Przedmiotem niniejszego wynalazku jest zespól nakretki przekladni srubowej tocznej z regulacja napiecia wstepnego zlozony z dwóch nakretek umieszczonych w otworze obudowy i wyposazo¬ nych w polaczone z nimi rozlacznie kolnierzowe 5 pierscienie z uzebieniem promieniowym wspól¬ pracujace z odpowiednim uzebieniem obudowy.Znany jest na przyklad zespól nakretki prze¬ kladni srubowej tocznej zlozony z dwóch nakretek umieszczonych z otworze obudowy, przy czym re- 10 gulacja napiecia wstepnego nastepuje przez zmia¬ ne wzajemnego polozenia katowego obydwu na¬ kretek. W tym celu nakretki sa zaopatrzone na jednym z konców w uzebienie walcowe zewne¬ trzne wchodzace w odpowiednie uzebienie wew- 15 netrzne naciete do obrzeza otworu obudowy, przy czym liczby zebów obydwu nakretek róznia sie od siebie o niewielka liczbe (na przyklad jedna z nakretek i wspólpracujace z nia uzebienie wew¬ netrzne na obrzezu otworu obudowy ma 100 ze- 20 bów, zas druga z nakretek i wspólpracujace z nia uzebienie 99). Umozliwia to, na zasadzie no- niusza, regulacje wzajemnego katowego polozenia obydwu nakretek z dokladnoscia rzedu kilku mi¬ nut, co odpowiada dokladnosci zmiany wzajem- 25 nego polozenia osiowego nakretek rzedu kilku mi¬ kronów.Zasadnicza wada tego rodzaju konstrukcji jest stosunkowo skomplikowany przebieg regulacji na¬ piecia, polegajacy na wyjeciu sruby, wsunieciu 30 na jej miejsce specjalnej tulei montazowej pod¬ trzymujacej kulki, a nastepnie wysunieciu nakre¬ tek z zazebienia z obudowa, skreceniu ich o od¬ powiedni kat oraz montazu zespolu w dowolnej kolejnosci. Z tego powodu bardzo czesto przy re¬ gulacji napiecia wstepnego przekladni srubowej tocznej istnieje koniecznosc demontazu zwiazane¬ go z nia — calego mechanizmu napedowego prze¬ kladni.Znane sa równiez przekladnie srubowe toczne, w których kulki sa uszeregowane grupowo w ele¬ mentach lozyskowych, których rozstawienie jest tak wyregulowane, ze srodki kulek dwóch grup jednej pary leza na liniach srubowych w taki sposób, ze kulka toczy sie tylko na jednym boku rowka gwintowego i równiez przy zmienionym kierunku obrotu pozostaje w styku z ta czescia biezni. Ponadto znane sa przekladnie srubowe, w których obudowach pierscieniowych zaopatrzo¬ nych w gwinty nakretki wykonane sa osiowe row¬ ki, do których wprowadzono kliny, pomiedzy któ¬ rymi umieszczone zostaly kulki.Przekladnie te, mimo, ze nie wymagaja demon¬ tazu czesci wspólpracujacych w celu regulacji na¬ piecia miedzy nimi maja podstawowa wade, nie posiadaja zamknietego obiegu kulek po obwodzie zarysu gwintu zespolu sruba — nakretki, przy czym konstrukcja ma te niedogodnosc, ze kulki pracuja w pierwszym przypadku tylko po jednej stronie zarysu gwintu, a posuw przekladni ogra- 641213 niczony jest dlugoscia nakretki, zas kulki umiej¬ scowione w gniazdach za pomoca srubowego za¬ cisku lub pneumatycznymi klinami powoduja, ze przekladnia charakteryzuje sie bardzo niska sprawnoscia ruchowa.Celem niniejszego wynalazku jest usuniecie wy¬ mienionych wad i skonstruowanie takiego zespolu nakretki przekladni srubowej tocznej, który nie wymagalby w celu regulacji napiecia wstepnego wyjmowania sruby, a tym samym demontazu mechanizmu napedowego przekladni oraz upra¬ szczalby mechanizm regulacji napiecia przez ogra¬ niczenie ilosci elementów wspólpracujacych. Za¬ danie to rozwiazano zgodnie z wynalazkiem przez zastosowanie nakretek zaopatrzonych w rozlacz¬ nie z nimi polaczone pierscienie kolnierzowe z uzebieniem promieniowym wspólpracujacych z od¬ powiednim uzebieniem na czolowej powierzchni obudowy lub polaczonego z nia pierscienia.Dzieki tej konstrukcji regulacja napiecia wstep¬ nego przekladni nastepuje przez rozlaczenie uze¬ bionych pierscieni z nakretka, wysuniecie ich z zazebienia, obrót o odpowiedni kat, a nastepnie nadazny obrót nakretki — a nastepnie ponowne polaczenie jej z pierscieniem — eliminujac ko¬ niecznosc wyjmowania sruby i demontazu mecha¬ nizmu napedowego przekladni.Nalezy przy tym zaznaczyc, ze znana jest prze¬ kladnia srubowa toczna z regulacja napiecia wstep¬ nego zlozona z dwóch nakretek zaopatrzonych w uzebienie promieniowe wspólpracujace z uzebie¬ niem promieniowym tulei umieszczonej miedzy tymi nakretkami, jednakze celem tej konstrukcji jest wylacznie zmniejszenie wymiarów poprzecz¬ nych nakretki, natomiast regulacja napiecia wstep¬ nego wymaga równiez w tym przypadku wyjecia sruby, wprowadzenia na jej miejsce specjalnej tu¬ lei montazowej, a tym samym demontazu, a na¬ stepnie montazu mechanizmu napedowego prze¬ kladni.Wynalazek jest wyjasniony przykladowo na ry¬ sunku, na którym fig. 1 przedstawia zespól na¬ kretki przekladni srubowej tocznej z regulacja napiecia wstepnego w przekroju osiowym wzdluz linii BB na fig. 2, fig. 2 — w przekroju poprzecz¬ nym wzdluz linii AA na fig. 1.Zespól przedstawiony na rysunku sklada sie z obudowy 1 oraz z umieszczonych w jej cylin¬ drycznym otworze 2 dwóch nakretek 3 i 4 zaopa¬ trzonych w gwint wewnetrzny o przekroju luko¬ wym wspólpracujacy za posrednictwem kulek 6 z zewnetrznym gwintem sruby 7. Obydwie na¬ kretki 3 i 4 sa ponadto zaopatrzone w znane wkladki 8 z kanalami zwrotnymi 9 wypelnione do ksztaltu obudowy 1 masa 20 z tworzywa sztucz¬ nego, zapewniajacymi zamkniety obieg kulek 6 oraz w kolnierze 10, z czolowa powierzchnia oporowa 11, wspólpracujaca z czolowa powierzchnia obrzeza otworu 2 obudowy 1, zapewniajac przeniesienie sil osiowych, dzialajacych na przekladnie.Ponadto nakretki 3 i 4 sa rozlacznie polaczone za pomoca elementów ustalajacych 12' stanowia¬ cych na przyklad wyjmowalne kolki oraz elemen¬ tów laczacych na przyklad wkretów 12, w sposób 64121 4 zabezpieczajacy od obrotu i przesuniecia osiowe¬ go, z pierscieniami 13 i 14 wykonanymi najko¬ rzystniej z tworzywa sztucznego, zaopatrzonymi w uzebienia promieniowe 15, 15* rózniace sie nie- 5 wielka liczba zebów (na przyklad o jeden zab).Uzebienia 15, 15' wspólpracuja z odpowiednimi uzebieniami promieniowymi 16, 16' nacietymi na czolowych powierzchniach obudowy 1, lub korzy¬ stnie na polaczonych z nia za pomoca elementów 10 laczacych i ustalajacych 12 i 12* pierscieniach 17, 18 wykonanych z tworzywa sztucznego.Na zewnetrznych powierzchniach czolowych na¬ kretki 3 i 4 maja otwory lub zaczepy 19, umozli¬ wiajace zalozenie klucza, w celu uzyskania ich ob- 15 rotu nadaznego.Regulacja napiecia wstepnego zespolu wedlug wynalazku przez wzajemna zmiane polozenia ka¬ towego obydwu nakretek odbywa sie w sposób na¬ stepujacy: 20 W celu rozlaczenia pierscien 13 lub 14 z na¬ kretkami 3 lub 4 wyciaga sie elementy laczace i ustalajace na przyklad wkrety 12 i kolki 12', po czym przesuwajac pierscienie 13 i 14 wzdluz po¬ wierzchni obwodowej nakretek 3 i 4 rozczepia ich 25 uzebienia promieniowe 15 i 15', oraz 16, 16'. Na¬ stepnie obraca sie pierscien 13 lub 14 o odpo¬ wiedni kat -niezbedny dla uzyskania zadanego na¬ piecia wstepnego, po czym ponownie wsuwa sie nakretki 3 i 4 powodujac zazebienie uzebien 15 30 i 16 oraz 15* i 16' i po wlozeniu klucza w otwory zaczepowe 19 obraca sie nakretki 3 i 4 ruchem nadaznym w polozenie, w którym elementy 12 umozliwia ponowne polaczenie ich z pierscienia¬ mi 13 i 14 i ustalajac tym samym ich pierwotne 35 wzajemne polozenia.Jak z powyzszego wynika regulacja napiecia wstepnego odbywa sie bez koniecznosci wyjmo¬ wania sruby 7, wkladania na jej miejsce tulei montazowej podtrzymujacej kulki. 6, a tym samym 40 bez koniecznosci demontazu i montazu mechaniz¬ mu napedowego przekladni.Nalezy równiez zaznaczyc, ze konstrukcja zes¬ polu nakretki przekladni srubowej tocznej wedlug wynalazku nie powoduje zwiekszenia jego wymia- 45 rów poprzecznych i podluznych w stosunku do nakretek znanych.Zespól nakretki przekladni srubowej tocznej wedlug wynalazku moze znalezc zastosowanie zwlaszcza w mechanizmach napedowych zespolów 50 przesuwnych obrabiarek. PL PLThe subject of the present invention is a ball screw nut assembly with preload adjustment, consisting of two nuts placed in a housing opening and having flanged rings connected to them with radial teeth and mating with the corresponding gearing of the housing. For example, a nut assembly is known. of the helical gear unit consisting of two nuts placed with the housing opening, the bias being adjusted by changing the mutual angular position of both nuts. For this purpose, the nuts are provided at one end with a cylindrical external tooth engaging a corresponding internal tooth cut to the edge of the housing opening, whereby the number of teeth of both nuts differs by a small number (for example, one of the nuts and The mating internal tooth at the edge of the casing opening has 100 teeth, while the other has a nut and a mating tooth 99). This makes it possible, on the basis of a scale, to adjust the mutual angular position of both nuts with the accuracy of a few minutes, which corresponds to the accuracy of changing the mutual axial position of the nuts in the order of a few microns. The main disadvantage of this type of construction is the relatively complicated adjustment procedure. tension, consisting in removing the bolt, inserting in its place a special mounting sleeve supporting the balls, and then sliding the nuts out of the mesh with the housing, twisting them by an appropriate angle and assembling the assembly in any order. For this reason, it is very often necessary to dismantle the associated gear drive when adjusting the bias of a bevel helical gearbox. There are also known helical gear units in which the balls are arranged in groups in the bearing elements, which the spacing is adjusted so that the centers of the balls of the two groups of one pair rest on the helical lines in such a way that the ball rolls only on one side of the threaded groove and remains in contact with this part of the raceway even when the direction of rotation is changed. In addition, screw gears are known in which ring housings provided with nut threads are provided with axial grooves into which wedges are inserted, between which balls were placed. These gears, although they do not require a large number of working parts in order to regulate the tension between them, they have a fundamental disadvantage, they do not have closed circulation of the balls along the circumference of the thread of the screw-nut assembly, the construction having the disadvantage that in the first case the balls work only on one side of the thread profile, and the gear feed is limited 641213 is limited by the length of the nut, and the balls placed in the sockets by means of a screw clamp or pneumatic wedges make the gearbox very low in motion. The object of the present invention is to eliminate the above-mentioned defects and to construct such a nut assembly which would not require the removal of the bolt for preload adjustment thereby disassembling the drive mechanism of the gearbox and simplify the tension control mechanism by limiting the number of cooperating elements. This task is solved in accordance with the invention by the use of nuts provided with flange rings connected to them separately with radial teeth, cooperating with the corresponding toothing on the front surface of the housing or with a ring connected to it. by disengaging the toothed rings from the nut, sliding them out of the groove, rotating them through the appropriate angle, and then turning the nut accordingly - and then reattaching it to the ring - eliminating the need to remove the bolt and disassemble the transmission drive. note that there is known a helical gear with adjustable preload consisting of two nuts provided with a radial toothing cooperating with a radial tooth of a sleeve placed between these nuts, however, the purpose of this construction is only to reduce the transverse dimensions of the nut, while regul In this case, the pretensioning also requires the removal of the bolt, placing a special assembly sleeve in its place, and thus disassembly, and then the installation of the gear drive mechanism. The invention is explained, for example, in the drawing in which Fig. 1 shows the ball nut assembly with preload adjustment in an axial section along line BB in Fig. 2, Fig. 2 - in cross section along line AA in Fig. 1. The assembly shown in the drawing consists of housing 1 and two nuts 3 and 4 placed in its cylindrical bore 2 provided with an internal thread of arc cross-section cooperating by means of balls 6 with the external thread of the screw 7. Both nuts 3 and 4 are further provided with known inserts 8 with return channels 9 filled to the shape of a housing 1 mass 20 made of plastic, ensuring a closed circulation of balls 6, and in flanges 10, with a front abutment surface 11, cooperating with the front peripheral surface of the opening 2 of the housing 1, ensuring the transmission of the axial forces acting on the gears. Moreover, the nuts 3 and 4 are detachably connected by means of retaining elements 12 'being, for example, removable pins and connecting elements, for example, screws 12, 64121 4 securing against rotation and axial displacement, with rings 13 and 14 preferably made of plastic, provided with radial teeth 15, 15 * with a small number of teeth (for example by one tooth). 15 'cooperate with the corresponding radial teeth 16, 16' cut on the front surfaces of the housing 1, or preferably on the connecting and retaining elements 12 and 12 * rings 17, 18 made of plastic connected thereto. The front nuts 3 and 4 have openings or catches 19, enabling the insertion of a key in order to obtain their respective rotation. According to the invention, the pretension of the assembly according to the invention is changed by changing the angular position of both nuts in the following way: 20 12 ', and moving the rings 13 and 14 along the circumferential surface of the nuts 3 and 4 separates their radial teeth 15 and 15' and 16, 16 '. The ring 13 or 14 is then rotated by the appropriate angle necessary to obtain the desired preload, then the nuts 3 and 4 are re-inserted to cause the teeth 15 30 and 16 and 15 * and 16 'to mesh and after the key is inserted in the detent holes 19 the nuts 3 and 4 are rotated in a position in which the elements 12 make it possible to reconnect them with the rings 13 and 14 and thus fix their original mutual positions. As it follows from the above, the preload adjustment is performed without the necessity to take out the screw 7 and put in its place the mounting sleeve supporting the balls. 6, and thus without the need to disassemble and assemble the drive mechanism of the gearbox. It should also be noted that the design of the nut assembly according to the invention does not increase its transverse and longitudinal dimensions in relation to the known nuts. the nut of the helical gear according to the invention may find application in particular in the drive mechanisms of units 50 of sliding machine tools. PL PL