 24 i 26 sa polaczone ze soba i poprzez rezystory 27 ze zródlem potencjalu elektrycznego +Vcc- Do kolektorów tranzystorów 24 i 26 jest podlaczona bezposrednio baza odwracajacego tranzystora 28, którego emiter jest polaczony bezposrednio ze zródlem potencjalu6 90 504 elektrycznego +Ve, a kolektor jest polaczony z masa poprzez rezystor 29. Przerzutnik 30 ma wejscie D polaczone z wyjsciem przerzutnika Schmitt'a 20, a wejscie zegarowe C polaczone bezposrednio z kolektorem tranzystora 28. Sygnal wyjsciowy W4 calego ukladu jest odbierany przy wartosci logicznej „1" na wyjsciu przerzutnika 30.Dla lepszego zrozumienia pracy ukladu, rozwazmy teraz stan ukladu w okresie poprzedzajacym chwile t^.Przyjmujemy, ze w tym momencie wejsciowy sygnal FM przechodzi przez zero w kierunku dodatnim, wiec przerzutnik Schmitt'a jest przygotowany do pracy ido wytworzenia sygnalu Wi w czasie ujemnego przejscia przez wartosc —Vi. Tranzystory 21, 23, i 26 sa spolaryzowane zaporowo, a tranzystory 22, 24 i 25 sa spolaryzowane w kierunku przewodzenia. W wyniku tego prad przeplywa przez tranzystory 22 \ 25 od zródla potencjalu +Vcc do zródla potencjalu — Vcc. Spadek napiecia na rezystorze 27 jest równy zeru, tak, ze wartosc sygnalu W2 lezy na poziomie górnym. Tranzystor 28 jest zatkany, tak, ze na rezystorze 29 nie pojawia sie zadne napiecie. Stad wartosc sygnalu W3 lezy na poziomie dolnym. Sygnal W3 jest podawany na wejscie C przerzutnika 30 i nie dopuszcza do zmiany stanu przerzutnika 30, a sygnal W4 na poziomie górnym jest uzyskiwany na wyjsciu 1 przerzutnika.W chwili to tranzystor 21 przewodzi dzieki temu, ze wejsciowy sygnal FM przechodzi przez zero.W rezultacie prad plynie teraz przez tranzystory 21 i 24 od zródla potencjalu +VCC poprzez rezystor 27 do zródla potencjalu —Vee. Spadek napiecia na rezystorze 27 wprowadza w przewodzenie tranzystor 28. Prad plynacy przez rezystor 29, wywolany przewodzeniem tranzystora 28, wytwarza spadek napiecia na tym rezystorze, podawany do wejscia C przerzutnika 30. Przejscie z poziomu dolnego do poziomu górnego sygnalu W? zmienia poziom sygnalu Wi na wyjsciu, wiec sygnal W4 znajduje sie na poziomie dolnym.W nastepnej chwili t{ przerzutnik Schmitt'a 20 zmienia stan dzieki wejsciowemu sygnalowi FM, osiagajacemu wartosc +Vj. Tranzystory 23 i 26 zaczynaja przewodzic, a tranzystory 24 i 25 sa zatkane. Po zatkaniu tranzystora 22 przestaje plynac prad przez rezystor 27. W wyniku tego tranzystor 28 jest zatykany i wytwarza sygnal W3. Sygnal wyjsciowy W< pozostaje na poziomie dolnym. W nastepnej chwili t2 sygnal W4 przechodzi na poziom górny. Sygnal wyjsc'owy W4 zmienia wartosc z poziomu górnego na poziom dolny i odwrotnie przy kazdym przejsciu przez zero wejsciowego sygnalu FM. Przejscia przez zero sa wiec wykorzystywane zgodnie z wymaganiami poprawnej pracy podwójnego demodulatora.Tranzystory 21, 22, 23, 24 i 25 sa polaczone w znany sposób w uklad modulatora-demodulatora i moga byc elementami dyskretnymi lub elementami obwodu scalonego. Uklady kwadratujace 15, 15', 15" i,15'", wystepujace za liniami opózniajacymi sa identyczne jak na fig. 3.Figura 5 przedstawia czesc A dekodera z figury 2. Na podstawie tej figury mozna zrozumiec dzialanie dekodera SECAM pomiedzy wyjsciem pierwszego stopnia kwadratujacego 14 i wejsciem podwójnych demodulatorów 9' i 10'. Fig. 5 przedstawia dwie linie opózniajace 4' i 4". Dzialanie nie musi byc ograniczone do tych dwóch linii opózniajacych. Przy zastosowaniu pa przyklad czterech linii opózniajacych stopnie logiczne 16 i 17 beda wymagaly dodatkowych elementów logicznych. Wejsciowy sygnal cyfrowy jest podawany na przemian, bezposrednio lub po opóznieniu, do podwójnych demodultorów 9' i 10'.Przelacznik sterujacy 6' wytwarza sygnaly czasowe odpowiadajace H, H, (logiczne nie H), £» ? "°9'czne nie H/2). Takie sygnaly czasowe sa synchronizowane ze skladowa synchronizacyjna zlozonego sygnalu wizyjnego podawanego na wejscie dekodera. Sygnaly czasowe i cyfrowy sygnal wejsciowy sa podawane na wejscia elementów NIE-I 32—45. Pozadane funkcje logiczne mozna osiagnac wieloma sposobami. Na fig.5b czesc A dekodera z fig. 2 jest wykonana w postaci trzech przelaczników 46, 47 i 48. Kazdy przelacznik dziala z taka szybkoscia przelaczania H, aby sygnaly wyjsciowe byly podawane do demodulatorów 9', 10' na przemian bezposrednio, po opóznieniu, i tak dalej. Fig. 5c wraz z fig. 5b przedstawiaja przyklad, w którym kazdy sygnal przechodzi do demodulatorów zgodnie z sygnalami czasowymi.Na figurze 6 jest przedstawiony demodulator posiadajacy podwójny; pilowy komparator fazy z petla synchronizacji fazowej wedlug wynalazku. Podwójny demodulator 9' jest identyczny jak demodulator 10' wiec opisano tylko demodulator 9'. Zasadniczo stopien ten wykorzystuje opisane uprzednio przejscia przez zero sygnalu cyfrowego odpowiadajacego sygnalom róznicowym koloru D'R i D'b, aby wytworzyc na wyjsciu sygnal proporcjonalny do dewiacji czestotliwosci chwilowej odebranego sygnalu D'p i D'g.Podnosna koloru chrominancji po przetworzeniu w sygnal cyfrowy jest podawana na uklad 50 wytwarzajacy impulsy krawedziowe i równoczesnie na inwerter 68. Uklad 50 wytwarzajacy impulsy, krawedziowe moze byc ukladem rózniczkujacym dajacym nagly skok impulsu w ksztalcie szpilki w chwili pojawienia sie dodatniego zbocza wyjsciowego sygnalu cyfrowego. W rzeczywistosci uklad 50 spelnia wiele funkcji logicznych, aby uzyskane impulsy mialy odpowiedni czas trwania wystarczajacy do wysterowania nastepnych przerzutników. Taki impuls krawedziowy swym zboczem przednim pokrywa sie z dodatnim8 90 504 dolnoprzepustowego 71' jest polaczone z pierwszym wejsciem wzmacniacza operacyjnego 77, a przy otwartym przelaczniku takiego polaczenia nie ma. Wyjscie wzmacniacza operacyjnego 77 jest polaczone ze wskaznikiem 75, generatorem 70' i kondensatorem 76. Z drugiej strony kondensator 76 jest polaczony z pierwszym wejsciem wzmacniacza operacyjnego 77, a wskaznik 75 jest polaczony drugim koncem do masy. Drugie wejscie wzmacniacza operacyjnego 77 jest podlaczone do zródla napiecia odniesienia N/^ef* Zródlo napiecia odniesienia VRef dostarcza napiecia, które odpowiada wlasciwej wartosci wyjscia DC demodulatora, gdy jest demodulowany sygnal bieli odniesienia.Podczas transmisji sygnalu bieli odniesienia w zlozonym sygnale wizyjnym SECAM, przelacznik 80 jest zamkniety. Wówczas gdy na wyjsciu filtru 71' wystepuje sygnal bieli odniesienia, to jest ona równa napieciu odniesienia, to znaczy nie wystepuja zadne bledy fazy i wówczas nie ma sygnalu wyjsciowego ze wzmacniacza operacyjnego 77.Przy wystepowaniu bledów fazy sygnal wyjsciowy ze wzmacniacza operacyjnego uruchamia wskaznik 75, który jest wskaznikiem dryftu.: Potencjometr 72 jest stosowany do regulacji demodulatora. Przy podawaniu na demodulator standartowego sygnalu bieli odniesienia potencjometr 72 jest stosowany do uzyskania czestotliwosci srodkowej generatora 70'. aby dokladnie dopasowac filtrowany sygnal wyjsciowy do napiecia odniesienia VRef • Do opisanych, zalecanych rozwiazan mozna wprowadzac zmiany i modyfikacje nie oddalajac sie od zakresu wynalazku. Na przyklad w rozwiazaniu z fig. 8 przelacznikiem 80 moze byc tranzystor polowy lub inne urzadzenie zamykane i otwierane elektrycznie lub automatycznie. Ponadto uklad z fig.8 moze byc latwo przystosowany do automatycznej regulacji i pracy demodulatora. PL