Przedmiotem wynalazku jest srodek chwastobój¬ czy, zawierajacy jako substancje czynna nowe -alkilosulfonylo- i 5-alkilosulfiinylo-l,3,4-tiadia- zol-2-ilomoczniki. l,3,4-tiadiazol-2-ilomoczniki zostaly juz opisane jako srodki biologicznie czynne o dzialaniu chwa¬ stobójczym. Najbardziej znanym zwiazkiem jest 1-metylo-1-(5-trójfluorometylo-1,3,4-tiiadiazol-2-ilo)- -3-metylomocznik ujawniony w publikacji Urzedu Patentowego RFN DOS nr 1816696.Ta biologicznie czynna substancja malo sie jed¬ nak nadaje jako srodek do zwalczania chwastów o dzialaniu selektywnym, poniewaz nie wykazuje dostatecznej tolerancji wobec roslin uprawnych.Ponadto z publikacji Urzedu Patentowego Repu¬ bliki Federalnej Niemiec DOS nr 2044442 wynika, ze dzialanie chwastobójcze posiadaja alkilosulfo- nylotiadiazolilomoczniki, które zawieraja w rod¬ niku alkilowym 1—3 atomy wegla. Zwiazki te jednak nie wykazuja zadawalajacej selektywnosci wzgledem roslin uprawnych.Zadaniem wynalazku jest dostarczenie takiego srodka, który nie posiada wad znanych srodków i wykazuje poza skutecznym dzialaniem na chwa¬ sty, lepsza od znanych srodków tolerancje wobec roslin uprawnych. Cel ten osiaga sie za pomoca .srodka, który wedlug wynalazku zawiera co naj¬ mniej jeden zwiazek o wzorze 1, w którym Rj o- znacza rodnik alkilowy w 4—8 atomach wegla, a n oznacza liczbe 1 lub 2.Jako rodnik Ri we wzorze ogólnym 1 rozumie sie grupy alkilowe, takie j,ak na przyklad n-butyl, izobutyl, n-pentyl, n-heksyl, n-heptyl i n-oktyl, Ill-rzed. ^butyl, Il^rzed. butyl, neopentyl, 1-mety- lobutyl, 1,3-dwumetylobutyl, 1,2-dwumetylopropyl, 1-etylopropyl. - Zwiazki wytwarzane sposobem wedlug wyna¬ lazku maja specjalne znaczenie ze wzgledu na swe selektywne wlasciwosci chwastobójcze, których nie nalezalo oczekiwac wobec struktury analogicznej ze strukturami znanych substancji czynnych.Ponadto zwiazki te wyrózniaja sie szerokim dzia¬ laniem chwastobójczym w glebie i lisciach roslin.Mozna je stosowac do zwalczania chwastów jed¬ no- i dwulisciennych.Stosujac te zwiazki w zabiegu przed wzejsciem a takze po wzejsciu roslin, zwalcza sie chwasty polne takie, jak na przyklad Sinapis ssp., Stellaria media, Senecio vulgaris, Matricaria chamomilla, Ipomea purpurea, Chrysanthemum segetum, La- mium amplexicaule, Centaurea cyanus, Amarant- hus retroflexus, Alopecurus myosuroides, Echino- chloa crus galli, Setaria italica, Lolium perenne.Do zwalczania nasion chwastów stosuje sie z re¬ guly dawke od 1 kg substancji czynnej/ha do 5 kg substancji czynnej/ha. Substancje czynne wedlug wynalazku okazaly sie z reguly selektywne w sto¬ sunku do upraw roslin uzytkowych takich jak ziemniaki, kukurydza, orzechy ziemne, soja, groch i innych, roslin straczkowych lub zbóz, a takze w 54 42584 425 3 stosunku do zarosli, krzaków ozdobnych i upraw — plantacji.Substancje czynne mozna stosowac same lub w postaci mieszaniny z innymi substancjami czyn¬ nymi. Ewentualnie, zaleznie od zadanego celu mo¬ zna dodac inne srodki ochrony roslin lub srodki szkodnikobójcze, takie jak srodki grzybobójcze, ni- cieniobójcze i inne. Mozliwy jest równiez dodatek nawozów sztucznych.O ile zamierza sie poszerzyc zasieg dzialania lub zniszczyc flore na ziemi nieuprawnej (nieuzytkach) to mozna dodac takze inne herbicydy. Na przyklad jako wspólskladniki mieszaniny o dzialaniu chwa¬ stobójczym nadaja sie substancje biologicznie czyn¬ ne z grupy triazyn, aminotriazoli, anilidów, diazyn, uracyli, karboksylowych kwasów alifatycznych i kwasów chlorowcokarboksylowych, chlorowcowa¬ nych kwasów benzoesowych i kwasów fenylooc¬ towyeh, kwasów aryloksykarboksylowych, hydra¬ zydów, amidów, nitryli, estrów kwasów karboksy¬ lowych, karbaminowych i tiokarbaminowych, mo¬ czników, oraz 2,3,6-trójchlorobenzylóksypropanol i srodki zawierajace tiocyjan oraz inne. Jako dodatki nalezy rozumiec takze na przyklad niefitotoksy- czne dodatki, które powoduja zwiekszenie synergi- stycznego dzialania herbicydów, takie jak srodki zwilzajace, emulgujace, rozpuszczalniki i dodatki oleiste.Substancje czynne stosuje sie w postaci prepa¬ ratów takich jak proszki, srodki do rozpylania, produkty granulowane, roztwory, emulsje lub za¬ wiesiny z dodatkiem cieklych i/lub stalych nosni¬ ków wzglednie rozcienczalników oraz ewentualnie srodków zwilzajacych, srodków nadajacych przy¬ czepnosc, emulgujacych i/lub pomocniczych srod¬ ków dyspergujacych.Odpowiednimi cieklymi nosnikami sa na przyklad woda, alifatyczne i aromatyczne weglowodory ta¬ kie jak benzen, toluen, ksylen, cykloheksanon, izo- foron, dalej frakcje olejów mineralnych.Jako stale nosniki nadaja sie ziemie mineralne, na przyklad tonsil, zel krzemionkowy, talk, kaolin, glinka Attaclay, wapien, kwas krzemowy i produk¬ ty roslinne, na przyklad maki.Jako substancje powierzchniowo czynne nalezy wymienic ligninosulfonian wapniowy, eter polio- ksyetylenowy oktylofenylu, kwasy naftalenosulfo- nowe, kwasy fenolosulfonowe, produkty konden¬ sacji formaldehydu, siarczany alkoholi tluszczo¬ wych i sole kwasów tluszczowych z metalami al¬ kalicznymi i metalami ziem alkalicznych.W srodkach chwastobójczych wedlug wynalazku udzial substancji czynnej lub substancji czynnych moze wahac sie w szerokich granicach. Na przy¬ klad srodki takie zawieraja 20—80% wagowych substancji czynnej, okolo 80—20% cieklego lub sta¬ lego nosnika oraz ewentualnie do 20% wagowych substancji powierzchniowoczynnej.Nieznane dotychczas zwiazki o wzorze 1 wytwa¬ rza sie sposobem, polegajacym na tym, ze dziala sie srodkiem utleniajacym na zwiazki, o wzorze ogólnym 2. Jezeli w zwiazkach o wzorze 1 symbol n oznacza iiczbe 1, to jako srodek utleniajacy sto¬ suje sie korzystnie organiczne wodoronadtlenki, takie jak wodoronadtlenek butylu, lub kwas nad- 4 tlenowy, taki jak kwas m-chloronadbenzoesowy i inne, lub N-chlorowcoamidy kwasowe, takie jak N-bromoimid kwasu bursztynowego, albo nieor¬ ganiczne zwiazki, takie jak nadtlenek wodoru, m-nadjodan sodowy i inne. Korzystnie wprowa¬ dza sie do reakcji 2 równowazniki srodka utle¬ niajacego lub ich maly nadmiar na 1 mol tio- zwiazku w temperaturze od okolo 0° do 60°C.Do wytworzenia zwiazków o wzorze 1, w którym, n oznacza liczbe 2 stosuje sie oprócz znanych juz srodków utleniajacych srodki nieorganiczne, takie jak chlor lub nadmanganian potasowy, kwas chro¬ mowy lub ich sole, albo kwas azotowy, w tempe¬ raturze od 0° do 120°C.W tym celu na 1 mol tiozwiazku wprowadza sie skutecznie 4 równowazniki srodka utleniajacego lub, o ile to pozadane maly ich nadmiar, to jest co najmniej 2 razy tyle jak w wyzej opisanej sulfo- oksydacji przy wytwarzaniu zwiazków o wzorze 1, w którym n = 1.Jako srodowisko reakcyjne stosuje sie celowo organiczne rozpuszczalniki, takie jak kwasy karbo¬ ksylowe, na przyklad kwas octowy, etery, na przy¬ klad kwas octowy, etery, na przyklad dioksan, ke¬ tony, na przyklad aceton, amidy kwasowe, na przy¬ klad dwumetyloformamid, nitryle, na przyklad a- cetonitryl, lub inne, pojedynczo lub w mieszaninie z woda.Zwiazki o wzorze ogólnym 1 otrzymuje sie poza tym przez poddanie reakcji zwiazku o wzorze o- gólnym 3 z halogenkiem karbamylu o wzorze 4 w obecnosci srodka wiazacego kwas.Inny sposób syntezy polega na poddaniu reakcji zwiazku o wzorze 3 z halogenkami weglanów lub z fosgenem w obecnosci srodka wiazacego kwasy, przy czym otrzymuje sie pochodne kwasu karba- minowego, które nastepnie poddaje sie reakcji z dwumetyloamina o wzorze 5, co daje pozadany produkt o wzorze 1.Jako halogenki weglanów stosuje sie korzystnie chlorek weglanu fenylu i chlorek tioweglanu S-fe¬ nylu otrzymujac w ten sposób na przyklad N-(5- - alkilosulfonylo- l,3,4-tiadiazolilo-2)-tiókarbaminian S-fenylu, który nastepnie poddaje sie reakcji z. dwumetyloamina.W procesie, w którym powstaje kwas chlorow¬ cowodórowy, w celu jego zwiazania wprowadza sie organiczne zasady, takie jak trzeciorzedowe aminy, na przyklad trójetyloamine lub dwumety- loaniline, zasady pirydynowe lub odpowiednie za¬ sady nieorganiczne, takie jak tlenki i wodorotlenki metali alkalicznych i metali ziem alkalicznych.Reakcja z tlenochlorkami wegla przebiega w za¬ kresie temperatur od -10°C do 150°C, nastepna zas reakcja z dwumetyloamina o wzorze 5 w tempe¬ raturze od okolo -10°C do 100°C, na ogól jednak: w temperaturze pokojowej.Jako srodowisko reakcyjne stosuje sie rozpu¬ szczalniki obojetne w stosunku do reagentów. Jako takie nalezy wymienic miedzy innymi nastepujace: weglowodory alifatyczne i aromatyczne i chlorow- coweglowodory, takie jak benzen, toluen, ksylen, chlorek metylenu, chloroform, czterochlorek wegla,, chlorowcowane etyleny, ketony, zwiazki typu ete- 40 45 50 55 6084 425 rowego, N,N-dwualkilowane amidy oraz nitryle i inne.Inna mozliwosc przeprowadzenia syntezy 5-alki- losulfonylo-l,3,4-tiadiazolilomoczników polega na reakcji 5-karbamyloamino-l,3,4-tiadiazol-2-ilosulfi- nianów o wzorze ogólnym 6 ze srodkiem alkilu¬ jacym o wzorze Hal-Rj. Zamiast zwiazków o wzo¬ rze Hal-Ri mozna stosowac takze inne srodki al¬ kilujace, takie jak siarczany lub aromatyczne sul¬ foniany, na przyklad siarczan metylu.W wyzej "podanych wzorach 2—6 i we wzorze Hal-R^ podstawnik R2 i symbol n maja znacze¬ nie podane przy omawianiu wzoru 1, Hal oznacza chlor, brom lub jod, a B oznacza atom wodoru, jednowartosciowy równowaznik metalu, korzystnie metalu alkalicznego lub metalu ziem alkalicznych albo trzeciorzedowa zasade organiczna.Wyjsciowe zwiazki stosowane w sposobie wy¬ twarzania nowych substancji czynnych mozna wy¬ tworzyc znanymi sposobami.Podane nizej dwie receptury szczególowo oma¬ wiaja wytwarzanie zwiazków stanowiacych sub¬ stancje czynne srodka chwastobójczego wedlug wynalazku.I. Wytwarzania l,l,3-trójmetylo-3-(5-butylosul- finylo-l,3,4-tiadiazolilo-2)-mocznika.Do roztworu 300 g l,l,3-trójmetylo-3-(5-butylo- tio-l,3,4-tiadiazolilo-2)-mocznik w 1,9 1 kwasu oc¬ towego dodaje sie po kropli mieszajac, w tempera¬ turze pokojowej 136 g perhydrolu (30% wodnego roztworu H202). Podnosi sie przy tym temperatura do 28QC. Po 5-cio dniowym staniu nadmiar per¬ hydrolu roklada sie braunsztynem [MnOJ, i od- destylowuje sie lodowaty kwas octowy pod obni¬ zonym cisnieniem w znacznym stopniu. Pozostalosc roztwarza sie w chlorku metylenu, traktuje dwu¬ krotnie weglem aktywowanym i oddestylowuje rozpuszczalnik. Pozostaly olej suszy sie pod wyso¬ ka próznia. Wydajnosc: 305,5 g (96% wydajnosci teoretycznej) n ^° = 1,5617.II. Wytwarzanie l,l,3-trójmetylo-3-(5-butylosulfo- nylo-l,3,4-tiadiazolilo-2)-mocznika. 41,1 g 1,1,3-trój- metylo-3-(5-butylotio- l,3,4-tiadiozolilo-2) - mocznika rozpuszcza sie w 150 ml lodowatego kwasu octo¬ wego i 50 ml wody. Do roztworu tegp wprowadza sie w temperaturze 70°—80°C 33,6 g subtelnie spro¬ szkowanego nadmanganianu potasowego, miesza jeszcze w ciagu 1 godziny a nastepnie po ochlodze¬ niu mieszaniny do temperatury 0°C redukuje sie wytracony braunsztyn przez dodawanie po kropli roztworu 30 g pirosiarczynu sodowego w 50 ml wo¬ dy. Wydzielony olej roztwarza sie w chlorku me¬ tylenu, roztwór chlorku metylenu wytrzasa sie kilkakrotnie z roztworem weglanu sodowego i wo¬ da. Organiczna faze suszy sie siarczanem magnezo¬ wym, traktuje weglem aktywowanym i zagesz¬ cza pod zmniejszonym cisnieniem. Pozostalosc o- leista przekrystalizowuje sie z eteru izopropylowe¬ go. Temperatura topnienia 49°C; wydajnosc: 16,2 g {35% wydajnosci teoretycznej).Opisanymi szczególowo sposobami mozna takze wytworzyc zwiazki wedlug wynalazku podane w przytoczonym nizej zestawieniu: Zwiazki stanowiace substancje czynna w srodku wedlug wynalazku sa bezbarwne i bezwonne, two- 6 Nazwa zwiazku l,l,3-trójmetylo-3-(5-penty- losulfinylo-l,3,4-tiadiazolilo- -2)-mocznik 1 l,l,3-trójmetylo-3-(5-heksy- losulfinylo-l,3,4-tiadiazoliilo- -2)-mocznik lyl,3-trójmetylo-3-(5-heptylo- sulfinylo-l,3,4-tiadiazolilo- -2)-mocznik 1,1,3-trójmetylo-3-(5-pentylo- sulfonylo-1,3,4-tiadiazolio- -2)-mocznik 1 l,l,3-trójmetylo-3-(5-heksy- losulfonylo-l,3,4-tiadiiazolilo- -2)-mocznik l,l,3-trójmetylo-3-(5-hepty- losulfonylo-1,3,4-tiadiazolilo- -2)-mocznik 1 l,l,3-trójmetylo-3-(5-oktylo- sulfonylo-l,3,4-tiadiazoliilo- -2)-mocznik l,l,3-trójmetylo-3-(5-izobuty- losulfonylo-l,3,4-tiadiazolilo- -2)-mocznik l,l,3-trójmetylo-3-(5-etylobuty- losulfonylo-1,3,4-tiadiazolilo- -2)-mocznik l,l,3-trójmetylo-3-(5-izopenty- losulfonylo-l,3,4-tiadiazolilo- -2)^mocznik l,l,3-trójmetylo-3-(5-)l-etylo- pentylo(-sulfonylo-1,3,4-tia- diazolilo-2)-mocznik l,l,3-tróJ!metylo-3-(5-)l-mety- 1 lopropylo)-sulfonylo-l,3,4- -tiadiiazolilo-2)-mocznik Stala fifeyczna 1 n^° = 1,5550 | n^° = 1,5540 | n^0 = 1,5474 | n^° = 1,5470 1 n^0 = 1,5440 | n^° = 1,5350 1 temperatura topnienia: 64°C n^° = 1,5546 | n^° = 1,5438 1 n^° = 1,5506 | n™ = 1,5422 1 temperatura topnienia: 80°C rza oleiste lub krystaliczne substancje, które sa nierozpuszczalne w wodzie i w benzynie, a roz¬ puszczaja sie w acetonie, chlorku metylenu, czte- rowodorofuranie, dwumetyloformamidzie, cykiohek- cn sanonie i izoforonie. 50 Ponizej podane przyklady I—V, przedstawiaja wlasciwosci chwastobójcze i selektywne substancji czynnych zawartych w srodkach wedlug wynalazku w porównaniu ze znanymi substancjami biologicz¬ nie czynnymi.Przyklad I. Wymienione w ponizszej tablicy I rosliny potraktowano w szklarni przed wzejs- ciem podanymi dawkami srodków. W tym celu srodki te w postaci wodnej zawiesiny naniesiono 60 równomiernie na glebe w ilosci 500 litrów na hek¬ tar.Uzyskane wyniki po 3 tygodniach od potraktowa¬ nia dowiodly, ze srodki wedlug wynalazku w po¬ równaniu ze znanymi zwiazkami wykazuja dobra 65 selektywnosc.Tablical Srodek wedlug wynalazku Skala ocen: 0 = calkowite zniszczenie rosliny = nieuszkodzone rosliny 1 1 l,l,3-trójmetylo-3-(5-butylosulfony- lo-l,3,4-tiadiazolilo-2)-mocznik l,l,3-trójmetylo-3-(5-pentylosulfony- lo-l,3,4-tiadiazolilo-2)-mocznik l,l,3-trójmetylo-3-(5-heksylosulfony- lo-l,3,4-tiad'iazolilo-2)-mocznik l,l,3-trójmetylo-3-(5-heptylosulfony- lo-l,3,4-tiadiazoldlo-2)-mocznik l,l,3-trójmetylo-3-(5-butylosulfiny- lo-l,3,4-tiadiazoli'lo-2)-mocznik l,l,3-trójmetylo-3-(5-pentylosulfiny- lo-l,3,4-tiadiazoliilo-2)-mocznik l,l,3-trójmetylo-3-(5-heksylosulfiny- lo-l,3,4-tiadiazolilo-2)-mocznik l,l,3-trójmetylo-3-(5-izobutylosulfo- nylo-l,3,4-tiadiazolilo-2)-mocznik l,l,3-trójmetylo-3-(5-etylobutylosul- fonylo-1,3,4-tiadiazolilo-2)-mocznik l,l,3-trójmetylo-3-(5-izopentylosul- fonylo-l,3,4-tiadiazolilo-2)-mocznik l,l,3-trójmetylo-3-(5-)l-etylopenty- lo(-sulfonylo-l,3,4-tiadiazolilo-2)- -mocznik l,l,3-trójmetylo-3-(5-)l-metylopropy- lo(sulfcnylo-l,3,4-tiadiazolilo-2)- -mocznik Dawka kg substancji czynnej/ha 2 0,3 1,0 3,0 3,0 1,0 1,0 3,0 0,3 1 1 1 0,3 Sorghum sativum 3 — Kukurydza 4 — Ryz — — — — Ziemniaki 6 — — Orzechy ziemne 7 Soja 8 — — — Jeczmien 9 — — — — — — Bawelna — — — — — — — Stellaria media 11 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Senecio vulgaris 12 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Matricaria chamomilla 13 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Lamium amplexicaule 14 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Centaurea cyanus 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Amaranthus retroflexus 16 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Chryzanthemum segetum 17 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Ipomea purpurea 18 0 0 — 0 0 0 0 0 0 0 0 0l-metylo-l-(5-trójfluorometylo-l,3,4- -tiadiazolilo-2)-3-metylomocznik l,l,3-trójmetylo-3-(5-etylosuliony- lo-l,3,4-tiadiazolilo-2)-mocznik l,l,3-trójmetylo-3-(5-etylosuliinylo- -l,3,4-tiadiazolilo-2)-mocznik l,l,3-trójmetylo-3-(5-n-propylosul- fonylo-1,3,4-tiadiazolilo-2)-mocznik l,l,3-trójmetylo-3-(5-izopropylosul- fonylo-l,3,4-tiadiazolilo-2)-mocznik l,l,3-trójmetylo-3-(5-n-propylosul- finylo-l,3,4-tiadiazolilo-2)-moczinik l,l,3-trójmetylo-3-(5-izopropylosul- finylo-l,3,4-tiadiazolilo-2)-mocznik nie potraktowane 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 0 0 3 4 3 4 2 4 7 0 2 4 2 4 2 8 3 0 — 2 — 1 3 3 3 2 7 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Przyklad II. Wymienione w tablicy II ros- uzyskane w 3 tygodnie po potraktowaniu wyka- liny potraktowano w szklarni podanymi dawkami zaly, ze srodki wedlug wynalazku wykazuja lep- srodków. W tym celu srodkami tymi w postaci sza selektywnosc niz zwiazki zastosowane jako wodnej zawiesiny w ilosci 500 litrów/ha opryski- porównawcze, wano równomiernie rosliny. Tutaj równiez wynikiTablica II Srodek wedlug wynalazku 1 l,l,3-trójmetylo-3-(5-butylosulfonylo-l,3,4- -tiadiazolilo-2-)mocznik l,l,3-trójmetylo-3-(5-pentalosulfonylo- -l,3,4-tiadiazolilo-2-)mocznik l,l,3-trójmetylo-3-(5-heksylosulfonylo- -l,3,4-tiadiazolilo-2-)mocznik l,l,3-trójmetylo-3-(5-heptylosulfonylo- -l,3,4-tiadiazolilo-2-)mocznik l,l,3-trójmetylo-3-(5-butylosulfinylo- -l,3,4-tiadiazolilo-2-)mocznik l,l,3-trójmetylo-3-(5-pentylosulfinylo- -l,3,4-tiadiazolilo-2-)mocznik l,l,3-trójmetylo-3-(5-heksylosulfinylo- -l,3,4-tiadiazolilo-2-)mocznik l,l,3-trójmetylo-3-(5-heptylosulfinylo- -l,3,4-tiadiazolilo-2-)mocznik l,l,3-trójmetylo-3-(5-izobutylosulfonylo- -l,3,4-tiadiazolilo-2-)mocznik l,l,3-trójmetylo-3-(5-etylobutylosulfonylo- -l,3,4-tiadiazolilo-2-)mocznik l,l,3-trójmetylo-3-(5-izopentylosulfonylo- -l,3,4-tiiadiazolilo-2-)mocznik l,l,3-trójmetylo-3-(5-)l-etylopentylo)- -sulfonylo-l,3,4-tiadiazolilo-2-)mocznik l,l,3-trójmetylo-3-(5-)l-metylopropylo)- -sulfonylo-l,3,4-tiadiazolilo-2)-mocznik Dawka kg substancji czynnej/ha 2 1 0,3 1,0 3,0 3,0 1,0 1,0 3,0 1,0 0,3 1 1 1 0,3 Orzechy ziemne 3 — — — — — — — Kukurydza 4 — Pszenica — — — — — — — Jeczmien 6 — — — — — — — •N * 7 — — — Sorghum sativum 8 — — — Ziemniaki 9 Soja — — - Stellaria media 11 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 Matricaria chamomilla 12 0 0 c 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Lamium amplexicaule 13 0 0 0 — 0 0 0 u 0 0 0 0 1 ° Centaurea cyanus 14 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 Amaranthus retro- flexus 0 0 0 0 0 0 0 ° 1 I 0 0 0 0 0 Sinapis ssp 16 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Senecio vulgaris 17 1 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 i 0 0 084 425 14 Przyklad III. W doswiadczeniu polowym, dwukrotnie powtórzonym, poletka (gliniasty piasek) z ziemniakami potraktowano przed wzejsciem ros¬ lin srodkiem podanym w ponizszej tablicy. Srodek ten w postaci zawiesiny wodnej rozpylano w ilos- ci 500 litrów/ha, przy czym dawke zmniejszano w sposób ciagly z 2,0 kg substancji czynnej/ha do 0,0 kg substancji czynnej/ha.Juz w 6 tygodni po potraktowaniu, poletka przy calkowitej ochronie ziemniaków pozostaly prakty- io cznie nie zachwaszczone przy zakresie dawek 2 kg — 0,3 kg substancji czynnej/ha, podczas gdy nie potraktowane kontrolne mialy bardzo duza domie¬ szke chwastów Polygonum lapathifolium. Thlaspi arvense, Chenopodium album oraz Matricaria ino- dora. Ocena przeprowadzona po ogólem 8 tygod¬ niach wykazala jeszcze lepsze dzialanie srodka, a mianowicie poletka potraktowane substancja czyn¬ na poczawszy juz od ilosci 0,2 kg/ha praktycznie byly wolne od chwastów. Ziemniaki byly przy tym takze nie uszkodzone.W przytoczonym zestawieniu podano srednie wartosci minimalnych dawek potrzebnych do bar¬ dzo skutecznego dzialania na chwasty.Minimalna dawka 8 tygodni po potraktowaniu Minimalna dawka 6 tygodni po po¬ traktowaniu Srodek wedlug wnalazku 0,2 kg sub¬ stancji czynnej na hek¬ tar 0,3 kg substan¬ cji czynnej na hek¬ tar l,l,3-trójmetylo-3-(5-butylo- sulfonylo-l,3,4-tiadiazolilo-2)- -mocznik Przyklad IV. W innym doswiadczeniu polo¬ wym (powtarzanym dwukrotnie) na piasek próch¬ niczy do ziemniaków wprowadzono w zabiegu przed wzejsciem roslin srodki podane w tablicy IIP w zmniejszajacej sie dawce, w postaci zawiesiny w 500 litrach wody na hektar.W okresie pierwszej oceny, poletka niepotrakto- wane byly silnie zachwaszczone przez Chenopo¬ dium, album, Spergula arvensis i Polygonum con- volvulus (40°/o pokrycia gleby). Ocene przeprowa- 40 45 SU O) N o N C/3 SU N +j £ O M 0) d o N Ti O M N ^ 6084 425 dzono w 6 i 10 tygodni po zabiegu przez ustale¬ nie wartosci progowej tolerancji dla upraw i od¬ dzialywania na chwasty. W tablicy podano mini¬ malne dawki kazdego zwiazku dla uzyskania pra- 16 wie calkowitego niezachwaszczenia oraz wskazniki selektywnosci obliczone z wartosci progowej. Wy¬ nika z tego lepsza selektywnosc zwiazków stosowa¬ nych w srodku wedlug wynalazku.Tablica III I " Srodek wedlug wynalazku l,l,3-trójmetylo-3-(5-n-butylosulionylo-l,3,4-tiadia- 1 zolilo-2-)mocznik 1 Srodek porównawczy l,l,3-trójmetylo-3-(5-n-propylosulfinylo-l,3,4-tia- diazolilo-2-)mocznik l,l,3-trójmetylo-3-(5-izopropylosuliinylo-l,3,4-tia- diazolilo-2-)mocznik l,l,3-trójmetylo-3-(5-etylosulfonylo-l,3,4-tiadia- zolilo-2-)mocznik N-(4-bromofenylo)-N'-metylo-N'-metoksymocznik Minimalna dawka dla bardzo dobrego od¬ dzialywania na . chwasty ' 6 tygodni po zabiegu 0,55 kg/ha 0,4 kg/ha 0,4 kg/ha i 0,18 kg/ha 0,8 kg/ha tygodni [po zabiegu 0,2 kg/ha 0,5 kg/ha 0,3 kg/ha 0,1 kg/ha 0,8 kg/ha Wskaznik selektywnosci 6 tygodni po zabiegu 3,4 4,2 2,5 3,4 tygodni [po zabiegu .9,5 3 3 [ 3,5 1 4,8 1 Przyklad V. Pole z ziemniakami w zabiegu 23 po wzejsciu roslin spryskano l,l,3-trójmetylo-3-(5- -n-butylosulfonylo - 1,3,4-tiadiazolilo-2-)moczmikiem oraz 1,l,3-trójmetylo-3-(5-etylosulfonylo-1,3,4-tia- diazolilo-2-)mocznikiem w dawkach malejacych w 30 postaci zawiesiny wodnej 500 l/ha. W momencie obróbki rosliny ziemniaka mialy po 6—10 lisci.Silne zachwaszczenie stworzyly glównie chwasty Chenopodium album i Polygonum convolvulus po¬ siadajace po 2—10 wzglednie 2—4 liscie wlasciwe. 35 Z powodu chwastów oslonietych przez lety ziem¬ niaczane przy opryskiwaniu, uzyskano prawie 100°/o zniszczenia chwastów dopiero za pomoca stosun¬ kowo duzych dawek. W tablicy IV podano war¬ tosc progowa oddzialywania na chwasty" i wskaz¬ nik selektywnosci (ocena w 4 tygodnie po zabiegu).Mimo to zwiazek stosowany w srodku wedlug wy¬ nalazku okazal sie w tych utrudnionych warun¬ kach selektywny, zas znany zwiazek juz nie.Tablica IV Zwiazek wedlug wynalazku l,l,3-trójmetylo-3-(5-n-butylosul- fonyló-l,3,4-tiadiazolilo-2-)mocznik Srodek porównawczy l,l,3-trójmetylo-3-(5-etylosulfony- 1 lo-l,3,4-tiadiazolilo-2-)mocznik Minimalna dawka dla b. dobrego oddzialywania na chwasty 1,1 kg/ha 0,6 kg/ha Wskaznik selektyw¬ nosci 1,8 0,5 | PL