TARFNAME GODET USTU IPLIK TOPLAYICI Teknik Alan Mevcut bulus; tekstil makineleri, tekstüre makinalari üzerindeki üretim pozisyonlari arasindaki mesafenin kisa olmasindan veya farkli nedenlerden dolayi olusan iplik kopmasi nedeniyle yasanan sorunlari ortadan kaldiran yapilanmalar ile ilgilidir. Bulus özellikle, iplik kopuslarinin azaltilmasi, zaman tasarrufu, kalite oranlarinin arttirilmasi, üretim maliyetlerinin düsürülmesi, isçilik maliyetinin azaltilmasi, makine çalisma randimani ve dolayisiyla kapasitelerin arttirilmasini saglayan godet üstü iplik toplayici ile ilgilidir. Teknigin Bilinen Durumunun Açiklanmasi Tekstüre; kesiksiz sentetik filamentlerin dogal lif görünümü kazandirilmasi için yapilan, çesitli kimyasal, mekanik veya isil islemler ile ipligin hacimli ve yumusak bir tuseye sahip olmasini saglayan islemdir. Tekstüre islemi ile oryantasyonunu tamamlamis olan nihai ürün tekstüre ipligi olup tekstüre ipligi, hacimli, elastik, yüksek örtücülüge ve kivrimli bir yapiya sahiptir. Tekstüre islemi temelde; filamentlerin isitilmasi, kivrim kazandirilmasi ve verilen özelligin kalci olabilmesi için fikse isleminin yapilmasidir. Iplige kazandirilan kivrim ile daha yüksek hacim, mukavemet, hava geçirgenligi ve nem çekme özelligi ile tüketicilerin tercih edebilecegi bir ürün haline gelmektedir. Hizla gelisen ve degisen tekstil endüstrisinde; hizli üretim, minimum hata, yüksek kalite ve yüksek randiman üreticiler ve tüketiciler için oldukça önemli bir konu haline gelmektedir. Nüfus artisi, hizli moda degisimleri ve kisi basi elyaf tüketim miktarinda gözlemlenen artislar, tekstil teknolojinde önemli bir yere sahip olan tekstüre ipligine olan ihtiyacin artmasina sebep olmustur. Bu anlamda tekstüre isleminde, üretim kayiplarinin azalmasi ve kalite oranlarinin artmasi 'Önemli bir çalisma alani yaratmistir. Bu konuda gelistirmeler üzerine çalismalar yapilmaktadir. POY ipligi, yüksek uzama ve düsük mukavemet degerine sahip olan yari mamul, düsük hacimli düz bir ipliktir. POY ipliginin müsteri taleplerini karsilayip, nihai ürün olarak kullanilmasi için art islem olan tekstüre prosesinden geçmesi gerekir. Tekstüre prosesi ile POY iplik; yüksek mukavemet, düsük uzama, yüksek hacim, yüksek örtücülük ve daha iyi bir tuse kazanarak dogal elyaf görüntüsü kazanir. Ancak, tüm bu özelliklerin kazandirilmasi için tekstüre prosesinde POY iplik, yüksek hizlarda çekim ve gerginlige maruz kalir. Bu durumda POY ipligin fiziksel özelliklerinin düsük olmasi, tekstüre prosesinde kopmasina neden olur. Tüm bu etkenlerin disinda bir de kopan ipligin, akisi devam eden komsu pozisyonlardaki ipliklerin kopmalarina sebep olmasi asilmasi gereken bir dezavantaj, 'önemli bir sorun olusturmaktadir. Tekstüre makinalari üzerindeki üretim pozisyonlari arasindaki mesafe oldukça kisadir. Iplik geçis yollarinin birbirine çok yakin olmasi; üretim sirasinda çesitli nedenlerden dolayi kopan ipligin ucunun, sag veya sol pozisyonunda akan iplige sarilarak kopusuna neden olmasi muhtemeldir. Ayrica, mevcut tekstüre makinelerinde ipliklerin birbirini etkilememesi için iki godet arasinda seperat'or (ayirici) mevcuttur. Fakat seperat'or olmasina ragmen üretim esnasinda kopan iplik komsu pozisyonlarda çalisan ipligin akisina girerek, çoklu kopuslara neden olur. Kopan her bir iplik üretimin devamliligini ve dolayisiyla makinalarin çalisma verimliligini etkiler. Uretim esnasinda iplik koptugu zaman ilgili isçi makinenin basina gelerek, kopuk baglama islemini tamamlayarak üretimin devam etmesini saglar. Iplik kopuslarinin artmasi ile dogru orantili olarak isçilik maliyetleri de artmaktadir. Tekstüre prosesinin hammaddesi olan POY ipligi hiç kopus yasamadan, müsteri talebine uygun kilogram miktarinda üretilir. Müsteri talebine uygun kilogram miktarinda ve kalite kriterlerine uygun üretilen tekstüre bobinler, birinci kalite olarak nitelendirilmektedir. Kalite kriterlerini karsilasa bile üretim esnasinda kopan iplik ikinci kalite olarak degerlendirilir ki bu durum kalite kaybina neden olur. Uretim sirasinda her kopan iplik üretimi yeniden baslatir. Bu durumda önemli maddi kayiplar yasanir. Bütün bu sorunlari ortadan kaldiran iplik kopmasini önleyen teknik çözümler üzerine çalismalar yapilmaktadir. Yeni teknik gelistirmelere ihtiyaç duyulmaktadir. bir tertibata iliskin olup, birçok besleme silindiri, bir isitma düzenegi, bir sogutma düzenegi, bir büküm düzenegi ile çok konumlu bir sarma düzenegine iliskin teknik açiklanmaktadir. Bu basvuruda, sarma düzenegine dair bir teknik açiklanmakta ancak iplik kopmalarina dair bir teknik çözümden bahsedilmemektedir. Farkli bir teknik çözüm açiklanmaktadir. Iplik kopmasi nedeniyle olusan üretim kayiplarinin önlenmesi için yeni teknik gelistirmelere ihtiyaç duyulmaktadir. Bulusun Amaçlarinin Açiklanmasi Teknigin bilinen durumundan yola çikilarak bulusun gayesi, mevcut yapilardaki olumsuzluklarin giderildigi, iplik kopmasi sorununa çözüm getiren godet üstü iplik toplayici gelistirilmesidir. Bulusun bir baska amaci, tekstüre prosesinde randimani ve üretim kalitesini etkileyen en önemli etkenlerden bir tanesi olan iplik kopmasinin önlenmesi veya azaltilmasidir. Iplik kopuslarinin azalmasina bagli olarak birçok faktör dogru orantili olarak üretim prosesinde iyilesme elde edilmesidir. Bulusun bir baska amaci da, bulusa konu olan makine parçasi godet üstü iplik toplayici ile birlikte; pozisyonel bazli iplik kopmalarinin azalmasi ile dogru orantili olarak, kopuk ipligin baglanmasi için gerekli isçilik maliyetinden kazanç saglanmasidir. Bu sekilde iplik kopmasinda azalma yaklasik olarak %10.13 olarak elde edilmesidir. Bulusun bir baska amaci da, tekstüre makinasindaki iplik kopuslarinin önüne geçildigi için kalitede iyilesme orani arttirilmasidir. Kopmadan dolayi ikinci kalite olacak olan ipligin, kopus yasanmadigi için birinci kaliteye dönmesi ile yaklasik Bulusun bir baska amaci da, tekstüre prosesinde ipligin kopup, yeniden baglanarak üretime devam etmesi için gereken süre ve eforun, bulus sayesinde en alt seviyede tutulmasidir. Bulusun bir baska amaci da, üretim esnasinda pozisyonel bazli iplik kopmalari makinede duruslara neden olmasi sorununun ortadan kaldirilmasidir. Bu sayede tekstüre makinesindeki iplik kopmasindan dolayi üretimin durusu esnasinda, ilgili kisi emici hava tabancasi ile kopan ipligin tekrar baglanmasi durumunda olusan hava sarfiyatina, isçi sayisina ve dolayisiyla personel maliyetine etki ederek bütün bu olumsuzluklarin önüne geçilip üretim maliyetlerinden kazanç saglanmasidir. Bulusun bir baska amaci da, tekstüre makinesinde kopan iplikten dolayi düsük randiman ile çalismasina neden olmasi sorununun asilmasidir. Tekstüre makinesinde kopan iplikten dolayi komsu pozisyonda çalisir durumdaki ipligi de kopardigi için birinci kalite tekstüre iplik üretimi tamamlanmis olur ve yeni bobine geçilir. Bu durumda ilgili isçi, yardimci elemanlar ile ipligi tekrar baglayarak üretimin yeni bir tekstüre bobini üzerinden devam etmesi saglanir. Uretim maliyetlerinin olumsuz etkilenmesine neden olan bu durumlarin asilmasidir. Bahsedilen amaçlara ulasmak üzere, tekstüre makinesinde kopan iplik sorunun giderilmesi ile önemli avantajlar elde edilmesini saglayan godet üstü iplik toplayici gelistirilmistir. Sekillerin Açiklanmasi Sekil-1; Bulusun temsili bir uygulamasinda tekstüre prosesinin belirtildigi çizimidir. Sekil-2; Bulusun temsili bir uygulamasinda godet üstü iplik toplayicinin çizimleridir. Referans Numaralari 1 POY ipligi 9 Üçüncü godet 2 Godet 10 T2 firini 3 Firin sopa kolu ve kilavuzu 11 WP› mili Sogutma plakasi 13 Tekstüre ipligi 6 Agregat veya friksiyon sistemi 14 Ana gövde 8 Ikincigodet 16 Iplik toplayici parça Bulusun Detayli Açiklanmasi Sekil 1'de görülecegi üzere "POY ipligi Godet (2) parçasi üzerine bulus konusu olarak tasarlanan godet (2) üstü iplik toplayici parça (16) takilmaktadir. Firin sopa kolu ve kilavuzu (3), ipligin godetten (2) T1 firinina (4) transferi için kullanilmaktadir. T1 firini (4), POY ipligini (1) daha kolay sekillendirmek için kullanilir. Sicaklik verilmesiyle birlikte ayni anda çekim uygulanmasi POY ipligin (1) camlasma sicakliginda kivrimli hale gelmesini saglar. T1 firinin (4) sicakligi, 140 cC ile 450 CC arasindadir. Sogutma plakasi (5), ipligin akisini ve gerginligini kontrol ederek bir sonraki (1), tekstüre ipligin (13) hammaddesidir. basamakta iplik üzerinde olusacak olan titresimi almaktadir. Agregat veya friksiyon sistemi (6), ipligin kivrim verilerek hacimlendirildigi bölgedir. Sensör (7), ipligin gerginligini ve baskisini ölçerek (0 ile 150 gr arasinda) kalitesini belirler. Ikinci ve üçüncü godet (8,9), farkli dönüs hizlari ve isitma isleminin de yardimi sayesinde yarim kalmis olan çekim islemini yaparlar. T2 firini (10), iplik üzerinde olusturulan kivrimlarin sabitlenmesi için kullanilan firindir. Iplik üzerinde kivrimlarin sabitlenmesi sonraki proses için Önemlidir. T2 firini (10) sicaklik degeri, 20CC ile 250cC arasinda de gismektedir. W3 mili (11), bir önceki T2 firini (10) içerisinde ipligin kalis süresini ve iplik gerginligini belirlemektedir. Bu W3 milin (11) hiz degisiklikleri, ipligin kivrim degerlerinin belirlenmesinde önemlidir. Yaglama sistemi (12), üretilen ipligin sonraki proseslerde olusmasi muhtemel statik elektriklenmesini engellemek adina verilen yag oraninin belirlenmesi için kullanilir. Tekstüre ipligi (13), tekstüre isleminin sonucunda elde edilmektedir. Bulus konusu iplik toplayici parçaya (16) ait çizimler, Sekil 2*de verilmektedir. Iplik toplayici parça (16); sekil 1'de belirtilen godetin (2) üzerine es merkezli olarak yerlestirilir. Iplik toplayici parçayi (16) olusturan silindirik ana gövdenin (14) dis çapi; min. 5 mm, max. 60 mm, iç çapi min. 3 mm, max. 8 mm arasindadir. Silindirik ana gövdenin (14) genisligi; min. 3 mm, max. 30 mm'dir. Iplik toplayici parçayi (16) olusturan baglanti uzantisi (15) uzunlugu; min. 10 mm, max. 50 mm*dir. Baglanti uzantisi (15) çapi; min. 4 mm, max. 6 mmidir. Bulusa konu olarak tasarlanan godet (2) `üzeri iplik toplayici parçanin (16), godet (2) kaldirarak isçilik ve maliyet açisindan önemli bir avantaj saglamistir. Bulus konusu, makine parçasi olan iplik toplayici parça (16) ile beraber, pozisyonel bazli iplik kopmalari azaltilmis, bununla beraber randiman artmis, isçilik maliyetinde azalma elde edilmis ve üretim kalitesinde iyilesme orani artmistir. Bulus, tekstil makineleri, tekst'ure makinalari 'üzerinde, POY iplik (1) islem görmesi ile elde edilen tekst'i'ire iplik (13) 'üretimi esnasinda kullanilan godetler (2) ile ilgili olupi özelligi; tekstil makineleri, tekst'ure makinalari 'üzerinde, POY iplik (1) islem görmesi ile elde edilen tekst'ure iplik (13) 'üretimi esnasinda olusan iplik kopmalarinin azaltilmasi veya önlenebilmesi için godet (2) üstü iplik toplayici parça (16) olusturmak 'üzere, godetin (2) `üzerine es merkezli olarak yerlestirilen, iplik kopmasini engelleyen ana gövde (14) ve baglanti uzantisindan (15) olusan iplik toplayici parça (16) içermesi ile karakterize edilir. Kaynak islemine olan ihtiyaci ortadan kaldirarak isçilik ve maliyet açisindan önemli bir avantaj saglayan godet (2) 'üzerine vida seklinde montaji yapilan iplik toplayici parça (16) içerir. Pozisyonel bazli iplik kopmalari azaltilmis, bununla beraber randiman artmis, isçilik maliyetinde azalma elde edilmis ve 'üretim kalitesinde iyilesme orani arttirilmasini saglayan silindirik ana gövde (14) içerir. Genisligi, min. 3 mm, max. 30 mm, dis çapi; min. 5 mm, max. 60 mm, iç çapi min. 3 mm, max. 8 mm olan silindirik ana gövde (14) içerir. Uzunlugu; min. 10 mm, max. 50 mm, çapi; min. 4 mm, max. 6 mm olan baglanti uzantisi (15) içerir. Tekst'ure makinesi `üzerinde, tekst'ure ipligi (13) 'üretiminde iplik kopmalarini büyük ölçüde azaltan iplik toplayici parça (16) sistemini olusturan, tekst'ure ipligin (13) hammaddesi olan POY ipligin (1) iletildigi godet (2), godet (2) parçasi 'üzerine monte edilen ve iplik kopmasini engelleyen iplik toplayici parça (16), ipligin godetten (2) T1 firinina (4) transferi için kullanilan firin sopa kolu ve kilavuzu (3), POY ipligini (1) daha kolay sekillendirmek için kullanilan T1 firini (4), ipligin akisini ve gerginligini kontrol ederek bir sonraki basamakta iplik üzerinde olusacak olan titresimi alan sogutma plakasi (5), ipligin kivrim verilerek hacimlendirildigi agregat veya friksiyon sistemi (6), ipligin gerginligini ve baskisini ölçerek (0 ile 150 gr arasinda) kalitesini belirleyen sensör (7), farkli dönüs hizlari ve isitma isleminin de yardimi sayesinde yarim kalmis olan çekim islemini yapan ikinci ve üçüncü godet (8,9), iplik üzerinde olusturulan kivrimlarin sabitlenmesi için kullanilan T2 firini (10), T2 firini (10) içerisinde ipligin kalis süresini ve iplik gerginligini belirleyen WS mili (11), üretilen ipligin sonraki proseslerde olusmasi muhtemel statik elektriklenmesini engellemek adina verilen yag oraninin belirlenmesi için yaglama sistemi (12), tekstüre isleminin sonucunda elde edilen tekstüre ipligi (13) içerir. Metal, imalat çeligi, krom, galvaniz, galvaniz kaplama, plastik malzemelerinden biri ile olusturulan silindirik ana gövde (14) içerir. TR TR TR TR TR TR