NL8200959A - Fm-ontvanger voorzien van een frequentie gesleutelde lus. - Google Patents

Description

.. . »- - < PHN 10.299 1 N.V. Philips' Gloeilampenfabrieken te Eindhoven.

FM-ontvanger voorzien van een frequentie gesleutelde lus. .....- ♦ 4

De uitvinding heeft betrekking op een FM-ontvanger voorzien van een frequentie gesleutelde lus, waarin achtereenvolgens geschakeld zijn een spanningsgestuurde oscillator, een met een antenne-ingang verbonden itengschakeling, een MF-deel voorzien van een MF-filter, een FM-5 detektor, een lusfilterinrichting en een lusversterker voor het instellen van de doorlaatkarakteristiek van de frequentie gesleutelde lus, welke lusversterker verbonden is met een regelingang van de spanningsges tuurde oscillator voor een tegenkoppeling van het modulatiesignaal van het ontvangen FM-signaal, welke lusfilterinrichting een eerste laag-10 doorlaatfilter bevat.

Een dergelijke FM-ontvanger is bekend uit de Nederlandse ter visie . gelegde octrooiaanvrage nr. 7906602.

In de bekende FM-ontvanger wordt bij correcte afstemming het FM-antennesignaal met een gemiddelde frequentie FF versterkt en in de 15 itengschakeling met behulp van het oscillatorsignaal met een gemiddelde frequentie OF naar een lage gemiddelde nuddenfrequentie IF cmlaaggemengd. Tegelijkertijd wordt door een tegenkoppeling van het modulatiesignaal in de frequentiegesleutelde lus de frequentiezwaai van het ontvangen FM-antennesignaal gecomprimeerd, bijvoorbeeld met een faktor 5 van 75 KHz 20 naar 15 KHz. Hierdoor wordt de vouwvervoming van het FM-signaal in het MF-deel, welke het gevolg is van de betrekkelijk lage gemiddelde middenfrequentie ÏF, sterk gereduceerd.

De lage middenfrequentie ÏF in combinatie met de genoemde frequentiezwaai-ccmpressie maakt een integreerbare realisatie van de 25 bekende FM-ontvanger mogelijk. Voor een adequate signaalverwerking dient daarbij echter aan een aantal voorwaarden voldaan te zijn. Zo dient voor een, ook in de meest kritieke situatie, efféktieve selectiviteit enerzijds en een voldoende grote FM-MF-doorlaatband anderzijds, het MF-filter van een hogere, bijvoorbeeld 4e, orde te zijn. Verder is de 30 stabiliteit van de frequentiegesleutelde lus in de praktijk slechts dan gewaarborgd, als binnen de doorlaatband van de gesloten lus, dat wil zeggen het frequentiegebied, waarbij de rondgaande versterking één 8200959 ; * EHN 10.299 2 ___________bedraagt, de fasedraaüng van het modulaties ignaal in de lus kleiner is dan 180°. Deze fasedraaiing wordt in hoofdzaak veroorzaakt in het MF-filter, de EM-detektor en het eerste laagdoorlaatfilter en beperkt in belangrijke mate het aantal keuze-mogelijkheden ten aanzien van de orde, 5 de bandbreedte en de klasse van de filters. Een verdere beperking daarvan wordt opgelegd door de eis, dat de bandbreedte van de open lus, dat wil zeggen de bandbreedte van het eerste laagdoorlaatfilter, voor een effektieve frequentiezwaai-ccmpress ie althans een belangrijk deel van het tegen te koppelen modulatiesignaal dient te omvatten.

10 Aan de genoemde voorwaarden kan door een bepaalde keuze van filterparameters s in de praktijk slechts dan in bevredigende mate voldaan worden, als de bandbreedte van het modulatiesignaal van de grootte orde van dat van een EM-monosignaal is.

Bij modulatiesignalen met' een bandbreedte ter grootte van het 15 stereomultiplexsignaal (53 KHz) resulteren de voorwaarden ten aanzien van zwaaicompressie, selectiviteit en stabiliteit in strijdige filter-parameters. Zo dient voor een effektieve zwaaicompressie van EM-stereo-signalen en de bandbreedte van het eerste laagdoorlaatfilter 40 a 45 Kik: en de open lus versterking binnen deze bandbreedte ca. 12 dB te bedragen, 2o hetgeen bij een eerste orde afval van het eerste laagdoorlaatfilter (6 dB/oktaaf) de doorlaatband van de gesloten lus bepaalt qp 160 a 180 KHz. De fasedraaiing binnen de doorlaatband van de gesloten lus als gevolg van het eerste laagdoorlaatfilter bedraagt maximaal, dat wil zeggen bij de 160 a 180 KHz grens- of kantelfrequentie van deze 25 doorlaatband, en bij de gegeven orde en lus versterking ca. 90°. Om aan de stabiliteitsvoorwaarde te voldoen dient de door het MF-filter en de EM-detektor veroorzaakte fasedraaiing binnen deze 160 a 180 KHz doorlaatband kleiner te zijn dan ca. 90 . Dit is voor een 4 of hogere orde MF-filter slechts realiseerbaar bij zeer grote bandbreedten, 30 hetgeen voor een effektieve MF-selectiviteit ontoelaatbaar is. De bekende EM-ontvanger is daardoor minder geschikt voor de ontvangst van EM-stereos ignalen.

De uitvinding beoogt een EM-ontvanger aan te geven, welke enerzijds evenals de bekende EM-ontvanger in integreerbare vorm reali-35 seerbaar is en welke anderzijds geschikt is voor de verwerking van zowel EM-mono- als FM-stereosignalen en daarbij in selectiviteit, gevoeligheid en harmonische vervorming tenminste vergelijkbaar is met 8200959 « * * EHN 10.299 3 ......-. conventionele, niet-integreerbare kwaliteitsontvangers. -----

Een FM-ontvanger van de in de aanhef vermelde soort volgens de uitvinding, vertoont daartoe het kenmerk, dat het eerste laagdoor-laatfilter het audiofrequente stereoscmsignaal uit een stereofonisch 5 FM-multiplexsignaal selecteert, welke lusfilterinrichting tevens een met het eerste laagdoorlaatfilter parallel geschakelde bandfilter-schakeling bevat voor een selektie van het op een onderdrukte stereo-hulpdraaggolf amplitude gemoduleerde stereoverschils ignaal uit een stereofonisch EM-multiplexs ignaal, waarbij de fasedraaiing van het 10 eerste laagdoorlaatfilter en die van de bandfilterschakeling althans binnen de doorlaatband van de frequentie gesleutelde lus ten hoogste ongeveer 90° bedraagt.

De uitvinding berust qp het inzicht, dat bij de verwerking van EM-stereos ignalen een adequate frequentiezwaaicompressie reeds 15 bereikt wordt als een deel van het audiofrequente stereoscmsignaal (0-15 KHz) en een deel van het duhbelzijband amplitude gemoduleerde stereoverschilsignaal (23-53 KHz) van het gedemoduleerde stereomul-tiplexs ignaal in voldoende mate versterkt aan de spanningsgestuurde oscillator toegevoerd wordt. De selectie van het stereomultiplexsignaal 20 in de lusfilter inrichting hoeft derhalve niet breedbandig, dat wil zeggen over één aaneengesloten frequentiegebied uitgevoerd te worden, maar kan over verscheidene, separate frequentiegebieden van het sterecmultiplexsignaal met evenzovele parallelle filters plaatsvinden. Hierdoor ontstaat de mogelijkheid cm met eenvoudige,· betrekkelijk zwak 25 selectieve filters, waarvan de fasedraaiing gering is, onder behoud van een efféktieve zwaaiccmpressie, de doorlaatband van de gesloten lus in belangrijke mate te beperken, bijvoorbeeld tot 60 KHz.

Bij toepassing van de maatregel volgens de uitvinding is daardoor een fasedraaiing van 90° of meer in het MF-filter en de 30 FM-detektor reeds toelaatbaar bij een veel lagere frequentie ( bijvoorbeeld 70 KHz), dan mogelijk is bij de bekende EM-ontvanger (160 a 180 KHz) zonder instabiliteiten te introduceren. Hierdoor kan de bandbreedte van het MF-filter voldoende klein warden gekozen om een effektieve selectiviteit te realiseren.

35 In een voorkeursuitvoering vertoont een FM-ontvanger volgens de uitvinding het kenmerk, dat het eerste laagdoorlaatfilter-van de eerste orde is met een bandbreedte van de grootte orde van 5 KHz 8200959 EHN 10.299 4 i , i —.....en de bandfilterschakeling van de tweede orde is met een bandbreedte van de grootte--orde van 10 KHz.

Een verdere voorkeursuitvoering van een EM-ontvanger volgens de uitvinding, vertoont het kenmerk, dat de bandfilterschakeling voor-5 zien is van achtereenvolgens geschakeld, een eerste mengtrap voor het demoduleren van het op een stereohulpdraaggolf amplitude gemoduleerde stereoverschilsignaal van een stereofonisch FM-multiplexsignaal, een tweede laagdoorlaatf ilter voor een seléktie van het gedemoduleerde basisband stereoverschilsignaal en een tweede mengtrap voor het remo-10 duleren van het basisband stereoverschilsignaal, welke beide mengtrappen verbonden zijn met een uitgang van een stereohulpdraaggolfregenerator en welke tweede laagdoorlaatf ilter een eerste orde frequentiekarakteris-tiek vertoont of benadert.

Bij toepassing van deze maatregel volgens de uitvinding 15 worden stoorcanpcnenten die in de gesloten lus instabiliteiten kunnen veroorzaken tengevolge van hun, in het algemeen ten opzichte van de stereohulpdraaggolf asymmetrische frequentieligging, 6 dB verkleind, hetgeen de stabiliteit van de ontvanger ten goede komt. Verder maakt de beschikbaarheid van het gedemoduleerde audiofrequente stereover-20 schilsignaal in combinatie met het reeds beschikbare audiofrequente stereoscrns ignaal een eenvoudige decodering van de linker- ren rechter-stereofoniesignalen mogelijk.

Een nog verder voorkeursuitvoering van een EM-ontvanger volgens de uitvinding, vertoont hetkenmerk, dat tussen de uitgang van 25 de stereohulpdraaggolfregenerator en althans êên der beide mengtrappen een fasedraaiingsschakeling is geschakeld voor een fasedraaiing van de geregenereerde stereohulpdraaggolf, welke in absolute grootte althans nagenoeg gelijk is aan de fasedraaiing van de ontvangen stereohulpdraaggolf in het MF-f ilter en de EM-detektor.

30 Bij toepassing van deze maatregel wordt het mogelijk door een juiste instelling van de fasedraaiingsschakeling ongewenste, in het MF-filter en/of de EM-detektor geïntroduceerde fase-draaiingen te compenseren. Hierdoor is het mogelijk bij een gelijkblijvende dimensionering van de toegepaste schakelingen de harmonische vervor-35 ming te reduceren of bij gelijkblijvende vervorming de MF-selectiviteit te verbeteren.

Een verdere voorkeursuitvoering van een EM-ontvanger volgens 8200959 r . ----- 1 * Μ t H3N 10.299 5 — de uitvinding, vertoont het kenmerk, dat de stereohulpdraaggolfregene- -rator voorzien is van een fasegesleutelde lus, waarvan een stuuringang is gekoppeld met de verbinding tussen uitgang van de- FM-detektor en een ingang van de lusfilterinrichting.

5 Bij toepassing· van deze maatregel wordt met voordeel gebruik gemaakt van het gegeven, dat het stereopilootsignaal tussen de FM-detek-tor en de lusf ilterinrichting ten gevolge van de ten opzichte van het stereosanr en stereoverschilsignaal geringere zwaaiccmpressie, relatief groot is.

10 De uitvinding zal nader worden toegelicht aan de hand van de in de tekening bij wijze van voorbeeld weergegeven figuren.

Hierin toont:

Fig. 1 een bekende FM-ontvanger voor de verwerking van FM-monosignalen; 15 Fig. 2 de frequentiékarakteristiek van een vierde orde MF- laagdoorlaatfilter in de genoemde FM-rono-ontvanger;

Fig. 3a en b overdrachtskarakteristieken van de frequentie-gesleutelde lus; van de frequentie gesleutelde lus

Fig. 4a en b overdrachtskarakteristieken/na aanpassing van 20 enkele f ilterparameters van de bekende FM-ontvanger ten behoeve van de verwerking van de FM-stereos ignalen;

Fig. 5a en b enkele karakteristieken welke de grootte van een drietal gewenste en gevouwen zijbandccmponenten van het FM-MF signaal als functie van de modulatiefrequentie weergeven bij een tweetal waarden 25 van de frequentiezwaai;

Fig. 6 een FM-ontvanger volgens de uitvinding;

Fig. 7a en b overdrachtskarakteristieken van de frequentie-gesleutelde lus in de FM-ontvanger van de voorgaande figuur;

Fig. 1 toont een bekende FM-ontvanger voorzien van een met 30 een antenne A verbonden antenne-ingang, waaraan via een HF-ingangstrap 1 een frequentiegesleutelde lus 2-14 is gekoppeld. De frequentiegesleutel-de lus bevat, achtereenvolgens geschakeld, een spanningsgestuurde oscillator 8, een met de HF-ingangstrap 1 verbonden mengschakeling 2, een MF-deel 3, welke een MF-laagdoorlaatfilter 9, een versterker/begrenzer 10 en 35 een versterker 4 bevat, een FM-kwadratuurdetektor 4, welke een frequentie-fase omzetter 12 en een vermenigvuldigschakeling 13 bevat, een lusfilterinrichting 5, welke een eerste laagdoorlaatfilter 14 bevat, een verster- regelingang ker/begrenzer 6, en een optelschakeling 7, welke verbonden is met een /_ 8200959 EHN 10.299 6 ________„van de spanningsgestuurde oscillator 8. De optelschakeling 7 is verbonden met een afstenspanningsingang Vt waaraan een afstemspanning kan worden toegevoerd. Een uitgang van de versterker/begrenzer 6 is via een modu-latie-signaaluitgang Vm met een audio-eindtrap 15 en een luidspreker 5 16 verbonden.

De werking van deze bekende BM-ontvanger is beschreven in de genoemde tervisiegelegde Nederlandse octrooiaanvrage nr. 7906602. Daarbij is, voor de probleemstelling, het volgende van belang.

De toepassing van een lage middenfrequentie (bijvoorbeeld 10 80 KHz) maakt een compressie van de frequentiezwaai van het ontvangen signaal noodzakelijk. Dit is verduidelijkt met behulp van de karakteristieken I^-I^ respektievelijk I·^”^ in figuur 5a respektievelijk 5b, welke de grootte van de genormeerde, 1e tot en met 3^_prde Bessel-functie weergeven bij een gemiddelde 'middenfrequentie^van 80 KHz als 15 functie van modulatiefrequenties (f^) variërend tussen 10 ai 50 KHz respektievelijk bij een frequentiezwaai Af van 15 KHz (weinig zwaai-conpressie) en van 3 KHz (veel zwaaicompressie). De vouwvervorming van vooral de hogere orde Besselfunkties bij hoge modulatie-frequenties wordt door compressie sterk gereduceerd. Een adequate frequentiezwaai-20 compressie wordt bereikt door het modulatie-signaal aan de uitgang van de M-kwadratuurdetektor/in voldoende mate versterkt aan de spannings-gestuurde oscillator 8· toe te voeren.

Voor een modulatiesignaal met een bandbreedte van de grootte-orde van dat van een FM-monosignaal (15 KHz) wordt dit gerealiseerd 25 als de overdrachtskarakteristiek van de open respektievelijk gesloten lus overeenkomt het in fig. 3b met kromme f^ respektievelijk weergegeven verloop. Deze karakteristieken worden in hoofdzaak bepaald door het laagdoorlaatfilter 14 van/filterinrichting 5, welke een bandbreedte heeft van ca. 5 KHz en van de eerste orde is.

30 De frequentiezwaai-catpressie is daardoor voor modulatiefrequenties tot 5 KHz maximaal (12 dB versterking van het teruggekoppelde modulatiesignaal) , terwijl de frequentiezwaai-catpressie voor modulatie-frequenties van 5-15 KHz met een 6 dB/oktaaf eerste orde af val af neemt.

De doorlaatband van de gesloten lus bedraagt daardoor 20 KHz 35 en cravat daarbij het totale modulatiesignaal. De maximale fasedraaiing tengevolge van dit eerste laagdoorlaatfilter binnen de genoemde doorlaatband, waarvoor de fasedraaiing bij de 20 KHz kantelfrequentie (f^) 8200959

Ir PHN 10.299 7 ......- maatgevend is, bedraagt ca. 90°. De uit stabiliteitsoverwegingen toe- — laatbare fasedraaiing in het MF-filter en de FM-detektor bedraagt bij de genoemde 20 KHz kantelfrequentie (f^) daardoor eveneens ten hoogste 90°. Dit is realiseerbaar met behulp van een 4e orde MF-laagdoorlaat-5 filterj?, waarvan de naar de hasisfrequentieband getransponeerde over-drachtskarakteristiek in fig. 3a met kraime is weergegeven. De getransponeerde 3 dB-kantelfrequentie daarvan ligt bij 50 KHz.

De overdrachtskarakteristiek van dit MF-laagdoorlaatfilter in het reëele frequentiegebied is weergegeven in fig. 2 met kraime f^.

10 De reëele 3 dB kantelfrequentie bedraagt ca. 100 KHz terwijl een demping van 30 dB reeds optreedt over een frequentie-afstand van ca. 160 KHz ten opzichte van gekozen middenfrequentie. Hieruit blijkt, dat met een dergelijk MF-laagdoorlaatfilter een bevredigende MF-selectiviteit verkregen kan warden.

15 Voor nadere informatie omtrent het transponeren van filter- teoakteristieken zij verwezen naar de dissertatie "Analysis of the EM receiver with frequency feedback' van F.G.M. Bax, gepubliceerd op 23 oktober 1970,te Eindhoven.

Voor modulaties ignalen met een bandbreedte van de grootte-20 orde van een stereanultiplexsignaal (53 KHz) dient voor een adequate frequentiezwaaiccmpressie zoals reeds opgemerkt de open lus doorlaat-band 40 a 45 KHz en de open lus versterking ca. 12 dB te bedragen.

Dit resulteert na aanpassing van de filterparameter in overdrachts-karakteristieken, zoals weergegeven voor het eerste laagdoorlaatfilter 25 in fig. 4b met f5 (open lus) en fg (gesloten lus) en voor het MF-laagdoorlaatfilter in fig. 4a met kraime f^.

Ten gevolge van de stabiliteitseis bedraagt de getransponeerde 3 dB kantelfrequentie nu 200 KHz, hetgeen in het reëele frequentiegebied neerkemt op een kantelfrequentie van enkele honderden KHz.

30 Uit selekfciviteitsoverwegingen is een dergelijk breedbandig MF-filter ontoelaatbaar.

Fig. 6 toont een FM-ontvanger volgens de uitvinding, waarin de schakelingen, die overeenkanen met de schakelingen van de bekende FM-ontvanger van fig. 1 van dezelfde referentie-aanduiding zijn voorzien.

35 De FM-ontvanger volgens de uitvinding verschilt met de be kende FM-ontvanger in hoofdzaak in de uitvoering van de lusfilter-inrichting 5. In de getoonde uitvoering bevat de lusf ilter inrichting 8200959 PHN 10.299 8 _______5 een met het eerste, eerste orde laagdoorlaatfilter 14 parallelgescha- kelde .= bandfilterschakeling 17-19. De bandfilterschakeling 17-19-is voorzien van, achtereenvolgens met de EVt-kwadratuurdetektor 4 verbonden een eerste mengtrap 17, een tweede, eerste orde laagdoorlaat-g filter 18 en een tweede mengtrap 19. Aan de beide mengtrappen 17 en 19 wordt vanuit een stereohulpdraaggolfregenerator 21 een 38 KHz stereo-hulpdraaggolf toegevoerd, waarbij tussen de stereohulpdraaggolfregenerator 21 en de eerste mengtrap een fasedraaiingsschakeling 50 is geschakeld.

Het op de onderdrukte 38 KHz stereohulpdraaggolf dubbel-10 zij band amplitude gemoduleerde stereoverschilsignaal van het stereo-multiplexsignaal aan de uitgang van de EM-kwadratuurdetektor 4 wordt daardoor in de eerste mengtrap 17 naar de basisband gedemoduleerd, in het tweede, eerste orde laagdoorlaatfilter 18 geselecteerd en in de tweede mengtrap 18 geremoduleerd op een onderdrukte 38 KHz stereohulpdraaggolf.

15 De bandfilterschakeling 17-19 fungeert daardoor als een tweede orde bandfilter met een centrale frequent^e^v^^^]^ en een door het laagdoorlaatfilter 18 bepaalde bandbreedte βη/frequentiekarakteristiek.

In een praktische uitvoering kan deze bandbreedte eventueel gelijk worden gekozen aan die van het eerste laagdoorlaatfilter 14, dat wil zeggen 2o ca. 5 KHz. Het aldus in de bandfilterschakeling 17-19 geselecteerde s terecmultiplexs ignaal wordt op een anplitude-nivo gebracht zoals in fig. 7b met kromme fg aangegeven en veroorzaakt na toevoer aan de spanningsgestuurde oscillator 8 een compressie van de frequentie-/ zwaai van hefcontvangen FM-antennesignaal,. welke maximaal^ (12 dB terug-25 koppelversterking voor zowel het stero-scm- als stereoverschilsignaal) en welke met een eerste orde helling, dat wil zeggen met 6 dB/dktaaf af neemt voor het frequentiegebied van 5-15 KHz.

De overdrachtskarakteristiek van de gesloten lus is in fig. 7 30 met krarrme fg weergegeven. Tengevolge van de gekozen filterparameters van de bandfilterschakeling 17-19 (centrale frequentie 38 KHz); eerste orde af val na 5 KHz), bedraagt de doorlaatband van de gesloten lus ca. 58 KHz. Deze doorlaatband omvat het totale sterecmultiplex-signaal en is belangrijk kleiner dan de doorlaatband van de gesloten 35 lus, welke verkregen wordt bij aanpassing van de filterparameters van de bekende EM-ontvanger, zoals in fig. 4 met de kromme fc aangegeven.

De fasedraaiing bij de 58 KHz kantelfrequentie f^ bedraagt ten gevolge [_ is in het frequentiegebied tot ca. 5 KHz 8200959 ma 10.299 9 ' ____van de · bandfilterschakeling 17-19 ca. 90°. Daardoor is een . - in het MF-filter en de ïM-detaktor optredende fasedraaiing toelaathaar, welke, zonder instabiliteiten te introduceren, de waande van 90° reeds bereikt bij een veel lagere frequentie (bijvoorbeeld 60 KHz) dan bij 5 de bekende FM-ontvanger. De naar de basisfrequentieband getransponeerde overdrachtskarakteristiek van een toepasbare 4e orde MF-laagdoorlaat-filter kan daardoor verlopen, zoals weergegeven in.-fig. 7a met kromte f g. Met behulp van een dergelijk MF-doarlaatfilter wordt een effektieve MF-selectiviteit verkregen.

10 De uitvoering van de bandfilterschakeling 17-19 met behulp van de getoonde eerste en tweede mengtrappen 17 en 19 biedt tevens de mogelijkheid cm de door signaal vertragingen, welke kunnen optreden in het MF-filter en de FM-detektor, bij de de- en remodulatie van het stereo-verschilsignaal veroorzaakte fouten, te compenseren. Dergelijke 15 fouten kunnen daarbij aanleiding geven tot instabiliteiten. In de getoonde uitvoering wordt ter compensatie van deze fouten de fasedraaiing van het geregenereerde 38 KHz stereohulpdraaggolf in de fasedraaiings-schakeling 50 gelijk doch tegengesteld gekozen aan de fasedraaiing van de onderdrukte 38 KHz stereohulpdraaggolf tengevolge van het MF-filter 9 20 en de FM-detektor4.De geregenereerde 38 KHz stereohulpdraaggolf, welke aan de ingang van de tweede mengtrap 19 wordt toegevoerd is daardoor· in fase met de ontvangen 38 KHz stereohulpdraaggolf aan de ingang van de mengschakeling.

In een niet weergegeven uitvoering, waarbij de geregenereerde 25 38 KHz stereohulpdraaggolf aan de uitgang van de stereohulpdraaggolf-regenerator 21 in fase is met de ontvangen 38 KHz stereohulpdraaggolf aan de ingang van de mengschakeling, dient voor eenzelfde compensatie, tussen de uitgang van de stereohulpdraaggolf regenerator 21 en de ingang van de eerste mengtrap 17 de fasedraaiingsschakeling 50 te zijn ge- _ 30 schakeld. De fasedraaiing van de fasedraaiingsschakeling 50 dient in dit geval gelijk te zijn aan de fasedraaiing van de 38 KHz stereohulpdraaggolf, welke optreedt in het MF-filter en de Ffthdetektor.

' Dergelijke fasedraaiingsschakelingen zijn voor de vakman eenvoudig realiseerbaar, bijvoorbeeld door middel van een looptijd-35 netwerk en behoeven derhalve geen nadere beschrijving. In de praktijk blijkt de fasedraaiing van de 38 KHz stereohulpdraaggolf in het MF-deel en de FM-detektor ongeveer 90° te bedragen, zodat de fasedraaiingsschakeling 50 bij voorkeur een fasedraaiing van de geregenereerde 38 KHz 8200959 EHN 10.299 10 ______stereohulpdraaggolf van -90° in de getoonde uitvoering en van 90° in"- ...

de laatstgenoemde niet getoonde uitvoering dient te bewerkstelligen.

De regeneratie van de (38 KHz) stereohulpdraaggolf ten behoeve van de de- en remodulatie van het stereoverschilsignaal in de bandfilter-5 schakeling 17-19 vindt plaats in de stereohulpdraaggolfregenerator 21, welke een fasegesleutelde lus (ELL) 22-25' bevat. Daarin wordt op bekende wijze de 19 KHz stereopiloot van het stereanultiplexsignaal aan de uitgang van de EM-kwadratuurdetektor 4 in een mengtrap 22 vermenigvuldigd met het door een frequentie-tweedeler 25 in frequentie gehal-10 veerde uitgangssignaal van een 38 KHz spanningsgestuurde oscillator 24. Het uitgangssignaal van de mengtrap 22 wordt daarbij in een laag-doorlaatfilter 23 als faseregelsignaal aan de spanningsgestuurde oscillator 24 toegevoerd. Het 33 KHZ oscillatorsignaal is daardoor fase-gekoppeld aan de ontvangen 19 KHz stereopiloot en wordt als mengsignaal 15 toegevoerd aan de eerste en tweede mengtrappen 17 en 19 van de band-filterschakeling 17-19.

Het in de frequentie-tweedeler 25 in frequentie gehalveerde 38 KHz oscillatorsignaal wordt in de M-ontvanger volgens de uitvinding toegevoerd aan een mengtrap 26 van een stereo-pilootdetektor 26, 27.

20 Aan de mengtrap 26 wordt tevens de ontvangen 19 KHz-stereopiloot toegevoerd. Het uitgangssignaal van de mengtrap 26 wordt in een laag-doorlaatfilter 27 gefilterd en geeft een indicatie omtrent de aanwezigheid van de stereopiloot in het ontvangen EM-signaal. Het aldus verkregen stereo-indicatiesignaal wordt vervolgens via een bistabiele 25 multivibrator 23 toegevoerd aan een stereo-indicator 29 voor een optische stereo-indicatie.

Het stereo-indicatiesignaal wordt tevens als mono/stereo schakelsignaal toegevoerd aan een stuur ingang van een schakelaar 30, via welke het gedemoduleerde basisband stereoverschilsignaal bij stereo-30 ontvangst van de uitgang van het tweede laagdoorlaatfilter 18 van de bandfilterschakeling 17-19 naar een regelbare versterker 31 wordt toegevoerd. Het basisband stereosonsignaal wordt van de uitgang van de lusversterker 6 door selektie in een filter en verstcamingsschakeling 34 uit het teruggekoppelde sterecmultiplexsignaal gefilterd en via een 35 versterker 25 aan een matriceerschakeling 32, 33 toegevoerd. Ook het basisband stereoverschilsignaal van de regelbare versterker 31 wordt aan de matriceerschakeling 32, 33 toegevoerd. In de matriceerschakeling 32, 33 wordt door optelling respektievelijk aftrekking het linker- res- 8200959 ► - ' —«..•v . —' -1 ,nr ..... - - ' ....... ' ' EBN 10.299 11 . - pektievelijk rechterstereofoniesignaal gedecodeerd, welke via respek-------- tievelijk versterkers 15, 15* in luidsprekers L en R weergegeven worden.

De regelbare versterker 31 regelt door middel van een stereo-regelsignaal de amplitude van het aan de matriceerschakeling 32,. 33 5 toegevoerde basisband stereoverschilsignaal. Hierdoor is het stereofonisch effekt van de weergave regelbaar, bijvoorbeeld in afhankelijkheid van de signaalruisverhouding van hetontvangen EM-stereosignaal.

Bij een van nul toenemende amplitude van stereoverschilsignaal. neemt kan het stereofonisch effekt toenemen- . van een monoweergave (L - R = 0) 10 via stereo-weergave (L - R en L + R gelijk in amplitude) tot een zogenaamde "enhanced” stereo-weergave waarbij de afstand tussen de linker-en rechter geluidbronnen groter lijkt dan bij een normale stereo-weergave.

Het spreekt vanzelf dat de uitvinding niet beperkt is tot 15 de getoonde uitvoering. Zo is het zeer vel mogelijk bij behoud van het voordeel van de uitvinding de fasedraaiingssdhakeling 50 achterwege te laten, de bandfilterschakeling 17-19 te vervangen door een eenvoudig en eventueel passief bandfilter, en de bandbreedte van de door-laatgebieden van de open lus en/of de open lus versterking te wijzigen.

20 Ook beperkt de uitvinding zich niet tot het gebruik van een laagdoor-laatfilter als MF-filter of een M-kwadratuurdetl|%r als EM-detektor.

25 30 35 8200959

Claims (6)

1. 2. FM-ontvanger volgens conclusie 1, net het kenmerk, dat het 20 eerste laagdoorlaatfilter van de eerste orde is met een bandbreedte van de grootte-orde van 5 KHz en de bandfilterschakeling van de tweede orde is met een. bandbreedte van de grootte-orde van 10 KHz.
2. 3. FM-ontvanger volgens conclusie 1 of 2, met het kenmerk, dat de bandfilterschakeling voorzien is van achtereenvolgens geschakeld, 25 een eerste mengtrap voor het demoduleren van het op een stereohulpdraag-golf amplitude gemoduleerde stereoverschilsignaal van een stereofonisch FM-multiplexsignaal, een tweede laagdoorlaatfilter voor een selektie van het gemoduleerde basisband stereoverschilsignaal en een tweede mengtrap voor het remoduleren van het basisband-stereoverschilsignaal, 30 welke beide mengtrappen verbonden zijn met een uitgang van een stereo-hulpdraaggolfregenerator en welke tweede laagdoorlaatfilter een eerste orde frequentiekarakteristiek vertoont of benadert.
3. 4. FM-ontvanger volgens conclusie 3, met het kenmerk, dat tussen de uitgang van de stereohulpdraaggolfregenerator en althans één der 35 beide mengtrappen een fasedraaiingsschakeling is geschakeld voor een fasedraaiing van de geregenereerde stereohulpdraaggolf, welke in absolute grootte althans nagenoeg gelijk is aan de fasedraaiing van de ontvangen stereohulpdraaggolf in het MF-filter en de FM-detektor. 8200959 * u ^ PHN 10.299 13 — 5. EM-ontvanger volgens conclusie 4, gekenmerkt doordat de ----------- uitgang van de stereohulpdraaggolfregenerator verbonden is met de eerste mengtrap en via de fasedraaiingsschakeling met de tweede mengtrap, waarbij de fasedraaiing van de geregenereerde stereohulpdraaggolf gelijk 5 doch tegengesteld is aan die van de ontvangen stereohulpdraaggolf in het MF-filter en de EM-detektor.
4. 6. EM-ontvanger volgens één der conclusies 3- tot en met 5, met het kenmerk, dat een uitgang van het tweede laagdoorlaatfilter met een eerste ingang van een matriceerschakeling is verbonden en een uitgang 10 van de lusversterker met een tweede ingang van de matriceerschakeling voor het daarin optellen, respektievelijk aftrekken van de signalen aan de genoemde ingangssignalen van de matriceerschakeling.
5. 7. EM-ontvanger volgens conclusie 6, net het kenmerk, dat tussen het tweede laagdoorlaatfilter en de eerste ingang van de matriceer- 15 schakeling een regelbare versterker is geschakeld.
6. 8. EM-^ontvanger volgens één der voorgaande conclusies, met het kenmerk dat de stereohulpdraaggolfregenerator voorzien is van een f ase-gesleutelde lus, waarvan een stuur ingang is gekoppeld met de verbinding tussen een uitgang van de EM-detéktor en een ingang van de lusfilter- 20 inrichting. 25 30 35 8200950