PL125173B1 - Adjustment device for internal combustion engines - Google Patents

Description

Przedmiotem wynalazku jest urzadzenie do regulacji silników spalinowych z wtryskiwaniem paliwa.Ze szwajcarskiego opisu patentowego nr 171 817 jest znane urzadzenie do regulacji silników spalinowych zawierajace mechaniczny regulator odsrodkowy z mechanizmem sprezynowym, którego gniazdo oporowe jest osiowo przesuwne. Przeciwciezary regulatora odsrodkowego oddzialywuja za posrednictwem mechanizmu sprezynowego i dzwigni katowej na przesuwke, w która wchodzi jedno ramie dzwigni dwuramiennej, ulozysko- wanej wychylnie na obudowie pompy wtryskowej. Drugie ramie tej dzwigni jest polaczone przegubowo z zebat¬ ka, regulujaca ilosc wtryskiwanego paliwa przez pompe wtryskowa.Mechaniczny regulator odsrodkowy jest osadzony na walku rozrzadowym regulowanego silnika spalinowe¬ go, który to walek napedza równiez dwucylindrowa pompe wtryskowa.Sprezyna regulujaca, która sluzy do obciazania przeciwciezarów regulatora odsrodkowego, jest oparta na sprezynie talerzowej, przesuwnej w kierunku walka rozrzadowego. Do drugiej strony tej sprezyny talerzowej przylega jeden koniec dzwigni dwuramiennej, uruchamianej recznie lub noznie. Z ta ostatnia dzwignia jest polaczony przegubowo drazek, zamocowany na dnie obudowy sprezyny, w której pomiedzy pokrywa obudowy a tlokiem prowadzonym przesuwnie w tej obudowie sprezyny, jest usytuowana swobodnie sprezyna. Tlok jest polaczony przez tloczysko, przechodzace przez pokrywe z dalsza dzwignia, która jest dociagana w polozenie spoczynku przez sprezyne.Jezeli poczatek wtrysku paliwa, przy rozruchu silnika, ma byc nastawiony „z wyprzedzeniem", wówczas odpowiednio wychyla sie druga dzwignia, oddzialywujaca na urzadzenie przestawiajace, które przekreca wal pompy wzgledem napedzajacego ja walu silnika.Dzieki luzowi pomiedzy tlokiem a dnem obudowy nie ma to wplywu na wymieniona na wstepie dzwignie dwuramienna. Po rozruchu silnika druga dzwignia zostaje zwolniona i pod wplywem sprezyny wraca w swoje polozenie spoczynkowe. Poniewaz pomiedzy tlokiem w obudowie sprezyny a koncem sprezyny w polozeniu spoczynku istnieje równiez luz, totez poczatek wtryskiwania przy przestawianiu pozostaje bez zmian w dolnym zakresie predkosci obrotowych silnika spalinowego. Dopiero w zakresie wyzszych predkosci obrotowych druga dzwignia jest zabierana przez pierwsza dzwignie, zmieniajac ilosc wtryskiwanego paliwa.2 125 173 Celem wynalazku jest wyeliminowanie niedogodnosci zwiazanych ze stosowaniem wyzej opisanego urzadze¬ nia do regulacji silników spalinowych, a zadaniem wynalazku jest skonstruowanie urzadzenia tego rodzaju, które przy mniejszym stopniu skomplikowania konstrukcyjnego, pozwalaloby w prosty sposób uzaleznic regulacje parametrów silnika spalinowego od jego predkosci obrotowej.Cel ten spelnia urzadzenie do regulacji silników spalinowych wedlug wynalazku, charakteryzujace sie tym, ze gniazdo oporowe jest sprzezone poprzez dwuramienna dzwignie lub bezposrednio z elementem sterujacym serwomechanizmu, napedzajacego co najmniej jedno urzadzenie pomocnicze dla silników spalinowych, korzy¬ stnie urzadzenie do przestawiania momentu wtrysku paliwa.Koniec dzwigni dwuramiennej, przeciwlegly wzgledem konca sprzegnietego z gniazdem oporowym, jest usytuowany pomiedzy dwoma zderzakami znajdujacymi sie na srubie nastawczej.Serwomechanizm moze miec rózne postacie wykonania. Korzystnie stanowi go silownik hydrauliczny, którego tlok roboczy jest polaczony z elementem sterujacym, w postaci suwaka, poprzez uklad sprezyn.W innym wariancie wykonania przewidziano serwomechanizm zawierajacy silnik elektryczny, uruchamiany poprzez styki nastawcze, zwierane za pomoca kolpaka nastawczego umieszczonego na koncu dzwigni dwura¬ miennej.W kolejnym wariancie wykonania, serwomechanizm zawiera silnik elektryczny polaczony poprzez elektro¬ niczne urzadzenie sterujace, korzystnie mikroprocesor, z przetwornikiem sily, korzystnie w postaci czujnika tensometrycznego, usytuowanym pomiedzy gniazdem oporowym a nieruchoma czescia obudowy. W tym przy¬ padku silnik elektryczny jest korzystnie silnikiem krokowym.Zgodnie z wynalazkiem przewidziano równiez, ze kazde z urzadzen pomocniczych dla silników spalino¬ wych, jest zaopatrzone we wlasny serwomechanizm, przez co umozliwione jest dokladne i zawsze odtwarzalne nastawienie tego urzadzenia pomocniczego, np. urzadzenia do przestawiania momentu wtrysku paliwa.Przedmiot wynalazku jest pokazany w przykladach wykonania na rysunku, najrtórym fig. 1 przedstawia urzadzenie do regulacji silników spalinowych z hydraulicznie uruchamianym serwomechanizmem, fig. 2 - urza¬ dzenie z elektrycznie uruchamianym serwomechanizmem, fig. 3 - urzadzenie z elektronicznie uruchamianym serwomechanizmem, zas fig. 4 - przedstawia urzadzenie podobne do urzadzenia pokazanego na fig. 3 i równiez z elektronicznie sterowanym serwomechanizmem.Zgodnie z fig. 1 przeciwciezary 1 regulatora odsrodkowego 2, które umieszczone sa na dwuramiennych dzwigniach katowych 1' i ulozyskowane na tarczy 2' oraz napedzane przez wal 3 przemieszczaja osiowo poprzez wzdluzne lozysko kulkowe 4 trzpien 5. Mechanizm sprezynowy 6 ma gniazdo oporowe, które uksztaltowane jest jako kolpak 7 ijest ruchome w osiowym kierunku wzgledem obudowy 11 regulatora. W kolpaku jest osadzona sprezyna 6'jalowego biegu, która opiera sie z jednej strony o trzpien 5 a z drugiej strony wspiera sie na dnie T kolpaka 7. Kolpak 7 zawiera równiez glówna sprezyne regulujaca 8, talerz wspierajacy 9 i podkladke sprezysta 10.Sila wytwarzana przez przeciwciezary 1 przenoszona jest przez dwuramienna dzwignie katowa 1' i trzpien 5 na kolpak 7 i nie jest przyjmowana przez obudowe 11 regulatora — jak to odbywa sie w przypadku znanych regulatorów, lecz przez dwuramienna dzwignie 12 poprzez popychacz 12', przy czym dzwignia dwuramienna ulozyskowana jest w lozysku 13, zamocowanym na obudowie 11 i wsparta na suwaku sterujacym 14, który steruja silownik 14'.Dzwignia 12 jest ograniczona w swojej dowolnosci ruchu przez podwójny zderzak 15', ustawiony osiowo przez srube 15, przez co równiez zostaje ograniczony osiowy ruch kolpaka 7 wzgledem obudowy 11.Suwak sterujacy 14 uruchamiany jest przez dwuramienna dzwignie 12 za pomoca podpory 12" i jest przesuwany osiowo w tulei 16, do której doprowadzany jest czujnik pod cisnieniem za pomoca przewodu 16', i która zaopatrzona jest w otwór sterujacy 17' polaczony z przewodem 17 prowadzacym do cylindra 21 silowni¬ ka hydraulicznego 14*. Suwak sterujacy 14 zaopatrzony jest w krawedzie sterujace 19 i 20, które wspólpracuja z otworem sterujacym 17', a przez to umozliwiaja zalezne od ilosci obrotów uruchamianie tloka roboczego 18 silownika hydraulicznego 14'. Tlok roboczy 18 prowadzony jest w cylindrze 21, który posiada na swoim pra¬ wym koncu — przedstawionym na rysunku — otwór odpowietrzajacy 21'.Tlok roboczy 18, jest podparty z jednej strony przez sprezyne 22, a z drugiej strony przemieszczany przez czynnik pod cisnieniem, doprowadzany przez przewód 17.Zalezna od predkosci obrotowej sila, wytwarzana przez przeciwciezary 1 przenoszonajest z trzpienia 5 na dzwignie 12, a z niej poprzez podpore 12" prowadzona dalej na suwak sterujacy 14. Suwak sterujacy 14 obciaza¬ ny jest przez sprezyny 23, które wytwarzaja skladowe sily w kierunku osi suwaka sterujacego i przejmuja sile przenoszona na suwak sterujacy. Sprezyny 23 sa zawieszone z jednego konca na obrzezu 24 miski 24', a z drugie¬ go konca zaczepione o wewnetrzny kolnierz 24" suwaka sterujacego 14, przy czym miska 24' za pomoca czopa 25 jest wsparta na gniezdzie 26 tloka roboczego 18.125 173 3 Jezeli równowage sil dzialajacych na suwak sterujacy 14 zaklóca sie poprzez zmiane pozycji dzwigni, wymuszona przez regulator odsrodkowy 2, to nastepuje odchylenie suwaka sterujacego 14 na odcinku ograniczo¬ nym przez podwójny zderzak 15', przez co krawedzie sterujace 19 i 20 lacza pizewód cisnieniowy 17 lub otwory sterujace 17' z przewodem doplywowym 16' albo z kanalem odplywowym 16". Dzieki temu tlok roboczy 18 przesuwa sie w taki sposób, ze przy odslonieciu otworów sterujacych 17' przez suwak sterujacy 14 zostaje znowu wytworzona przez sprezyny 23 przeciwwaga sil dzialajacych na suwak sterujacy 14.Przenoszenie sily przestawnej z tloka roboczego 18 silownika 14' nastepuje poprzez dwuramienna dzwi¬ gnie 27, która jednym koncemjest osadzona w pierscieniowym rowku 28 tloka roboczego, oraz jest ulozyskowa- na obrotowo w lozysku 29 umieszczonym w obudowie i przemieszcza drazek przestawny 30 w jego kierunku wzdluznym.Bezposrednie przenoszenie sily regulacyjnej z regulatora odsrodkowego 2 odbywa sie poprzez dwuramien¬ na dzwignie regulatora 32 osadzona jednym koncem w rowku pierscieniowym 31 trzpienia 5. Dzwignia ulozy- skowana jest na wale mimosrodowym 33 i przenosi ruchy trzpienia 5, zalezne od predkosciobrotowej, poprzez posredni drazek regulacyjny 34 na drazek regulacyjny 35 nie przedstawionej pompy wtryskowej. Na wale mimo¬ srodowym 33 umieszczona jest dzwignia obslugi 36 dla sterowania pompy wtryskowej.Urzadzenie pokazane na fig. 2 rózni sie od urzadzenia z fig. 1 tym, ze mechanizm sprezynowy 37 regulato¬ ra odsrodkowego 38 nie posiada wlasnego zespolu porównujacego, lecz serwomechanizm 39 wykonuje poprzez wlasna krzywke 70 tak zwane „przyrównanie plus-minus". Nastepnie serwomechanizm 39 napedzany jest tu elektrycznie. Przeciwciezary 40 regulatora odsrodkowego 38 sa ulozyskowane poprzez dzwignie katowa 40' na tarczy 41 i napedzane przez silnik spalinowy za pomoca walu 42. Ruch przeciwciezarów 40 przenoszony jest przez dzwignie katowa i wzdluzne lozysko kulkowe 43 na trzpien 44, który posiada na koncu lezacym naprze¬ ciwko lozyska kulkowego 43 talerz oporowy 45, zamocowany za pomoca kolka 46. Sprezyna 47 jalowego biegu obciaza z jednego konca talerz oporowy 45 i jest wsparta na drugim koncu na kolpaku 48 tworzacym gniazdo oporowe, który to kolpak posiada równiez glówna sprezyne regulujaca 49, przylegajaca do talerza wspieraja¬ cego 50.Kolpak 48 ulozyskowany jest ruchomo w obudowie 51 w osiowym kierunku i przenosi na dwuramienna dzwignie 52 zalezna od predkosci obrotowej sile, z trzpienia 44 poprzez mechanizm sprezynowy 37, przy czym dzwignia jest ulozyskowana wahliwie w lozysku 53, osadzonym w obudowie 51.Dzwignia 52 na swoim koncu jest zaopatrzona w kolpak nastawczy 55, który odizolowany jest od niej elektrycznie i poprzez styki nastawcze 56 i 57 laczy elektryczny przewód zasilajacy 58 z przynaleznymi przylaczeniami na silniku elektrycznym 59. Silnik elektryczny 59, poprzez przekladnie 60, powoduje obrót gwintowanego trzpienia 61, na którym umieszczona jest nakretka 62, zabezpieczona obrotowo przez kolek 63 osadzony przesuwnie w osiowym rowku 64 wykonanym w obudowie.Dwuramienna dzwignia 52, wspólpracujaca ze stykami nastawczymi 56 i, 57jest oparta swoja podpora 52' na talerzu 54, ulozyskowanym przesuwnie osiowo w obudowie 51*. Z kolei talerz 54 jest podparty z drugiej strony przez sprezyny 65 i 66, które zaleznie od drogi przesuwu nakretki 62 przemieszczaja sie osiowo wzgledem siebie.Przenoszenie sily regulujacej z serwomechanizmu 39 nastepuje poprzez dzwignie 68 osadzona w wybraniu 67 nakretki 62, która przenosi ruch nakretki 62 na wal 69. Tenwal 69 posiada krzywke sterujaca 70.Poniewaz proporcjonalna do predkosci obrotowej sila przenoszona na gniazdo oporowe mechanizmu sprezynowego regulatora odsrodkowego, a przez to na serwomechanizm, pochodzaca od masy przeciwciezarów 40, jest zalezna od kwadratu predkosci obrotowej, okazuje sie celowym zastosowanie kombinacji sprezyn, tzn. ukladu wedlug przykladu wykonania zgodnie z fig. 1, który uwzglednia prawie calkowicie te zaleznosc, albo zastosowanie kombinacji dwóch sprezyn wedlug przykladu wykonania zgodnego z fig. 2, w której to kombinacji mozliwe jest przynajmniej wydluzenie drogi przesuwu serwomechanizmu lub nakretki 62 w dolnym zakresie predkosci obrotowej silnika spalinowego.Ruch trzpienia regulacyjnego 44 regulatora odsrodkowego 38 zalezny od predkosci obrotowej przenoszony jest przez tuleje pomocnicza 71, posiadajaca rowek pierscieniowy 72, poprzez który uruchamiana jest dzwignia regulacyjna 73. Dzwignia ta opiera sie swoim koncem 74 na krzywce sterujacej 70 i porusza przy pomocy drazka 75 drazek regulacyjny 76, w celu nastawy ilosci wtryskiwanego paliwa.Tuleja pomocnicza 71 obciazona jest przez sprezyne 77, która wspiera sie drugim koncem na talerzu oporowym 45, przy czym ta tuleja pomocnicza 71 naciska na odsadzenie 78 trzpienia 44, przy tych ilosciach wtryskiwanego paliwa, przy których nie nastepuje jeszcze styk konca 74 dzwigni regulujacej 73 z krzywka sterujaca 70.W przykladzie wykonania wynalazku wedlug fig. 3, uklad wlasciwego regulatora odsrodkowego 79 odpo¬ wiada znowu ukladowi omówionemu przy fig. 1. Przeciwciezary 82, ulozyskowane wahliwie poprzez dzwignie4 125173 katowe 83' na tarczy 83 napedzane sa za pomoca walu 84 przez nie przedstawiony silnik spalinowy i uruchamia¬ ja przy pomocy wzdluznego lozyska kulkowego 85 trzpien 86. Sprezyna 87 biegu jaloweo i glówna sprezyna regulujaca 89 sa umieszczone w opisany wyzej sposób w ruchomym osiowo kolpaku 88, tworzacym gniazdo oporowe. Takjak w przypadku wykonania wedlug fig. 2 glówna sprezyna regulujaca 89 wspiera sie bezposrednio na talerzu 90.Sila, zalezna od predkosci obrotowej silnika, jest przenoszona przez kolpak 88 do przetwornika sily 92, którym moze byc np. odpowiednio umieszczony czujnik tensometryczny, piezometryczny przetwornik kwarco¬ wy lub podobne urzadzenie. Taki przetwornik stanowi równoczesnie zderzak, który umozliwia tylko nieznaczny, osiowy ruch kolpaka 88, wzgledem nieruchomej czesci 93 obudowy.Uzalezniony od predkosci obrotowej elektryczny sygnal z przetwornika sily 92 doprowadzany jest za pomoca przewodów 81 do mikroprocesora 94, który posiada dalsze wejscia 80, za pomoca których moga byc uwzglednione dodatkowe parametry do sterowania silownika 94'. Tymi parametrami sa przykladowo cisnienie ladowania, temperatura zewnetrzna, temperatura silnika spalinowego lub jego komów spalania, polozenie zam¬ kniecia zaplonu pompy wtryskowej itd. Mikroprocesor 94 analizuje te parametry zgodnie z okreslonym na wstepie programem i reguluje wartosc sygnalu elektrycznego dla silownika 95.Silownik, za pomoca walu 96 i przekladni slimakowej 97 i 98, wprawia w ruch posuwowy gwintowany drazek regulujacy 100 nie przedstawionej pompy wtryskowej.Trzpien 86 regulatora odsrodkowego 79 posiada rowek pierscieniowy 101, w którym osadzony jest koniec dwuramiennej dzwigni regulujacej 102 ulozyskowanej na wale mimosrodowym 103, która to dzwignia stanowi polaczenie pomiedzy ruchomym — w zaleznosci od predkosci obrotowej - trzpieniem 86 i kolem slimakowym 98 a tym samym pomiedzy drazkiem regulujacym 100, za posrednictwem drazka posredniego 104'.Mikroprocesor 94 moze naturalnie posiadac dodatkowe wyjscia do sterowania dalszych silowników, przez co np. moze nastepowac przesuniecie czasowe momentów wtryskiwania paliwa do. sUnika spalinowego.Przyklad wykonania wynalazku przedstawiony na fig. 4 rózni sie od urzadzenia wedlug fig. 3 tylko tym, ze trzpien 105 regulatora odsrodkowego 104 jest zabezpieczony przed obracaniem wzgledem obudowy 105' i slimak 106 nie przedstawionego silownika oddzialywuje na kolo slimakowe 107, stanowiace tuleje pomocnicza, które to kolo jest przesuwne na gwincie drazka 108 polaczonego z trzpieniem 105. Wprowadzenie sily, uzaleznionej od predkosci obrotowej, do mechanizmu sprezynowego nastepuje za pomoca talerza 111, który zamocowany jest przy uzyciu kolka 112 na gwintowanym drazku 108. Dwuramienna dzwignia regulujaca 110 wspóldziala z rowkiem pierscieniowym 109 kola slimakowego 107. przez co mozliwe jest sterowanie mikroprocesora.Zastrzezenia patentowe 1. Urzadzenie do regulacji silników spalinowych z wtryskiwaniem paliwa, zawierajace mechaniczny regula¬ tor odsrodkowy, w którym gniazdo oporowe mechanizmu sprezynowego jest osiowo przesuwne, znamien¬ ne t y m, ze gniazdo oporowe (7,48, 88) jest sprzezone poprzez dwuramienna dzwignie (12, 52) lub bezposre¬ dnio z elementem sterujacym (14, 55-57, 92) serwomechanizmu (14', 39, 94'), napedzajacego co najmniej jedno urzadzenie pomocnicze dla silników spalinowych, korzystnie urzadzenie do przestawiania momentu wtrysku paliwa. 2. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze koniec dzwigni dwuramiennej (12), przeciwle¬ gly wzgledem konca sprzegnietego z gniazdem oporowym (7), jest usytuowany pomiedzy dwoma zderzakami (15') znajdujacymi sie na srubie nastawczej (15). 3. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze serwomechanizm (14') stanowi silownik hydrauliczny, którego tlok roboczy (18)jest polaczony z elementem sterujacym (14), w postaci suwaka, poprzez uklad sprezyn (23). 4. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze serwomechanizm (39) zawiera silnik elektrycz¬ ny (59), uruchamiany poprzez styki nastawcze (56, 57), zwierane za pomoca kolpaka nastawczego (55) umiesz¬ czonego na koncu dzwigni dwuramiennej (52). 5. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze serwomechanizm (94') zawiera silnik elek¬ tryczny (95) polaczony poprzez elektroniczne urzadzenie sterujace (94), korzystnie mikroprocesor, z przetworni¬ kiem sily (92), korzystnie w postaci czujnika tensometrycznego, usytuowanym pomiedzy gniazdem oporowym (88) a nieruchoma czescia (93) obudowy (91). 6. Urzadzenie wedlug zastrz. 5, znamienne tym, ze silnik elektryczny (95) jest silnikiem kroko¬ wym. 7. Urzadzenie wedlug zastrz. 1 albo 4, albo 5, albo 6, znamienne tym, ze kazde z urzadzen pomoc¬ niczych jest zaopatrzone we wlasny serwomechanizm (39,94').} 125173 FIG1 JO 21 W i 22 2)\ fA®&®PinRP[R\ l\\\\^[d FIG. 2 00600 63 64 62 160 6139 L#*f"1 H-» ysjjsslsstsjjjrr? f J7125173 108 yjlll/lpl 'iU'2w & 105 f *t'0 YaJLL * jA J09 107 \ 104 106 PrtcowniiPoligraficzna UP PRL. Naklad 100 egz.Cena 100 zl PL PL

Claims (7)

1. Zastrzezenia patentowe 1. Urzadzenie do regulacji silników spalinowych z wtryskiwaniem paliwa, zawierajace mechaniczny regula¬ tor odsrodkowy, w którym gniazdo oporowe mechanizmu sprezynowego jest osiowo przesuwne, znamien¬ ne t y m, ze gniazdo oporowe (7,48, 88) jest sprzezone poprzez dwuramienna dzwignie (12, 52) lub bezposre¬ dnio z elementem sterujacym (14, 55-57, 92) serwomechanizmu (14', 39, 94'), napedzajacego co najmniej jedno urzadzenie pomocnicze dla silników spalinowych, korzystnie urzadzenie do przestawiania momentu wtrysku paliwa.

2. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze koniec dzwigni dwuramiennej (12), przeciwle¬ gly wzgledem konca sprzegnietego z gniazdem oporowym (7), jest usytuowany pomiedzy dwoma zderzakami (15') znajdujacymi sie na srubie nastawczej (15).

3. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze serwomechanizm (14') stanowi silownik hydrauliczny, którego tlok roboczy (18)jest polaczony z elementem sterujacym (14), w postaci suwaka, poprzez uklad sprezyn (23).

4. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze serwomechanizm (39) zawiera silnik elektrycz¬ ny (59), uruchamiany poprzez styki nastawcze (56, 57), zwierane za pomoca kolpaka nastawczego (55) umiesz¬ czonego na koncu dzwigni dwuramiennej (52).

5. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze serwomechanizm (94') zawiera silnik elek¬ tryczny (95) polaczony poprzez elektroniczne urzadzenie sterujace (94), korzystnie mikroprocesor, z przetworni¬ kiem sily (92), korzystnie w postaci czujnika tensometrycznego, usytuowanym pomiedzy gniazdem oporowym (88) a nieruchoma czescia (93) obudowy (91).

6. Urzadzenie wedlug zastrz. 5, znamienne tym, ze silnik elektryczny (95) jest silnikiem kroko¬ wym.

7. Urzadzenie wedlug zastrz. 1 albo 4, albo 5, albo 6, znamienne tym, ze kazde z urzadzen pomoc¬ niczych jest zaopatrzone we wlasny serwomechanizm (39,94').} 125173 FIG1 JO 21 W i 22 2)\ fA®&®PinRP[R\ l\\\\^[d FIG. 2 00600 63 64 62 160 6139 L#*f"1 H-» ysjjsslsstsjjjrr? f J7125173 108 yjlll/lpl 'iU'2w & 105 f *t'0 YaJLL * jA J09 107 \ 104 106 PrtcowniiPoligraficzna UP PRL. Naklad 100 egz. Cena 100 zl PL PL