Sposób wytwarzania zamków blyskawicznych z dzianymi tasmami nosnymi Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania zamków blyskawicznych, w którym dwa szeregi ogniw zamka w stanie sprzezonym lub rozlaczonym zostaja przymocowane do dwóch dzianych tasm nosnych.Tego rodzaju rozwiazania sa znane w róznych formach konstrukcyjnych. W toku procesu produk¬ cji zamków blyskawicznych przy zastosowaniu znanych rozwiazan, szeregi ogniw zamka sa mo¬ cowane na dwóch oddzielnych tasmach lub wste¬ gach tekstylnych, doprowadzanych z dwóch nieza¬ leznych urzadzen zasilajacych. W zaleznosci od po¬ trzeby, tasmy nosne zostaja rozdzielone wzdluznie, a mianowicie przed lub po zamocowaniu szeregu ogniw zamka. Poniewaz kazdy zamek blyskawiczny sklada sie z dwóch tasm nosnych, to dlatego zam¬ ki wytwarzane przy pomocy znanych metod po¬ siadaja tasmy nosne wykonane zawsze w róznym czasie i na róznych maszynach. Fabryki wytwarza¬ jace zamki blyskawiczne sprowadzaja tasmy nosne lub wstegi tekstylne od innych wytwórców i dla¬ tego jest niemozliwe wykorzystanie jednakowych tasm ze wzgledu na rozpietosc dostaw w czasie oraz wykonywanie produkcji na róznych maszy¬ nach. Te warunki oddzialywuja niekorzystnie na tolerancje i funkcjonalnosc wytwarzanych zam¬ ków blyskawicznych.Wada znanych sposobów wytwarzania zamków jest to, ze wykorzystuje sie w nich oddzielnie tkane tasmy nosne co podraza koszty produkcji. Poza 10 15 25 30 tym jest klopotliwe uzyskanie tych samych wlasci¬ wosci mechanicznych na calej dlugosci i szerokosci stosowanej tasmy, jak na przyklad wytrzymalosci i elastycznosci. Przy tym takie zamki blyskawiczne po zamocowaniu szeregu ogniw maja zmniejszona wytrzymalosc na zerwanie, gdyz ustalenie ogniw wedlug podzialki pogarsza wytrzymalosc tasmy.Ponadto wytwarzane w róznym czasie i na róz¬ nych maszynach tasmy ze wzgledu na gorsze wlas¬ ciwosci nie zapewniaja utrzymania symetrii wzgle¬ dem osi zamka blyskawicznego w sensie mecha¬ nicznym, a przeciez zamek blyskawiczny ze wzgledu na istote dzialania musi byc symetryczny, co po¬ woduje dalsze pogorszenie wytrzymalosci na zer¬ wanie. Te wady zaostrzaja sie przez fakt, ze w toku produkcji zamków blyskawicznych nastepuje przyszywanie szeregów ogniw zamka na maszynie do szycia, a tasma nosna jest doprowadzana z dwóch oddzielnych podajników, a po operacji mocowania tasmy nosne sa oddzielnie przenoszone z maszyny do szycia, co dodatkowo pogarsza jakosc produkowanych zamków.Dodatkowym utrudnieniem tych rozwiazan jest to, ze nalezy rozwiazac iprotolem doprowadzania i odprowadzenia dwóch tasm nosnych z maszyny do szycia. Wreszcie koniecznosc laczenia dwóch oddzielnych tasm przed procesem mocowania wy¬ raznie obniza predkosc przebiegu procesu produk¬ cyjnego. Koniecznosc utrzymywania stalej kontroli 812623 81262 4 przebiegu procesu wytwarzania ogranicza mozli¬ wosci wprowadzania automatyzacji produkcji.Powyzej omówione wady wystepujace przy za¬ stosowaniu tkanych wsteg tekstylnych lub prak¬ tycznie identycznych tasm nosnych, wystepuja znacznie jaskrawiej po wprowadzeniu dzianych tasm nosnych, gdyz wieksza elastycznosc oczek w wyrobach dzianych wplywa na zmiane naprezen w procesie wytwarzania, co pogarsza parametry uzytkowe zamków. Ponadto takie tasmy nosne czesto i latwo zawijaja sie na brzegach, co w re¬ zultacie stwarza dodatkowe trudnosci przy moco¬ waniu szeregów ogniw zamka do tasmy nosnej.Z^ t#oh wzgledów jest jasne, dlaczego zamki blys¬ kawiczne z dzianymi tasmami nosnymi sa prak¬ tycznie malo znane, chociaz dziane tasmy nosne sa t^ansze* w produkcji od tasm tkanych.Celem wynalazku jest stworzenie sposobu wy¬ twarzania zamków blyskawicznych, który przy niz¬ szych kosztach produkcji zapewni taka sama lub wyzsza predkosc przebiegu procesu produkcyjnego i wyzsza jakosc wytwarzanych zamków blyskawicz¬ nych.Cel wynalazku zostal osiagniety dzieki temu, ze dwa szeregi ogniw zamka w stanie sprzezonym lub rozlaczonym zostaja przymocowane do dwóch teks¬ tylnych tasm nosnych tak, ze obydwie tekstylne 'tasmy nosne wytwarza sie na jednej wspólnej ma¬ szynie tkackiej lub dziewiarce falujacej i przy po¬ mocy szwu rozlacznego laczy sie w jedna wstege tekstylna a przy lub po zamocowaniu ogniw zamka nitke laczaca tasmy rozcina sie, dzieki czemu tasmy nosne zostaja rozlaczone.Wytwarzanie tasmy nosnej dla konkretnego zam¬ ka w tym samym czasie i w tym samym miejscu pozwala na wyeliminowanie wad omówionych na wstepie, gdyz jest pewne, ze wyprodukowane w tym samym miejscu i na tych samych maszynach tasmy nosne polaczone w jedna pare do momentu przymocowania szeregów ogniw zamka, nie moga zmienic swych parametrów technicznych.A wiec podstawowym zalozeniem wynalazku jest to, ze obydwie tasmy nosne przyporzadkowane dwóm szeregom ogniw zamka sa wyprodukowane wspólnie na jednej, takiej samej maszynie tkac¬ kiej lub dziewiarce falujacej.W ramach wynalazku jest mozliwa wspólna pro¬ dukcja, w jednoczesnym cyklu kilku par tasm nos¬ nych, co bez trudnosci mozna przeprowadzic na plaskiej dziewiarce falujacej (dziewiarka osnowowa lub dziewiarka osnowowa plaska raszlowa), a takze na dziewiarce okraglej falujacej.Tworzace jedna wstege tekstylna, dwie tasmy nosne sa polaczone miedzy soba przy pomocy nitki.Nitka laczaca dwie tasmy zostaje rozcieta po za¬ mocowaniu szeregu ogniw zamka, a tasmy zostaja rozlaczone.Przed rozcieciem nitki laczacej, przy lub po za¬ mocowaniu szeregów ogniw zamka wyprodukowa¬ ne wspólnie obydwie tasmy nosne pozostaja do tego momentu polaczone, to znaczy, ze sa w jed¬ nakowy sposób obrobione. Dotyczy to szczególnie doprowadzania tasm nosnych z urzadzenia zasila¬ jacego.Sposób wedlug wynalazku zapewnia, ze obydwie tasmy nosne sa doprowadzane z urzadzenia zasila¬ jacego z jednakowym naprezeniem i w tym stanie zostaja polaczone z szeregami ogniw zamka. Dzieki temu jest mozliwe, ze szeregi ogniw zamka i tas- 5 my nosne obydwu polówek zamka blyskawicznego zostaja bardzo dokladnie i równomiernie ustalone, co bardzo korzystnie wplywa na dokladnosc wy¬ miarów podzialki i powaznie poprawia jakosc wy¬ twarzanych zamków blyskawicznych. io W okreslonych przypadkach, przy podjeciu pew¬ nych technicznych srodków, powstaja mozliwosci poprawienia parametrów zamków blyskawicznych, spelnianie specjalnych wymagan poprzez zastoso¬ wanie odpowiedniej technologii wytwarzania. 15 W tym celu wynalazek przewiduje, ze przy pro¬ dukcji tasmy nosnej na dziewiarce falujacej, ko¬ lumienki oczek maja ksztalt lancuszka, splotów skosnych i watkowych. Te srodki pozwalaja, ze szczególnie przy zmianie grubosci nici, a takze u- 20 lozenia sciegów lancuszka, splotów skosnych i wat¬ kowych podnosza sie korzystnie wlasciwosci zam¬ ków wytwarzanych wedlug sposobu wynalazku. Ta metoda mozna podniesc nie tylko wytrzymalosc, lecz takze elastycznosc produkowanych zamków 25 blyskawicznych przez wzmocnienie krawedzi tasmy dzieki poprowadzeniu sciegów nitek na krawedzi tasmy w formie lancuszka, splotów skosnych i wat¬ kowych. Wzmocnienie krawedzi tasmy osiagamy przez to, ze odpowiednie sploty wykonane sa po- 30 dwójna nitka, lub przez zastosowanie grubszych nici. W kazdym przypadku zastosowane srodki po¬ zwalaja na dopasowanie dzianej tasmy nosnej do odpowiednich wymagan funkcjonalnych i warszta¬ towych. Poza tym te srodki pozwalaja na wyrów- 35 nanie nierównosci powstajacych na szerokosci tas¬ my nosnej. Podobne wyrównanie grubosci tasmy nosnej wedlug wynalazku mozna osiagnac poprzez wprowadzenie posrodku tasmy nosnej sciegu wat¬ kowego i dzieki temu osiagamy w przyblizeniu 40 jednakowa grubosc posrodku i na krawedziach tasmy nosnej. Jest to zalecane szczególnie wtedy, - kiedy nie postawiono specjalnych wymagan w za¬ kresie wytrzymalosci oraz wydluzania sie tasmy nosnej. Jednak w kazdym wypadku godnym pole- 45 cenia jest wprowadzenie sciegu watkowego przy¬ najmniej przez trzy, a przewaznie przez cztery ko¬ lumienki oczek. Dzieki temu elastycznosc poprzecz¬ na dzianej tasmy nosnej zostaje znacznie zredu¬ kowana. Przy wprowadzeniu mniejszej ilosci niz 50 trzy, wzrasta znacznie poprzeczna elastycznosc tas¬ my nosnej, co w przypadku zastosowania tasmy nosnej do zamków blyskawicznych jest zjawiskiem niepozadanym.Takze prowadzenie nitki laczacej dwie tasmy w 55 jedna wstege tekstylna moze byc rozwiazane w wielu wariantach. Wynalazek w tym przypadku przewiduje, ze nici sa prowadzone w formie sciegu watkowego, a przy zwiekszonym naprezeniu tworza nakladke szyny. To ostatnie rozwiazanie ma duze 60 znaczenie, gdyz ulatwia wprowadzanie róznych me¬ tod mocowania szeregów ogniw zamków na tas¬ mach nosnych, co bedzie omówione dalej.Przy mocowaniu szeregów ogniw zamków na tasmach nosnych powinna byc zachowana taka za- 65 sada, ze tasmy nosne w stanie polaczonym zostaja5 81 262 6 doprowadzone z urzadzenia zasilajacego, przy czym mocowanie szeregów ogniw zamków osiagamy przez przyszywanie, wsuwanie, klejenie lub spawanie. Na tej zasadzie i w ten sposób polaczone tasmy nosne, z przylegajacymi do siebie krawedziami, mozna z jednakowym naprezeniem poprowadzic dokladnie posrodku w stosunku do szeregu ogniw zamka.Godne uwagi jest to, ze dwie tasmy nosne sa pola¬ czone w jedna szeroka wstege tekstylna i dlatego nierównomierna szerokosc tasmy nosnej nie wply¬ wa na pogorszenie jakosci zamków.Przy mocowaniu szeregów ogniw zamka do tasm nosnych przez przyszywanie, mozna przy zastoso¬ waniu dzianych tasm nosnych uzyskac znaczne u- proszczenie mocowania. Dziane wstegi tekstylne lub tasmy nosne sa tkane wspólnie i posiadaja wytla¬ czana strukture, gdyz miedzy sciegami powstaja rowki. Rowki ulatwiaja mocowanie szeregów ogniw zamka do tasmy nosnej przy pomocy szwu, ukla¬ danego na zewnetrznym brzegu tasmy. Po przyszy¬ ciu szeregu cgniw zamka pozostaje krawedz skla¬ dajaca sie z jednego lub kilku kolumienek oczek.Poniewaz w nowoczesnych, bardzo malych zam¬ kach blyskawicznych uzywa sie odpowiednio bardzo waskich tasm nosnych, w których szerokosc row¬ ków jest czesto mniejsza niz grubosc uzywanych do przyszywania igiel, to dlatego wyprodukowane na dziewiarce falujacej tasmy nosne powinny po¬ siadac bardziej naprezone nici laczace od pozosta¬ lych nici dzianiny, a dzieki temu graniczace z kra¬ wedzia tasmy rowki zostaja rozszerzone, co umo¬ zliwia poprowadzenie szwu przy pomocy igly. Po rozcieciu nitki laczacej rowki ograniczone przez ko¬ lumienki oczek sciagaja sie, powodujac równoczes¬ nie schowanie nici mocujacej.Nastepna cecha sposobu wytwarzania zamków blyskawicznych wedlug wynalazku jest mocowanie szeregów ogniw zamka do tasmy nosnej przez wsu¬ wanie szeregów ogniw zamka do specjalnych luk w tasmie nosnej, przy czym ta metoda wymaga zastosowania specjalnego typu tasmy nosnej. Takie tasmy sa wytwarzane tak, ze w obszarze struktury bezoczkowej zastosowano tylko poprzecznie prze¬ biegajace, których nitki tworzace specjalne luki sluzace do wsuwania ogniw zamka. Oslabienie tas¬ my nosnej wynikajacej z wprowadzenia luk, któ¬ rych wielkosc jest podyktowana wymiarami ogniw zamka, moze byc latwo wyeliminowane.Sposób wedlug wynalazku zabezpiecza lekkie wsuwanie ogniw zamka, a zarazem pozwala wy¬ eliminowac skutki oslabienia tasmy nosnej poprzez to, ze przy wytwarzaniu tasmy nosnej na dzie¬ wiarce falujacej, graniczace z obszarem o struktu¬ rze bezoczkowej nici laczace, sluzace do rozszerza¬ nia luk zostaja mocno naprezone. Dzieki temu luki zostaja powiekszone, a przez to wsuwanie ogniw zamka jest ulatwione. Po rozcieciu nici sluzacych do polaczenia tasm nosnych, specjalne luki zamy¬ kaja sie calkowicie lub czesciowo w strefie o struk¬ turze bezoczkowej i przy tym opasuja elementy szeregów ogniw zamka.Korzysci osiagane z wynalazku sa widoczne glów¬ nie w tym, ze stosowane przy wytwarzaniu tasmy nosnej maszyny tkackie lub dziewiarki falujace moga byc znacznie lepiej wykorzystane, a przy tym zostaje wyeliminowana wada wplywajaca na po¬ gorszenie jakosci produkowanych zamków blyska¬ wicznych, a mianowicie wytwarzanie tasm nosnych w róznym miejscu i róznym czasie. 5 Wynalazek pozwala na eliminacje dodatkowych kontroli procesu produkcji, co ma olbrzymie zna¬ czenie przy wprowadzaniu automatyzacji procesu wytwarzania zamków blyskawicznych i ostatecznie prowadzi do zwiekszenia predkosci przebiegu pro- io cesu wytwarzania. Ponadto sposób wedlug wyna¬ lazku umozliwia poprawe jakosci wytwarzanych zamków blyskawicznych.Sposób wedlug wynalazku jest blizej wyjasniony na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia tasme 15 nosna dziana, fig. 2 — inne rozwiazanie tasmy, fig. 1, — nastepne, odmienne rozwiazanie tasmy, fig. 4 — poszczególne sploty nitek tworzacych tasme fig. 1, fig. 5 — dalsza odmiane wykonania tasmy z fig. 1 — ze wzmocnionymi krawedziami, fig. 6 — 20 tasma jak na fig. 1, ze zmniejszona liczba nitek watkowych, fig. 7 — urzadzenie do przeprowadza¬ nia sposobu wedlug wynalazku, fig. 8 — zamek blyskawiczny wykonany sposobem wedlug wyna¬ lazku z dzianymi tasmami nosnymi, w przekroju, 25 f.ig. 9 — tasma z fig. 1 ze strefami bezoczkowymi, fig. 10 — ogniwa zamka mocowane w specjalne*lu¬ ki tasmy nosnej.Przedstawiona na rysunku tasma nosna 1 jest wytwarzana w ramach produkcji zamków blyska- 30 wicznych i sluzy do mocowania szeregów ogniw zamka 2 z tworzywa sztucznego. Tasmy nosne sa wykonane w formie dzianiny o strukturze kolu¬ mienkowej utworzonej ze sciegów w formie lan- cuszka 4 splotów skosnych i watkowych 6. Wstega 35 tekstylna 1 sklada sie przynajmniej z dwóch tasm nosnych 7, do których sa przymocowywane szeregi ogniw zamka blyskawicznego. Tasmy nosne 7 sa wytwarzane wspólnie na krosnie bezczólenkowym lub dziewiarce falujacej i sa polaczone przy pomo- 40 cy nici laczacej 8. Po rozcieciu nitki laczacej 8 wstegi tekstylnej 1 uzyskujemy dwie oddzielne tas¬ my nosne 7 z trwalymi brzegami. Rozciecie nitki laczacej 8 nastepuje w trakcie lub po przymoco¬ waniu szeregów ogniw zamka 2 na odpowiednich 45 tasmach nosnych 7.Podczas gdy rozwiazanie na fig. 1 przedstawia tasme dziana wykonana sciegami w formie lancusz¬ ka 4 splotów skosnych 5 i watkowych 6 o równej grubosci, to przy rozwiazaniu na fig. 2 brzegi 9 50 tasmy nosnej 7 sa wzmocnione dodatkowo. W tym rozwiazaniu zastosowano grubsze nici, co zostalo pokazane przy pomocy grubszych kresek. W zasa¬ dzie mozna to osiagnac takze przez zastosowanie podwójnej lub wielokrotnej nitki. Poprzez wzmoc- 55 nienie brzegów tasmy uzyskujemy z jednej strony polepszenie wytrzymalosci i elastycznosci tasmy nosnej 7, a z drugiej nastepuje pogrubienie brze¬ gów 9 tasmy nosnej 7, a dzieki temu uzyskujemy tasme o jednakowej grubosci. Równa grubosc tas- 60 my na calej szerokosci mozna uzyskac takze po¬ przez to, ze przy wytwarzaniu wstegi tekstylnej 1, na srodkach tasm nosnych 7 sciegi sa rozgeszczone, jak to pokazano na fig. 6.Przy wytwarzaniu wstegi tekstylnej 1 poszcze- 65 gólne nitki zostaja poprowadzone wedlug okresle81 262 7 8 nego schematu, co jest uwidocznione na fig. 4. Przy oznakowaniu sciegów nitek wykorzystywany kod ma nastepujace znaczenie: kombinacja liczb prze¬ kazuje informacje odnosnie form wykonywanych sciegów, które powtarzaja sie periodycznie. W przedstawionym wariancie kod przedstawia pro¬ wadzenie dwóch szeregów oczek. Stojaca przed u- kosna kreska para liczb daje informacje, ile kolu¬ mienek oczek zostanie wykonane w kierunku po¬ przecznym tasmy nosnej 1,- a mianowicie przy przejsciu do przodu i z powrotem wzdluz szeregu oczek. Stojaca za kreska para liczb podaje infor¬ macje prowadzenia nitki w nastepnym szeregu, przy czym szeregi w kierunku wzdluznym wstegi tekstylnej sa usytuowane naprzemianlegle. Fig. 4 przedstawia uklad wzorników sciegów.Dziane wstegi tekstylne 1 sa przewaznie wytwa¬ rzane wedlug czterech wzorów sciegów. Przy czym w polozeniu 4—4/0—0 pracuje wzornik 1 i uklada scieg watkowy, podczas gdy w polozeniu 2—2 0—0 pracuje wzornik 2, nakladajac nic laczaca 8.Wzornik 3 pracuje w polozeniu 2—0/0—2, ukla¬ dajac sploty skosne 5 i wzornik 4 uklada w polo¬ zeniu 0—1/1—0 nitki lancuszka 4. Rózne warianty ukladania sciegów zostaly przedstawione na ry¬ sunkach 1, 2, 3, 5, 6 i 9, przy czym sciegi wzmoc¬ nione sa przedstawione przy pomocy grubych kre¬ sek. Do prowadzenia nitki laczacej 8 rekomenduje sie polozenie 2—2/0—0 lub 4—4/0—0, gdyz wtedy nitka laczaca 8, mozna powiedziec, przebiega rów¬ nolegle do nitek watkowych 4 i bez dalszych za¬ biegów jest wprowadzana do dzianiny. Istnieje takze inna mozliwosc przedstawiona na fig. 2, gdzie nitka laczaca jest ukladana w formie oczkowych splotów w polozeniu 2—0/0—2.Na fig. 7 przedstawiono urzadzenie do wykony¬ wania sposobu wedlug wynalazku, które sklada sie z nastepujacych podstawowych zespolów: zespolu doprowadzajacego 10, dostarczajacego tasme nosna 7 polaczona przy pomocy nitki laczacej 8, a wy¬ konanej na krosnie bezczólenkowym lub dziewiarce falujacej, jak równiez doprowadzajacego szeregi ogniw zamka 2, zespolu do mocowania 11 i zespolu odprowadzajacego 12. Zespolem mocujacym w tym przypadku jest maszyna do szycia 13. Spotykamy takze takie rozwiazania, w którym cztery tasmy nosne 7 sa wspólnie polaczone nitka laczaca 8 i sa doprowadzane z zespolu zasilajacego 10 do ma¬ szyny do szycia 13, przy czym w rzeczywistosci wstega tekstylna 1, skladajaca sie z czterech tasm nosnych 7 przed wejsciem do maszyny do szycia 13 zostaje rozdzielona przez urzadzenie tnace 14 na dwie niezalezne wstegi tekstylne. Takie ustawienie procesu produkcji pozwala na wyeliminowanie szkodliwego wplywu nierównomiernej szerokosci tasmy nosnej 7. A wiec przedstawione urzadzenie doprowadza dwie polaczone tasmy nosne 7 razem ze sprzezonymi szeregami ogniw zamka 2 na ma¬ szyne do szycia 13, gdzie zostaja polaczone. Po zszyciu zostaje rozcieta nitka laczaca 8 tasmy nos¬ nej i dzieki temu zostaja rozdzielone obydwie tas¬ my zamka. Na fig. 7 przedstawiono przekrój zamka blyskawicznego, w którym szeregi ogniw 2 sa przy¬ mocowane przy pomocy szwu do dzianej tasmy nosnej 7, w której poszczególne kolumienki oczek 3 sa miedzy soba rozdzielone przez rowki 15. Szew jest poprowadzony wzdluz rowka 15, graniczacego 5 z brzegiem tasmy 9, przy czym tworzace brzeg tasmy 9 oczka precików sa rozszerzone przez na¬ prezona nitke laczaca 8, a to wystarcza do ustalenia wlasciwego przyporu tasmy do rowka 15, który w procesie przyszywania jest przekluwany przez igle maszyny do szycia. Po przyszyciu nitka szwu 16 uklada sie równomiernie w rowku 15. Po odcieciu nitki laczacej 8 brzeg tasmy 9, utworzonej przez kolumienki oczek 3 podwijaja sie tak, ze szew 16 przynajmniej czesciowo jest przykryty i schowany.Na fig. 9 jest pokazana wstega tekstylna 9, w której mocowanie szeregów zamka 2 odbywa sie przez wsuwanie ogniw do luk 20, utworzonych w obszarze 17 o strukturze bezoczkowej przez po¬ przecznie przebiegajace uszy 18, 19 w Ukladzie jed¬ no szerokie i jedno waskie. Te luki prowadzace 20 sa wykonane w ten sposób, ze na stykajacych sie wzajemnie brzegach tasmy 9 druga nitka lancuszka 4 i pierwsza nitka splotu skosnego 5 sa opuszczone.Takze w tym rozwiazaniu mocne naprezenie nitki laczacej powoduje odsuniecie nitki oczek w kie¬ runku brzegów 18, 19 tasmy nosnej, a dzieki temu nastepuje rozszerzenie luk 20, co pozwala na u- proszczenie mocowania ogniw zamka 2 w lukach 20, gdyz to znacznie ulatwia wsuwanie ogniw. Po odcieciu nitki laczacej 8, luki 20 zamykaja sie sa¬ morzutnie i trzymaja mocno ogniwa zamka 2, co zosfalo przedstawione na fig. 10. PL PL