Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania nowych chiralnych 2-(2-benzylo-3-merkaptopropio- nylojamino-l-alkanoli oraz chiralnych kwasów 2-(2- -benzylo-3-metylotiopropionyloamino)-4-(metylotio)- maslowych, które to zwiazki wykazuja uzyteczne dzialanie na osrodkowy uklad nerwowy i sa przy¬ datne klinicznie jako srodki przeciwbólowe lub przeciwdrgawkowe, albo przydatne w leczeniu za¬ burzen zwiazanych z nizszym od normalnego po¬ ziomu endogennej enkefaliny. Przyjmuje sie, ze dzialanie powyzszych zwiazków polega na ich zdol¬ nosci do hamowania enkefalinazy, karboksypepty- dazy dwupeptydylowej, która specyficznie rozrywa wiazanie Gly8 -Phe4 w enkefalinie. Enkefaliny sa zwiazkami, o których wiadomo, ze przenosza sy¬ gnaly przez osrodkowy uklad nerwowy. Inhibitory enkefalinaz wykazuja uzyteczne dzialanie na osrod¬ kowy uklad nerwowy.Roaues i wsp. podali ostatnio w Nature, 288, 286—288 (1980), ze N-(2-benzylo-3-merkaptopropio- nylo/gliceryna) (thiorpan) jest specyficznym inhibi¬ torem enkefalinazy. Zauwazono, ze zwiazek ten wy¬ kazuje dzialanie przeciwbólowe (przeciw bodzcom bolesnym) u myszy w tak zwanym tescie goracej plytki, ale nie stwierdzono tego dzialania w tak zwanym tescie na zanurzanie ogona.W opisie patentowym St. Zjedn. Ameryki nr 4 046 889 opisano zwiazki o bardzo ogólnym wzo¬ rze 1, w którym Ra oznacza atom wodoru lub gru¬ pe o wzorze RfCO, Rb i Rc oznaczaja atom wodoru, 20 25 30 grupe alkilowa lub fenyloalkilowa, Rd oznacza atom wodoru, grupe hydroksylowa lub alkilowa, Re ozna¬ cza grupe hydroksylowa, alkoksylowa lub aminowa, Rf oznacza grupe alkilowa, fenylowa lub fenyloal¬ kilowa, p oznacza liczbe 0, 1 lub 2 a q oznacza liczbe 1—3. Zwiazki te sa inhibitorami enzymu przeksztalcajacego angiotensyne, uzytecznymi jako srodki obnizajace cisnienie. W opisie podano, ze ogólnie korzystna podgrupa sa zwiazki, w których Rb i Rc nie oznaczaja grupy fenyloalkilowej, a szczególnie korzystne sa pochodne proliny, to znaczy zwiazki, w których q jest równe 2 a Rd oznacza atom wodoru. Jeden ze zwiazków tej grupy o wzorze 2 ma nazwe rodzajowa captopril.W opisie patentowym St. Zjedn. Ameryki nr 4 112 119 opisano zwiazki o wzorze 3 majace zasto¬ sowanie do lagodzenia nadcisnienia wywolanego angiotensyna. We wzorze 3, miedzy innymi znacze¬ niami, Ri moze oznaczac grupe nizsza alkilo-mer- kapto-nizsza alkilenowa, R2, R3 i R5 moga byc ato¬ mami wodoru a R4 moze oznaczac grupe fenylo- -nizsza alkilenowa. Przy wyzej podanym znaczeniu podstawników wzór 3 obejmuje swym ogólnym znaczeniem czesc zwiazków wytwarzanych sposo¬ bem wedlug wynalazku, a mianowicie zwiazki o wzorach 6 i 7. Jednak nalezy wyraznie zaznaczyc, ze zaden konkretny zwiazek o wzorze 6 lub 7 nie zostal ujawniony w opisie patentowym St. Zjedn.Ameryki nr 4112 119. Ponadto nalezy dodac, ze w opisie tym brak jakiejkolwiek posredniej lub mo43bezposredniej wskazówki, z której mozna byloby wnioskowac, ze którykolwiek z ujawnionych ogól¬ nie zwiazków moze dzialac na osrodkowy uklad nerwowy.W odniesieniu do zwiazków o wzorze 6 i 7 wy¬ twarzanych sposobem wedlug wynalazku, które jak wyzej wspomniano nie zostaly jednoznacznie ujaw¬ nione w omawianym opisie patentowym, nalezy dodac, ze dokonano wyboru tych zwiazków nie majac zadnych poszlak ulatwiajacych ten wybór, poniewaz znawca przedmiotu nie bedzie z pew¬ noscia poszukiwal zwiazków dzialajacych na osrod¬ kowy uklad nerwowy, przydatnych jako leki prze¬ ciwbólowej \ przeciwdrgawkowe, wsród zwiazków znanycV jako obnizajacej1 cisnienie krwi, czyli wsród zwiazków ujawnionych w omawianym opisie pa¬ tentowym., *•¦¦¦¦ ¦ <¦ W i zwiazku z powyzszymi wyjasnieniami uwaza¬ my za sluszne uznanie za nowe równiez zwiazki o wzorze 6 i 7, poniewaz cytowany opis patentowy szczególowo ich nie ujawnia, jak równiez dlatego, ze ich dzialanie jest zupelnie innego typu niz dzia¬ lanie zwiazków o wzorze 3, szczególowo omówione w opisie patentowym nr 4 112 119.Sposób wedlug wynalazku dotyczy wytwarzania nowych, chiralnych zwiazków o wzorach 4 i 5, w których to wzorach X oznacza atom wodoru, grupe alkilowa o 1—3 atomach, wegla, grupe alko- ksylowa o 1^—3 atomach wegla, atom fluoru, chloru lub bromu albo grupe trójfluorometyIowa, R ozna¬ cza atom wodoru lub grupe alkilowa o 1—3 ato¬ mach wegla, n oznacza liczbe calkowita 1—4, m oznacza liczbe 0, 1 lub 2 a R1 oznacza grupe alkilowa o 1—3 atomach wegla.Szczególna wartosc maja zwiazki o wzorze 4 i 5, w których n oznacza 2, m oznacza 0 a R1 oznacza grupe metylowa. W tej podgrupie zwiazków o wzo¬ rze 4 i 5, R oznacza korzystnie atom wodoru, a szczególnie cennymi zwiazkami sa takie, w któ¬ rych X oznacza atom chloru w pozycji para, grupe p-metoksylowa lub atom wodoru. Sposób wedlug wynalazku dotyczy równiez wytwarzania zwiazków o wzorach 6 i 7 oraz ich dopuszczalnych w far¬ macji, kationowych soli, które jak wyjasniono wy¬ zej nalezaloby równiez uznac za nowe.Kationowymi solami sa sole z metalami alka¬ licznymi, takie jak sól sodowa i potasowa, sole z metalami ziem alkalicznych, takie jak sól wap¬ niowa i magnezowa, sole glinowe, sole amonowe oraz sole z zasadami organicznymi, takimi jak ben- zatyna (N,N'-dwubenzyloetylenodwuamina) cholina, dwuetanoloamina, etylenodwuamina, meglumina (N-metyloglukamina), benetamina (N-benzylofene- tyloamina), dwuetyloamina, piperazyna i trometa- mina (2-amino-2-hydroksymetylo-l,3-propanodiol).Inne sole, np. dwucykloheksyloamoniowa, uwazane na ogól za niedopuszczalne w farmacji, mozna takze stosowac w procesach wyodrebniania, oczyszczania lub testowania.Sposób wedlug wynalazku wytwarzania zwiaz¬ ków o wzorach 4, 5, 6 lub 7, w których to wzo¬ rach X, R, n, m i R1 maja wyzej podane znaczenie, poleca na hydrolizie zwiazków o wzorach 8, 9, 10 i 11, w których to wzorach X, R, n, m i R1 maja wyzej podane znaczenie, Q oznacza grupe chroniaca 8 043 4 ..-.-.- atom siarki, dajaca sie selektywnie usunac droga hydrolizy, a R* oznacza grupe chroniaca funkcje kwasowa, dajaca sie selektywnie usuwac droga hydrolizy, a nastepnie na rozdzieleniu na diaste- 5 reoizomery mieszaniny diastereoizomerycznej zwiaz¬ ków o wzorach 12 lub 13, w których to wzorach X, R, n, m i Ri maja wyzej podane znaczenie, lub na hydrolizie mieszaniny diastereoizomerycznej zwiazków o wzorach 14 lub 15, w których to wzo- 10 rach X, R, n, m i Ri, Q i R* maja wyzej podane znaczenie, a nastepnie na wyodrebnieniu diastereo- izomerów z otrzymanej mieszaniny diastereoizome¬ rycznej lub na wyodrebnieniu diastereoizomerów zwiazku o wzorze 14 lub o wzorze 15, a nastepnie 15 na przeprowadzeniu hydrolizy otrzymanych, wy¬ odrebnionych diastereoizomerów.Zwiazki wytwarzane sposobem wedlug wynalazku sa inhibitorami enzymu enkefalinazy. Uwaza sie, ze poprzez taki mechanizm, zwiazki otrzymane spo- sobem wedlug wynalazku dzialaja jako srodki prze- - ciwbólowe i przeciwdrgawkowe dla ssaków, w tym ludzi. Lagodzenie boli lub zapobieganie drgawkom polega na podawaniu ssakom przeciwbólowej lub przeciwdrgawkowej ilosci zwiazku otrzymanego sposobem wedlug wynalazku.Hydroksyzwiazki o wzorach 4 i o wzorze 5 mozna latwo otrzymywac sprzegajac odpowiedni, chroniony merkaptokwas z odpowiednia amina, zgodnie ze schematem 1 na rysunku. We wzorach 16, 17 i 14 podstawniki R, X, n, m i R1 maja wyzej podane znaczenie a Q oznacza grupe chroniaca atom siarki, taka jak grupa benzoilowa lub acetylowa, które usuwa sie selektywnie w nastepnym etapie solwolizy.Sprzeganie kwasu z amina, czyli wytwarzanie zwiazku wyjsciowego stosowanego w sposobie wedlug wynalazku, przeprowadza sie wieloma spo¬ sobami dobrze znanymi w chemii peptydów, sto¬ sujac praktycznie molarne równomierniki kwasu i aminy, w celu uzyskania maksymalnej wydaj¬ nosci i zminimalizowania mozliwego acylowania alkoholu. W omawianym przypadku szczególnie wygodny sposób polega na tym, ze kwas prze¬ ksztalca sie po prostu w chlorek kwasowy w re- „ akcji z nadmiarem odczynnika tworzacego chlorek kwasowy, takiego np. jak chlorek oksalilu i chlorek tienylu, w obojetnym, niskowrzacym rozpuszczal¬ niku, takim jak chlorek metylenu. Temperatura nie ma decydujacego znaczenia, ale korzystna jest M temperatura 20—50°C, przy czym jesli jako roz¬ puszczalnik stosuje sie chlorek metylenu i dolny zakres temperatur, to wymagane jest umiarkowa¬ nie podwyzszone cisnienie.Chlorek kwasowy wyodrebnia sie i usuwa sie w rozpuszczalnik oraz nadmiar odczynnika przez zwykle odparowanie pod zmniejszonym cisnieniem.Po rozpuszczeniu w obojetnym rozpuszczalniku, chlorek dodaje sie powoli do roztworu aminoalko-*. holu i co najmniej jednego równowaznika molowe- 60 go trzeciorzedowej aminy, takiej jak trójetyloamina lub N-metylomorfolina. I w tym przypadku tempe¬ ratura nie jest parametrem decydujacym i proces prowadzi sie np. w zakresie temperatur 0—50°C.Korzystne sa jednak nizsze temperatury. Jesli sto- w sowany do syntezy kwas jest racematem, wtedy13804* 5 • < mozliwe jest rozdzielenie otrzymanej pary diaste¬ reoizomerów (epimerów) standardowymi sposoba¬ mi, takimi jak frakcjonowana krystalizacja lub chromatografia. Alternatywnie, diastereoizomery mozna rozdzielac wymienionymi sposobami po-usu¬ nieciu grup ochronnych, ^esli potrzebny jest jeden z diastereoizomerów, to korzystne jest stosowanie jako zwiazku wyjsciowego odpowiedniego, chiralne- go kwasu. W kazdym przypadku, grupe ochronna Q usuwa sie selektywnie stosujac typowe metody sol- wolizy. Generalnie stosuje sie mocna zasade w wo¬ dzie i/lub alkoholu, ewentualnie w obecnosci obo¬ jetnego, mieszajacego sie z woda, rozpuszczalnika organicznego. Korzystny sposób polega na tym, ze zwiazek acylotiolowy poddaje sie reakcji z co naj¬ mniej jednym równowaznikiem molowym metoksy- lanu sodowego w bezwodnym metanolu. W prak¬ tyce stosuje sie na ogól nie wiecej niz 20% nad¬ miaru molowego metoksylanu. Temperatura nie ma wiekszego znaczenia i odpowiednia jest pn. tempe¬ ratura 0—50°C, z tym ze korzystnie reakcje pro¬ wadzi sie w temperaturze pokojowe;}.Potrzebne w powyzszych syntezach racemiczne kwasy o wzorze 19 otrzymuje sie latwo w reakcji kondensacji' kwasu liiókarbbksylówego o wzorze QSH z odpowiednim kwasem 3-fenyIo-2-metyleno- propfonowym o wzorze 18 wedlug schematu 2 na rysunku. Chiralae odmiany kwasów o wzorze 19 mozna w razie potrzeby otrzymywac tworzac sole z chiralna amina, np. d—(+)—a-metylobehzyloami- na, i nastepnie rozdzielac ctiastereoizomeryczne sole znanymi technikami frakcjonowanej krystalizacji. ' Chiralne aminoalkohole potrzebne do powyzszych syntez sa w wielu przypadkach dostepne w handlu.Alternatywnie, mozna je otrzymywac droga estry- fikacji kwasów o wzorze 20 i redukcji wodorkiem estrów o wzorze 21 chiralnych kwasów dostepnych w handlu lub metodami znanymi z literatury, np. wedlug schematu 3 na rysunku. We wzorach zwiaz¬ ków 2Q% 21 i 2$ wystepujacych w schemacie 3 pod¬ stawniki R, n, ca i R* maja podane wyzej znaczenie.Alternatywnie, ^hiralny aminoalkohol o wzorze 22 ofrzyftiuje sie typowymi sposobami rozdzialu, sto¬ sujac chiralna amine w etapie kwasu lub chiralny kwas w etapie kwasu, estru lub alkoholu.W podobny sposób otrzymuje sie kwasy karbo¬ ksylowe o wzorach 6 i 7, sprzegajac ochronny mer- kaptokwas z estrem Ii-metioniny wedlug schema¬ tu 4 n*a rysynku. We wzorach zwiazków 23, 24 i 15 Wystepujacych w schemacie 4 podstawnik Q ma podaje wyzej znaczenie a R* oznacza grupe chro¬ niaca funkcje kwasowa, dajaca sie usuwac droga hydrolizy Najprostszy mozliwy ester, to znaczy zwiazek, w którym Rr oznacza grupe metylowa, doskonale na¬ daje sie do tego celu. Sprzeganie prowadzi sie w taki sam sposób jaki opisano uprzednio dla sprzegania ochronionego merkaptokwasii z amino- alktfholami. W tym jednak przypadku mozna, w razifc potrzeby, stosowac nadmiar chlorku kwaso¬ wego lub innej reaktywnej postaci kwasu, gdyz w aminóesterze nie ma zadnej grupy alkoholowej.Rozdzial diastereoizomerów lub stosowanie jako zwiaaków wylWdwych chiralnych kwasów sa takie same J^k opisane uprzednio. Ochronne grupy Q i R* usuwa sie podobnie droga solwolizy, na ogól. stosujac co najmniej dwa równowazniki mocnej . zasady. Sposób szczególnie wygodnego prowadzenia hydrolizy polega na tym, ze stosuje sie maly nad- i miar wodnego roztworu wodorotlenku sodowego w obojetnym, mieszajacym sie z woda rozpuszczal¬ niku, np. w nizszym alkoholu lub 1,2-dwumetoksy- etanie.Dopuszczalne w farmacji kationowe sole zwiaz¬ ków o ¦ wzorach 6 i 7 mozna latwo wytwarzac w reakcji kwasów z odpowiednia zasada, stopujac zwykle jeden równowaznik zasady i wspólrozpusz-* czalnik. Typowymi zasadami sa wodorotlenek so*.. dowy, metoksylan sodowy, etoksylan sodowy, wo* L dorek sodowy, metoksylan potasowy, wodorotlenek magnezowy, wodorotlenek wapniowy, wodorotlenek amonowy, benzatyna, cholina, dwuetanoloamina, etylenodwuamina, meglumina, benetamina, dwu- etyloamina, piperazyna i trometamina. Sól wyod- rebnia sie odparowujac mieszanine reakcyjna do sucha lub dodajac substancje nie bedaca rozpusz¬ czalnikiem. W niektórych przypadkach, sole mozna wytwarzac mieszajac roztwór kwasu z roztworem róznych soli kationu, takich np. jak etylokapronian sodowy lub oleinian magnezowy, w rozpuszczalniku, w którym pozadana sól kationowa wytraca sie lub moze byc wyodrebniana w inny sposób, np. za po¬ moca natezania lub dodania substancji nie bedacej ¦ rozpuszezairiikiem. Jesli w procesie wyodrebniania lub oczyszczania stosuje sie sole uwazane za nie¬ dopuszczalne w farmacji, to mozna je latwo prze¬ ksztalcac w wolny kwas droga zakwaszenia wodnej zawiesiny lub roztworu soli, ekstrakcji nie miesza¬ jacym sie z woda organicznym rozpuszczalnikiem . i odparowania.Zwiazki otrzymane sposobem wedlug wynalazku badano w nastepujacy sposób in viiro na hamo¬ wanie enzymu enkefalinazy. W celu otrzymania enzymu, caly mózg (z wyjatkiem mózdzka) wypre« . parowywano ze szczurów Sprague-Dawley CD plci meskiej o ciezarze 2Q0r-~25a g (Charles Riuer Breeding Laboratories, Inc., WHmington* MA) po ich dekapitacji. Tkanke homogenizowano stosujac hemogenizator Polytron (Erinkmann Instruments, Inc., Westbury, NY) w 30 obj^tasciach (waga na objetosc) lodowato zimnego 50 milimolarnego bufo¬ ru Tris. HCL (chlorowodorek tris)h,ydroksymfitylD/ metyloaminy) o wartosci pH 7,7 (Fisloer Scientific Co., Fair Lawn, HJ). Homogenizat wirowano .przy 50 000 g w ciagu 15 minut. Uzyskane pastyki za* wieszono w 50 milimolarnym buforze TrisjHCl o wartosci pH 7,7 i wirowano przy 50 0QO g w ciagu 15 minut. Otrzymane pastylki zawieszano w bufo¬ rze i wirowano jeszcze trzy razy, w sposób podany powyzej. Pastylki nastepnie zawieszono w 15 obje.-, tosciach 50 milimolarnego buforu Tris.HCL. o war¬ tosci pH 7,7 zawierajacego l°/o Tritonu X-100 (Rohm and Haas, Philadelphia, PA) i inkubowano w ciagu 45 minut w temperaturze 37°C. Po wirowaniu w ciagu 60 minut przy 100 000 g rozpuszczone enzy¬ my zamrazano w porcjach po 2 ml. Zamorozony preparat moze byc przechowywany w ciagu trzech miesiecy.Dla zbadania inhibitorów na hamowanie enkefa¬ linazy trzy równolegle próbki mieszanin skladaja- la 21 3t 35 40 45- 50 5* »a138 043 !"j*nP?l*^{y^{i'v\? cyich sie z 90 mikrolitrów 50 milimolarnegó buforu Tris.HCL o wartosci pH 7,7 zawierajacego 3,2 mili- mola dwuchlorowodorku puromycyny (Sigma Che¬ mical Co., St. Louis, MO), 200 mikrolitrów buforu z koncowego etapu sporzadzania enzymu, 5 mikro¬ litrów inhibitora rozpuszczonego w róznych steze¬ niach w wodzie, 200 mikrolitrów enzymu i 5 mikro¬ litrów 3H-leucynoenkefaliny (26,8 Ci/mol, New England Nuclear, Boston, MA, 144 nanomoli) inku- wano w ciagu 1 godziny w temperaturze 37°C w polietylenowych probówkach o pojemnosci 1,8 ml (Beckman Microfuge tubes, Beckman Instruments, Inc., Palo Alto, CA). Jeden zestaw kontrolnych probówek zawieral ogrzewany w ciagu 10 minut w temperaturze 100°C enzym i stanowil „slepa pró¬ be". Reakcje zatrzymywano ogrzewajac probówki w ciagu 10 minut w temperaturze 100°C i nastepnie wirowano w ciagu 1 minuty, stosujac wirówke typu Beckman Microfuge. Z kazdego supernatantu na¬ noszono po 10 mikrolitrów na plytki chromatogra¬ ficznie z zelem krzemionkowym 60 o wymiarach 20X20 cm (E. Merek, Darmstadt, RFN), stosujac 1—8 naniesien na kazda plytke. Na kazda naniesio¬ na plamke mieszaniny oraz oddzielnie na kazda plytke dla ulatwienia identyfikacji nanoszono 10 mikrolitrów standardowej mieszaniny skladaja¬ cej sie z 0,4 mg/ml tyrozyny (Sigma), 1 mg/ml L-ty- rozyloglicyny (Sigma), 1 mg/ml L-tyrozyloglicylogli- cyny (Sigma) i 1 mg/ml leucyno-enkefaliny (Calbio- chem-Behring Corp., La Jolla, CA).Plytki suszono i umieszczano w przykrytej szkla¬ nej komorze zrównowazonej mieszanina 2:2:1 izo- propanolu, octanu etylu i 5°/o kwasu octowego. Po rozwinieciu plytek rozdzielone produkty wywoly¬ wano spryskujac plytki 0,5% (waga na objetosc) roztworem ninhydryny w acetonie i ogrzewajac je w ciagu 10 minut w temperaturze 100°C, w su¬ szarce prózniowej. Wartosci Rf standardowych markerów wynosily, tyrozyna 0,33, tyrozyloglicy- na 0,20, tyrozyloglicylolicyna 0,13 oraz leucynoenke- falina 0,47. Radioaktywne plamki identyfikowano dodajac markery i przenoszac je do fiolek scynty¬ lacyjnych, do których dodawano 1 ml etanolu i nas¬ tepnie 10 ml preparatu Aquasol-2 (New England Nuclear). Fiolki przytrzymywano w ciagu nocy i oznaczano radioaktywnosc za pomoca cieklego licznika scyntylacyjnego. Ilosc powstajacej tyrozy- loglicyloglicyny obliczano z róznicy pomiedzy cal¬ kowita iloscia sygnalów na minute dla tej strefy i odpowiednia wartoscia uzyskana dla kontrolnego ogrzewanego enzymu. Aktywnosc podano jako mo- larne stezenie hamujace (IC50, M) 50% aktywnosci enzymu. Typowe wyniki uzyskane dla róznych zwiazków wytwarzanych sposobem wedlug wyna¬ lazku i porównanie z preparatem thiorphan w ta¬ kim samym tescie, przedstawiono w tabeli. 1.Tabela 1 Hamowanie enkefalinazy Zwiazek 1 4 • 5 . | X 2 H H R 3 H H n 4 2 2 m 5 0 0 R1 6 CH, CH, IC50, M 7 4,8X10-7 9,6X10-« 10 15 55 60 1 1 6 7 Thiorphan 1 2 3 4 5 6 7 9,1X10~» 7,0X10-« 1,5X10-8 W tescie na aktywnosc przeciwbólowa zwiazków wytwarzanych sposobem wedlug wynalazku stoso¬ wano chemiczne bodzce bolesne, to znaczy badano blokowania skurczów brzucha po podaniu fenylo- benzochinonu (PBQ). Wykorzystywano myszy szcze¬ pu Cartworth CF-1, ze wzgledu na wykazywania przez ten szczep szczególnie czytelnej reakcji skur¬ czowej. Stosowane zwierzeta glodzono w ciagu 15— —16 godzin przed rozpoczeciem doswiadczenia. Dla kazdej wielkosci dawki stosowano 15 myszy o cie¬ zarze 11—15 g, w grupach po 5 sztuk. Zwiazki po¬ dawano 1 godzine (doustnie) lub 20 minut (pod¬ skórnie) przed podaniem fenylobenzochinonu. Kaz- 20 dej parze myszy podawano dootrzewnowo 2 mg/kg PBQ i umieszczano je w przezroczystej klatce o wy¬ miarach okolo 30X18X24 cm, utrzymujac tempera¬ ture 40°C za pomoca zaopatrzonej w termostat lazni wodnej. Po uplywie 5 minut zwierzeta obser- 25 wowano w ciagu 5 minut i zapisywano ilosc skur¬ czów brzucha dla kazdego zwierzecia. Za skurcz uwazano skurcze brzucha, rozciaganie tylnych kon¬ czyn, ruchy obrotowe miednicy lub tezec tylny (brzuch myszy dotyka podlogi i wyciaga sie wzdluz 30 klatki). Stopien ochrony przed bólem okreslano na podstawie znoszenia bólu w porównaniu ze zwie¬ rzetami kontrolnymi testowanymi tego samego dnia (°/o MPE). Typowe uzyskane wyniki dla zwiazków wytwarzanych sposobem wedlug wynalazku poka¬ zano w tabeli 2. Test ten wykazuje najwyzsza przy¬ datnosc kliniczna zwiazków jako srodków przeciw¬ bólowych.Tabela 2 40 Procent hamowania skurczów brzucha (°/o MPE) wywolywanych fenylobenzochinonem 45 50 Zwiazek - 4 • 4' ' 4 5 * 1 5 5 6 1 7 X H 4-OCHs 4-Cl H 4-OCH, 4-Cl R H H H H H H n 2 2 2 2 2 2 mj 0 0 0 0 0 0 R1 CH, 1 CH, CH, CH, CH, CH, P/a MPE 100. 69 23 | | 62 86 (a) 46 75 57 48 Daw- 1 ka pod¬ skór¬ na w mg/ /kg ,| 320 233 170 | 1 320 320 320 320 320 160 1 160 1 (a) Nie obserwowano znaczacej aktywnosci przy takiej dawce.Aktywnosc przeciwdrgawkowa zwiazków wytwa¬ rzanych sposobem wedlug wynalazku oznaczano wI9» 10 te&te m mysaaieli. Skatowane mysz^ pltei meskiej ChdffldUf m&t, *totm& &W&& CD o ciezarze 17—21 g glo&foflfc w cfefcgw 19 ged&ln przed doswiadczeniem.Gfligfr *flys*y traktowane róznymi dawkami testo¬ wany^ jfiWiazkcW a nastepnie po up*ywie 1 godzmy dsbWlraWBna w ciagu &,2 sekundy pinadmaksymamy wstrfcas efektryemy wywolujacy drgaiwki (ECS), pradarri 9& m-A, €0 Hz, poprzez elektrody prfcwro- gówfcew*. P* doprowadzeniu bodzca elektrycznego ka*aa mysz1 obserwowano w el^gu* l'& sekund na wystepowanie Jttb-brak kurczowego* Wyciagania tyl¬ ny^ fconfczyn. Wszystkie rfiyfezy kontrolne wykazy¬ wany tiakie drgawki. Bane zestawiono- w tabeli & BfifrfttoWania pottacfmaksymalnego ECS u mys2y jest zwykfyn* lalNa^oryJnyn* tentem na przydatnosc kliniczna zwiazku jako srodka przeciwdrgawkowe*- go i rózne znane leki przeciwdrgswkewe wykazuje aktywnosc w tym tescie. Nalfczy dttkj zaznaczyc, ze thiorphan jest nieaktywny nttwet W znacznie wyz¬ szych damkach.Ta-ferei* 3 Dzftttai* frtttettWi^^kttwe inhibitorów enkefali- rtatóy w les&e^ntt próadm&ksyrr^^ wsfrsas etelrtr^gawkewy j—""^Hn. '-¦¦ Zwfalfk -. 4 6 T ttfóTrjfiari p lx L , ¦ ¦¦ |ScS) u riiyszy : E "a i_ + (m n ;* tf' R1 pCNtettante f podskórnyitn t I7ff | T4,t f 140,8 f 320 "T Pochodne hydroksylowe (zwiazki o wzorach^ 4i 5 ze wzgledu na aktywnosc hamujaca, eniteefaiirarte i dzialanie przeciWb&bwC, $a ttfcyte«'zhe ktinicznie jako srodki przdftiwft&fewe; to- ztiiaeay moga byc stosowani da lagództtii* bdJu. ftatóminit iwuhodkie kwaMv n wi^do na tok. dfttyWnoft hamujaca enftltfatin-tatf i dsiala&ife pizetiwdingHwkowe sa p*&4*lte kfiradnie ctik zaptfttegabte dirgHWfcfeftL Zwiazki wytwarzane sposobem Wedlug; wynal&zku matem V Iwtftiytn przypadki* fmrmowac w rózrie prJarpa/ity fajtmacdtityató^y w k*6Vyol* aHagduja si% one s*ma Itzti w pdlactenhi ± farmaceutycznymi nosx^UiMB% takUafti Jak obojetne rttfr iortiefeial* nikiy wodna irotwifry lub tfdzrw nietoksyczne rozn pv»B«alinfai or^anurtne.Piepatrataatfri takimi moca tay£ zelatynowa kap p»*i|tiv tebletkt, proBZkif, romboidalne pastylka sy- rofcy, rtoztwoiy do ingehcji i podobne. Nosnikami mUga* by* takie substancje jak Woda, etanol, zeian tytiy, latottot*, akrobt^ oleje, rosdforlne, waaeliny, gli- kola Alka, alkohole benzioilti^er, orai inne znane nosnifei zwiazków iecznidzyCli. Takie preparaty far- maaeutycitoe isto0£| ewentualnie uwierac dodatko¬ wa *utt«taoc)e, takie jak scortki konserwujace, zwilzajace, stabili«atoryy lubrykanty, absorbenty, sredki buferujace i nadaóace izotonicinosc.Zwiaaki Wytwarzanef sposobem wedlug wynalazku podaje sia pacjentom wymagajacym leczenia w i64ny cpointo, taki Jak dourtny, doiylny, domiea- ia 15* 20< 40 4* 50^ 60 65 niowy lufe^ pódskófny. Zwykle poczatkowe %6L&je si^ male dawki, a nastepnie zwieksz je-a* do uzy¬ skania optymalnego poziomu. Podbbnfie jednak Jak przy dawkowaniu kazdego leku, Wlaseiwk dawka, rotfeaj preparatu i droga pocfewania zaleza od wieku i ciezaru ciala pacjenta, jego reakcji na lek i sa ustalane przez lekarza.Podczas zwyklego leczenia dafkowita dawka dzienna Wynoszaca od okolo 0,1 mg do* okólaJOS-mg, podawana jednorazowo lub porcjami, zapewnia skuteczne leczenie czlowieka. G&f zWf^z^k wyka¬ zuje przedluzone dzialania ffi02fn£ go podawac rza¬ dziej, np. eo drugi dzieft lub raz albo dWa razy na tydzien.Sfk»6b wedlug Wynalazku jest zflastroWany |ch nrz^ przedatawionymi przykladami. Przyklady I, VH i IX—3tiX dotyczy wytwarzania zwirków wyjseiowyCJi.Frzyklard L Wytwarzanie estru metylowege kwasu 2S-(3-acetylotio-2R-benzylopropionyloami- no)-4-metylotio)-maslowego orietó es#tt metylowego kwasu 2S-(3-acetylotio-2S-fe«en^yloi)¥opionyloanffln:e- -4-(metylotiiO-maslow,ego.Do 10,6 g $Zfl milofirfOlry kwasu 2-benzyIoakrylo- wege dodano 10,65 g (H$,0 miMmoli) kwasu UóLo- octowego i otrzymany ro^wóir ogrzewano w tempe¬ raturze fiK^C pod etóOtem. Chromat<*g*a£i» cienko¬ warstwowa na zeiu krzemionkowym z zasftostawa^ niem do eluoj* eteru etylowego wykazalo, ze re¬ akcja zaszla praktyeznie calk^wieie (Hr produktu 0,&, Rf zwiazku wyjsciowego 9fih MJerfzahine re¬ akcyjna ochlodzono i nadmiar Kwaau ^folóoctówego usunieto pód zrfmiejszemyni cisnieniem. I^zostai©^ azeotropowano jednokrotnie z foenzettórnt ut*k#to trzykrotnie z heksanem i dekan*owar*y w ee*i usimiecia resztek kWasu tiOloectSWegÓ; Pofccststiy czerwony, oleisty p^ooMct roz^usafezott^ # 2f5K0 ittl chlorku metylenu i dodatoo H,» g (JW,cy nmmm chlorku1 oksalll«. Koztwsr ogr-^ewafte po& razotet» w ciagu jednej gedzmy, w temperaturze 4&PC, 4ó zaniku wydzielania sie ge£U.Mieszanine reakcyjna dehlod^on^, e^atowano- pod zmniejszonym cisnieniem i aze^frep^^ah^ jed¬ nokrotnie z benzenem. Pozostalosc rozpustczono w 25^ ml chlorku metylenu i wkreploao podczas mle- szarfia w eiagu 30 minut de ziifcflej ^°C) mieste^ nmy 12,3 g'fH-,0- milimoli) chlorowod^ku estru fn& tynowego I4netioniny, 75 ml chlorku Metylenu i 14,51 g (140,0 milimolI trójetyk^»iny. Pb- zakon¬ czeniu dodawamia calosc miesifcttio w ciagu jednej godziny w pokojowe} temperaturze, po€ azotetffc Ch^om^togreffa cienkowarstwowa z zastosowa^- niem do rozwijania eteru etylowego wykazala, ze reakcja calkowicie zaszla (Rf produktów O8^ i 4,51, Rf zwiazku wyjsciowego 0$f. Mieszanine przemyto 2X15 ml 2n kWssu solnego; 1X25 ml wody i 1X25 nasyconego roztworu wodorowe^anu sodowego Roztwór organicany Wysuszono nad bez¬ wodnym siarczanem magnezowym-, przesaczone i przesacz zatezono pod zmniejszonym cisnieniem, otrzyrnujac 25^0 g oleistej mieszaniny tytulowych zwiazków. Mieszanine powyzsza rozdzielono fta dwa izomery za pomoca sredniocisnieniowej chromato¬ grafii cieGzowejt Hoadzialowi poddano próbke 7,5 g, stolujac kolumne o Wymiarach 23X1430 mm i elu^-11 138 043 12 ujac pod cisnieniem okolo 2i5 kPa 20% roztworem eteru w heksanie, 25% roztworem eteru w heksa¬ nie oraz 30% roztworem eteru w heksanie. Proces powtarzano az do calkowitego rozdzielania miesza¬ niny. Otrzymano 4,1 g (17,3%) estru metylowego kwasu 2S-(3-acetylotio-2S-benzylopropionyloamino)- -4-(metylotio)-maslowego w postaci bezbarwnego krystalicznego osadu o temperaturze topnienia 68— —70°C (z mieszaniny 1:1 eteru etylowego i heksa¬ nu).Analiza elementarna: Obliczono dla CisHaO^S*: C —56,37, H — 6,57, N —3,65.Znaleziono: C —56,19, H —6,26, N — 3,64%.Otrzymano takze 5,4 g (22,0%) estru metylowego kwasu 2S-(3-acetylotio-2R-benzylopropionyloamino)- -4-(metylotio)-maslowego w postaci bezbarwnego krystalicznego osadu o temperaturze topnienia 65— —81?C (z mieszaniny 1:1 eteru etylowego i hek¬ sanu).Analiza elementarna: Obliczono dla CjbHmOiNSs: C —56,37, H —6,57, N —3,65; Znaleziono: C — 56,48, H —6,35, N —3,68%.Pr z y k l a d II. . Wytwarzanie kwasu 2S-(2R- -benzylo-3-merkaptopropionyloamino)-4-(metylotio)- -maslowego i kwasu 2S-(2S-benzylo-3-merkaptopro- pionyloamino-4-(-metylotio)-maslowego.Do mieszanej w pokojowej temperaturze pod azo¬ tem mieszaniny 18,82 g. (49,0 milimoli) estrów z po¬ przedniego przykladu w 72 ml 1,2-dwumetoksyetanu dodano 55,0 ml (110 milimoli) 2n roztworu wodóro-, tlenku sodowego. Calosc miszano w ciagu jednej godziny. Chromatografia cienkowarstwowa na zelu krzemionkowym z zastosowaniem do elucji miesza¬ niny &1 chloroformu i etanolu wykazala, ze re¬ akcja zaszla calkowicie (Rf produktu 0,2 Rf wyj¬ sciowego zwiazku 0,75), 1,2-dwumetoksyetan usu¬ nieto pod zmniejszonym cisnieniem i pozostalosc za¬ kwaszono 2n kwasem solnym do pH 2. Pozostalosc ekstrahowano 3X100 ml octanu etylu i polaczone ekstrakty suszonono nad bezwodnym siarczanem magnezowym i roztwór zatezono. Otrzymano 16,4 g surowego oleistego produktu, który chromatografo- wano na 350 g zelu krzemionkowego (0,061— —0,037 mm), eluujac najpierw 1% a nastepnie 2% roztworem etanolu w chloroformie. Produkt izolo¬ wano w postaci mieszaniny dwóch tytulowych izo¬ merów. Otrzymano 3,4 g (21% krystalicznego pro¬ duktu o temperaturze topnienia 130—132°C. Po jednokrotnej krystalizacji z octanu etylu otrzymano 2,3 g czystego produktu o temperaturze topnienia 137^138°C.Analiza elementarna: Obliczono dla C15H21O3NS2: C —55,02, H —6,46, N —4,28; Znaleziono: C —54,66, H — 6,18, N —4,25%.Przyklad HI. Sól dwucykloheksyloamoniowa kwasu 2S-(-2R-benzylo-3-merkaptopropionyloami- no)-4-(metylotio)-maslowego.Do mieszanego w pokojowej temperaturze pod azotem roztworu 0,5 g (1,3 milimola) estru metylo¬ wego kwasu 2S-(3-acetylotio-2R-benzylopropionylo- amino)-4-(metylotio)-maslowego w 1,9 ml 1,2-dwu¬ metoksyetanu dodano 1,3 ml (2,6 milimola) 2n roz- tworu wodorotlenku sodowego i calosc mieszano w ciagu jednej godziny, kontrolujac reakcje za po¬ moca chromatografii cienkowarstwowej jak w po¬ przednim przykladzie. Rozpuszczalnik usunieto pod 5 zmniejszonym cisnieniem i pozostalosc zakwaszono 2n kwasem solnym do pH 2. Kwasny roztwór ekstrahowano 3X15 ml octanu etylu i polaczone ekstrakty suszono nad bezwodnym siarczanem ina- gnezu, po czym zatezono i otrzyniario 484 mg guro- u wego oleistego produktu, który nastepnie prze¬ ksztalcono w eterze w sól dwucykloheksyloainonio- wa Otrzymano 479 mg (72%) produktu o tempera- turze topnienia 152—155°C. Po jednokrotnej re¬ krystalizacji z izopropanolu otrzymano 171 rpg 1§ czystego produktu o temperaturze topnienia 164— —167°C.Analiza elementarna: Obliczono dla CisHaiOjN^rCwHjjN: C —6£,74, H —8,72, N —5,51; 20 Znaleziono: C —63,51, H—8,35, N — 5,30%.Przyklad IV. Wytwarzanie kwasu 2S-(2S- -benzylo-3-merkaptopropionyloamino)-4-(metylotio)- -maslowego i jego soli dwucykloheksyloamoniowej.Stosujac postepowanie z poprzedniego przykladu, 25 1 g estru metylowego kwasu 2S-(3-metylotio-2S- -benzylopropionyloamino)-4 - (metylotio) - maslowego przeksztalcono w 939 mg oleistego tytulowego zwiazku. Produkt ten chromatografowano na 20 g zelu krzemionkowego (0,061—0,037 mm), eluujac 3Q eterem i otrzymujac 716 mg (84%) czystego tytu¬ lowego zwiazku w postaci przezroczystego oleju.Próbke 565 mg oleju przeksztalcono w eterze w sól dwucykloheksyloamoniowa. Otrzymano 565 mg pro¬ duktu o temperaturze topnienia 136—141°C. Po 35 jednokrotnej rekrystalizacji z benzenu otrzymano 428 mg produktu o temperaturze topnienia 140— —143°C.Analiza elementarna: Obliczono dla C15H21O3N2S • Ci2H23N: 40 C —63,74, H — 8,72, N —5,51; Znaleziono: C — 63,96, H — 8,58, N — 5,29%.Przyklad V. Wytwarzanie 2S-(3-benzoilotio- -2S-benzylopropionyloamino)-4 - metylotiobutanolu-1 i 2S-(3-ben2oilotio-2S-benzylopropionyloarninoM- 41 -metylotiobutanolu-1.Do mieszanego pod azotem, w pokojowej tempe¬ raturze, roztworu 4,44 g (14,8 milimoli) w 25 ml chlorku metylenu dodano 9,3 g (73 milimola) chlor¬ ku oksalilu i calosc ogrzewano w ciagu jednej go¬ to dziny w temperaturze 40°C, az do zaniku wydzie¬ lania sie gazu. Mieszanine reakcyjna ochlodzono, odparowano pod zmniejszonym cisnieniem i aze- otropowano jednokrotnie z benzenem, otrzymujac chlorek kwasowy, który rozpuszczono w 25 ml u chlorku metylenu i wkroplono w ciagu 30 minut do mieszanego i ochlodzonego do temperatury 0°C roztworu 2,0 g (14,8 milimoli) 2S-amino-4-metylotio- butanolu-1 w 50 ml chlorku metylenu i 1,65 g (16 milimoli) trójetyloaminy. Po zakonczeniu doda* eo wania calosc mieszano w ciagu jednej godziny w pokojowej temperaturze i pod azotem.Chromatografia cienkowarstwowa na zelu krze¬ mionkowym z zastosowaniem do rozwijania miesza¬ niny 9:1 chloroformu i etanolu wykazala, ze re- k . akcja zaszla calkowicie (Hf produktu 0,55, Rf wyj-138 04$ 18 14 srigswega zwiazku 0,40). Mieszanine przemyto 2 X 25 ml 2n kwasu solnego, 1X25 ml wody i lX'25 ml nasyconego roztworu wodoroweglanu so¬ dowego. Warstwe organiczna suszono nad bezwod¬ nym siarczanem magnezowym i zatezono pod zmniejszonym cisnieniem, otrzymujac 5,4 g (87%) proctuktu o temperaturze topnienia 95—97°C. Po jednokrotnej rekrystalizacji z octanu etylu otrzy¬ mano analityczna próbke mieszaniny tytulowych zwiazków a temperaturze topnienia 104—107°C.Analiza elementarna: Obliczono dla CnHwOzNS*: 0 — 63,3$, « — 6,53, N —3,35; Znaleziono: C —63,24, H — 0,32, N —3,25%.Przyklad VI. Wytwarzanie 2S-(2R-benzylo-3- merkaptoirppionyloamino)-4-metylotiobutanolu-l i 2S-(2§Tbe«zylo-3-merkaptQpropipnyloaminp)- 4 - me¬ tylotiobuta&olu-l.Do roztworu 4,5 g (10$ milimoli) mieszaniny zwiazków tytulowych z pqprzedniego przykladu w 50 ml bezwodnego metanolu mieszanego pod azo¬ tem w .pokojowej temperaturze dodano porcjami, w.ciagu 10 minuj;, .0,7 g (12,9.6 milimoli) stalego me- tanolanu sodowego. Otrzymany roztwór mieszano i kontrojpwano reakcje za pomoca chromatografii cienkowarstwowej na zelu krzemionkowym z zasto¬ sowaniem do r-ozwiiania mieszaniny 9:1 chlorofor¬ mu i etanolu, stwierdzajac jej calkowite zakoncze¬ nie po uplywie jednej, godziny (Rf produktów 0,35 i 0,30, Rj wyjsciowego zwiazku 0,40). Mieszanine odparowano pod zmniejszonym cisnieniem i pozo¬ stalosc zakwaszono 2n kwasem solnym do pH 2, a nastepnie ekstrahowanp 3X£5 ml octanu etylu.Polaczone .ekstrakty octanowe suszono nad bezwod¬ nym siarczanem magnezpwym i zatezono pod zmniejszonym cisnieniem, otrzymujac 4,98 g suro¬ wej oleistej .mieszaniny produktów. Mieszanine po¬ wyzsza chromatografowano na 150 g zelu krze- mionkowego (0,061—0,037 mm), eluujac chlorofor¬ mem. Otrzymane 0,564 & (16w/o) 2S-(2R-benzylo-3- -merkaptopropionyloamino)-4 - metylotiobutanolu - 1 w postaci bezbarwnego krystalicznego osadu o tem¬ peraturze topnienia 118—-!20°C (z mieszaniny eteru etylowego i eteru naftowego).Analiza elementarna: Obliczono dla C^p^O^NSg: C —57,47, H — 7,40, N—4,47; Znaleziono: C — 57,48, H — 7,42, N — 4,52°/o.Otrzymano równiez 0,6 g (17°/o) 2S-(2S-benzylo-3- -merkaptopropionyloarnina)-4 - metylotiobutanolu - 1 w postaci bezbarwnego krystalicznego osadu o tem¬ peraturze topnienia 67—69°C (z mieszaniny eteru etylowego i heksanu).Analiza elementarna: Ofolicadno dla Ci5H«0*NS2: C — 57,47, H —7,40, N — 4,47; Znaleziono: C — 57,43, H — 7,20, N —4,42%.Przyklad VII. Wytwarzanie 2S-(3-benzylotio- -2R-/p-chlorobenzylo/propionyloamino)-4-metylotio- buten©lu-l i 2S-(3-benzoilotio-2S-/p-chlorobenzylo/- /pr€pionyloamino/-4-metylotiobutanolu-l.Mieszanine 0,34 g (18,9 milimoli) kwasu 3-benzo- ilo-2-(p-chlorobenzylo)propionowego, 6,5 g (4,5 ml, 51 £ mililnoli) chlorku oksalilu oraz 40 ml chlorku metylenu, ogrzewano w ciagu jednej godziny w 10 15 20 25 35 4t 43 50 55 60 65 temperaturze 40°C. Mieszanine nastepnie ochlodzo¬ no, odparowano do sucha i azeotropowano -z ben¬ zenem, otrzymujac odpowiedni chlorek kwasowy.Powyzszy chlorek kwasowy rozpuszczono w 10 ml chlorku metylenu i wkroplono do ochlodzonego do temperatury 0°C roztworu 2,56 g (18,9 milimoli) 2S-amino-4-merkaptobutanolu-l i 2,76 ml (19,8 mili¬ moli) trójetyloaminy w 50 ml chlorku metylenu.Calosc ogrzano do pokojowej temperatury, mie¬ szano w ciagu 16 godzin i nastepnie przemyto ko¬ lejno 2X25 ml 2n kwasu solnego, 25 ml wody i 25 ml nasyconego roztworu wodoroweglanu sodo¬ wego. Po wysuszeniu nad bezwodnym siarczanem magnezowym, przesaczeniu i odparowaniu do sucha otrzymano pozostalosc, która krystalizowano z j&teru etylowego. Otrzymano 6,69 g mieszaniny tytulowych izomerów o temperaturze topnienia 116—121°C Widmo IR (KBr): 1645 i 1659 cm.-*.Po odparowaniu lugów macierzystych otrzymano dodatkowo 1,6 g mniej czystego produktu.Przyklad VIII. Wytwarzanie 2S-(2R-/p-chlo- rohenzylo/-3- merkaptopropiónyloamino) - 4 - metylo¬ tiobutanolu 1 i 2S(2S-/p-chlorobenzylo)-3-merkapto- propionyloamino)-4-metylotiobutanolu-l. 6,67 g (14,76 milimoli) mieszaniny tytulowych zwiazków z poprzedniego przykladu poddano sol- wolizie w sposób opisany w przykladzie VI i otrzy¬ mano 6,27 g mieszaniny tytulowych izomerycznych zwiazków. Po dodaniu mieszaniny do eteru wy¬ krystalizowalo 2,0 g pierwszego z tytulowych izo¬ merów o temperaturze topnienia 152—154°C. Po rekrystalizacji z octanu etylu otrzymano 1,2 g pro¬ duktu o temperaturze topnienia 154—155°C i naste¬ pnie 0,37 g drugiej szarzy.Analiza elementarna: Obliczono dla Ca^OaClNSz: C —51,78, H —6,37, N —4,03; Znaleziono: C —52,34, H —6,13, N —4,01%. - Eterowe lugi macierzyste z pierwszej krystalizacji pierwszego izomeru odparowano do sucha. Otrzy¬ mano 4,2 g produktu, który chromatografowano za pomoca sredniocisnieniowej chromatografii cieczo*' wej, pod cisnieniem okolo 430 kPa, stosujac ko¬ lumne Brinkmanna o wymiarach 25X1000 mm i chloroform do elucji. Frakcje zawierajace drugi izomeryczny produkt zebrano i zatezono do sucha.- Po krystalizacji z eteru etylowego otrzymano 0,5 g drugiego tytulowego izomeru o temperaturze top^ nienia 89—91 °C. Po rekrystalizacji z mieszaniny octanu etylu i heksanu otrzymano 354 g produktu o temperaturze topnienia 90—92°C i nastepnie 145 mg drugiej szarzy.Analiza elementarna: Obliczono dla C22H26O3ONS2: C —51,78, H —6,37, N —4,03; Znaleziono: C —52,06, H —6,25, N — 4,05%.Przyklad IX. Wytwarzanie 2S-(3-benzoilotio- -2R)p-metoksybenzylo(propionyloamino) - 4 - metylo- tiobutanolu-1 i 2S(3-benzoilotio-2S-/p-metoksyben- zylo)propionyloamino-4-metylotiobutanolu-l.Do roztworu 6,6 g (0,02 mola) kwasu 3-benzoilo- tio-2-(p-metoksybenzylo)propionowego w 2$ ml chlorku metylenu dodano 4,8 g (0,055 mola) chlorku oksalilu i calosc ogrzewano w ciagu jednej godziny w temperaturze 40°C, Otrzymany chlorek kwasowy138 043 15 wyodrebniono odparowujac mieszanine i pozostaly oleisty produkt azeotropujac z benzenem. Chlorek kwasowy rozpuszczono nastepnie w 10 ml chlorku metylenu i wkroplono do oziebionego do tempera¬ tury 10°C roztworu 2,7 g (0,02 mola) 2S-amino-4- -metylotiobutanolu-1 i 3,0 ml (0,0215 mola) trójety- loaminy w 30 ml chlorku metylenu. Calosc mie¬ szana w ciagu 16 godzin w pokojowej temperaturze i nastepnie przemywano kolejno 25 ml In kwasu solnego, 25 ml wody i 25 ml nasyconego roztworu wodoroweglanu sodowego. Po wysuszeniu nad bez¬ wodnym siarczanem magnezowym, przesaczeniu i odparowaniu otrzymano 7,1 g surowego produktu.Produkt ten oczyszczono za pomoca sredniocisnie- niowej chromatografii cieczowej, stosujac kolumne z zelem krzemionkowym o wymiarach 25X1000 ml, cisnienie okolo 412. kPa i 10% roztwór etanolu w chloroformie do.elucji. Otrzymano 4,3 g mieszaniny tytulowych zwiazków o temperaturze topnienia 88—92°C i Rf = 0,16 (eter etylowy). Reakcje powtó¬ rzono z tym, ze surowy produkt ucierano z heksa¬ nem; Otrzymano produkt z nizsza wydajnoscia wy¬ noszaca 1,88 g; temperatura topnienia 84—87°C.Przyklad X. Wytwarzanie 2S-(-3-merkapto- -2S-/p-metoksybenzylo/propionyloamino)- 4 - metylo- tiobutanolu-1 i j2S(3-merkapto-2R-/p-metoksybenzy- lo)propionyloarnino-4-metylotiobutanolu-1. 5,69 (12/7 milimoli) mieszaniny tytulowej izo¬ merów z poprzedniego przykladu poddano solwo- lizie w sposób opisany w przykladzie VI i otrzyj mano po odparowaniu 5,9 g surowego produktu, który rozdzielono na tytulowe izomery za pomoca sredniocisnienipwej chromatografii cieczowej na kolumnie Brinkmanna o wymiarach 25X1000 ml, z zelem krzemionkowym (0,061—0,037 mm), stosu¬ jac do elucji chloroform. Otrzymano czyste frakcje mniej polarnego tytulowego izomeru (1,2 g, kon¬ systencja i wosku, m/e 342, R£=0,42, mieszanina 1$:1 chloroformu i etanolu), 0,4 g mieszaniny izo¬ merów i 1,2 g drugiego tytulowego izomeru (Rf = =0,25, mieszanina 19:1 chloroformu i etanolu, tem¬ peratura topnienia 130—134°C). Drugi izomer re- krystalizowano z octanu etylu i otrzymano 162 mg produktu o temperaturze topnienia 138—140°C.Analiza elementarna: Obliczono dla CrtHisNOaSa: C —55,95, H —7,34, N —4,08, m/e 343; Znaleziono: C-r- 56,16, H —6,89, N —4,08, m/e 343.Przyklad XI. Wytwarzanie kwasu p-chloro- fenyiometylenomalonowego. 20 g (0,192 mola) sproszkowanego kwasu malono- wego zmieszano pod azotem z 15 g (0,192 mola) chlorku acetylu i calosc ogrzewano w temperaturze 65°C w lazni olejowej. Nastepnie dodano 21,6 g (0,153 mole) chlorobenzaldehydu i mieszanine ogrza¬ no do temperatury 80°C. Otrzymano zólty, powoli wrzacy roztwór i zaczal sie wytracac osad. Miesza¬ nine ochlodzono i produkt odsaczono, zawieszono w wodzie, mieszano w ciagu 5 minut i odsaczono.Otrzymano 21,1 g (61%) tytulowego zwiazku o tem¬ peraturze topnienia 215°C (z rozkladem).Przyklad XII. Wytwarzanie kwasu p-meto- ksylenylometylenomalonowego.Stosujac postepowanie opisane w poprzednim przykladzie, 21 g (0,154 mola) p-metoksybenzalde- 16 10,0 g (58%) tytulowego 10 ii 30 40 49 S0 55 60 hydu przeksztalcono w zwiazku.Przyklad XIII. Wytwarzanie kwasu p-chloro- benzylomalonowego. 71,1 g Kwasu p-chlorometylenomalonowego w 600 ml octanu etylu uwodorniano w obecnosci 3 g 10% palladu na weglu, w aparacie Paara, pod cisnieniem okolo 343kPa, az do pochloniecia prak¬ tycznie jednego równowaznika wodoru. Katalizator odsaczono i przesacz odparowano do sucha pod zmniejszonym cisnieniem. Pozostalosc utarto z hek¬ sanem i otrzymano 69 g (90%) tytulowego zwiazku.Przyklad XIV. Wytwarzanie kwasu p-meto- ksybenzylomalonówego.Roztwór 15 g tytulowego zwiazku z przykla¬ du XII w 325 ml octanu etylu uwodorniono w obecnosci 1 g 5% palladu na weglu, stosujac poste¬ powanie opisane w poprzednim przykladzie. Otrzy¬ mano 9,8 g tytulowego zwiazku.Przyklad XV. Wytwarzanie kwasu 2-(p-chlo- robenzylo)akrylowego.Do mieszanej w lazni lodowej mieszaniny 35 g (0,153 mola) produktu z przykladu XIII i 20 ml wody wkraplano 25% roztwór wodny dwumetylo- aminy do wartosci pH 7,5. Nastepnie dodano druga porcje 35 g kwasu malonowego i wode w ilosci potrzebnej do uzyskania roztworu. Nastepnie do¬ dano 35 ml 36% wodnego roztworu formaldehydu i pozwolono by podczas mieszania temperatura doszla stopniowo do pokojowej i mieszano naste¬ pnie w ciagu 17 godzin. Przejsciowy zwiazek dwu- mezyloaminometylowany odsaczono i czesciowo wy¬ suszono pod zmniejszonym cisnieniem. Otrzymano 108 g wilgotnego produktu, do którego dodano 500 ml wody i ogrzewano w lazni wodnej w ciagu 2 godzin, obserwujac wydzielanie sie dwutlenku wegla. Mieszanine reakcyjna ochlodzono, pH do¬ prowadzono do wartosci 2,0 za pomoca 6n kwasu solnego i odsaczono 35,3 g wytraconego tytulowego zwiazku o temperaturze topnienia 95—96°C.Przyklad XVI. Wytwarzanie kwasu 2-(p-me- toksybenzylo)akrylowego.Wartosc pH mieszaniny 25 g (0,111 mola) tytulo¬ wego zwiazku z przykladu XIV i 25 ml wody do¬ prowadzono do 7,3 g za pomoca 25% roztworu wod¬ nego dwumetyloaminy. Roztwór ochlodzono w lazni lodowo-acetonowej, dodano dodatkowo 25 g kwasu malonowego i calosc mieszano az do otrzymania roztworu, po czym dodano 35 ml 36% wodnego roz¬ tworu formaldehydu. Calosc mieszano krótko w lazni lodowo-acetonowej i nastepnie ogrzano do po¬ kojowej temperatury. Wytracony osad odsaczono i otrzymano 21 g (49%) tytulowego zwiazku.Przyklad XVII. Wytwarzanie kwasu 3-benzo- ilotio-2(-p-chlorobenzylo)propionowego.Roztwór 3,93 g (22 milimoli) kwasu 2-(p-chloro- benzylo)akrylowego i 2,6 ml (20 milimoli) kwasu tiobenzoesowego w 40 ml chlorku metylenu ogrze¬ wano w ciagu 16 godzin w temperaturze wrzenia.Nastepnie mieszanine odparowano do sucha i po¬ zostalosc krystalizowano z heksanu, otrzymujac 4,5 g produktu. Lugi heksanowe odparowano i otrzymane 7,1 g pozostalosci chromatografowano na 200 g zelu krzemionkowego (0,061—0,037 mni)l17 138 043 18 eluujac chloroformem, i otrzymano dodatkowo 1,8 g produktu o temperaturze topnienia 111—114°C.Przyklad XVIII. Wytwarzanie kwasu 3-ben- zoilo-2-(p-metoksybenzylo)propionowego.Stosujac sposób opisany w przykladzie XVII, 3,84 g (20 milimoli) kwasu 2-(p-metoksybenzylo)- akrylowego poddano reakcji z kwasem tiobenzoeso- wym i otrzymano z prawie ilosciowa wydajnoscia 6,61 g tytulowego zwiazku o Rf =0,48 (eter).P rz y k l a d XIX. Rozdzial na izomery optyczne kwasu 3-benzylotio-2-benzylopropionowego.Do 4,24 g (35 milimola) d—(H-)-a-metylobenzylo- aminy dodano powoli roztwór 10 g racemicznego kwasu 3-benzoilotiob3nzylopropionowego w 150 ml eteru etylowego i otrzymano 14 g soli o skrecal- nosci wlasciwej [a]D 589 = +3,46° (c=l, chloroform).Po dwóch rekrystalizacjach z mieszaniny chlorku metylenu i heksanu otrzymano 3 g soli zawieraja¬ cej glównie izomer 28 o skrecalnosci wlasciwej [a]D 589 = —21,2° (c=l, chloroform). Po dalszej re¬ krystalizacji z alkoholu izopropylowego otrzymano 1,56 g soli zawierajacej okolo 90% izomeru 2S, o skrecalnosci wlasciwej [alD 589 = —25° (c = 1, chloroform) i temperaturze topnienia 131—133°C.Wolny kwas zawierajacy okolo 90% izomeru 2S uwolniono rozpuszczajac sól w wodzie, dodajac 2n kwas solny i ekstrahujac produkt octanem etylu. Po wysuszeniu nad siarczanem magnezowym i zateze- niu otrzymano wolny kwas izomeru 2S, w postaci bezbarwnego krystalicznego osadu o temperaturze topnienia 65—67°C i skrecalnosci wlasciwej [a]D 589 = —36,39° (c= l, chloroform).Po sprzegnieciu z L-metioninolem i usunieciu grupy ochronnej otrzymano glównie 2S-(2S-benzylo- -3-merkaptopropionyloamino)- 4-metylotiobutanol -1 z przykladu VI. 5 Zastrzezenie patentowe Sposób wytwarzania chiralnych pochodnych ben- zylomerkaptopropionyloaminowych o wzorach 4, 5, 6 i 7, w których to wzorach X oznacza atom wo¬ doru, grupe alkilowa o 1—3 atomach wegla, grupe 10 alkoksylowa o 1—3 atomach wegla, atom fluoru, chloru lub bromu albo grupe trójfluorometylowa, R oznacza atom wodoru lub grupe alkilowa o 1—3 atomach wegla, n oznacza liczbe calkowita 1—4, m oznacza 0, 1 lub 2 a R1 oznacza grupe alkilowa 15 o 1—3 atomach wegla, znamienny tym, ze hydroli¬ zaje sie zwiazki o wzorach 8, 9, 10 lub 11, w któ¬ rych to wzorach X, R, n, m i R1 maja wyzej po¬ dane znaczenie, Q oznacza grupe chroniaca atom siarki, dajaca sie selektywnie usuwac droga hydro¬ li lizy, a R2 oznacza grupe chroniaca funkcje kwa¬ sowa, dajaca sie selektywnie usuwac droga hydro¬ lizy, a nastepnie rozdziela sie diastereoizomery mieszaniny diastereoizomerycznej zwiazków o wzo¬ rach 12 lub 13, w których to wzorach X, R, n, m 25 i R1 maja wyzej podane znaczenie, lub hydrolizuje sie mieszanine diastereoizomeryczna zwiazków o wzorach 14 lub 15, w których to wzorach X, R, n, m, R1, Q i Ra maja wyzej podane znaczenie, a nastepnie wyodrebnia sie diastereoizomery 30 z otrzymanej mieszaniny diastereoizomerycznej lub wyodrebnia sie diostereoizomery zwiazku o wzo¬ rze 14 lub o wzorze 15 a nastepnie hydrolizuje sie otrzymane, wyodrebnione, diastereoizomery.138 043 R-S-(CH)0-CH-CO-N- Hzor i C0Re CK N H0 cooH a -x nzot * R Vh (OL CHCH Z 1 HS^J^^^ S -¦¦-¦¦.. O rV-Vi CHpH A/iT<9/ 5 (0)m HS O ^ /(CH2)2SCK COOH138 043 O- HS.H RO @? S.N^(CHa)2SCH3 COOH k/zór 7 R 'm u CKOH X uzor 8 QS 0 N^/(CH2)-S-Rl '"•H CHpH QS H H N._(CH2)2SCH3 Th 0 coor2 uzor 10138 043 0- H ¦^(CH^SCH, H u C00R2 hizór 11 ^(CHJ-S-R' 'm CH20H uzór 12 HS. X .N_(CH2)2SCH3 0 COOH uzor fi rli (CHj-s-R LJ II H Or H 0 CHpH wzór f4 Im138 043 H QS^ 4vT/Nx^(CH2)JSCH3 HO -H C00R2 wzór 45 R l—C —Dl IX YH (0), H O' CHPH U20r m I Uzor 17 rm X q4y^ha1:r' H ° CHJDH uzor 14 L Schemal f138 043 + ^^q/0H QS^X -OH .0 HO uzór 18 hzót 19 Schemaf 2 HtV ^ICH2VS-R Yh (o)w- COOH uzór 20 R HN (Cl-Qn-S-R1 ~ H (0)m- COOR uzór 21 R -ggp* HN (CH^-S-R1 CH20H Schemo/ 3138 043 ?4 fc Ffefj?) R5-S-(CH)nCH-CO-N-CH-COOH ^ Wzór 3 QS Ho HZÓr 23 OH + RN (CHlSCH '""H ^2 C00R- NkiCH?)2SCH3 0 C00R2 iV2Ór /i" Schemo/ 4 PL PL