Pierwszenstwo: Opublikowano: 9. V. 1970 59713 KI. 47 h, 1/04 MKP F 16 h JJo/j UKD Twórca wynalazku: prof. dr inz. Janusz Dietrych Wlasciciel patentu: Politechnika Slaska im. Wincentego Pstrowskiego (Katedra Ogólnych Podstaw Konstrukcji Maszyn), Gliwice (Polska) Zazebienie walcowej przekladni zebatej Przedmiotem, wynalazku jest zazebienie wal¬ cowej przekladni zebatej.W przekladniach napedowych stosowane sa po¬ wszechnie zazebienia z zebami prostymi i zaze¬ bieniu skosnym. Wobec tego, ze zwlaszcza przy znacznych predkosciach obwodowych zazebienia te wykazuja szereg niedogodnosci szczególnie pod wzgledem dynamicznym, co wyraza sie znaczna glosnoscia przekladni, znane sa rózne rozwiaza¬ nia majace na celu zmniejszenie tych niedo¬ godnosci.Znane jest zazebienie o zbieznych zebach dzia¬ lajace w ten sposób, ze zeby zbiezne wspóldzia¬ laja z zebamii przeciwzbieznymi. Teoretycznie dzieki temu uzyskuje sie efekt wchodzenia w przy¬ pór podobny do przyporu zazebienia z zebami skosnymi.Znane sa równiez rozwiazania przewidujace za¬ stosowanie zebów o stalej wysokosci zeba, jednak przy róznym polozeniu wierzcholków glów i den wrebów. Na przyklad dna wrebów i wierzcholki glów leza w plaszczyznie prostopadlej do plasz¬ czyzny czolowej na lukach kolowych, przy czym nie zmienia sie wysokosc zeba mierzona na pro¬ mieniach luków, badz tez mierzona w plaszczy¬ znach równoleglych do plaszczyzny czolowej.Wyzej opisane rozwiazania nie znalazly w prak¬ tyce szerokiego zastosowania, co glównie ^aze sie z trudnosciami wykonawczymi wynikajacymi ze zlozonej postaci geometrycznej. Trudnosci wy- 10 15 20 25 30 konawcze sa znacznie wieksze niz przy wykony¬ waniu kól zebatych z zebami skosnymi.Zazebienie walcowej przekladni z zebami we¬ dlug wynalazku ma na celu uzyskanie lepszych wlasciwosci dynamicznych od tych, które stwier¬ dzane sa w przypadku zebów skosnych i zebów prostych przy jednoczesnym zmniejszeniu trud¬ nosci wykonawczych wystepujacych nie tylko w opisanych znanych rozwiazaniach, lecz równiez w szeroko rozpowszechnionych zazebieniach ze¬ bami skosnymi.Istotne dla wynalazku jest zachowanie jako pod¬ stawowej technologii uzebienia z zebami prosty¬ mi. W tym przypadku odmiennie niz to ma miej¬ sce w znanych rozwiazaniach dna wrebów nie ulegaja zmianie, równiez nie ulega zmianie pod¬ stawowy zarys geometryczny zebów.Zazebienie walcowej przekladni zebatej wedlug wynalazku w odróznieniu od zwyklego zazebie¬ nia prostego ma zeby o zróznicowanej wysokosci glowy, co umozliwia stopniowe wchodzenie w przypór.Zróznicowanie wysokosci glowy zeba jest do¬ wolne i w zaleznosci od tego uzyskuje sie rózne dlugosci przyporu mierzone w plaszczyznach czo¬ lowych i do nich równoleglych i zawsze mniejsze od dlugosci przyporu calego zazebienia.Szczególnym przypadkiem jest tafcie zróznico¬ wanie wysokosci glowy zeba, ze dlugosc przy¬ poru mierzona w plaszczyznach czolowych i do 597133 59713 4 nich równoleglych jest równa podzialce uzebie¬ nia przy zachowaniu wiekszej dlugosci przyporu zazebienia jalko calosci.Dzieki konstrukcji ukladu pary kól z zefoamj o zróznicowanej wysokosci uzyskuje sie mozli¬ wosc zlagodzenia wplywu wzajemnego oddzialy¬ wania zebów na siebie. Podobnie bowiem jak przy zebach skosnych zab nie wchodzi w przypór je¬ dnoczesnie cala dlugoscia lecz stopniowo, co wie¬ cej ograniczenie przyporu zmniejsza stopien zmiennosci stanu obciazenia.Przy zastosowaniu uzebienia z zebami prostymi o zróznicowanej wysokosci na zasadzie skróco¬ nego przyporu rozpatrywanego na plaszczyznach czolowych uzyskuje sie stopniowe wchodzenie w przypór, a wiec efekt podobny do tego, na któ¬ rym naim zalezy przy stosowaniu zebów skos¬ nych, lecz na zupelnie innej zasadzie. Zazebienie wedlug wynalazku ma na celu wchodzenie w przy¬ pór przy zachowaniu wszystkich zalet technolo¬ gicznych uzebienia z zebami prostymi.Zazebienie wedlug wynalazku umozliwia uzy¬ skanie odpowiednio duzej liczby przyporu, a wiec dlugosci przyporu, wtedy gdy przypór ten wy¬ znaczany jest w stosunku do calego zazebienia a wiec wspóldzialania pary elementów zebatych, a jednoczesnie mozliwe jest skrócenie przyporu rozpatrywanego na plaszczyznach czolowych.Przedmiot wynalazku jest przedstawiony w przy¬ kladzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia w aksonometrii zab prosty o zrózni¬ cowanej wysokosci zebnika, fig. 2 — zab prosty o zróznicowanej wysokosci, a fig. 3 — w aksono¬ metrii zazebianie zebów o zróznicowanej wyso¬ kosci zebnika i kola.Zeby przedstawione na fig. 1—2 posiadaja w normalnym wykonaniu zazebienie ewolwen- towe, natomiast w miejscu walcowej powierzch¬ ni glów zebów -posiadaja dwie powierzchnie stoz¬ kowe, których krawedz przenikania polozona jest 10 15 20 25 30 35 40 w plaszczyznie wyznaczonej przez punkty srod¬ kowe dlugosci boku zeba prostego. Nachylenie tworzacej stozka wyznaczone jest zgodnie z za¬ sada równosci dlugosci przyporu i podzialki tzn. przypór rozpatrywany w plaszczyznie czolowej trwa tak dlugo, jak na to pozwala dlugosc po¬ dzialki. Z tego wynika obnizenie wysokosci glowy zeba przy uwzglednieniu wysokosci zeba wspól¬ pracujacego.Otrzymana w ten sposób linia wierzcholka zeba jednego kola (zebnika) tworzy z linia wierzchol¬ kowa zeba drugiego kola symetryczny uklad dwóch wspólpracujacych katów.Fig. 3 przedstawia przykladowo dzialanie pary zebów o zróznicowanej wysokosci. W poczatko¬ wej fazie zazebienia pierwszym 'miejscem wcho¬ dzacym w przypór jest srodkowy, najwyzszy punkt zeba kola 1 a ostatnim jego miejscem sa punkty najnizsze zeba kola 2.Taka sama kolejnosc ma miejsce przy wycho¬ dzeniu z przyporu. Z zasad konstrukcji wynika, ze koniec przyporu jednej pary zebów ma miejsce w chwili gdy druga para rozpoczyna przypór. PLPriority: Published: 9. V. 1970 59713 IC. 47 h, 1/04 MKP F 16 h JJo / j UKD Inventor: prof. dr inz. Janusz Dietrych Patent owner: Politechnika Slaska im. Wincentego Pstrowski (Department of General Fundamentals of Machine Design), Gliwice (Poland) Gearing of a cylindrical gear The subject of the invention is the gearing of a cylindrical gear. The gears with straight and oblique teeth are commonly used in drive gears. Due to the fact that, especially at high peripheral speeds, these overlaps show a number of inconveniences, especially in terms of dynamics, which is reflected in the high loudness of the gears, various solutions are known to reduce these inconveniences. in such a way that the taper teeth interact with the taper teeth. Theoretically, thanks to this, the effect of entering into the buttress is similar to the buttress of the oblique teeth. There are also solutions providing for the use of teeth with a constant height of the teeth, but with different positions of the tips of the heads and the bottoms of the fars. For example, the bottoms of the foals and the tops of their heads lie in a plane perpendicular to the forehead on the circular gaps, the height of the tooth measured on the radius of the hatch not changing, or measured in the plane parallel to the forehead plane. have found wide application in practice, which is mainly related to the implementation difficulties resulting from a complex geometric form. The horse's difficulties are much greater than in the case of making toothed wheels with bevelled teeth. The toothing of the cylindrical gear with teeth according to the invention aims to obtain better dynamic properties than those found in the case of teeth. oblique and straight teeth while reducing the manufacturing difficulties of not only the described known solutions, but also of the widespread bevelled teeth. It is important for the invention to retain the basic technology of the straight teeth. In this case, unlike in the case of known solutions, the bottoms of the frogs do not change, and the basic geometrical outline of the teeth does not change. The toothing of the cylindrical toothed gear according to the invention, unlike the usual straight toothing, has teeth with different head heights. The variation in the height of the head of the tooth is free and depending on this, different lengths of the buttress are obtained, measured in the frontal planes and parallel to them, and always smaller than the length of the buttress of the entire overlap. It is the height of the head of the tooth that the length of the buttress measured in the frontal planes and up to 597133 59713 4 of them is equal to the tooth pitch, while maintaining the greater length of the toothed buttress as a whole. the desire to mitigate the effect of the interaction of the teeth on yourself. As with oblique teeth, the tooth does not enter the buttress simultaneously with its entire length, but gradually, which means that the limitation of the buttress reduces the degree of variability of the load state. When using a toothing with straight teeth of different heights on the basis of a shortened buttress considered on the frontal planes a gradual entry into the buttresses is obtained, and thus an effect similar to the one on which one wants to use oblique teeth, but on a completely different principle. The toothing according to the invention is aimed at entering the buttress while maintaining all the technological advantages of a toothing with straight teeth. The toothing according to the invention makes it possible to obtain a sufficiently large number of buttresses, and thus the length of the buttress, when the buttress is determined in relation to to the entire overlap, i.e. the interaction of a pair of toothed elements, and at the same time it is possible to shorten the buttress considered on the front planes. The subject of the invention is illustrated in an example embodiment in the drawing, in which Fig. Fig. 2 shows a straight tooth with different heights, and Fig. 3 - axonometric toothing of teeth with different heights of the collar and a wheel. The teeth shown in Figs. 1-2 have involute toothing in the normal embodiment, while in place cylindrical surface of the heads of the teeth - they have two tapered surfaces, the edge of which is 25 30 35 40 in a plane defined by the center points of the length of the straight tooth side. The slope of the cone is determined according to the principle of the equality of the buttress length and the scale, i.e. the buttress considered in the frontal plane lasts as long as the plot length allows. This results in lowering the height of the head of the tooth, taking into account the height of the mating tooth. The resulting line of the top of one wheel (rib) forms a symmetrical system of two cooperating angles with the top line of the other wheel. 3 shows, for example, the operation of a pair of teeth with different heights. In the initial phase of the overlap, the first place entering the buttress is the middle, highest point of the wheel 1, and the last place is the lowest point of the wheel 2. The same sequence takes place when leaving the buttress. It follows from the construction rules that the buttress of one pair of teeth ends at the moment when the other pair starts the buttress. PL