Przedmiotem wynalazku sa hydrauliczne urza¬ dzenia srubowe z zespolem walków srubowych stanowiacych jeden walek napedowy i zazebiaja¬ cego sie z nim jednego lub kilku walków srubo¬ wych osadzonych obrotowo. Zespól walków sru- 5 bowych jest osadzony w zamknietym korpusie.Walki srubowe i korpus stanowia konstrukcje two¬ rzace w czasie obrotu walków srubowych komory przesuwajace sie osiowo wzdluz zespolu walków srubowych dla 'podawania 'plymnago czynnika 10 od jego wlotu do wylotu.Znane urzadzenia hydrauliczne srubowe stano¬ wia pompy srubowe, w których srubowy walek napedowy jest polaczony z silnikiem napedzaja¬ cym, a plynny czynnik podaje sie z komory o nis- 15 kim cisnieniu do komory o wysokim cisnieniu.Urzadzenie hydrauliczne srubowe moze stanowic silnik, do którego plynny czynnik jest wtlaczany do komory wysokiego cisnienia a poprzez wpro¬ wadzony w ruch obrotowy zespól walków srubo- 20 wych do komory niskiego cisnienia. Napedowy walek srubowy jest sprzezony z napedzanym urza¬ dzeniem stanowiacym jeden agregat.Obrotowo osadzone walki srubowe sa obciazone sila osiowa wywolana róznica cisnien plynnego 25 czynnika na powierzchnie srubowa zespolu wal¬ ków, która dziala w kierunku komory niskiego cisnienia. Biernie obracajace sie walki srubowe osadzone sa w lozyskach osiowych dla przejecia obciazenia wywolanego silami osiowymi. Z jednym 30 koncem -kazdego walka srubowego polaczony jest obrotowy czop w postaci tloka odciazajacego, który moze przesuwac sie w tulei polaczonej z obudowa.Zewnetrzny koniec tej tulei (t.j. koniec lezacy po stronie oddalonej od walka srubowego) jest po¬ laczony z przeciwlegla strona obudowy poprzez kanaly przeprowadzone w obudowie i/lub w wal¬ kach srubowych (cisnienie plynnego czynnika od- dzialywuje na zewnetrzna powierzchnie koncowa czopa osadzonego w tulei). Na powierzchnie we¬ wnetrzna koncowa tulei umieszczona na zewnatrz czopa dziala cisnienie istniejace na koncu walka srubowego, na którym jest osadzony czop. Gdy tlok jest zamontowany po stronie wysokiego cis¬ nienia, wnetrze tulei bedzie wówczas polaczone ze strona niskiego cisnienia i/lub odwrotnie. W celu wyrównania sil wynikajacych z róznicy cisnien walki srubowe maja powierzchnie poprzeczne o przekroju czopa i sa tak dobrane aby wystepowaly przeciwnie skierowane sily o tej samej wielkosci.Walki srubowe sa obciazone równiez silami tar¬ cia skierowanymi w kierunku osiowym. Te sily dzialaja w kierunku przeplywu cieczy a w urza¬ dzeniu pracujacym jako silnik dzialaja one w tym samym kierunku co sily wywolane róznica cisnien, czyli odwrotnie do ukladu sil wystepujacych w pompach.W przypadku pompy poprzeczny przekrój czopa jest mniejszy od wymaganego dla wyrównania sil wystepujacych na skutek róznicy cisnien. W przy- 112 8573 112 857 4 padku silnika poprzeczny przekrój czepia musi byc wiekszy od wymaganego dla zrównowazenia tych sil spowodowanych róznica cisnien. Na skutek tego dla kazdego urzadzenia, które ma byc zainstalo¬ wane jako pompa lub jako silnik, trzeba przewi- 5 dziec inny walek sruibowy zaopatrzony w rózne czo¬ py odciazajace.Celem niniejszego wynalazku jest opracowanie lozyska dla luzem obracajacych sie walków sru¬ bowych, które moze byc stosowane zarówno dla io pompy, jak i dla silnika oraz uniknac przez to ko¬ niecznosci produkowania róznych typów walków srubowych dla pomp i dla silników.Urzadzenie wedlug wynalazku ma czop w posta¬ ci tloka odciazajacego" oddalonego od czesci srubo- 15 wej walka, odciazenie cisnieniem na przeciwleglym koncu walka srubowego naprzeciw pierwszej po¬ wierzchni mniejszej od powierzchni wymaganej dla odciazenia walka srubowego od sil wytworzonych róznica cisnien pomiedzy strona wysokiego cisnie- 20 nia i strona niskiego cisnienia. Na powierzchnie tloka dziala cisnienie posrednie zawarte pomiedzy cisnieniem w komorze wysokiego cisnienia a cis¬ nieniem w komorze niskiego cisnienia. Suma wiel¬ kosci pierwszej powierzchni i drugiej powierzchni 25 jest wieksza od powierzchni wymaganej dla odcia¬ zenia walka srubowego od sily wytworzonej rózni¬ ca cisnien. Posrednie cisnienie jest wytworzone w komorze ograniczonej powierzchnia czopa w pos¬ taci tloka i tuleja i polaczone kanalami dlawiacymi 30 pomiedzy komorami wysokiego i niskiego cisnienia.Odciazajace posrednie cisnienie jest samoczynnie w niej dostosowywane dlawieniem tych kanalów ruchem osiowym tloka w tulei.Przedmiot wynalazku jest przedstawiony na ry- 35 sunku w przykladzie wykonania, na którym na fig. 1 uwidoczniono schematycznie czopowe ulozys- kowanie walka srubowego po stronie wysokiego cisnienia, fig. 2 — schematycznie czopowe ulozys¬ kowanie, walka srubowego po stronie niskiego cis- 40 nienia, fig. 3 — urzadzenie z walkami srubowymi z ulozyskowaniem z fig. 1, — w widoku z boku w czesciowym przekroju, fig. 4 — urzadzenie z walkami srubowymi z ulozyskowatniem z fig. 2.Czopowe ulozyskowanie fig. 1 i 2 walka srubo- 45 wego po stronie wysokiego cisnienia oraz po stro¬ nie niskiego cisnienia.Walek srubowy 1 (fig. 1) posiada uksztaltowanie czopa w postaci tloka 2 osadzonego obrotowo i przesuwnie w tulei 3 z dnem 4, w której znaj- 50 duje sie otwór 5 stanowiacy poprzez kanaly na walkach w obudowie polaczenie komory niskiego i wysokiego cisnienia. Tlok 2 posiada plaska po¬ wierzchnie 6 usytuowana naprzeciw plaskiej den¬ nej powierzchni 7 tulei 3. Tlok 2 ma na obwodzie 55 skosne sciecia 8 i tworzy .komore 9, laczaca sie z jednej strony z komora niskiego cisnienia poprzez szczeline pomiedzy plaskimi powierzchniami 6 i 7, a z drugiej strony z komora wysokiego cisnienia poprzez szczeline pomiedzy cylindryczna powierz- 60 chnia tloka 2 i wewnetrzna powierzchnia tu¬ lei 3, W komorze 9 a lezaca pomiedzy ko¬ morami o wysokim, i niskim ciesmieniem jest przestrzen o niskim cisnieniu posrednim, którego wielkosc zalezy od dlugosci i szerokosci 65 szczelin stanowiacych kanaly dlawiace. Tlok 2 przyjmuje w czasie pracy polozenie, w którym jego powierzchnia koncowa znajduje sie w malej odle¬ glosci od powierzchni dna tulei. Gdy wystepuje tendencja do przesuniecia sie walka srubowego 1 w kierunku komory niskiego cisnienia (na lewo na fig. 1) obniza sie "cisnienie w komorze 9 stad nas¬ tepuje przeciwdzialanie temu ruchowi poprzez przesuniecie. Gdy istnieje tendencja do przesunie¬ cia sie walka srubowego 1 w kierunku komory wysokiego cisnienia (na prawo na fig. 1), podnosi sie cisnienie w komorze 9 i przesuniecie walka w przeciwnym- kierunku stad walek srubowy stale jest utrzymywany w polozeniu równowagi.Na walek srubowy równiez dzialaja sily wynika¬ jace z róznicy cisnien pomiedzy komora wysokiego i niskiego -cisnienia oraz sily tarcia, która dziala w tym samym kierunku, co sila wynikajaca z róz¬ nicy cisnien, gdy urzadzenie pracuje jako silnik, i w przeciwnym kierunku w przypadku, gdy urza¬ dzenie pracuje jako pompa. W urzadzeniu wedlug wynalazku srednica di tloka jest wieksza od sred¬ nicy wymaganej do zrównowazenia sily spowodo¬ wanej róznica cisnien, a srednica cb jest mniejsza od srednicy di. Niezaleznie od tego czy urzadzenie pracuje jako pompa czy jako silnik, tlok zajmie takie polozenie, przy którym w komorze 9 wy¬ tworzy isie posrednie cisnienie, które odciazy walek srubowy 1.Walek srubowy 11 fig. 2 posiada tlok 12 osadzo¬ ny obrotowo i przesuwnie w tulei 13 posiadajacej dno 14.W tym przypadku jednak wnetrze tulei laczy sie z komora Wysokiego cisnienia poprzez osiowy kanal 15 w walku srubowym 11, a kanal ten ma wylot po przeciwnej stronie walka srubowego 11.Tlok 12 posiada kolnierz 16 lezacy naprzeciw po¬ wierzchni koncowej tulei 13. W kolnierzu znajduje sie rowek 17 otaczajacy tlok 11 i tworzy on razem z przeciwleglym czolem koncowym tulei komore cisnienia 19, w której jest wytworzone cisnienie posrednie zawarte pomiedzy komora wysokiego i niskiego cisnienia na skutek polaczenia komory 19 z komora wysokiego i niskiego cisnienia poprzez szczeliny pomiedzy tlokiem 12 i tuleja 13.W tym przypadku srednica d3 tloka jest mniejsza od srednicy potrzebnej do zrównowazenia sily wy¬ wolanej róznica cisnien, a zewnetrzna srednica d4 rowka 17 jest wieksza od srednicy tloka.Na figurze 3 jest uwidoczniona pompa, której czopy walków srubowych maja ulozyskowanie z fig. 1. Urzadzenie wedlug wynalazku ma obudowe 30 posiadajaca kanal osiowy 31 w postaci trzech wzajemnie przenikajacych sie cylindrycznych ot¬ worów, w których jest usytuowany walek srubo¬ wy 32 i dwa walki srubowe 33. Obudowa posiada otwory wylotowe 34 oraz otwór wlotowy 35. Kazdy walek srubowy 33 posiada po stronie wysokiego cisnienia czop w postaci tloka odciazajacego- 36 (odpowiadajacy tlokowi 2 z fig. 1), osadzony w tu¬ lei 37 umieszczonej w sciance koncowej obudowy 30 i przytrzymywanej elementem 38 scianki konco¬ wej. Wnetrze kazdej tulei 37 laczy sie z wnetrzem pokrywy 41 poprzez otwór 39 i kanal 40 przecho¬ dzacy poprzez element scianki koncowej 38. Po-112 857 5 6 kry-wa 41 jest przykrecona do elementu 38 scianki koncowej i otacza lozysko czopa 42 walka srubowe¬ go. Czop 42 przechodzi poprzez pokrywe 41. Walek srubowy 32 posiada otwór osiowy 43 przebiegajacy od jego konca przylegajacego do strony niskiego 5 cisnienia do miejsca umieszczonego w pokrywie 41, gdzie ten otwór laczy sie z komora otaczajaca pokrywe 41 poprzez promieniowe otwory 44. Tlok 36 posiada ukosne sciecia 45, na skutek czego zo¬ staje utworzona komora 46 wyrównujaca cisnienie. 10 Na figurze 4 jest uwidoczniona pompa, w której czop walka srubowego ma ulozyskowanie z fig. 2.Konce walka srubowego 51 oraz walków srubo¬ wych, — po stronie niskiego cisnienia pompy uwi¬ docznione sa na fig. 4. Walki srubowe sa umiesz- 15 czone w korpusie 53, nie uwidocznione na fig. 4.Obudowe stanowia dwa czlony 54 i 55 posiadajace Wlot 56 i wylot 57. Wewnatrz obudowy jest umiesz¬ czona plytka 58 z tulejami 59, w których sa za¬ montowane czopy w postaci tloków odciazajacych 20 60 walków srubowych. Te tloki odciazajace sa w tym rozwiazaniu pokazane jako oddzielnie wyko¬ nane elementy zamontowane na koncach walków srubowych. Tuleja 59 posiada kolnierz 61 odpo¬ wiadajacy kolnierzowi 16 z fig. 2. Komora cisnie- 25 ; nia wyrównawczego jest polaczona rowkiem 62 umieszczonym w tulei 59, ponizej kolnierzy 61.Wnetrze tulei jest polaczone poprzez kanal 63 przechodzacy osiowo poprzez walek srubowy z ko¬ mora wysokiego cisnienia. 30 Zastrzezenia patentowe 1. Urzadzenie hydrauliczne srubowe zawierajace napedowy walek srubowy zazebiony z jednym lub wiecej walkami srubowymi, a ikazdy z iwalków. srubowych zakonczony jest czopem w postaci tloka odciazajacego, osadzonego w tulei z cisnieniem z przeciwnej strony czesci srubowej walka, zna- mnienne tym, ze czop w postaci tloka (2, 12, 36) odciazony jest poprzez kanal dlawiacy stanowiacy polaczenie 'pomiedzy komora wysokiego i niskiego cisnienia, przy czym miedzy komora wysokiego i niskiego cisnienia jest przestrzen miedzy tlokiem (2,12, 36), a tuleja (3,13, 37) o cisnieniu .posrednim, a suma pierwszej od tloka powierzchni i drugiej powierzchni denka jest wieksza od powierzchni wymaganej dla odciazenia walka srubowego (1, 11, 33) sila wytworzona przez róznice cisnien, stad od¬ ciazajace posrednie cisnienie jest samoczynnie wy¬ równywane róznica dlawienia wywolana ruchem tloka w tulei. 2. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze na koncu walka srubowego (1) jest usytuowany od strony wysokiego cisnienia czop w postaci tloka odciazajacego (2). 3. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze na koncu walka srubowego (11) od strony nis¬ kiego cisnienia usytuowany jest czop w postaci tloka odciazajacego (12). 3 2 8 Fig.2112 857 Opolskie Zaklady Graficzne im. J. Langowskiego w Opolu.Zam. 2123-1400-81, 100+22 egz.Cena 45 zl PL