Przedmiotem wynalazku jest srodek powodujacy przyspieszenie przyrostu ciezaru ciala, który zawie¬ ra wodne roztwory soli sodowej lub potasowej me- tioniny.Aminokwas, metionina od dlugiego czasu wytwa¬ rza sie w znacznym zakresie syntetycznie i stosuje ja jako dodatek do pasz zwlaszcza do wytwarza¬ nych przemyslowo pasz mieszanych dla drobiu, swin oraz innych gospodarskich zwierzat uzytko¬ wych. Jednak przy skladowaniu d przerobie metio- niny wystepuja pewne problemy. Metionina w sta^ nie krystalicznym od razu nie jest zdolna do na¬ wilzania i podczas skladowania moze zbrylac sie, jezeli tego nie usiunie sie przez odpowiednie kosz¬ towne warunki krystalizacji. Jezeli natomiast me¬ tionina wystepuje w postaci proszku, ewentualnie z dodatkiem srodków utrzymujacych zdolnosc na¬ wilzania, wówczas przy operowaniu nia istnieja wystepujace w przypadku wszystkich substancji proszkowych problemy wydzielania pylu.Dalszym zagadnieniem jest dokladne dozowanie i jednorodne rozprowadzenie stalej metioniny w pa¬ szy mieszanej. Wytwarzane przemyslowo pasze mieszane sluza szczególnie do zywienia róznych gospodarskich zwierzat uzytkowych, jak drobiu, swin i bydla oraz zwierzat domowych. Kazdorazo¬ wo pasza mieszana zawiera z reguly wszystkie po¬ trzebne dla odpowiedniego gatunku zwierzat sub¬ stancje odzywcze w rozwaznej i wystarczajacej ilosci. Sklada sie ona z róznych poszczególnych 10 ii skladników paszowych, takich, jak nip. smit sojowy, kukurydza, inne gatunki zbóz, produkty/ dalszych rzutów przemialu, jak gluten kukurydziany albo kukurydziana maka glutenowa, maczka miesna, maczka rybna, tluszcz pastewny, melasa, pastewna maczka wapniowa, sól bydleca, oraz z innych sklad¬ ników pochodzenia roslinnego, zwierzecego lub mi¬ neralnego. Pasze mieszane zawieraja dodatkowo substancje, które sluza do poprawienia odzywczo- -fizjologicznej skutecznosci paszy mieszanej. Naleza tu aminokwasy, jak metionina, oraz witaminy, sub¬ stancje mineralne, mikroelementy i srodki konser¬ wujace.Sklad pasz mieszanych zmienia sie w zaleznosci od podazy i ceny skladników, przy czyim kazdora¬ zowo recepture ustala sie tak, aby zawartosci sub¬ stancji odzywczych odpowiadaly kazdorazowemu zapotrzebowaniu zwierzat.Wytwarzane przemyslowo pasze mieszane dla brojlerów, kur niosek i tuczników wykazuja przy¬ kladowo sklad podany w tabeli 1.Tabela 1 Surowiec 1 Srut sojowy Pasza dla broj¬ lerów udzial w°/o 2 33,6 Pasza dla kur niosek udaial w?/« 3 15,2 Pasza dla tucz¬ ników udzial w1/* 4 3,4 127 9392 127 939 4 c.d. tabeli 1 1 'Rulkiurydiza * Pszenica f Otreby pszenne Gluten kukury¬ dziany Srut slonecznikowy Majka z zielonej lucerny Tapioka Maczka miesna Maczka miesno- -kostma Maczka zwierzeca Melasa Tluszcz pastewny Fosforan diwapnio- wy/fosforan wap¬ niowy Pastewny weglan wapniowy Sól bydleca, jodo¬ wana j Dl^metionina L-lizyna : HC1 Substancje mineral¬ ne, mikroelemen¬ ty, witaminy oraz inne substancje dodatkowe . 2 30,2 10,0 1,3 — — — 10,0 — 3,0 3,0 — 7,0 0,46 0,47 0,24 0,223 — do 100% 3 25,0 14,7 15,0 2,8 — 2,0 10,0 — — — 3,0 0,8 0,98 9,45 0,36 0,157 — do 100% 4 I 73,7 — 1 12,0 — c,o — — 2,0 — — — — 0,56 1,33 0,36 0,031 0,161 do 100% Rózne poszczególne skladniki paszy i substancje dodatkowe wystepuja najpierw jako pojedyncze skladniki. Zaleznie od jakosci nalezy je przygoto¬ wac, np, przez zmielenie, zesrutowanie, wysuszenie lub oczyszczenie, po czym poddaje sie je wlasciwe¬ mu procesowi mieszania w odpowiednim do tego urzadzeniu, przy czym poszczególne partie otrzy¬ mywane z mieszania sa rózne, zaleznie od wielkosci Urzadzenia. Mieszanie nalezy prowadzic wystarcza¬ jaco dokladnie, aby uzyskac jednorodna mieszanine.W. przypadku skladników, które w gotowej paszy mieszanej wystepuja jedynie w malym stezeniu, konieczne jest wytworzenie przedrnieszki o odpo¬ wiednio wyzszym stezeniu. Przy uzupelnianiu pasz mieszanych metionina stosuje sie niskie jej stezenie, rzedu wielkosci 0,01—1,0% wagowego. Takze tu, w celu jednorodnego .rozprowadzenia metioniny w : paszy mieszanej, nieodzowne jest wytwarzanie spe¬ cjalnej przedmdesziki zawierajacej metionine w od¬ powiednio wyzszym stezeniu.Ze wzgledu na to, ze wolna metionina, która zu- , zytkowiye organizm w taki sam sposób, jak metio¬ nine uwolniona przez enzymatyczna hydrolize bial- | ka, rozpuszcza sie' w wodzie tylko w malym stopniu, j nie mozna bylo dotychczas przemyslowo wytwarza¬ nych pasz mieszanych uzupelniac wodnymi roztwo¬ rami metioniny.Stwierdzono, ze wodne roztwory soli sodowej lub potnsowej metioniny, przy stosowaniu ich jako do¬ datku do pasz, niespodziewanie wykazuja skutecz¬ nosc metiondnowa taka sama, jak stala metionina, Jezeli stosuje sie je w równomolowej ilosci.Wodne roztwory soli sodowej i potasowej DL-me- tioniny wykazuja w stosunku do stalej metioniny te korzysc, ze mozna je dokladnie dozowac takze w malych ilosciach. Przy uzupelnianiu pasz mieszanych 5 metionina, te ciekle preparaty nie wymagaja wy- twirzar.ia dawniej nieodzownej przedrnieszki za¬ wierajacej metionine w odpowiednio wyzszym ste¬ zeniu. A przeciwnie, miesza sie je jednorodnie wprost w przewidzianym stezeniu, nip. przez wtrys¬ kiwanie do komory mieszalnej, z wystepujacymi juz w pozadanym stezeniu pozostalymi skladnikami paszy mieszanej.W celu uzyskania pozadanej poprawy biologicznej wartosci bialka zawartego w kazdorazowej paszy mieszanej, konieczny jest dodatek wodnych roztwo- iów soli sodowej lub potasowej metioniny, zaleznie od ich stezenia, w ilosci okolo 0,01 do okolo 5,0% wagowych, w stosunku do ciezaru gotowej paszy mieszanej.Odpowiednie sa zwlaszcza roztwory, które zawie¬ raja 40—€5% wagowych soli sodowej metioniny, albo roztwory zawierajace 20—50% wagowych soli potasowej metioniny. Roztwory takie wytwarza sie przez rozpuszczenie metiondny w równowazniko¬ wych ilosciach lugu sodowego lub lugu potasowego.W szczególnie korzystny sposób wytwarza sie je wprost przez zmydlemie 5-(^-metylomerkaptoetylo)- -hydantoimy za pomoca 1,1—6 równowazników wo¬ dorotlenku sodowego i/albo weglanu sodowego, albo za pomoca 1,1—6 równowazników wodorotlen¬ ku potasowego i/albo weglanu potasowego. Amo¬ niak i dwutlenek wegla, powstajace przy zmydlaniu równiez jako produkty reakcji, mozna usunac ilosciowo w podwyzszonej temperaturze. Jednak przy zmydlaniu powstaje tez weglan sodowy lub weglan potasowy, na ogól w ilosci co najmniej pól do jednego mola na mol soli metioniny. Jezeli zmydianie hydantoiny prowadzi sie przy uzyciu wodorotlenku potasowego i/albo weglanu potasowe¬ go, wówczas roztwór pozostaly po odpedzeniu amo¬ niaku i dwutlenku wegla prawie zawsze stosuje sie bezposrednio do uzupelnienia pasz mieszanych. Za¬ warty w nim weglan potasowy dobrze rozpuszcza sie w wodzie i nie przeszkadza.Jezeli natomiast zmydlanie hydantoiny prowadzi sie wodorotlenkiem sodowym i/albo weglanem so¬ dowym, wówczas zawarty w wodnym roztworze, pozostalym po odpedzeniu amoniaku i dwutlenku wegla, weglan sodowy ze wzgledu na znacznie mniejsza w stosunku do weglanu potasowego roz¬ puszczalnosc w wodzie, moze powodowac zakló¬ cenia. Przy dluzszym skladowaniu, zwlaszcza w niskich temperaturach, wykazuje on sklonnosc do czesciowego wykrystalizowania. Z tego wzgledu po¬ leca sie oddzielenie weglanu sodowego w mozliwie wysokim stopniu juz z surowej mieszaniny po zmydlaniu. Przeprowadza sie to ewentualnie w ten sposób, ze z surowej mieszaniny po zmydleniu od- destylowuje sie wode, az zawartosc soli sodowej metioniny wyniesie 40—65% wagowych i po ochlo¬ dzeniu oddziela wytracony weglan sodowy. Inny sposób polega na tym, ze surowa mieszanine po zmydleniu najpierw oziebia sie do temperatury cliolo 0°C, oddziela wytracony weglan sodowy i do- 10127 939 piero potem oddestylowuje wode w takim stopniu, az zawartosc soli sodowej metiondny w roztworze wyniesie 40—65% wagowych. W obydwu przypad¬ kach ulatwia, sie i uzupelnia oddzielenie weglanu sodowego w ten sposób, ze przed jego oddzieleniem} dodaje sie metanolu lub etanolu i ewentualnie mie¬ sza przez jakis czas.Wreszcie, takze praktycznie wolne od obcych soli wodnie roztwory soli sodowej lub potasowej me¬ tioniny w^ twarza sie w ten sposób, ze 5-(/?-metylo- merkaptoetylo)-hydantoine poddaje sie zmydleniu mieszanina skladajaca sie z, kazdorazowo w stosun¬ ku do uzytej hydantoiny, jednego równowaznika wodorotlenku sodowego lub potasowego i dwu rów¬ nowazników tlenku lub wodorotlenku wapniowego, po zakonczenia zmydlania oddziela sie wytracony weglan wapniowy, a pozostaly roztwór wodny soli sodowej lub potasowej metioniny, w celu odpedze¬ nia zawartego amoriaku, zateza sie az do pozada- rej zawartosci soli sodowej lub potasowej metio- niny.Pariisze przyklady powinny blizej objasnic wy¬ nalazek, przy czyni wszystkie podane procenty sa; procentami wagowymi jezeli nie ma innych za¬ strzezen.Przyklad I. Trzytygodniowe szczury rodzaju i n.esliiego otrzymaly: a) porcje uboga w metionine,' b) porcje uboga w metionine z dodatkiem 0,193% < 5*5 procentowego, wodnego roztworu soli sodoweii metioniny, c) porcje uboga w metionine z dodat-; 10 ii 20 siut sojowy skrobia, DAB 6 sacharoza olej sojowy celuloza i20% 53#% 10,0% 3,0% 4,0% mieszanka substancji mineralnych i mikroelementów mieszanka witaminowa Zawartosc surowego bialka w sila 10% 6,0% 2,0% porcji tej wyno Analizowana zawartosc aminokwasów wynosila: metionina cystyna metionina + cystyna lizyna Mniej wiecej trzytygodniowe 0,12% 0,19% 0,31% 0,68% szczury rodzaji Taibel meskiego szczepu SIV 50 o ciezarze okolo 50 g po¬ dzielono na 4 grupy po 8 zwierzat. Zwierzejb* trzy¬ mano osobno w klatkach w temperaturze pokojo¬ wej, 21 ± 1°C. Doswiadczenie prowadzono puaee: 28 dni, przy czym co tydzien ustalano ciezar zwie¬ rzat doswiadczalnych i pobranie paszy.Uzyskane wyraiki odnosnie ciezaru zwierzat, przy¬ rostu oraz pobrania paszy; przedstawione sa w ta¬ beli2. i Wyniki zawarte wtabeli 2 dowodza, ze* wodne roz¬ twory soli sodowej lub potasowej; metioniny, stoso¬ wane w srodku wedlug wynalazku, wykazuja) tate\ \ sama skutecznosc metioninowa: jak stala metioiiMia,[ jezeli stosuje' sie je w równomololwych; ilosciach, a 2 Grupa (po 8 zwierzat) 1 2 1 3 4 Porcja Oiezfcur (g) poczatkowy Porcja podstawowa i uboga w metionine | 50,3 Porcja podstawowa uboga w metioni¬ ne+0,10% metio¬ niny (0,198% 56 pro¬ centowego wodnego roztworu, soli sodo¬ wej metioniny) Porcja podstawowa uboga w metioni¬ ne+0,10% metio¬ niny (0,315% 40,0 procentowego wod¬ nego roztworu soli potasowej metioni¬ ny) Porcja podstawowa uboga w metioni¬ ne+0,10% metio¬ niny 99,5%) f 48,3 ! 49,6 53,9 koncowy 154,8 210,0i 211,7 216,4 Przyrost te) 104,5 161,7 162,1 162,5 Pobranie paszy te) 439,7 | 496,2 | 501,6. 508,4. kiem 0,315% wodnego, 46 procentowego roztworu soli potasowej metioniny oraz d) porcje uboga w metionine z dodatkiem 0,1% stalej DL-metioniny.Stosowana kazdorazowo porcja uboga w metio¬ nine skladala sie z nastepujacych skladników; Przyklad II. Skiutecanosó wodnego roztworu soli sodowej metioniny (51,7%) i wodnego roetworu soli potasowej metiondny (37,3%) badano na kur¬ czetach rodza,jiu meskiego i zenskiego rasy „Shavet Starbro" w trzytygodniowej próbie bateryjnej, prty127 939 7 8 czym na poczatku doswiadczenia kurczeta rodzaju meskiego mialy 5 dni, a kurczeta rodzaju zenskiego 6 dni.Jako porcja podstawowa sluzyla krystaliczna die¬ ta aminokwasowa, która zawierala wszystkie sub¬ stancje odzywcze w okreslonym, odpowiednim do zapotrzebowania skladzie i nadawala sie szczególnie do rozpoznania róznic skutecznosci dodawanych substancji, J. Nutr. 110, 953 (1980).Porcja podstawowa posiadala sklad podany w ta¬ beli 3.Tabela 3 Porcja podstawowa Skrobia kukury¬ dziana Olej kukury¬ dziany Celuloza Mieszanka ami¬ nokwasów Mieszanka wita¬ min i substan¬ cji mineralnych NaHCOa CaC03 CaHP04-2H20 K2HPO4 NaCl Razem % 58,7 10,0 3,7 19,5 1 1,5 1 2,8 0,9 0,88 ¦ 100 Mieszanka aminokwasów L-arginina L-histydyna L-lizyna-HCl L-tyrozyna L-tryptofan L-fenyloalandna L-treonina L-leucyna L-izoleucyna L-walina Glicyna L-prolina Kwas Lr-gluta- rrinowy Razem % 0,95 0,33 1,14 0,45 0,15 0,50 0,65 1,00 0,60 0,69 0,60 0,40 1 12,00 19,46 Mieszanka witamin i substancji mineralnych za¬ wierala nastepujace skladniki na kilogram paszy: 80 mg tiaminy, 100 mg kwasu nikotynowego, 16 mg ryboflawiny, 10 mg kwasu D-pantotenowe- go, 2000 mg chlorku choliny, 5 mg pirydoksyny, 4 mg kwasu foliowego, 0,6 mg biotyny, 20 mg octa¬ nu DL-a-tokoferolu, 100 mg inozytu, 2 mg kwasu p-aininobenzoesowego, 5 mg 2-metylo-l,4-na£tochi- nonu (menadionu), 250 mg kwasu askorbinowego, 0,02 mg witaminy B12, 10000 I. E. octanu witami¬ ny A, 600 I.C.E. cholekaloiferolu, 125 mg przeciw- utleniacza, 3500 mg MgS04 * 7H20, 650 mg MnS04-H20, 500 mg cytrynianu zelaza, 150 mg ZnS04-H20, 20 mg CuS04-5H20, 9 mg NaSLMo04: • 2HzO, 9 mg H3BO3, 40 mg KJ, 1 mg CoS04 • 7H20 i 2 mg Na2Se03.Do tej porcji podstawowej dodano 0,4; 0,5 i 0,6% krystalicznej D'L-imetioniny wzglednie równowaz¬ nych ilosci wodnych roztworów soli sodowej i po¬ tasowej metioniny. Kazda grupa doswiadczalna skladala sie z 72 kurczat (6 powtórzen po 12 kur¬ czat). Kurczeta otrzymywaly pasze w postaci maki w dowolnej ilosci, a wode mialy stale do dyspo¬ zycji z automatów. Mierzonymi kryteriami doswiad¬ czalnymi byly ciezar ciala, pobranie paszy oraz jej wykorzystanie.Wyndiki uzyskane w doswiadczeniu trwajacym 21 dni przedstawione sa w tabeli 4.Tabela 4 Grupa doswiadczalna I 0,40% metio¬ niny II 0,50% metio¬ niny III 0,60% metio¬ niny IV 0,40% metio¬ niny (0,88% 51,7 pro¬ centowego roz¬ tworu soli so¬ dowej metio¬ niny) V 0,50% metio¬ niny (1,11% 51,7 pro¬ centowego roz¬ tworu soli so¬ dowej metio¬ niny) VI 0,60% metio¬ niny (1,33% 51,7 pro- 1 centowego roz- I tworu soli so- I_ dowej metio¬ niny) VII 0,40% metio¬ niny (1,35% 37,3 pro¬ centowego roz¬ tworu soli po¬ tasowej metio¬ niny) VIII 0,50% metio¬ niny (1,69% 37,3 pro¬ centowego roz¬ tworu soli po¬ tasowej metio¬ niny) IX 0,60% metio¬ niny (2,03% 37,3 pro¬ centowego roz¬ tworu soli po¬ tasowej metio¬ niny) Przyrost (g/zwie¬ rze 222 386 484 , 219 368 1 462 220 376 472 Pobranie paszy (g/zwie¬ rze 544 741 j 830 523 710 I 796 v 530 729 821 Wyko¬ rzystanie paszy (kg pa¬ szy/kg przy¬ rostu 2,45 1,92 1,72 2,39 1,93 1,74 2,41 1,94 1,74 Szczególna korzysc stosowanej w przykladzie II porcji polega na tym, ze mozna szczególnie doklad¬ nie i wyraznie ustalic róznice odzywczo-fizjolo- 15 20 K 30 35 40 45 50 55 60127 939 9 10 gicznych skutecznosci, jakie byc moze istnieja mie¬ dzy róznymi substancjami dodatkowymi. Przy tym jako kryteria sluzyly mierzone u gospodarskich zwierzat uzytkowych parametry wydajnosciowe, jak przyrost ciezaru, pobranie paszy i wykorzystanie paszy.Uzyskane wyriki wykazaly, ze przy uzyciu zasto¬ sowanych w srodku wedlug wynalazku roztworów wodnych soli sodowej i potasowej metioniny war¬ tosc bialkowa paszy zostaje poprawiana w taki sam sposób, jak przy dodatku równomolowej ilosci sta¬ lej metioniny. W zadnym przypadku nie stwier¬ dzono wyraznych róznic.Zastrzezenie patentowe Srodek paszowy powodujacy przyspieszenie przy¬ rostu ciezaru ciala, znamienny tym, ze zawiera wod¬ ne roztwory soli sodowej lub potasowej metioniny oraz skladniki stosowane do pasz mieszanych. PL PL