PL239871B1

PL239871B1 - Znakowany radioizotopem związek czwartorzędowej soli amoniowej wielopierścieniowej aminy aromatycznej, zastosowanie znakowanego radioizotopem związku w metodzie diagnostycznej pozytonowej tomografii emisyjnej, a także kompozycja farmaceutyczna zawierająca znakowany radioizotopem związek czwartorzędowej soli amoniowej wielopierścieniowej aminy aromatycznej

Info

Publication number: PL239871B1
Application number: PL426916A
Authority: PL
Inventors: Joanna TOWPIK; Joanna Towpik; Seweryn Andrzej Krajewski; Łukasz Marek Steczek; Joanna WŁOSTOWSKA; Joanna Włostowska
Original assignee: Synektik Spolka Akcyjna
Priority date: 2018-09-05
Filing date: 2018-09-05
Publication date: 2022-01-24
Also published as: ES2938415T3; WO2020050729A1; FI3814325T3; EP3814325A1; HUE061008T2; JP7438197B2; PL426916A1; JP2021536495A; EP3814325B1; DK3814325T3; US20210338847A1

Description

PL 239 871 B1

Opis wynalazku

Wynalazek dotyczy znakowanego radioizotopem związku czwartorzędowej soli amoniowej wielopierścieniowej aminy aromatycznej, stosowania wymienionego związku w metodzie diagnostycznej pozytonowej tomografii emisyjnej, a także kompozycji farmaceutycznej zawierającej znakowany radioizotopem związek wielopierścieniowej, czwartorzędowej aminy aromatycznej.

Kardiologia nuklearna oparta o nieinwazyjne badania obrazowe, z użyciem radiofarmaceutyków (cząsteczek znakowanych radioizotopami), daje możliwość bezpiecznej, a przy tym szybkiej i relatywnie taniej, oceny funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego. Procedury z zakresu kardiologii nuklearnej znajdują się w wielu wytycznych dotyczących diagnostyki i terapii choroby wieńcowej. Metody hybrydowe PET-CT (pozytonowa tomografia emisyjna w połączeniu z tomografią komputerową) oraz SPECT-CT (tomografia emisyjna pojedynczych fotonów w połączeniu z tomografią komputerową) to dwie uznane, nieinwazyjne techniki obrazowania stosowane w diagnostyce kardiologicznej.

SPECT-CT jest ważną, nieinwazyjną, szeroko dostępną metodą obrazowania perfuzji miokardium umożliwiającą uzyskanie informacji zarówno na temat żywotności, perfuzji, jak i funkcji mięśnia sercowego. Do oceny perfuzji wykorzystywane są związki znakowane technetem-99m (sestamibi i tetrofosmina) i talem-201 (chlorek talu-201). Ich efektywność w wykrywaniu choroby wieńcowej jest porównywalna.

PET-CT służy do oceny metabolizmu glukozy, tlenu, perfuzji oraz funkcji receptorów. Badanie PET-CT przydatne jest w diagnostyce żywotności mięśnia sercowego, a także pozwala na pomiar aktywności fizjologicznej mięśnia sercowego. W badaniu PET-CT wykorzystuje się radiofarmaceutyki znakowane radionuklidami emitującymi pozytony, takimi jak niestabilne izotopy pierwiastków stanowiących podstawę budowy organizmów żywych: tlenu (¹⁵O), azotu (¹³N), węgla (¹¹C). Zakres stosowania związków znakowanych wymienionymi radionuklidami jest ograniczony przez krótkie okresy połowicznego rozpadu T1/2, wynoszące odpowiednio dla ¹⁵O - 2 min, dla ¹³N - 10 min, dla 11C - 20 min Innym radionuklidem emitującym pozytony jest izotop fluoru - ¹⁸F, wskutek czego związki znakowane ¹⁸F również znalazły zastosowanie w badaniach PET-CT. Najszersze praktyczne zastosowanie kliniczne znalazła ¹⁸F-fluorodezoksyglukoza (18F-FDG), która po podaniu do organizmu uczestniczy w szlaku metabolicznym glukozy. Badanie z użyciem 18F-FDG umożliwia śledzenie przemian metabolicznych w miokardium u chorych z przewlekłą niewydolnością serca, a zatem stanowi doskonałe narzędzie prognostyczne w przewlekłej niewydolności serca. Ponieważ okres półtrwania T1/2 radioizotopu ¹⁸F jest istotnie dłuższy niż w przypadku ¹⁵O, ¹³N, czy 11C (T1/2 dla ¹⁸F wynosi 109,8 min), możliwe jest, aby wytwarzanie radiofarmaceutyku znakowanego ¹⁸F odbywało się w innym miejscu niż wykonywane badanie.

Publikacja międzynarodowa WO 2011/084585 ujawnia wynalazek dotyczący znakowanej radioizotopem pochodnej dihydroetydyny mającej grupę trifenylofosfonioalkilenową dołączoną do atomu azotu pierścienia heterocyklicznego oraz grupę fenylową dołączoną do atomu węgla sp³ wymienionego pierścienia heterocyklicznego. Grupa fenylowa jest podstawiona przez dalsze podstawniki, w których może znajdować się atom fluoru. Zgodnie z jednym z aspektów rozwiązania, radioizotopem jest izotop emitujący promieniowanie pozytonowe, zwłaszcza 11C albo ¹⁸F. Związek według wynalazku jest przeznaczony do wizualizacji dystrybucji wolnych rodników tlenowych, zwłaszcza anionorodników nadtlenkowych w organizmie zwierzęcym, gdyż pochodne dihydroetydyny ulegają utlenianiu przez nadtlenki, a w następstwie wykorzystania obrazowania z użyciem pozytonowej tomografii emisyjnej uzyskuje się szczegółowe dane o dystrybucji anionorodników nadtlenkowych in vivo.

Znane są sposoby wytwarzania wybranych czwartorzędowanych amin aromatycznych zawierających atomy fluoru ¹⁹F (tj. nie-promieniotwórczego izotopu fluoru) w alifatycznym podstawniku atomu azotu aminy. Opis patentowy US 4,062,849 ujawnia wytwarzanie jodku N-heptadekafluorodecyloakrydyniowego z użyciem jodku N-heptadekafluorodecylu (C8F17C2H4I) i odpowiedniej aminy aromatycznej. Nadto, artykuł naukowy pt.: „An unusual substitution reaction directed by an intramolecular re-arrangement” (A.D.C. Parenty, L.V. Smith, L. Cronin), Tetrahedron, 61 (2005), str. 8410-8418, ujawnia wytwarzanie bromku 2-fluoroetylofenantrydyniowego z tosylanu 2-fluoroetylu i fenantrydyny, z następczą wymianą przeciwjonu na anion bromkowy z zastosowaniem żywicy Dowex 1Χ-850 uprzednio traktowanej nasyconym roztworem bromku sodu.

Celem wynalazku jest dostarczenie znakowanego radioizotopem związku czwartorzędowej soli amoniowej wielopierścieniowej aminy aromatycznej, zastosowanie znakowanego radioizotopem związku czwartorzędowej soli amoniowej wielopierścieniowej aminy aromatycznej w metodzie diagno

PL 239 871 Β1 stycznej pozytonowej tomografii emisyjnej, a także dostarczenie kompozycji farmaceutycznej zawierającej wymieniony znakowany radioizotopem związek czwartorzędowej soli amoniowej wielopierścieniowej aminy aromatycznej.

Przedmiotem wynalazku jest znakowany radioizotopem związek czwartorzędowej soli amoniowej wielopierścieniowej aminy aromatycznej o wzorze I,

R² X wzór I w którym to wzorze I linia falista oznacza wiązanie pojedyncze pomiędzy niewęzłowym atomem węgla aromatycznego układu wielopierścieniowego a podstawnikiem R¹,

R¹ oznacza podstawnik niezależnie wybrany spośród atomu wodoru, halogenów, Ci-4alkoksylu, grupy nitrowej, grupy aminowej ewentualnie mającej 1 lub 2 atomy wodoru zastąpione przez Ci-ealkil albo mającej 2 atomy wodoru zastąpione przez C2-salkilen, łańcuchowej grupy Ci-swęglowej ewentualnie mającej podstawnik halogenowy, karboksylowy, formylowy lub Ci-4alkanosulfonowy, oraz grupy fenylowej ewentualnie mającej 1-5 podstawników niezależnie wybranych spośród halogenów, łańcuchowego podstawnika Ci-swęglowego, halogenowanego łańcuchowego podstawnika Ci-swęglowego, hydroksylu ewentualnie zabezpieczonego, Ci-4alkoksylu, grupy aminowej ewentualnie mającej 1-2 atomy wodoru zastąpione przez Ci-ealkil,

R² oznacza łańcuchowy podstawnik alifatyczny mający fragment -CH2- jako skrajny człon łańcucha, do którego to łańcucha ewentualnie dołączona jest grupa fenylowa ewentualnie mająca 1-3 podstawniki wybrane spośród halogenów i Ci-ealkilu, oraz - jeśli łańcuch zawiera co najmniej 2 atomy węgla - w którym to łańcuchu pomiędzy atomami węgla łańcucha ewentualnie znajduje się dwuwartościowy łącznik wybrany spośród atomu tlenu -0-, atomu siarki -S- Cs-scykloalkilenu, przy czym podstawnik R² zawiera 1-16 atomów węgla ogółem, a atom wodoru przy jednym z atomów węgla jest zastąpiony przez atom radioizotopu fluoru ¹⁸F, R³ i R⁴ występują łącznie i oznaczają dwuwartościowy podstawnik butadieny łowy-1,3, którego skrajne atomy węgla są połączone z sąsiadującymi niewęzłowymi atomami węgla pierścienia B z utworzeniem pierścienia aromatycznego C skondensowanego z układem pierścieni A i B, mającego podstawniki R¹ przy niewęzłowych atomach węgla, n oznacza liczbę całkowitą równą 9,

X' oznacza farmaceutycznie dopuszczalny przeciwjon, którym jest anion jednozasadowego kwasu nieorganicznego, anion jednoujemny wielozasadowego kwasu nieorganicznego, anion kwasu alkanokarboksylowego, anion alifatycznego kwasu sulfonowego, anion aromatycznego kwasu sulfonowego, anion kwaśnego aminokwasu.

Korzystnie przedmiotem wynalazku jest związek o wzorze I, w którym linia falista oznacza wiązanie pojedyncze pomiędzy niewęzłowym atomem węgla aromatycznego układu wielopierścieniowego a podstawnikiem R¹,

R¹ oznacza podstawnik niezależnie wybrany spośród atomu wodoru, halogenów, Ci-4alkoksylu, grupy nitrowej, grupy aminowej ewentualnie mającej 1 lub 2 atomy wodoru zastąpione przez Ci-4alkil, łańcuchowej grupy Ci-swęglowej ewentualnie mającej podstawnik halogenowy lub Ci-4alkanosulfonowy, oraz grupy fenylowej ewentualnie mającej 1-3 podstawniki wybrane niezależnie spośród halogenów, łańcuchowego podstawnika Ci-4węglowego, halogenowanego łańcuchowego podstawnika Ci-4węglowego, Ci-4alkoksylu, grupy aminowej ewentualnie mającej 1-2 atomy wodoru zastąpione przez Ci^alkil,

PL 239 871 B1

R² oznacza łańcuchowy podstawnik alifatyczny mający fragment -CH2- jako skrajny człon łańcucha, do którego to łańcucha ewentualnie dołączona jest grupa fenylowa ewentualnie mająca 1-3 podstawniki wybrane spośród halogenów i Ci-6alkilu, oraz - jeśli łańcuch zawiera co najmniej 2 atomy węgla - w którym to łańcuchu pomiędzy atomami węgla łańcucha ewentualnie znajduje się dwuwartościowy łącznik wybrany spośród atomu tlenu -O- i atomu siarki -S, przy czym podstawnik R² zawiera 1-16 atomów węgla ogółem, a atom wodoru przy jednym z atomów węgla jest zastąpiony przez atom radioizotopu fluoru ¹⁸F,

R³ i R⁴ występują łącznie i oznaczają podstawnik butadienylowy-1,3, którego skrajne atomy węgla są połączone z sąsiadującymi niewęzłowymi atomami węgla pierścienia B, tworząc pierścień aromatyczny C skondensowany z układem pierścieni A i B, mający podstawniki R¹ przy niewęzłowych atomach węgla, n oznacza liczbę całkowitą równą 9,

X^- oznacza farmaceutycznie dopuszczalny przeciwjon, którym jest anion jednozasadowego kwasu nieorganicznego, anion jednoujemny wielozasadowego kwasu nieorganicznego, anion kwasu alkanokarboksylowego, anion alifatycznego kwasu sulfonowego, anion aromatycznego kwasu sulfonowego, anion kwaśnego aminokwasu.

Przedmiotem wynalazku jest w szczególności związek o wzorze I, w którym linia falista oznacza wiązanie pojedyncze pomiędzy niewęzłowym atomem węgla aromatycznego układu wielopierścieniowego a podstawnikiem R¹,

R¹ oznacza podstawnik niezależnie wybrany spośród atomu wodoru, halogenów, C1-4alkoksylu, grupy aminowej ewentualnie mającej 1-2 atomy wodoru zastąpione przez C1-4alkil, łańcuchowej grupy C1-4węglowej ewentualnie mającej podstawnik halogenowy, oraz grupy fenylowej ewentualnie mającej 1-3 podstawniki wybrane niezależnie spośród halogenów, łańcuchowego podstawnika C1-4węglowego, halogenowanego łańcuchowego podstawnika C1-4węglowego, C1-4alkoksylu,

R² oznacza łańcuchowy podstawnik alifatyczny mający fragment -CH2- jako skrajny człon łańcucha, do którego to łańcucha ewentualnie dołączona jest grupa fenylowa ewentualnie mająca 1-3 podstawniki wybrane halogenów i C1-6ałkilu, oraz - jeśli łańcuch zawiera co najmniej 2 atomy węgla - w którym to łańcuchu pomiędzy atomami węgla łańcucha ewentualnie znajduje się dwuwartościowy łącznik stanowiący atom tlenu -O-, przy czym podstawnik R² zawiera 1-16 atomów węgla ogółem, a atom wodoru przy jednym z atomów węgla jest zastąpiony przez atom radioizotopu fluoru ¹⁸F,

Przedmiotem wynalazku jest zwłaszcza związek o wzorze I, w którym linia falista oznacza wiązanie pojedyncze pomiędzy niewęzłowym atomem węgla aromatycznego układu wielopierścieniowego a podstawnikiem R¹,

R¹ oznacza podstawnik niezależnie wybrany spośród atomu wodoru, halogenów, C1-4alkoksylu, grupy aminowej ewentualnie mającej 1-2 atomy wodoru zastąpione przez C1-2alkil, łańcuchowej grupy C1-4węglowej ewentualnie mającej podstawnik halogenowy, oraz grupy fenylowej ewentualnie mającej 1-3 podstawniki wybrane niezależnie spośród halogenów, łańcuchowego podstawnika C1-4węglowego i halogenowanego łańcuchowego podstawnika C1-4węglowego,

R² oznacza łańcuchowy podstawnik alifatyczny mający fragment -CH2- jako skrajny człon łańcucha, do którego to łańcucha ewentualnie dołączona jest grupa fenylowa ewentualnie mająca 1-3 podstawniki wybrane spośród halogenów i C1-4alkilu, przy czym podstawnik R² zawiera 1-16

PL 239 871 B1 atomów węgla ogółem, a atom wodoru przy jednym z atomów węgla jest zastąpiony przez atom radioizotopu fluoru ¹⁸F,

Szczególnie korzystnie, przedmiotem wynalazku jest związek o wzorze I, w którym linia falista oznacza wiązanie pojedyncze pomiędzy niewęzłowym atomem węgla aromatycznego układu wielopierścieniowego a podstawnikiem R¹,

R¹ oznacza podstawnik niezależnie wybrany spośród atomu wodoru, halogenów, grupy aminowej ewentualnie mającej 1-2 atomy wodoru zastąpione przez C1-2alkil, łańcuchowej grupy C1-4węglowej, oraz grupy fenylowej ewentualnie mającej 1-3 podstawniki wybrane niezależnie spośród łańcuchowego podstawnika C1-4węglowego i halogenowanego łańcuchowego podstawnika C1-4węglowego,

R² oznacza łańcuchowy podstawnik alifatyczny mający fragment -CH2- jako skrajny człon łańcucha, do którego to łańcucha ewentualnie dołączona jest grupa fenylowa ewentualnie mająca podstawnik halogenowy, przy czym podstawnik R² zawiera 1-16 atomów węgla ogółem, a atom wodoru przy jednym z atomów węgla jest zastąpiony przez atom radioizotopu fluoru ¹⁸F,

Przedmiotem wynalazku jest znakowany radioizotopem związek określony powyżej, do stosowania w metodzie diagnostycznej pozytonowej tomografii emisyjnej. Korzystnie, wymienioną metodę diagnostyczną stosuje się do badania układu sercowo-naczyniowego ssaka. Wymieniona metoda diagnostyczna obejmuje badanie perfuzji mięśnia sercowego do ilościowego oznaczenia regionalnego przepływu krwi przez mięsień sercowy i/lub badanie perfuzji mięśnia sercowego do ilościowego oznaczenia rezerwy wieńcowej w chorobie wieńcowej.

Przedmiotem wynalazku jest także kompozycja farmaceutyczna zawierająca znakowany radioizotopem związek określony powyżej oraz farmaceutycznie dopuszczalny nośnik lub rozcieńczalnik. Korzystnie, wymieniona kompozycja ma postać sterylnego roztworu.

Znakowany radioizotopem związek stosuje się do wytwarzania środka do stosowania w metodzie diagnostycznej pozytonowej tomografii emisyjnej. Korzystnie, metodę diagnostyczną stosuje się do badania układu sercowo-naczyniowego ssaka. Metodę diagnostyczną stosuje się, w szczególności, w badaniu perfuzji mięśnia sercowego do ilościowego oznaczenia regionalnego przepływu krwi przez mięsień sercowy, i/lub do ilościowego oznaczenia rezerwy wieńcowej w chorobie wieńcowej.

Wynalazek dostarcza znakowany radioizotopem ¹⁸F związek do stosowania jako kardioznacznik dla dokonywania oceny perfuzji mięśnia sercowego i diagnostyki choroby wieńcowej podczas badania PET. Stosowanie kardioznacznika zawierającego radionuklid ¹⁸F, w przypadku którego zasięg pozytonów rzędu 0,6 mm pozwala na uzyskanie wyższej rozdzielczości przestrzennej obrazów zbieranych podczas badania oraz większą czułość zliczania, w porównaniu z innymi znacznikami do PET, np. jak ⁸²Rb, którego zasięg pozytonów wynosi 5,9 mm czy ¹³NH3 (1,6 mm), gdyż rozdzielczość przestrzenna rośnie ze zmniejszeniem energii kinetycznej pozytonów. Dzięki wykorzystaniu technologii PET i kar

PL 239 871 Β1 dioznacznika według wynalazku możliwa jest ilościowa analiza ukrwienia mięśnia sercowego w wartościach bezwzględnych wraz z oszacowaniem przepływu przez każdą tętnicę wieńcową, bez konieczności jej inwazyjnego cewnikowania. W przypadku dokonywania oceny perfuzji mięśnia sercowego w badaniu PET z użyciem znaczników zawierających radionuklidy o krótkim okresie półtrwania, obrazowanie perfuzji serca może odbywać się tylko w pracowni PET mającej bezpośredni dostęp do cyklotronu lub generatora, gdyż w trakcie czasu niezbędnego na transport do oddalonej pracowni PET następuje zazwyczaj całkowity zanik aktywności znacznika. Dostarczenie jako kardioznacznika związku według wynalazku znakowanego radionuklidem ¹⁸F, o okresie półtrwania wynoszącym 109,8 min, pozwala na wytworzenie kardioznacznika poza pracownią PET i - stosownie do potrzeb - dostarczanie do miejsca badania spreparowanej postaci farmaceutycznej.

Efektywna i łatwo dostępna diagnostyka kardiologiczna z wykorzystaniem PET ma bardzo istotne znaczenie, gdyż nie tylko przyczynia się do zrozumienia patofizjologii niewydolności serca, ale służy jako narzędzie do oceny efektów leczenia farmakologicznego i interwencyjnego. Obok danych dotyczących czynności narządu (perfuzja, metabolizm i czynność lewej komory) metoda PET-CT dostarcza dane ilościowe dotyczące istotności anatomicznych zwężeń w tętnicach wieńcowych. Obydwa badania wykonywane jednocześnie zapewniają dostarczenie kompleksowej metody diagnostycznej i prognostycznej w ocenie chorych z przewlekłą niewydolnością serca o etiologii niedokrwiennej.

Wynalazek jest szczegółowo przedstawiony z powołaniem rysunku, którego fig. 1 przedstawia reprezentatywne obrazy PET dystrybucji radioaktywności uzyskane w badaniu na szczurach po podaniu postaci farmaceutycznej soli 5-(2-[¹⁸F]fluoroetylo)fenantrydyniowej, fig. 2 przedstawia reprezentatywne obrazy PET dystrybucji radioaktywności uzyskane w badaniu na szczurach po podaniu postaci farmaceutycznej soli 6-fenylo-5-(2-[¹⁸F]fluoroetylo)fenantrydyniowej, a fig. 3 przedstawia reprezentatywne obrazy PET dystrybucji radioaktywności uzyskane w badaniu na szczurach po podaniu postaci farmaceutycznej soli 3,6-bis(dimetyloamino)-10-(2-[¹⁸F] fluoroetylo)akrydyniowej.

Wynalazek dotyczy znakowanego radioizotopem związku czwartorzędowej soli amoniowej wielopierścieniowej aminy aromatycznej o wzorze I,

R¹ oznacza podstawnik niezależnie wybrany spośród atomu wodom, halogenów, Ci-4alkoksylu, grupy nitrowej, grupy aminowej ewentualnie mającej 1 lub 2 atomy wodom zastąpione przez Ci-ealkil albo mającej 2 atomy wodom zastąpione przez C2-5alkilen, łańcuchowej grupy Ci-swęglowej ewentualnie mającej podstawnik halogenowy, karboksylowy, formylowy lub Ci-4alkanosulfonowy, oraz grupy fenylowej ewentualnie mającej 1-5 podstawników niezależnie wybranych spośród halogenów, łańcuchowego podstawnika Ci-swęglowego, halogenowanego łańcuchowego podstawnika Ci-swęglowego, hydroksylu ewentualnie zabezpieczonego, Ci-4alkoksylu, grupy aminowej ewentualnie mającej 1-2 atomy wodom zastąpione przez Ci-ealkil, R² oznacza łańcuchowy podstawnik alifatyczny mający fragment -CH2- jako skrajny człon łańcucha, do którego to łańcucha ewentualnie dołączona jest grupa fenylowa ewentualnie mająca 1-3 podstawniki wybrane spośród halogenów i Ci-ealkilu, oraz - jeśli łańcuch zawiera co najmniej 2 atomy węgla - w którym to łańcuchu pomiędzy atomami węgla łańcucha ewentualnie znajduje się dwuwartościowy łącznik wybrany spośród atomu tlenu -0-, atomu siarki -Si Cs-scykloalkilenu, przy czym podstawnik R² zawiera 1-16 atomów węgla ogółem, a atom wodoru przy jednym z atomów węgla jest zastąpiony przez atom radioizotopu fluoru ¹⁸F,

PL 239 871 Β1

R³ i R⁴ występują łącznie i oznaczają dwuwartościowy podstawnik butadienylowy-1,3, którego skrajne atomy węgla są połączone z sąsiadującymi niewęzłowymi atomami węgla pierścienia B z utworzeniem pierścienia aromatycznego C skondensowanego z układem pierścieni A i B, mającego podstawniki R¹ przy niewęzłowych atomach węgla, n oznacza liczbę całkowitą równą 9,

Wynalazek dotyczy także kompozycji farmaceutycznej zawierającej znakowany radioizotopem związek czwartorzędowej soli amoniowej wielopierścieniowej aminy aromatycznej według wynalazku oraz farmaceutycznie dopuszczalny nośnik lub rozcieńczalnik, a zwłaszcza kompozycji farmaceutycznej mającej postać sterylnego roztworu. Sterylna kompozycja jest dostarczana w opakowaniu końcowym (fiolce lub strzykawce) umieszczonym w zewnętrznym opakowaniu osłonnym.

Związki według wynalazku wytwarza się z zastosowaniem adaptacji ogólnych metod syntezy dostępnych w dziedzinie chemii organicznej. W metodzie zilustrowanej na schemacie I stosuje się podstawiony związek o wzorze II, w którym R¹, R³ i R⁴ mają znaczenia wskazane powyżej dla wzoru I, a który to związek o wzorze II stanowi pochodną akrydyny lub fenantrydyny, oraz stosuje się związek GO^a-CH2-R⁵(GO^b) o wzorze III, w którym symbole GO^A i GO^B oznaczają grupy opuszczające zdolne do zastąpienia przez reagent nukleofilowy w reakcji substytucji nukleofilowej. Fragment R⁵-CH2 odpowiada strukturalnie łańcuchowemu podstawnikowi R² zdefiniowanemu powyżej. Grupy opuszczające GO^A i GO^B są strukturalnie tożsame lub różne, i są niezależnie wybrane spośród alkilosulfonianowych grup opuszczających, fluoroalkilosulfonianowych grup opuszczających, arylosulfonianowych grup opuszczających, haloarylosulfonianowych grup opuszczających oraz halogenkowych grup opuszczających, z wykluczeniem grupy fluorkowej. Korzystnymi grupami opuszczającymi są grupa metanosulfonianowa, etanosulfonianowa, trifluorometanosulfonianowa (triflatowa), pentafluoroetanosulfonianowa, toluenosulfonianowa (tosylowa), 4-bromofenylo-sulfonianowa (brosylowa), jodkowa, bromkowa.

Schemat I

W pierwszym etapie syntezy - w następstwie zastąpienia grupy GO^A - wytwarza się związek akrydyniowy lub fenantrydyniowy o wzorze IV mający grupę opuszczającą GO^B w łańcuchu bocznym, a w drugim etapie syntezy związek o wzorze IV poddaje się reakcji z anionem fluorkowym ¹⁸F‘ z wytworzeniem związku o wzorze V zawierającego atom ¹⁸F w łańcuchu bocznym dołączonym do czwartorzędowego atomu azotu.

Jeśli żądane, grupy R¹ w związku o wzorze II, które mogłyby wstępować w reakcje uboczne ze związkiem o wzorze III, zabezpiecza się w typowy sposób z wykorzystaniem znanych grup zabezpieczających, na przykład ujawnionych w monografii „Protective Groups in Organie Synthesis”

PL 239 871 Β1 (Theodora W. Greene i Peter G. M. Wuts, wydanie drugie, 1991, John Wiley & Sons, Inc.). Grupami R¹ w związku o wzorze II, które mogłyby wstępować z reakcje uboczne ze związkiem o wzorze III są zwłaszcza pierwszorzędowe i drugorzędowe grupy aminowe, oraz ewentualnie grupy hydroksylowe.

Alternatywnie, związki według wynalazku wytwarza się metodą zilustrowaną na schemacie II z zastosowaniem podstawionego związku o wzorze II, w którym R¹, R³ i R⁴ mają znaczenia wskazane powyżej dla wzoru I, oraz związku GO^c-CH2-R⁶ o wzorze VI, w którym fragment R⁶ oznacza atom fluoru ¹⁸F albo fragment CH2-R⁶ ma znaczenia przedstawione dla R² we wzorze I, a symbol GO^Coznacza grupę opuszczającą zdolną do zastąpienia przez atom azotu pierścienia akrydyny lub fenantrydyny w reakcji substytucji nukleofilowej. Grupa opuszczająca GO^C jest wybrana spośród grup opuszczających wskazanych powyżej w definicji grup GO^A i GO^B. Zgodnie z metodą według schematu II, wytwarza się związek o wzorze VII zawierający atom ¹⁸F w łańcuchu bocznym, przy czym fragment R⁶ oznacza atom fluoru ¹⁸F albo fragment CH2-R⁶ ma znaczenia przedstawione dla R² we wzorze I. Podobnie jak w reakcjach według schematu I - jeśli żądane - grupy R¹ w związku o wzorze II, które mogłyby wstępować z reakcje uboczne ze związkiem o wzorze VI, zabezpiecza się w typowy sposób z wykorzystaniem wskazanych powyżej grup zabezpieczających.

Schemat II

CH₂-R⁶ (GO^c) wzór II _wzór VI wzór VII

Związek według wynalazku otrzymuje się w postaci czwartorzędowej soli amoniowej wraz z przeciwjonem, którym jest jednoujemny anion trwałego kwasu organicznego lub nieorganicznego, odpowiadający grupie opuszczającej odchodzącej w ostatnim etapie reakcyjnym, zgodnie ze schematem I lub II. Zakres wynalazku nie jest jednak ograniczony do takich soli, gdyż jednoujemny anion będący przeciwjonem w czwartorzędowej soli może być zastąpiony przez inny żądany anion trwałego kwasu organicznego lub nieorganicznego, z wykorzystaniem standardowych procedur. Na przykład czwartorzędową sól amoniową otrzymaną sposobem według schematu I albo II rozpuszcza się w roztworze soli nieorganicznej lub organicznej, zawierającym żądany jednoujemny anion, albo do roztworu czwartorzędowej soli amoniowej otrzymanej sposobem według schematu I albo II dodaje się sól nieorganiczną lub organiczną zawierającą żądany jednoujemny anion. Ewentualnie, czwartorzędową sól amoniową otrzymaną sposobem według schematu I albo II przekształca się w sól zawierającą żądany anion z zastosowaniem wymieniaczy jonowych, na przykład metodą ujawnioną w publikacji pt.: „An unusual substitution reaction directed by an intramolecular re-arrangement” (A.D.C. Parenty, L.V. Smith, L. Cronin), Tetrahedron, 61 (2005), str. 8410-8418 zastosowaniem żywicy anionowymiennej uprzednio potraktowanej roztworem soli metalu alkalicznego i kwasu o żądanym anionie, albo odzyskuje drogą elucji odpowiednim buforem, zgodnie z procedurą przedstawioną poniżej w przykładach.

Zakresem przedmiotowego wynalazku jest objęty zatem znakowany radioizotopem związek czwartorzędowej soli amoniowej wielopierścieniowej aminy aromatycznej o wzorze I, w którym to wzorze X' oznacza jednoujemny anion dowolnego trwałego kwasu organicznego lub nieorganicznego, korzystnie anion wybrany z grupy obejmującej anion jednozasadowego kwasu nieorganicznego, anion jednoujemny wielozasadowego kwasu nieorganicznego, anion kwasu alkanokarboksylowego, anion alifatycznego kwasu sulfonowego, anion aromatycznego kwasu sulfonowego, anion kwaśnego aminokwasu.

PL 239 871 B1

Korzystnie, wynalazek dotyczy znakowanego radioizotopem związku o wzorze I, w którym to wzorze I linia falista oznacza wiązanie pojedyncze pomiędzy niewęzłowym atomem węgla aromatycznego układu wielopierścieniowego a podstawnikiem R¹,

R¹ oznacza podstawnik niezależnie wybrany spośród atomu wodoru, halogenów, Ci-4alkoksylu, grupy nitrowej, grupy aminowej ewentualnie mającej 1 lub 2 atomy wodoru zastąpione przez Ci-4alkil, łańcuchowej grupy Ci-swęglowej ewentualnie mającej podstawnik halogenowy lub Ci-4alkanosulfonowy, oraz grupy fenylowej ewentualnie mającej 1 -3 podstawniki wybrane niezależnie spośród halogenów, łańcuchowego podstawnika C i-4węglowego, halogenowanego łańcuchowego podstawnika Ci-4węglowego, grupy aminowej ewentualnie mającej 1-2 atomy wodoru zastąpione przez C1-4alkil,

R2 oznacza łańcuchowy podstawnik alifatyczny mający fragment -CH2- jako skrajny człon łańcucha, do którego to łańcucha ewentualnie dołączona jest grupa fenylowa ewentualnie mająca i-3 podstawniki wybrane spośród halogenów i Ci-sałkilu, oraz - jeśli łańcuch zawiera co najmniej 2 atomy węgla - w którym to łańcuchu pomiędzy atomami węgla łańcucha ewentualnie znajduje się dwuwartościowy łącznik wybrany spośród atomu tlenu -O- i atomu siarki -S-, przy czym podstawnik R² zawiera i-16 atomów węgla ogółem, a atom wodoru przy jednym z atomów węgla jest zastąpiony przez atom radioizotopu fluoru ⁱ⁸F,

R³ i R⁴ występują łącznie i oznaczają podstawnik butadienylowy-1,3, którego skrajne atomy węgla są połączone z sąsiadującymi niewęzłowymi atomami węgla pierścienia B, tworząc pierścień aromatyczny C skondensowany z układem pierścieni A i B, mający podstawniki Rⁱ przy niewęzłowych atomach węgla, n oznacza liczbę całkowitą równą 9,

Bardziej korzystnie, wynalazek dotyczy znakowanego radioizotopem związku o wzorze I, w którym to wzorze I linia falista oznacza wiązanie pojedyncze pomiędzy niewęzłowym atomem węgla aromatycznego układu wielopierścieniowego a podstawnikiem Rⁱ,

Rⁱ oznacza podstawnik niezależnie wybrany spośród atomu wodom, halogenów, Ci-4alkoksylu, grupy aminowej ewentualnie mającej 1-2 atomy wodom zastąpione przez Ci-4alkil, łańcuchowej grupy Ci-4węglowej ewentualnie mającej podstawnik halogenowy, oraz grupy fenylowej ewentualnie mającej 1-3 podstawniki wybrane niezależnie spośród halogenów, łańcuchowego podstawnika Ci-4węglowego, halogenowanego łańcuchowego podstawnika Ci-4węglowego, Ci-4alkoksylu,

R² oznacza łańcuchowy podstawnik alifatyczny mający fragment -CH2- jako skrajny człon łańcucha, do którego to łańcucha ewentualnie dołączona jest grupa fenylowa ewentualnie mająca i-3 podstawniki wybrane spośród halogenów i Ci-salkilu, oraz - jeśli łańcuch zawiera co najmniej 2 atomy węgla - w którym to łańcuchu pomiędzy atomami węgla łańcucha ewentualnie znajduje się dwuwartościowy łącznik stanowiący atom tlenu -O-, przy czym podstawnik R² zawiera i-16 atomów węgla ogółem, a atom wodom przy jednym z atomów węgla jest zastąpiony przez atom radioizotopu fluoru ⁱ⁸F,

R³ i R⁴ występują łącznie i oznaczają podstawnik butadienylowy-1,3, którego skrajne atomy węgla są połączone z sąsiadującymi niewęzłowymi atomami węgla pierścienia B, tworząc pierścień aromatyczny C skondensowany z układem pierścieni A i B, mający podstawniki Rⁱ przy ni ewęzł owych atomach węgla, n oznacza liczbę całkowitą równą 9,

PL 239 871 B1

Jeszcze bardziej korzystnie, związkiem według wynalazku jest znakowany radioizotopem związek o wzorze I, w którym to wzorze I linia falista oznacza wiązanie pojedyncze pomiędzy niewęzłowym atomem węgla aromatycznego układu wielopierścieniowego a podstawnikiem R¹,

R¹ oznacza podstawnik niezależnie wybrany spośród atomu wodoru, halogenów, Ci-4alkoksylu, grupy aminowej ewentualnie mającej 1-2 atomy wodoru zastąpione przez Ci-2alkil, łańcuchowej grupy Ci-4węglowej ewentualnie mającej podstawnik halogenowy, oraz grupy fenylowej ewentualnie mającej 1-3 podstawniki wybrane niezależnie spośród halogenów, łańcuchowego podstawnika Ci-4węglowego i halogenowanego łańcuchowego podstawnika Ci-4węglowego,

R² oznacza łańcuchowy podstawnik alifatyczny mający fragment -CH2- jako skrajny człon łańcucha, do którego to łańcucha ewentualnie dołączona jest grupa fenylowa ewentualnie mająca 1-3 podstawniki wybrane spośród halogenów i Ci-4alkilu, przy czym podstawnik R2 zawiera 1-16 atomów węgla ogółem, a atom wodoru przy jednym z atomów węgla jest zastąpiony przez atom radioizotopu fluoru ¹⁸F,

Szczególnie korzystnie, związkiem według wynalazku jest znakowany radioizotopem związek o wzorze I, w którym to wzorze I linia falista oznacza wiązanie pojedyncze pomiędzy niewęzłowym atomem węgla aromatycznego układu wielopierścieniowego a podstawnikiem R¹,

R¹ oznacza podstawnik niezależnie wybrany spośród atomu wodoru, halogenów, grupy aminowej ewentualnie mającej 1-2 atomy wodoru zastąpione przez C 1-2alkil, łańcuchowej grupy C1-4węglowej, oraz grupy fenylowej ewentualnie mającej 1 -3 podstawniki wybrane niezależnie spośród łańcuchowego podstawnika C 1-4węglowego i halogenowanego łańcuchowego podstawnika C1-4węglowego,

Poniższe przykłady, które obejmują: (i) przykłady wytwarzania związków pośrednich w sposobie wytwarzania radioznakowanych związków według wynalazku, (ii) przykłady wytwarzania związkówwzorców dla radioznakowanych związków według wynalazku oraz (iii) przykłady wytwarzania radioznakowanych związków według wynalazku, a także (iv) przykłady formułowania kompozycji farmaceutycznej oraz (v) przykłady stosowania wymienionych związków w technikach diagnostycznych, ilustrują szczegółowo rozwiązanie według wynalazku, nie ograniczając jego zakresu. W obrębie przykładów skrót DCM oznacza dichlorometan, a ACN oznacza acetonitryl.

Przytoczone widma NMR zostały zarejestrowane z wykorzystaniem sekwencji 'zg30' dla widm wodorowych i fluorowych oraz zg_pi_CPD (Bruker 500 MHz) lub 's2pul' (Varian 300 MHz) dla widm węglowych z odprzęganiem od protonów wodorowych. Widma protonowe były kalibrowane względem

PL 239 871 B1

TMS obecnego w próbce (próbki w chloroformie) oraz według sygnału resztkowego rozpuszczalnika 2,5 ppm (kwintet) DMSO. W pomiarach widm fluorowych wykorzystano wzorzec zewnętrzny CFCI3.

P r z y k ł a d 1

Trifluorometanosulfonian 2-fluoroetylu

Bezwodnik kwasu trifluorometanosulfonowego (5,000 g; 17,72 mmol) umieszcza się w kolbie okrągłodennej jednoszyjnej o poj. 100 ml zaopatrzonej w dipol magnetyczny i septę. Kolbę chłodzi się do temperatury 0°C przy pomocy łaźni chłodzącej (pokruszony lód + wodny roztwór NaCl). Za pomocą igły ze strzykawką wprowadza się DCM. Następnie wkrapla się przez okres 20 minut roztwór 2-fluoroetanolu (1,050 g; 16,39 mmol) i pirydyny (1,570 g; 19,85 mmol) w 6 ml DCM i całość miesza się przez okres 2 h w temperaturze pokojowej. Po zakończeniu reakcji mieszaninę wlewa się do 20 ml zimnej wody do HPLC. Mieszaninę poreakcyjną przenosi się do rozdzielacza i przemywa trzykrotnie wodą. Fazę organiczną suszy się MgSO4, a następnie oddestylowuje się rozpuszczalnik na wyparce obrotowej do sucha otrzymując 1,170 g różowej cieczy. Wydajność 36,4%.

¹H NMR (CDCl3, 500 MHz); δ 4,64-4,75 (m, 4H).

¹³C NMR (CDCl3, 125 MHz); δ 74,7 (d, ²Jc-f = 20,25 Hz), 79,9 (d, ¹Jc-f = 173,88 Hz), 118,6 (q, ¹Jc-f = 317,13).

¹⁹F NMR (CD Cl3, 470 MHz); -75,4 (s, 3F), -226,1- (-226,5) (m, 1F).

HR-MS C3H4F4O3S (196,12067 u).

P r z y k ł a d 2

1,2-Bis(trifluorometanosulfonyloksy)etan

Bezwodnik kwasu trifluorometanosulfonowego (5,000 g; 17,72 mmol) umieszcza się w kolbie okrągłodennej jednoszyjnej o poj. 100 ml zaopatrzonej w dipol magnetyczny i septę. Kolbę reakcyjną chłodzi się do temperatury 0°C przy pomocy łaźni chłodzącej (pokruszony lód + wodny roztwór NaCl). Za pomocą igły ze strzykawką wprowadza się 12 ml DCM, a następnie wkrapla przez okres 20 minut roztwór etano-1,2-diolu (0,540 g; 8,70 mmol) i pirydyny (1,400 g; 17,70 mmol) w 6 ml DCM, i całość miesza się przez okres 1,5 h w temperaturze pokojowej. Po zakończeniu reakcji mieszaninę wlewa się do 20 ml zimnej wody do HPLC. Mieszaninę poreakcyjną przenosi się do rozdzielacza i przemywa trzykrotnie wodą. Fazę organiczną suszy się MgSO4, a następnie oddestylowuje rozpuszczalnik na wyparce obrotowej do sucha otrzymując 2,200 g różowej cieczy. Wydajność 77,5%.

¹H NMR (CDCl3, 500 MHz); δ 4,77 (s, 4H).

¹³C NMR (CDCl3, 125 MHz); δ 71,87, 118,5 (q, ¹Jc-f= 317,38 Hz).

¹⁹F NMR (CDCl3, 470 MHz); -74,7 (s, 6F).

P r z y k ł a d 3

1,6-Bis(trifluorometanosulfonyloksy)heksan

Bezwodnik kwasu trifluorometanosulfonowego (7,000 g; 24,81 mmol) umieszcza się w kolbie okrągłodennej jednoszyjnej o poj. 100 ml zaopatrzonej w dipol magnetyczny i septę. Kolbę reakcyjną chłodzi się do temperatury 0°C przy pomocy łaźni chłodzącej (pokruszony lód + wodny roztwór NaCl). Za pomocą igły ze strzykawką wprowadza się 12 ml DCM, a następnie wkrapla przez okres 20 minut roztwór heksano-1,6-diolu (1,400 g; 11,85 mmol) i pirydyny (1,450 g; 18,33 mmol) w 50 ml DCM. Całość miesza się przez okres 3 h w temperaturze pokojowej. Po zakończeniu reakcji mieszaninę wlewa się do 20 ml zimnej wody do HPLC. Mieszaninę poreakcyjną przenosi się do rozdzielacza i przemywa trzykrotnie wodą. Fazę organiczną suszy się MgSO4, a następnie rozpuszczalnik oddestylowuje na wyparce obrotowej do sucha otrzymując 2,000 g produktu. Wydajność 44,2%.

¹H NMR (CDCle, 500 MHz); δ 1,51 (quint, 4H, ³Jh-h = 4 Hz), 1,80-1,90 (m, 4H), 4,55 (t, ³Jh-h = 6,5 Hz, 4H). ¹³C NMR (CDCl3, 125 MHz); δ 24,5, 28,9, 77,2, 118,6 (q, ¹Jc-f = 317,25 Hz).

¹⁹F NMR (CDCl3, 282 MHz); -75,0.

HR-MS C8H12F6O6S2 (382,29770 u).

P r z y k ł a d 4

1,3-Bis(trifluorometanosuIfonyIoksy)propan

Bezwodnik kwasu trifluorometanosulfonowego (2,104 g; 7,46 mmol) umieszcza się w kolbie okrągłodennej jednoszyjnej o poj. 100 ml zaopatrzonej w dipol magnetyczny i septę. Kolbę reakcyjną chłodzi się do temperatury 0°C przy pomocy łaźni chłodzącej (pokruszony lód + wodny roztwór NaCl). Za pomocą igły ze strzykawką wprowadza się 12 ml DCM, a następnie wkrapla przez okres 20 minut roztwór propano-1,3-diolu (0,261 g; 3,43 mmol) i pirydyny (0,620 g; 7,84 mmol) w 6 ml DCM i całość

PL 239 871 B1 miesza przez okres 1,5 h w temperaturze pokojowej. Po zakończeniu reakcji mieszaninę wlewa się do 20 ml zimnej wody do HPLC, przenosi do rozdzielacza i przemywa trzykrotnie wodą. Fazę organiczną suszy się MgSO4, a następnie rozpuszczalnik oddestylowuje na wyparce obrotowej do sucha otrzymując 0,938 g tytułowego związku w postaci różowej cieczy. Wydajność 80,38%.

¹H NMR (CDCle, 500 MHz); δ 2,37 (q, ³Jh-h = 5,5 Hz, 2H), 4,68 (t, ³Jh-h = 6,0 Hz, 4H). ¹³C NMR (CDCl3, 125 MHz); δ 29,3, 71,5, 118,6 (q, Jc-f = 319,60 Hz).

¹⁹F NMR (CDCl3, 470 MHz): -74,6 (s, 6F).

P r z y k ł a d 5

1,16-Bis(trifluorometanosulfonyloksy)heksadekan

Bezwodnik kwasu trifluorometanosulfonowego (2,50 g; 8,86 mmol) i heksadekano-1,16-diol (0,252 g; 0,98 mmol) umieszcza się w kolbie okrągłodennej jednoszyjn ej o poj. 100 ml zaopatrzonej w dipol magnetyczny i septę. Reakcję prowadzi się w temperaturze pokojowej przez 4 h. Po zakończeniu reakcji mieszaninę wlewa się do 20 ml DCM oraz zimnej wody do HPLC. Mieszaninę poreakcyjną przenosi się do rozdzielacza i przemywa trzykrotnie wodą. Fazę suszy się MgSO4, a następnie rozpuszczalnik oddestylowuje na wyparce obrotowej do sucha otrzymując 0,301 g produktu. Wydajność 17,4%.

¹H NMR (CDCl3, 500 MHz); δ 1,20-1,30 m (20 H) 1,41 (quint, 4H, ³Jh-h = 4 Hz), 1,82 (quint, ³Jh-h = 4 Hz, 4H), 4,54 (t, ³Jh-h = 6,5 Hz, 4H).

¹³C NMR (CDCle, 125 MHz); δ 25,0, 28,8, 29,2, 29,3, 29,4, 29,6, 29,6, 77,8, 118,6 (q, ¹Jc-f= 317,25 Hz). ¹⁹F NMR (CDCl3, 470 MHz); -74,9.

P r z y k ł a d 6

Trifluorometanosulfonian 2-(4-fluorofenylo)etylu

Bezwodnik kwasu trifluorometanosulfonowego (2,000 g; 7,09 mmol) umieszcza się w kolbie okrągłodennej jednoszyjnej o poj. 50 ml zaopatrzonej w dipol magnetyczny i septę. Roztwór chłodzi się do temp. 0°C za pomocą łaźni chłodzącej (lód + NaCl), do ochłodzonego roztworu wkrapla się przez około 10 minut 2-(4-fluorofenylo)etanoI (0,921 g; 6,57 mmol) a następnie zawartość kolby miesza się przez 4 h w temperaturze pokojowej. Po zakończeniu reakcji mieszaninę wlewa się do 20 ml DCM oraz zimnej wody do HPLC. Mieszaninę poreakcyjną przenosi się do rozdzielacza i przemywa się wielokrotnie wodą w celu usunięcia kwasu. Fazę suszy się MgSO4, a następnie rozpuszczalnik oddestylowuje się na wyparce obrotowej otrzymując 0,999 g produktu. Wydajność 55,8%.

¹H NMR (CDCl3, 500 MHz); δ 3,10 (t, ³Jh-h = 7,0 Hz,), 4,66 (td, ³Jh-h = 7,0 Hz, ⁴Jh-f = 0,5 Hz, 2H), 7,03 (dd, ³Jh-f = 9,0 Hz, ⁴Jh-h = 5,0 Hz, 2H), 7,16-7,20 (m, ³Jh-h = 7,0 Hz, 2H).

¹³C NMR (CDCl3, 125 MHz); δ 35,24, 77,55, 116,2 (d, ²Jc-f = 21,5 Hz), 118,6 (q, ¹Jc-f = 317,13), 130,8090 (d, ³Jc-f = 8,0 Hz), 130,8095 (d, ⁴Jc-f = 3,4 Hz), 162,5 (d, ¹Jc-f = 246,2 Hz).

¹⁹F NMR (CDCl3, 282 MHz); -74,8 (s, 3F),-115,0 (tt, ³Jf-h= 8,8 Hz, ⁴Jf-h = 5,0 Hz, 1F).

P r z y k ł a d 7 p-Toluenosulfonian 5-(2-fluoroetylo)fenantrydyniowy

Fenantrydynę (0,410 g; 2,29 mmol) umieszcza się w kolbie okrągłodennej jednoszyjnej o pojemności 100 ml w atmosferze gazu obojętnego, a następnie za pomocą igły ze strzykawką wprowadza trzykrotnie 1 ml toluenu, który oddestylowuje się do sucha. Fenantrydynę rozpuszczoną w DMF wkrapla się do tosylanu 2-fluoroetyIu (1,000 g; 4,58 mmol) w DMF znajdującego się w okrągłodennej kolbie o poj. 100 ml zaopatrzonej w dipol magnetyczny i zamocowanej na mieszadle magnetycznym. Reakcję prowadzi się w atmosferze gazu obojętnego przez 168 h w temperaturze 105°C. Po zakończeniu reakcji żółtobrązowy roztwór zatęża się na wyparce rotacyjnej usuwając DMF. Pozostałość chłodzi się do temperatury pokojowej i rozpuszcza w zimnym acetonie (około 4 ml). Dodaje się eter dietylowy (około 60 ml) i chłodzi w lodówce. Wytrącony produkt sączy się. Otrzymuje 0,20 g tytułowego związku (wydajność 22,0%).

¹H NMR ((CD3)2SO, 500 MHz); δ 5,09 (td, ²Jh-f = 47 Hz, ³Jh-h = 4,5 Hz, 2H), 5,53 (td, ³Jh-f = 26 Hz, ³Jh-f = 4,5 Hz, 2H), 7,94-8,04 (m, 4H), 8,10-8,17 (m, 4H), 8,20-8,30 (m, 4H), 8,41-8,45 (m, 1H), 8,54 (dd, ³Jh-h = 8 Hz, ⁴Jh-h = 0,5 Hz, 1H), 8,62-8,69 (m, 2H), 9,00-9,06 (m, 2H), 9,16 (d, ³Jh-h = 8 Hz, 1H), 9,21 (dd, ³Jh-h = 8 Hz, ⁴Jh-h = 2 Hz), 10,37 (s, 1H).

¹⁹F NMR ((CD3)2SO, 470 MHz); δ -221,1 (tt, ²Jf-h = 47,1 Hz, ³Jh-h = 25,9 Hz, 1F).

HR-MS C7H7S1O3· (171,01104 u), znaleziono 171,01122 u, C15H13N1F1⁴· (226,10265 u), znaleziono 226,10250 u.

PL 239 871 B1

P r z y k ł a d 8

Trifluorometanosulfonian 6-fenylo-5-(2-fluoroetylo)fenantrydyniowy

Trifluorometanosulfonian 2-fluoroetylu (0,290 g; 1,48 mmol) umieszcza się w kolbie okrągłodennej jednoszyjnej o poj. 50 ml zaopatrzonej w dipol magnetycz ny. Za pomocą igły i strzykawki dodaje się 6 ml DCM. Roztwór chłodzi się do temp. -56°C za pomocą łaźni chłodzącej (ciekły azot + octan etylu). Do ochłodzonego roztworu wkrapla się przez około 20 minut roztwór 6-fenylofenantrydyny (0,210 g; 0,82 mmol) w 6 ml DCM. Zawartość kolby miesza się przez 216 h. Po zakończeniu reakcji do mieszaniny reakcyjnej dodaje się zimny 30 Et2O. Mieszaninę pozostawia się w lodówce na okres 30 min, a następnie produkt sączy się pod obniżonym ciśnieniem. Otrzymuje się 0,200 g tytułowego związku (wydajność 53,9%), ¹H NMR ((CD3)2SO, 500 MHz); δ 4,95 (dt, ²Jh-f = 46,5 Hz, ³Jh-h = 5,0 Hz, 2H), 5,30 (dbs, ³Jh-f = 23,5 Hz, 2H), 7,56 (d, ³Jh-h = 8 Hz, 1H), 7,75-7,88 (m, 5H), 7,96 (t, ³Jh-h = 7,5 Hz, 1H), 8,15-8,23 (m, 2H), 8,48 (ddd, ³Jh-h = 8,5 Hz, ³Jh-h = 7,0 Hz, ⁴Jh-h = 1,5 Hz, 1H), 8,75 (d, ³Jh-h = 9 Hz, 1H), 9,28 (d, ³Jh-h = 8 Hz, 1H), 9,32 (dd, ³Jh-h = 8,5 Hz, ⁴Jh-h = 1,5 Hz, 1H).

¹³C NMR ((CD3)2SO, 125 MHz): δ 54,1 (d, ²Jc-f = 21,00 Hz), 81,3 (d, ¹Jc-f = 170,00 Hz), 121,1, 123,3, 124,8, 125,5, 126,0, 128,9, 129,2, 130,4, 130,6, 130,9, 131,4, 132,3, 132,9, 134,2, 134,7, 137,8, 165,3.

¹⁹F NMR ((CD3)2SO, 470 MHz); δ -78,1 (s, 3F), -220,4 - -220,8 (tt, ²Jf-h = 49,0 Hz, ³Jh-h = 22,1 Hz, 1F). HR-MS C1O3F3S1· (148,95148 u), znaleziono 148,95106 u, C21H1/FN+ (302,36423 u).

P r z y k ł a d 9

Trifluorometanosulfonian 10-(2-fluoroetylo)akrydyniowy

Trifluorometanosulfonian 2-fluoroetylu (0,270 g; 1,38 mmol) umieszcza się w kolbie okrągłodennej jednoszyjnej o poj. 50 ml zaopatrzonej w dipol magnetyczny. Za pomocą igły i strzykawki dodaje się 6 ml DCM. Roztwór chłodzi się do temp. -56°C za pomocą łaźni chłodzącej (ciekły azot + octan etylu). Do ochłodzonego roztworu wkrapla się przez około 20 minut roztwór akrydyny (0,220 g; 1,23 mmol) w 6 ml DCM, a następnie zawartość kolby miesza przez 72 h. Po zakończeniu reakcji do mieszaniny reakcyjnej dodaje się 20 ml zimnego Et2O, mieszaninę pozostawia w lodówce na okres 30 min, a następnie produkt sączy pod obniżonym ciśnieniem. Otrzymuje się 0,200 g tytułowego związku. Wydajność 43,4%.

¹H NMR ((CD3)2SO, 500 MHz); δ 5,15 (dt, ²Jh-f = 47 Hz, ³Jh-h = 4,5 Hz, 2H), 5,91 (dt, ³Jh-f = 25,5 Hz, J = 4,5 Hz, 2H), 8,06 (dd, ³Jh-h = 8,5 Hz, ³Jh-h = 7,0 Hz, 2H), 8,48 (ddd, ³Jh-h = 9,5 Hz, ³Jh-h = 7,0 Hz, ⁴Jh-h = 1,5 Hz, 2H), 8,67 (dd, ³Jh-h = 8 Hz, VH =1,5 Hz, 2H), 8,80 (d, ³Jh-h = 9,5 Hz, 2H), 10,26 (s, 1H). ¹³C NMR ((CD3)2SO, 125 MHz); δ 49,9 (d, ²Jc-f = 19,12 Hz), 82,3 (d, ¹Jc-f = 168,88 Hz), 118,9, 126,4,127,8, 132,0, 139,4, 141,5, 152,1.

¹⁹F NMR ((CD3)2SO, 470 MHz); δ -78,1 (s, 3F), -221,5 (tt, ²Jf-h = 47 Hz, ²Jf-h = 25,5 Hz, 1F). HR-MS C1O3F3S1'(148,95148 u), C15H13N1F/ (226,10265 u) znaleziono 226,10250 u.

P r z y k ł a d 10

Trifluorometanosulfonian 3,6-bis(dimetyloamino)-10-(2-fluoroety]o)-akrydyniowy

Trifluorometanosulfonian 2-fluoroetylu (0,218 g; 1,11 mmol) umieszcza się w kolbie okrągłodennej jednoszyjnej o poj. 50 ml zaopatrzonej w dipol magnetyczny. Za pomocą igły i strzykawki dodaje się 10 ml DCM. Roztwór chłodzi się do temp. -56°C za pomocą łaźni chłodzącej (ciekły azot + octan etylu). Do ochłodzonego roztworu wkrapla się przez około 20 minut roztwór oranżu akrydyny (0,137 g; 0,52 mmol) w 10 ml DCM, a następnie zawartość kolby miesza przez 72 h. Po zakończeniu reakcji do mieszaniny reakcyjnej dodaje się 20 ml zimnego Et2O, mieszaninę pozostawia w lodówce na okres 30 min, a następnie sączy produkt pod obniżonym ciśnieniem. Otrzymuje się 0,104 g tytułowego związku (wydajność 57,5%).

¹H NMR ((CD3)2SO, 500 MHz); δ 3,19 (s, 12H), 4,90-5,10 (m, 4H), 6,54 (s, 2H), 7,10 (d, ³Jh-h = 9 Hz, 2H), 7,73 (d, ³Jh-h= 9 Hz, 2H), 8,56 (s, 1H).

¹³C NMR ((CD3)2SO, 125 MHz); δ 40,2, 46,8 (d, ²Jc-f = 19,9 Hz), 81,6 (d, ¹Jc-f =167,6 Hz), 92,9, 114,0, 116,2, 120,7 (q, ¹Jc-f = 320 Hz), 132,8, 142,6, 143,0, 155,2.

¹⁹F NMR ((CD3)2SO, 282 MHz); δ -77,71 (s, 3F), -221,3 (tt, ²Jf-h = 49,4 Hz, ³Jh-h = 25,1 Hz, 1F). HR-MS C3F3S1O3· (148,95148 u), znaleziono 148,95106 u, C19H23FN3 (312,40387 u).

PL 239 871 B1

P r z y k ł a d 11

Trifluorometanosulfonian 5-(2-trifluorometylosulfonyloksyetylo)-fenantrydyniowy

1,2-Bis(trifluorometanosulfonyloksy)etan (0,310 g; 0,95 mmol) umieszcza się w kolbie, okrągłodennej jednoszyjnej o poj. 50 ml zaopatrzonej w dipol magnetyczny. Za pomocą igły i strzykawki dodaje się 6 ml DCM. Roztwór chłodzi się do temp. -56°C za pomocą łaźni chłodzącej (ciekły azot + octan etylu). Do ochłodzonego roztworu wkrapla się przez około 20 minut roztwór fenantrydyny (0,170 g; 0,95 mmol) w 10 ml DCM, a następnie zawartość kolby miesza przez 48 h. Po zakończeniu reakcji do mieszaniny reakcyjnej dodaje się 20 ml zimnego Et2O, mieszaninę pozostawia w lodówce na okres 30 min, po czym sączy produkt pod obniżonym ciśnieniem. Otrzymuje się 0,160 g tytułowego związku (wydajność 33,3%).

¹H NMR ((CD3)2SO, 500 MHz); δ 4,88 (t, ³Jh-h = 4,5 Hz, 2H), 5,48 (t, ³Jh-h = 4,5 Hz, 2H), 8,10-8,25 (m, 3H), 8,46 (ddd, ³Jh-h = 8,0 Hz, ³Jh-h = 7,0 Hz, ⁴Jh-h = 1,0 Hz, 15 2H), 8,66 (dd, ³Jh-h = 8,0 Hz, ⁴Jh-h =1,0 Hz, 2H), 9,19 (d, ³Jh-h = 8,5 Hz, 1H), 9,24 (dd, ³Jh-h = 8,5 Hz, ⁴Jh-h = 2,0 Hz, 1H), 10,23 (s, 1H).

¹³C NMR ((CD3)2SO, 125 MHz); δ 56,9, 73,1, 120,0, 120,7 (q, ¹Jc-f = 320,25), 123,2, 123,5, 125,1, 126,0, 130,4,130,5, 132,0, 133,1, 133,6,134,8, 138,6, 156,6.

¹⁹F NMR ((CD3)2SO, 470 MHz); δ -78,1 (s, 3F).

HR-MS C1F3S1O3· (148,95148 u), znaleziono 148,95147 u, CisHi3NiSiO3F3⁺ (356,05628 u), znaleziono 356,05616 u.

P r z y k ł a d 12

Trifluorometanosulfonian 6-fenylo-5-(2-trifluorometyIosulfonyloksyetylo)fenantrydyniowy

1.2-Bis(trifluorometanosulfonyloky)etan (0,404 g; 1,24 mmol) umieszcza się w kolbie okrągłodennej jednoszyjnej o poj. 50 ml zaopatrzonej w dipol magnetyczny. Za pomocą igły i strzykawki dodaje się 6 ml DCM. Roztwór chłodzi się do temp. -56°C za pomocą łaźni chłodzącej (ciekły azot + octan etylu), do ochłodzonego roztworu wkrapla przez około 20 minut roztwór 6-fenylofenantrydyny (0,170 g; 0,67 mmol) w 6 ml DCM, a następnie zawartość kolby miesza przez 96 h. Po zakończeniu reakcji zatężono mieszaninę zatęża się do 8 ml, dodaje 40 ml zimnego Et2O i pozostawia w lodówce na okres 30 min. Produkt sączy się pod obniżonym ciśnieniem otrzymując 0,200 g tytułowego związku (wydajność 51,7%).

¹H NMR ((CD3)2SO, 500 MHz); δ 4,70 (t, 2H, ³Jh-h = 4,5 Hz), 5,26 (bs, 2H), 7,58 (d, 1H, ³Jh-h = 8,5 Hz), 7,72-7,88 (m, 5H), 7,98 (t, 1H, J = 7,5 Hz), 8,15-8,25 (m, 2H), 8,42 (t, 1H, J = 8,0 Hz), 8,65; (d, 1H, ³Jh-h =9,5 Hz), 9,29 (d, 1H, ³Jh-h = 8,5 Hz), 9,34 (d, 1H, ³Jh-h =9,5 Hz).

¹⁹F NMR ((CD3)2SO, 470 MHz); δ -78,1 (s, 3F).

MS-HR C1O3F3S1^- (148,95148), znaleziono 148,95106, C22HvF3NO3S⁺ (432,43484 u) znaleziono 432,08751 u.

P r z y k ł a d 13

Trifluorometanosulfonian 10-(2-trifluorometylosulfonyloksyetylo)akrydyniowy

1,2-Bis(trifluorometanosulfonyloksy)etan (0,29 g; 0,89 mmol) umieszcza się w kolbie okrągłodennej jednoszyjnej o poj. 50 ml zaopatrzonej w dipol magnetyczny. Za pomocą igły i strzykawki dodaje się 6 ml DCM. Roztwór chłodzi się do temp. -56°C za pomocą łaźni chłodzącej (ciekły azot + octan etylu), do ochłodzonego roztworu wkrapla przez około 20 minut roztwór akrydyny (0,120 g; 0,67 mmol) w 6 ml DCM, a następnie zawartość kolby miesza przez 48 h. Po zakończeniu reakcji mieszaninę zatęża się do 4 ml, dodaje 20 ml zimnego Et2O i pozostawia w lodówce na okres 30 min. Produkt sączy się pod obniżonym ciśnieniem otrzymując 0,03 g tytułowego związku. Wydajność 8,86%.

¹H NMR ((CD3)2SO, 500 MHz); δ 5,39 (t, ³Jh-h = 5,0 Hz, 2H), 6,02 (t, ³Jh-h = 5,0 Hz, 2H), 8,00-8,10 (dd, ³Jh-h =8,0 Hz, ³Jh-h = 7,0 Hz, 2H), 8,15 (ddd, ³Jh-h = 9,0 Hz, ³Jh-h = 7,0 Hz, ⁴Jh-h = 1,5 Hz, 2H,), 8,32 (d, ³Jh-h = 9,5 Hz, 2H), 8,47 (dd, ³Jh-h = 8,5 Hz, ⁴Jh-h = 1 Hz, 2H), 9,99 (s, 1H).

¹⁹F FMR ((CD3)2SO, 470 MHz); δ -78,1 (s, 3F).

MS-HR C3F3S1O3· (148,95148), znaleziono 148,95106, CisHi3F3NO3S⁺ (356,338981 u)

P r z y k ł a d 14

Trifluorometanosulfonian 3,6-bisdimetyloamino-10-(2-trifluoro-metylosulfonyloksyetylo)akrydyniowy 1,2-Bis(trifluorometanosulfonyloksy)etan (0,355 g; 1,09 mmol) umieszcza się w kolbie okrągłodennej jednoszyjnej o poj. 50 ml zaopatrzonej w dipol magnetyczny. Za pomocą igły i strzykawki dodaje się 6 ml DCM, roztwór chłodzi się do temp. -56°C za pomocą łaźni chłodzącej (ciekły azot + octan

PL 239 871 B1 etylu) i do ochłodzonego roztworu wkrapla przez około 20 minut roztwór oranżu akrydyny (0,207 g; 0,78 mmol) w 6 ml DCM. Zawartość kolby miesza się przez 96 h, a po zakończeniu reakcji zatęża do 4 ml i dodaje 20 ml zimnego Et2O. Mieszaninę pozostawia się w lodówce na okres 30 min, a następnie sączy produkt pod obniżonym ciśnieniem otrzymując 0,310 g tytułowego związku. Wydajność 67,2%.

¹H NMR ((CD3)2SO, 500 MHz); δ 3,27 (s, 12H), 4,85 (1, ³Jh-h = 4,5 Hz, 2H), 5,15 (bs, 2H), 6,63 (s, 2H), 7,25 (d, VH = 9,0 Hz, 2H), 7,89 (d, ³Jh-h= 7,5 Hz, 2H), 8,76 (s, 1H).

¹³C NMR ((CD3)2SO, 125 MHz); δ 40,4, 57,8, 73,2, 93,1, 114,2, 116,4, 120,7 (q, ¹Jc-f = 320 Hz), 133,0, 143,0, 155,5.

¹⁹F NMR ((CD3)2SO, 470 MHz); δ -78,1 (s, 3F).

P r z y k ł a d 15

Trifluorometanosulfonian 5-(3-fluoropropylo)fenantrydyniowy

Tytułowy związek otrzymuje się postępując według procedury określonej w przykładzie 7, ale stosując trifluorometanosulfonian 3-fluoropropylu (0,229 g; 1,09 mmol) zamiast trifluorometanosulfonianu 2-fluoroetylu oraz fenantrydynę (0,230 g; 1,28 mmol). Wydajność 71,0%.

¹H NMR ((CD3)2SO, 500 MHz); δ 2,46-2,58 (m, 2H), δ 4,73 (dt, ²JH-F = 47 Hz, ³JH-H = 5,5 Hz, 2H), 5,24 (t, ³Jh-h = 7 Hz, 2H,), 8,09-8,14 (m, 2H), 8,14-8,19 (m, 1H), 8,37-8,43 (m, 1H), 8,59 (dd, ³Jh-h = 8 Hz, ⁴Jh-h = 1 Hz, 1H ), 8,63 (d, ³Jh-h = 8 Hz, 1H), 9,12 (d, ³Jh-h = 8 Hz, 1H), 9,18 (dd, ³Jh-h = 8 Hz, ⁴Jh-h = 1 Hz, 1H), 10,37 (s, 1H).

¹³C NMR ((CD3)2SO, 125 MHz); δ 29,8 (d, ¹Jc-f = 19,375 Hz), δ 55,0 (d, ¹Jc-f = 4,5, Hz), 81,5 (d, ¹Jc-f = 161,0 Hz), 119,8, 120,7 (q, ¹Jc-f = 320,25 Hz), 123,1, 123,7, 125,1, 125,9, 130,3, 130,4, 132,1, 132,8, 133,1, 134,4, 138,1, 155,9.

¹⁹F NMR ((CD3)2SO, 470 MHz); δ -219,7 - -220,1 (m, 1F), -77,72 (s, 3F).

P r z y k ł a d 16

Trifluorometanosulfonian 5-[2-(4-fluorofenylo)etylo]fenantrydyniowy

Tytułowy związek otrzymuje się postępując według procedury określonej w przykładzie 7, ale stosując trifluorometanosulfonian 2-(4-fluorofenylo)etylu (0,174 g; 0,64 mmol) zamiast trifluorometanosulfonianu 2-fluoroetylu oraz fenantrydynę (0,147 g; 0,82 mmol). Otrzymuje się 0,198 g produktu (wydajność 53,7%).

¹H NMR ((CD3)2SO, 500 MHz); δ 3,41 (³Jh-h=7,5 Hz, 2H), 5,33 (t, ³Jh-h = 7,5 Hz, 2H,), 7,09-7,14 (m, 2H), 7,27-7,33 (m, 2H), 8,10 (ddd, ³Jh-h = 8,0 Hz, ³Jh-h = 7,5 Hz, ⁴Jh-h =1,0 Hz, 1H), 8,14 (ddd, ³Jh-h = 8,0 Hz, ³Jh-h =7,5 Hz, ⁴Jh-h = 1,5 Hz, 1H), 8,19 (ddd, ³Jh-h = 9,0 Hz, ³Jh-h = 7,5 Hz, ⁴Jh-h = 1,5 Hz, 1H), 8,41 (ddd, ³Jh-h = 8,5 Hz, ³Jh-h = 7,0 Hz, ⁴Jh-h = 1,5 Hz, 1H), 8,48 (dd, ³Jh-h = 8,0 Hz, ⁴Jh-h = 1,0 Hz, 1H), 8,74 (dd, ³Jh-h = 8,5 Hz, ⁴Jh-h = 1,0 Hz, 1H), 9,15 (d, ³Jh-h = 8,5 Hz, 1H), 9,21 (dd, ³Jh-h = 8 Hz, ⁴Jh-h = 1,5 Hz, 1H), 10,13 (s, 1H).

¹³C NMR ((CD3)2SO, 125 MHz); δ 34,1,58,5; 115,4 (d, ²Jc-f = 21,3 Hz), 120,1, 120,7 (q, ¹Jc-f= 320,25 Hz), 123,2, 123,4, 125,1, 125,8, 130,5, 130,4,131,0 (d, ³Jc-f = 8,2 Hz), 132,2, 132,6 (d, ⁴Jc-f = 3,1 Hz), 132,2 132,7,132,9,134,4,138,2,155,5, 161,3 (d, ¹Jc-f = 243,2 Hz).

¹⁹F NMR ((CD3)2SO, 470 MHz); δ -77,72 (s, 3F),-115,6 - -115,5 (m, 1F),

P r z y k ł a d 17

Jodek 10-(2-jodoetylo)akrydyniowy

1,2- Dijodoetan (1,033 g, 3,66 mmol) umieszcza się w kolbie okrągłodennej jednoszyjnej o poj. 50 ml zaopatrzonej w dipol magnetyczny. Za pomocą igły i strzykawki dodaje się akrydynę (0,406 g, 2,26 mmol) rozpuszczoną w 10 ml toluenu i reakcję prowadzi w temperaturze wrzenia rozpuszczalnika przez 10 h. Mieszaninę chłodzi się, sączy powstały osad i przemywa eterem dietylowym. Otrzymuje się 0,433 g związku o czystości 33% (według HPLC).

¹H NMR ((CD3)2SO, 500 MHz); δ 3,79 (t, ³Jh-h = 7,5 Hz, 2H), 5,76 (t, ³Jh-h = 7,5 Hz, 2H), 8;03 (dd, ³Jh-h = 8,0 Hz, ³Jh-h = 7,0 Hz, 2H), 8,48 (ddd, ³Jh-h = 8,5 Hz, ³Jh-h = 7,5 Hz, ⁴Jh-h = 1,5 Hz, 2H), 8,63 (dd, ³Jh-h = 8,5 Hz, ⁴Jh-h = 1,5 Hz, 2H), 8,69 (d, ³Jh-h = 9,5 Hz, 2H) 10,20 (s, 1H).

P r z y k ł a d 18

Trifluorometanosulfonian 5-(16-trifluorometylosulfonyloksyheksadecylo)fenantrydyniowy

1,16- Bis(trifluorometanosulfonyloksy)heksadekan (0,145 g; 0,28 mmol) umieszcza się w kolbie, okrągłodennej jednoszyjnej o poj. 50 ml zaopatrzonej w dipol magnetyczny. Za pomocą igły i strzykawki dodaje się 15 ml DCM. Do roztworu wkrapla się przez około 20 minut roztwór fenantrydyny

PL 239 871 B1 (0,033 g, 0,18 mmol) w 15 ml DCM, a następnie zawartość kolby miesza się przez 96 h. Po zakończeniu reakcji odparowuje się DCM, a pozostałość przemywa eterem dietylowym. Otrzymuje się 0,038 g tytułowego związku. Wydajność 19,5% ¹H NMR ((CD3)2SO, 500 MHz); δ 1,1-1,4 (m, 20H), 1,45 (bs, 2H), 2,06 (bs, 2H), 4,5-4,7 (bs, 2H), 5,08 (t, 2H, ³Jh-h = 7,5 Hz), 8,07-8,17 (m, 3H), 8,40 (ddd ³Jh-h = 8,5 Hz, ³Jh-h = 7,5 Hz, ³Jh-h = 1,5 Hz, 1H), 8,58 (d, ³Jh-h = 8,0 Hz, 1H), 8,64 (d, ³Jh-h = 8,5 Hz, 1H), 9,14 (d, ³Jh-h = 8,0 Hz, 1H) 9,19 (dd, ³Jh-h = 8,0 Hz, ⁴Jh-h = 1,5 Hz, 1H), 10,32 (s, 1H).

¹³C NMR ((CD3)2SO, 125 MHz); δ 24,7, 25,5, 25,7, 25,9, 28,5, 28,6, 28,8, 28,86, 28,91,28,96, 29,00, 29,02, 29,06, 29,09, 60,7, 76,2, 119,4, 120,7 (q, ¹Jc-f = 320,25), 123,2, 123,7, 125,0, 125,9, 130,3, 130,4, 132,1,132,8, 133,1, 134,4, 138,0, 155,3.

P r z y k ł a d 19

Trifluorometanosulfonian 6-[4-(chlorometylo)fenylo]-5-(2-fluoroetylo)fenantrydyniowy

Trifluorometanosulfonian 2-fluoroetylu (0,091 g; 0,46 mmol) umieszcza się w kolbie okrągłodennej jednoszyjnej o poj. 50 ml zaopatrzonej w dipol magnetyczny. Za pomocą igły i strzykawki dodaje się 6 ml DCM. Do ochłodzonego roztworu wkrapla się przez około 20 minut roztwór 6-[4-(chlorometylo)fenyIo]-fenantrydyny (0,071 g; 0,23 mmol) w 6 ml DCM. Zawartość kolby miesza się przez 70,5 h. Po zakończeniu reakcji do mieszaniny reakcyjnej dodaje się zimny Et2O (40 ml). Mieszaninę pozostawia się w. lodówce na okres 30 min, a następnie produkt sączy się po obniżonym ciśnieniem. Otrzymuje się 0,019 g tytułowego związku (wydajność 15,6%).

¹H NMR ((CD3)2SO, 500 MHz); δ 4,93 (dt, ²Jh-f = 47,0 Hz, ³Jh-h = 4,5 Hz, 2H), 4,99 (s, 2H), 5,27 (bd, ³Jh-f = 23,5 Hz), 7,54 (dd, ³Jh-h = 8,5 Hz, ⁴Jh-h =1,0 Hz, IH), 7,80 (d; ³Jh-h = 8,0 Hz, 2H), 7,87 (d, ³Jh-h =8,0 Hz, 2H), 7,97 (ddd, 3JH-H=8,5 Hz, 3JH-H=7,0 Hz,'%-H=1,0 Hz, 1H), 8,17-8,23 (m,

2H), 8,41 (ddd, ³Jh-h = 8,0 Hz, ³Jh-h = 7,0 Hz, ⁴Jh-h = 1,5 Hz, 1H), 8,74 (d, ³Jh-h = 9,5 Hz, 1H), 9,28 (d, ³Jh-h = 8,5 Hz, 1H), 9,33 (dd, ³Jh-h =7,0 Hz, ³Jh-h = 2,0 Hz, 1H).

¹³C NMR ((CD3)2SO, 125 MHz): δ 45,3, 54,2 (d, ²Jc-f = 21,3 Hz), 81,3 (d, ²Jc-f = 170,7 Hz), 121,1, 120,7 (q, ¹Jc-f = 320,25 Hz), 120,8 ;123,3, 124,9, 125,4 126,0, 129,4, 130,5, 130,6, 130,7, 132,3, 132,8, 134,1, 134,7, 137,8, 140,9, 164,9.

¹⁹F NMR ((CD3)2SO, 282 MHz); δ -77,7,(s, 3F), -220,2 (tt, 46,9, 24,0, 1F).

HR-MS C1O3F3S1^- (148,95148), znaleziono 148,95106, C22HibFCIN⁺ (350,11063), znaleziono

350,11040.

P r z y k ł a d 20

Trifluorometanosulfonian 9-chloro-10-[2-(4-fluorofenylo)etylo]-akrydyniowy

Trifluorometanosulfonian 2-(4-fluorofenylo)etylu (0,068 g; 0,25 mmol) umieszcza się w kolbie okrągłodennej jednoszyjnej o poj. 50 ml zaopatrzonej w dipol magnetyczny. Za pomocą igły i strzykawki dodaje się 6 ml DCM. Do roztworu wkrapla się przez około, 20 minut roztwór 9-chloroakrydyny (0,057 g; 0,27 mmol) w 6 ml DCM. Zawartość kolby miesza się przez 19 h. Po zakończeniu reakcji do mieszaniny reakcyjnej dodaje się zimny Et2O (40 ml). Mieszaninę pozostawia się w lodówce na okres 30 min, a następnie produkt sączy się po 20 obniżonym ciśnieniem. Otrzymuje się 0,001 g tytułowego związku (wydajność 0,6%).

HR-MS C1O3F3S1^- (148,95148), znaleziono 148,95106, C21H16FCIN (336,09498), znaleziono

336,09481.

P r z y k ł a d 21

Trifluorometanosulfonian 6-(4-butylofenylo)-5-[2-(4-fluorofenylo)-etylo]fenantrydyniowy

Tytułowy związek otrzymuje się postępując według procedury określonej w przykładzie 20, ale stosując 6-(4-butylofenylo)fenantrydynę (0,103 g; 0,33 mmol) zamiast 9-chloroakrydyny oraz trifluorometanosulfonian 2-(4-fluoro-fenyło)etylu (0,1955 g; 0,72 mmol). Otrzymuje się 0,032 g produktu (wydajność 16,5%).

¹H NMR ((CD3)2SO, 500 MHz); δ 0,98 (t, ³Jh-h = 7,5 Hz, 3 H), 1,39 (sext, ³Jh-h = 7,5 Hz, 2H), 1,71 (quint, ³Jh-h = 7,5 Hz, 2H), 2,82 (t, ³Jh-h = 7,5 Hz, 3H), 3,26 (t, ³Jh-h = 7,5 Hz, 2H), 4,94 (bs, 2H), 6,97-7,10 (m, 4H), 7,60-7,75 (m, 5H), 7,97 (t, ³Jh-h = 8,0 Hz, 1H), 8,20-8,30 (m, 2H), 8,40 (td, ³Jh-h = 8,0 Hz, ⁴Jh-h = 1,0 Hz, 1H), 8,90 (d, ³Jh-h =8,5 Hz, 1H), 9,26 (d, ³Jh-h = 10,00 Hz, 1H), 9,33 (dd, ³Jh-h = 8,5 Hz, ⁴Jh-h =1,0 Hz,1H).

¹³C NMR ((CD3)2SO, 125 MHz): δ 13,8, 21,6, 33,0,.33,5, 34,7, 55,3, 115,3 (d, ²Jc-f = 21,3), 21,00 Hz), 121,0, 120,7 (q, ¹Jc-f = 320,25 Hz), 123,2, 124,9, 125,6 125,9, 128,4, 129,2, 133,0,

PL 239 871 B1

133,5, 130,5 (d, ³Jc-f = 8,2 Hz), 132,5, 132,7, 132,7 (d, ⁴Jc-f = 2,9 Hz), 133,8, 134,5, 137,5, 161,3 (d, ¹Jc-f = 243,5 Hz), 164,6.

¹⁹F NMR ((CD3)2SO, 470 MHz); δ -77,7 (s, 3F), -115,5 - -115,4 (m, 1F).

P r z y k ł a d 22

Trifluorometanosulfonian 6-fenylo-5-(3-fluoropropylo)fenantrydyniowy

Trifluorometanosulfonian 3-fluoropropylu (0,159 g; 0,76 mmol) umieszcza się w kolbie okrągłodennej jednoszyjnej o poj. 50 ml zaopatrzonej w dipol magnetyczny. Za pomocą igły i strzykawki dodaje się 6 ml DCM. Roztwór chłodzi się do temp. -56°C za pomocą łaźni chłodzącej (ciekły azot + octan etylu). Do ochłodzonego roztworu wkrapla się przez około 20 minut roztwór 6-fenylofenantrydyny (0,149 g; 0,58 mmol) w 6 ml DCM. Zawartość kolby miesza się przez 96 h. Po zakończeniu reakcji produkt zatęża się na wyparce, dodaje się zimny Et2O i mieszaninę pozostawia się w lodówce na okres 30 min Wytrącony produkt sączy się pod obniżonym ciśnieniem. Otrzymuje się 0,136 g tytułowego związku (wydajność 50,0%).

¹H NMR ((CD3)2SO, 500 MHz); δ 2,36 (dq, ³Jh-f = 27,0 Hz, ³Jh-f = 5,5 Hz, 2H), 4,51 (dt, ²Jh-f = 47,0 Hz, ³Jh-h = 4,5 Hz, 2H), 5,27 (bs, 2H), 7,56 (dd, ³Jh-h = 8,5 Hz, ⁴Jh-h = 1,0. Hz, 1H), 7,80-7,85 (m, 5H), 7,95 (ddd, ³Jh-h = 7,5 Hz, ³Jh-h = 7,0 Hz, ⁴Jh-h =1,0 Hz, 1H), 8,15-8,25 (m, 2H), 8,38 (ddd, ³Jh-h = 8,0 Hz, ³Jh-h = 7,0 Hz, ⁴Jh-h = 1,0 Hz, 1H), 8,73 (d, ³Jh-h = 8,0 Hz, 1H), 9,26 (d, ³Jh-h = 8,5 Hz, 1H), 9,32 (dd, ³Jh-h = 8,0 Hz, ⁴Jh-h = 1,5 Hz, 1H).

¹³C NMR ((CD3)2SO, 125 MHz): δ 29,7 (d, ³Jc-f = 19,6 Hz), 51,3 (d, ³Jc-f = 4,9 Hz), 81,0 (d, 1Jc-F = 162,3 Hz), 120,67, 120,7 (Jc-f = 320,25 Hz), 123,2, 124,5, 125,6, 126,0, 128,3, 129,3, 130,3 130,4, 130,9, 131,4, 132,4, 132,6, 133,8, 134,5, 137,4, 164,4.

¹⁹FNMR ((CD3)2SO, 470 MHz); δ -77,7 (s, 3F), -220,9. (tt, ²Jf-h = 47,1, ³Jf-h = 27,3, 1F),

P r z y k ł a d 23

Trifluorometanosulfonian 3,6-bis(dimetyloamino)-10-(3-fluoropropyIo)akrydyniowy

Trifluorometanosulfonian 3-fluoropropylu (0,167 g; 0,79 mmol) umieszcza się w kolbie okrągłodennej jednoszyjnej o poj. 50 ml zaopatrzonej w dipol magnetyczny. Za pomocą igły i strzykawki dodaje się 12 ml DCM. Roztwór chłodzi się do temp. -56°C za pomocą łaźni chłodzącej (ciekły azot + octan etylu). Do ochłodzonego roztworu wkrapla się przez około 20 minut roztwór oranżu akrydyny (0,168 g; 0,63 mmol) w 12 ml DCM, a następnie zawartość kolby miesza przez 72 h. Po zakończeniu reakcji mieszaninę reakcyjną zatęża się do około 12 ml i dodaje się 12 ml zimnego Et2O. Mieszaninę pozostawia się w lodówce na okres 30 min, a następnie, sączy produkt pod obniżonym ciśnieniem. Otrzymuje się 0,339 g tytułowego związku.(wydajność 89,7%).

¹H NMR ((CD3)2SO, 500 MHz); δ 2,20 (d, ³Jh-f = 28,0, 2H), 3,19 (S, 12H), 4,50-4,80 (m, 4H), 6,48 (s, 2H), 7,12 (d, ³Jh-h =9 Hz, 2H), 7,75 (d, ³Jh-h =9 Hz, 2H), 8,57 (s, 1H).

¹³C NMR ((CD3)2SO, 125 MHz); δ 26,7 (d, ²Jc-f =19,5 Hz), 40,1, 43,2, 81,7 (d, ¹Jc-f = 161,3 Hz), 92,0, 114,0,116,2, 120,7 (q, Jc-f =320 Hz), 132,8, 142,0, 142,7, 155,2, ¹⁹F NMR ((CD3)2SO, 470. MHz); 8 -77,7 (s, 3F), -219,0 (tt, ²Jf-h = 49,4 Hz, ³Jh-h = 25,1 Hz, 1F).

P r z y k ł a d 24

Trifluorometanosulfonian 3,6-bis(dimetyloamino)-10-(6-trifluorometylbsulfonyloksyheksylo)akrydyniowy

1,16-Bis(trifluorometanosulfonyloksy)heksan (0,434 g; 1,14 mmol) umieszcza się w kolbie okrągłodennej jednoszyjnej o poj. 50 ml zaopatrzonej w dipol magnetyczny. Za pomocą igły i strzykawki dodaje się 6 ml DCM, roztwór chłodzi się,do temperatury -56°C za pomocą łaźni chłodzącej (ciekły azot + octan etylu) i do ochłodzonego roztworu wkrapla przez około 20 minut roztwór oranżu akrydyny (0,285 g; 1,07 mmol) w 12 ml DCM. Zawartość kolby miesza się przez 96 h, a po zakończeniu reakcji dodaje się 20 ml zimnego Et2O. Mieszaninę pozostawia się w lodówce ma okres 30, min, a następnie sączy się wytrącony osad pod obniżonym ciśnieniem otrzymując 0,370 g surowego produktu, o szacunkowej zawartości tytułowego związku około 33% (oznaczonej na podstawie integracji sygnałów w widmie 1H NMR).

¹H NMR ((CD3)2SO, 500 MHz); δ 1,0-2,0 (m, 8H), 3,22 (s, 12H), 4,40 (bs, 2H), 4,53 (bs, 2H), 6,28 (s,2H), 7,02 (d, J = 7,5Hz, 2H), 7,65 (d, J = 8,0 Hz, 2H), 8,43 (s, 1H).

¹³C NMR ((CD3)2SO, 125 MHz); δ 22,7, 25,0, 29,1, 29,2, 32,4, 46,6, 69,6, 91,8, 113,9; 114,2, 116,4, 132,7, 132,8, 142,4, 155,2.

¹⁹F NMR ((CD3)2SO, 470 MHz); δ -77,8 (s, 3F).

PL 239 871 B1

P r z y k ł a d 25

Sposób wytwarzania znakowanych radioizotopem ¹⁸F związków według wynalazku metodą zilustrowaną sekwencją reakcji według schematu I

Syntezę znakowanych ¹⁸F pochodnych wykonuje się z zastosowaniem syntezera Modular Lab Standard (Eckert&Ziegler). Radioizotop ¹⁸F wytwarza się z użyciem cyklotronu Eclipse firmy Siemens w reakcji ¹⁸O(p,n)¹⁸F. Otrzymany ¹⁸F^- osadza się na kolumnie anionowymięnnej QMA, z której odzyskuje się wodę wzbogaconą H2¹⁸O. Związek fluorkowy ¹⁸F^- wymywa się z kolumny QMA do reaktora za pomocą 600 μl roztworu kryptofixu (22 mg) z węglanem potasu (11,7 mg) stosując eluent H2O:ACN (1:1). Rozpuszczalniki oddestylowuje się pod zmniejszonym ciśnieniem, a następnie usuwa resztkową wodę poprzez destylację azeotropową dwukrotnie dodając 1 ml ACN. Do reaktora wprowadza się prekursor - czwartorzędową sól amoniową wielopierścieniowej aminy aromatycznej mającą grupę opuszczającą (korzystnie trifluorometanosulfonianową) w łańcuchowym podstawniku bocznym na czwartorzędowym atomie azotu, (w ilości 12-20 mg) w DCM. Reakcję prowadzi się w temperaturze 90°C przez 6,5-10 min. Reaktor chłodzi się a roztwór przenosi do fiolki zbiorczej. Następnie reaktor przemywa się roztworem buforu octanowego o pH = 5,2 z dodatkiem etanolu (12-28,5%), który również przenosi się do fiolki zbiorczej. Zebrany roztwór nanosi się na kolumnę półpreparatywną do HPLC (250 x 10 mm, Luna, Phenomenex), stosując jako fazę ruchomą bufor octanowy o pH = 5,2 zmieszany z etanolem. W przypadku pochodnej fenantrydyny stosuje się fazę ruchomą o zawartości etanolu 12,0%, dla pochodnej fenylofenantrydyny stosuje się fazę ruchomą o zawartości etanolu 23,5%, a dla pochodnej akrydyny stosuje się fazę ruchomą o zawartości etanolu 28,5%.

Na podstawie badań wykonanych z użyciem wzorców uzyskano produkt zbierając frakcje z kolumny półpreparatywnej o określonym czasie retencji określony. W przypadku pochodnej fenantrydyny produkt zbiera się bezpośrednio do fiolki końcowej, natomiast pochodne akrydyny i fenylofenantrydyny przenosi się do drugiego reaktora, aby oddestylowywać nadmiar etanolu w ciągu 8-10 min w temperaturze 105-110°C, a następnie przenosi się produkt do fiolki końcowej. Wydajność znakowania w tych warunkach wynosi 1-5%.

Uzyskany w postaci soli octanowej znakowany radioizotopem związek według wynalazku poddaje się analizie za pomocą wysokosprawnej chromatografii cieczowej (HPLC), aby potwierdzić tożsamość (poprzez porównanie z wzorcem, którym jest analog strukturalny znakowanego radioizotopem związku czwartorzędowej soli amoniowej wielopierścieniowej aminy aromatycznej według wynalazku, który to wymieniony analog ma nie-radioaktywny atom fluoru, tj. ¹⁹F, zastępujący ¹⁸F w tożsamym położeniu przy atomie węgla podstawnika R²) oraz aby określić poziom ewentualnych zanieczyszczeń chemicznych i/lub radiochemicznych. Tożsamość izotopu ¹⁸F potwierdza się poprzez oznaczanie okresu połowicznego zaniku (110 min) oraz pomiar energii promieniowania gama izotopu ¹⁸F (pik główny 511 KeV). Dodatkowo za pomocą chromatografii cienkowarstwowej (TLC) określa się czystość radiochemiczną.

Sposób wytwarzania znakowanych radioizotopem ¹⁸F związków według wynalazku według powyższej metody umożliwia także uzyskiwanie produktu w postaci soli o przeciwjonie różnym od anionu octanowego. W tym celu wykonano eksperymenty przeprowadzone z użyciem kolumny półpreparatywnej do HPLC (250 x 10 mm, Luna, Phenomenex) stosowanej do otrzymywania związków znakowanych ¹⁸F, na którą to kolumnę został naniesiony trifluorometanosulfonian, N-(2-fluoroetyIo)-6-fenyIofenantrydyniowy. Jako eluenty stosowano mieszaniny acetonitrylu i trzech różnych buforów, odpowiednio, o stężeniu 0,1 M kwasu fosforowego (pH = 2,4), askorbinowego (pH = 6,3) lub cytrynowego (pH = 6,3), w układzie izokratycznym. Próbki produktów uzyskane w następstwie elucjl z kolumny półpreparatywnej poddano analizie, metodą spektrometrii mas o wysokiej rozdzielczości w celu określenia struktury zarówno kationu jak i anionu wyeluowanego związku czwartorzędowej aminy, w postaci soli. Wyniki analiz zestawiono, w tablicy 1, poniżej.

PL 239 871 Β1

Tablica 1

Bufor	Fosforanowy	Cytrynianowy	Askorbinianowy
pH	2,4	6,3	6,3
Skład fazy (ACN%:bufor%)	25:75	27:73	27:73
Masa teoretyczna kationu	302,13395
Masa MS kationu	302,13381	302,13381	302,13377
Anion	H2PO4·	CtHrOf	CeHyOć'
Masa teoretyczna anionu	96,96852	191,01863	175,02371
Masa MS anionu	96,96807	191,01870	175,02369

Uzyskane rezultaty dowodzą jednoznacznie, że w zależności od zastosowanego buforu dodawanego do eluenta otrzymuje się sól o żądanym przeciwjonie, a w tych konkretnych eksperymentach otrzymuje się związek czwartorzędowej soli amoniowej wielopierścieniowej aminy aromatycznej, w którym kationowi amoniowemu towarzyszy, odpowiednio, anion diwodorofosforanowy, cytrynianowy albo askorbinianowy.

Przykład 26

Wytwarzanie postaci farmaceutycznej znakowanego radioizotopem ¹⁸F związku według wynalazku

Syntezę, formulację oraz rozdozowanie preparatu przeprowadza się w komorach, gorących. Substancję czynną - znakowany radioizotopem związek wielopierścieniowej czwartorzędowej aminy aromatycznej według wynalazku - wytwarza się i oczyszcza zgodnie z procedurą przedstawioną powyżej w przykładach, a następnie ustala się odpowiednie pH roztworu substancji czynnej za pomocą bufora, na przykład za pomocą buforu cytrynianowego, octanowego, fosforanowego (względnie - jeśli niekonieczne - buforu nie stosuje się). Jeśli żądane, do roztworu dodaje się nie wodny farmakologicznie dopuszczalny rozcieńczalnik/rozpuszczalnik (na przykład dla poprawy rozpuszczalności lub stabilności, na przykład etanol); ewentualnie roztworu nie rozcieńcza się. Otrzymany roztwór podaje się poprzez filtr sterylizujący, na przykład 0,22 pm, do fiolki zbiorczej umieszczonej w izolatorze w klasie czystości A, gdzie następuje ostateczna formulacja i ustalanie pożądanego stężenia radioaktywnego poprzez rozcieńczenie (jeśli zachodzi taka potrzeba) surowego produktu roztworem fizjologicznym chlorku sodu lub wodą do iniekcji. Tak otrzymany produkt in bulk jest automatycznie rozdozowywany do opakowań końcowych (fiolek lub bezpośrednio strzykawek) poprzez końcowy filtr sterylizujący 0,22 pm. Ewentualnie stosuje się termiczną sterylizację końcową, w przypadkach, gdy obróbka termiczna nie wpływa niekorzystnie na stabilność produktu, Fiolki umieszcza się w zewnętrznych opakowaniach osłonnych.

Przykład 27

Wykonanie skanowania PET-CT na modelu zwierzęcym

Samce szczurów o masie ok, 250 g poddawane są kwarantannie o czasie nie krótszym niż 5 dni. Zwierzęta usypiane są w komorze indukcyjnej z wykorzystaniem 3,5-4% isofluranu (Baxter AErrane) w powietrzu. Uśpione zwierzę przenoszone jest pod maskę z podtrzymującą anestezję (1,5-2% isofluranu w powietrzu). Zwierzęciu zostaje założona kaniula na żyłę ogonową boczną. Do żyły zostaje podany roztwór heparyny (ok. 50 pl) w celu sprawdzenia drożności kaniuli i zapobiegnięciu nadmiernego krzepnięcia krwi.

Zwierzę zostaje przeniesione na łóżko pomiarowe umieszczone w skanerze PET/SPECT/CT (Albira Carestream) wyposażone w czujnik pozwalający na monitorowanie liczby oddechów oraz system zapewniający anestezję w trakcie pomiaru. Liczba oddechów w trakcie pomiaru jest regulowana stężeniem dostarczanego isofluranu w powietrzu i utrzymywana w zakresie 50-70 oddechów na minutę. Na czas pomiaru oczy zwierzęcia zostają zabezpieczone preparatem ochronnym (Vidisic).

PL 239 871 B1

Zwierzęciu zostaje podany preparat radiofarmaceutyczny związku według wynalazku znakowanego ISF (stanowiącego kardioznacznik) w objętości 5 100-200 pi, oraz roztwór soli fizjologicznej w objętości 100-200 μl (w celu przetransportowania jak największej ilości kardioznacznika z objętości martwych kaniuli).

Zakończenie podawania znacznika jest momentem rozpoczęcia dynamicznego pomiaru PET.

Pomiar PET trwa zależnie od zaleceń zlecającego badania od 35 do 90 min. Pomiar składa się z sekwencji skanów o czasie trwania od 30 do 500 s (krótsze skany występują w pierwszej fazie pomiaru ze względu na większą dynamikę zmian biodystrybucji mącznika).

Po zakończeniu pomiaru PET, obiekt badany przemieszcza się do modułu CT, gdzie następuje skan całego ciała (napięcie na lampie 45 kVp, prąd 400 mA i 400 projekcji na ujęcie, 4 ujęcia).

Po zakończonym pomiarze zwierzę zostaje wybudzone z narkozy i umieszczone w klatce na 48 h w celu obserwacji potencjalnych objawów szkodliwych podania znacznika. Po tym czasie zostaje poddane eutanazji lub może zostać wykorzystane do następnego eksperymentu, jeżeli taki planowany jest w ciągu kilka następnych dni.

Wyniki pomiaru: zostają, zrekonstruowane do postaci trójwymiarowych obrazów przez oprogramowanie Albira Suite Reconstructor. Wykonywana jest analiza w celu uzyskania parametru specyficznego wychwytu kardioznacznika 25 (SUV) dla wybranych organów i tkanek: mięsień sercowy, krew wewnątrz serca, płuca, wątroba, nerki, pęcherz.

Fig. 1-3 ilustrują reprezentatywne obrazy PET uzyskane w wyżej przedstawionych badaniach na zwierzętach doświadczalnych: sumaryczny (1) i przekrojowe (2-4) w płaszczyźnie: czołowej (1-2), strzałkowej (3) oraz 30 poprzecznej (4) dystrybucji radioaktywności po podaniu zwierzętom związków według niniejszego wynalazku. Bardziej szczegółowo, obrazowanie według fig. 1 uzyskano podając postać farmaceutyczną soli 5-(2-[¹⁸F]fluoroetylo)fenantrydyniowej, obrazowanie według fig. 2 uzyskano podając postać farmaceutyczną soli 6-fenylo-5-(2-[¹⁸F]fluoroetylo)fenantrydyniowej, a obrazowanie według fig. 3 uzyskano podając postać farmaceutyczną soli 3,6-bis(dimetyfoamino)-10-(2-[¹⁸F]fluoroetylo)akrydyniowej. Postaciami farmaceutycznymi dostarczonymi w badaniu byty roztwory soli octanowych w roztworze wodnym soli fizjologicznej (tj. kationom wyżej wymienionych soli amoniowych wielopierścieniowej aminy aromatycznej o wzorze I według wynalazku towarzyszyły aniony chlorkowe i octanowe). Obrazowanie zostały przedstawione jako przedstawione jako suma klatek czasowych: 2-5 min (A) oraz 20-35 min (B).

P r z y k ł a d 28

Opis procedury medycznej u ludzi

Pacjenta układa się na plecach, z rękami za głową, w skanerze PET-CT i umieszcza kaniulę dożylną w dolnej część kończyny górnej. Obrazowanie rozpoczyna się od badania w spoczynku w trybie dynamicznego zbierania danych wraz ze wstrzyknięciem preparatu rad i o farmaceutycznego związku według wynalazku znakowanego ¹⁸F. W kolejnym badaniu przeprowadza się obrazowanie w stresie po obciążeniu farmakologicznym lub fizycznym. W przypadku obrazowania w trybie dynamicznym czas rozpoczęcia zapisu danych wynosi kilka sekund przed podaniem znacznika. Obrazy perfuzji są zbierane przez 10 minut bezpośrednio po podaniu dożylnym bolusa znacznika. Minimalny odstęp między badaniem w spoczynku i w stresie wynosi 50 minut. Stres u pacjenta wywołuje się poddając go wysiłkowi fizycznemu lub farmakologicznie podając bolus dożylny regadenosonu (0,4 mg) niezależnie od wagi ciała przez 20-30 sek. W przypadku regadenosonu natychmiast po podaniu kaniulę przepłukuje się 5 ml soli fizjologicznej, po czym podaje się znakowany radioizotopem związek według wynalazku znakowany ¹⁸F (kardioznacznik) 30 sekund po soli fizjologicznej. Skanowanie PET przeprowadza się następująco: 10 minut skan dynamiczny (12 x 10 sekund, 4 x 30 sekund, 1 x 6 minut) w obszarze serca z obszarem dodatkowym powyżej i poniżej; zbieranie danych w 3D, bramkowanie EKG (8 lub 16 cykli na ramkę); macierz: 128 x 128.

Obrazowanie PET wykonuje się w spoczynku i stresie na tomografach PET-CT. Korekcję tłumienia, dzięki skanom CT, uzyskuje się na 2 minuty przed lub po badaniu w spoczynku i w stresie. Niskodawkowe CT wykonuje się w ciągu 3 minut przed lub po zebraniu skanów dynamicznych. Całkowity czas skanowania CT wynosi 20 sekund. Czas obrotu lampy rentgenowskiej wynosi 0,5 sekundy, przy napięciu 140 kV i prądzie 30 mA. Szczegóły dotyczące badania per fuzji mięśnia sercowego są zestawione w tablicy 2.

Claims

PL 239 871 Β1

Tablica 2

Obrazowanie perfuzji mięśnia sercowego w spoczynku i stresie

Cecha Parametry obrazowania

Warunki stresu Środek farmakologiczny regadenoson lub wysiłek fizyczny

Dawka znacznika (3D) (2-12 MBq/kg) zazwyczaj 3-4 MBq/kg

Opóźnienie dla obrazów statycznych 1,5-3 minut po zakończeniu podawania

Opóźnienie dla obrazów dynamicznych Uruchomienie aparatu bezpośrednio przed wstrzyknięciem dawki znacznika

PET/CT CT scout

Tryb obrazowania Bramkowane zapisem EKG obrazowanie perfuzji i parametrów czynnościowych mięśnia sercowego

Tryb: bramkowany / dynamiczny

Czas trwania obrazowania 12-15 minut

Korekcja atenuacji Pomiar korekcji atenuacji przed lub po pomiarze

Metoda rekonstrukcji Metoda iteracyjna oszacowaniamaksymalizacji (np. OSEM)

Filtry rekonstrukcji Wystarczające do osiągnięcia pożądanej rozdzielczości / wygładzania, dopasowany warunków stresu i spoczynku

Rozmiar zrekonstruowanego voxela 3,27

Zastrzeżenia patentowe

1. Znakowany radioizotopem związek czwartorzędowej soli amoniowej wielopierścieniowej aminy aromatycznej o wzorze I,

PL 239 871 B1 w którym to wzorze I linia falista oznacza wiązanie pojedyncze pomiędzy niewęzłowym atomem węgla aromatycznego układu wielopierścieniowego a podstawnikiem R1,

R¹ oznacza podstawnik niezależnie wybrany spośród atomu wodoru, halogenów, Ci- 4alkoksylu, grupy nitrowej, grupy aminowej ewentualnie mającej 1 lub 2 atomy wodoru zastąpione przez Ci- 6alkil albo mającej 2 atomy wodoru zastąpione przez C2-5alkilen, łańcuchowej grupy Ci- 6węglowej ewentualnie mającej podstawnik halogenowy, karboksylowy, formylowy lub C1-4alkanosulfonowy, oraz grupy fenylowej ewentualnie mającej 1-5 podstawników niezależnie wybranych spośród halogenów, łańcuchowego podstawnika Ci- 6węglowego, halogenowanego łańcuchowego podstawnika Ci- 6węglowego, hydroksylu ewentualnie zabezpieczonego, Ci- 4alkoksylu, grupy aminowej ewentualnie mającej 1-2 atomy wodoru zastąpione przez Ci- 6alkil,

R² oznacza łańcuchowy podstawnik alifatyczny mający fragment -CH2- jako skrajny człon łańcucha, do którego to łańcucha ewentualnie dołączona jest grupa fenylowa ewentualnie mająca 1-3 podstawniki wybrane spośród halogenów i Ci- ealkilu, oraz - jeśli łańcuch zawiera co najmniej 2 atomy węgla - w którym to łańcuchu pomiędzy atomami węgla ewentualnie znajduje się dwuwartościowy łącznik wybrany spośród atomu tlenu -O-, atomu siarki -Si C3-6cykloalkilenu, przy czym podstawnik R² zawiera 1-16 atomów węgla ogółem, a atom wodoru przy jednym z atomów węgla jest zastąpiony przez atom radioizotopu fluoru ¹⁸F,

R³ i R⁴ występują łącznie i oznaczają dwuwartościowy podstawnik butadienylowy-1,3, którego skrajne atomy węgla są połączone z sąsiadującymi niewęzłowymi atomami węgla pierścienia B z utworzeniem pierścienia aromatycznego C skondensowanego z układem pierścieni A i B, mającego podstawniki R¹ przy niewęzłowych atomach węgla, n oznacza liczbę całkowitą równą 9,

X^- oznacza farmaceutycznie dopuszczalny przeciwjon, którym jest anion jednozasadowego kwasu nieorganicznego, anion jednoujemny wielozasadowego kwasu nieorganicznego, anion kwasu alkanokarboksylowego, anion alifatycznego kwasu sulfonowego, anion aromatycznego kwasu sulfonowego, anion kwaśnego aminokwasu.
2. Znakowany radioizotopem związek według zastrz. 1, znamienny tym, że we wzorze I linia falista oznacza wiązanie pojedyncze pomiędzy niewęzłowym atomem węgla aromatycznego układu wielopierścieniowego a podstawnikiem R¹,

R¹ oznacza podstawnik niezależnie wybrany spośród atomu wodoru, halogenów, C1-4alkoksylu, grupy nitrowej, grupy aminowej ewentualnie mającej 1 lub 2 atomy wodoru zastąpione przez C1-4alkil, łańcuchowej grupy C1-6węglowej ewentualnie mającej podstawnik halogenowy lub C1-4alkanosulfonowy, oraz grupy fenylowej ewentualnie mającej 1-3 podstawniki wybrane niezależnie spośród halogenów, łańcuchowego podstawnika C1-4węglowego, halogenowanego łańcuchowego podstawnika C1-4węglowego, C1-4alkoksylu, grupy aminowej ewentualnie mającej 1-2 atomy wodoru zastąpione przez C1-4alk.il,

R² oznacza łańcuchowy podstawnik alifatyczny mający fragment -CH2- jako skrajny człon łańcucha, do którego to łańcucha ewentualnie dołączona jest grupa fenylowa ewentualnie mająca 1-3 podstawniki wybrane spośród halogenów i C1-6alkilu oraz - jeśli łańcuch zawiera co najmniej 2 atomy węgla - w którym to łańcuchu pomiędzy atomami węgla łańcucha ewentualnie znajduje się dwuwartościowy łącznik wybrany spośród atomu tlenu -O- i atomu siarki -S-, przy czym podstawnik R² zawiera 1-16 atomów węgla ogółem, a atom wodoru przy jednym z atomów węgla jest zastąpiony przez atom radioizotopu fluoru ¹⁸F,

R³ i R⁴ występują łącznie i oznaczają podstawnik butadienylowy-1,3, którego skrajne atomy węgla są połączone z sąsiadującymi niewęzłowymi atomami węgla pierścienia B, tworząc pierścień aromatyczny C skondensowany z układem pierścieni A i B, mający podstawniki R¹przy niewęzłowych atomach węgla, n oznacza liczbę całkowitą równą 9,

X^- oznacza farmaceutycznie dopuszczalny przeciwjon, którym jest anion jednozasadowego kwasu nieorganicznego, anion jednoujemny wielozasadowego kwasu nieorganicznego,

PL 239 871 B1 anion kwasu alkanokarboksylowego, anion alifatycznego kwasu sulfonowego, anion aromatycznego kwasu sulfonowego, anion kwaśnego aminokwasu.
3. Znakowany radioizotopem związek według zastrz. 2, znamienny tym, że we wzorze I linia falista oznacza wiązanie pojedyncze pomiędzy niewęzłowym atomem węgla aromatycznego układu wielopierścieniowego a podstawnikiem R¹,

R¹ oznacza podstawnik niezależnie wybrany spośród atomu wodoru, halogenów, C1-4alkoksylu, grupy aminowej ewentualnie mającej 1-2 atomy wodoru zastąpione przez C1-4alkil, łańcuchowej grupy C1-4węglowej ewentualnie mającej podstawnik halogenowy, oraz grupy fenylowej ewentualnie mającej 1-3 podstawniki wybrane niezależnie spośród halogenów, łańcuchowego podstawnika C1-4węglowego, halogenowanego łańcuchowego podstawnika C1-4węglowego, C1-4alkoksylu,

R² oznacza łańcuchowy podstawnik alifatyczny mający fragment -CH2- jako skrajny człon łańcucha, do którego to łańcucha ewentualnie dołączona jest grupa fenylowa ewentualnie mająca 1-3 podstawniki wybrane spośród halogenów i C1-6alkilu, oraz - jeśli łańcuch zawiera co najmniej 2 atomy węgla - w którym to łańcuchu pomiędzy atomami węgla łańcucha ewentualnie znajduje się dwuwartościowy łącznik stanowiący atomu tlenu -O-, przy czym podstawnik R² zawiera 1-16 atomów węgla ogółem, a atom wodoru przy jednym z atomów węgla jest zastąpiony przez atom radioizotopu fluoru ¹⁸F,

R³ i R⁴ występują łącznie i oznaczają podstawnik butadienyIowy-1,3, którego skrajne atomy węgla są połączone z sąsiadującymi niewęzłowymi atomami węgla pierścienia B, tworząc pierścień aromatyczny C skondensowany z układem pierścieni A i B, mający podstawniki R¹przy niewęzłowych atomach węgla, n oznacza liczbę całkowitą równą 9,

X^- oznacza farmaceutycznie dopuszczalny przeciwjon, którym jest anion jednozasadowego kwasu nieorganicznego, anion jednoujemny wielozasadowego kwasu nieorganicznego, anion kwasu alkanokarboksylowego, anion alifatycznego kwasu sulfonowego, anion aromatycznego kwasu sulfonowego, anion kwaśnego aminokwasu.
4. Znakowany radioizotopem związek według zastrz. 3, znamienny tym, że we wzorze I linia falista oznacza wiązanie pojedyncze pomiędzy niewęzłowym atomem węgla aromatycznego układu wielopierścieniowego a podstawnikiem R¹,

R¹ oznacza podstawnik niezależnie wybrany spośród atomu wodoru, halogenów, C1-4alkoksylu, grupy aminowej ewentualnie mającej 1-2 atomy wodoru zastąpione przez C1-2alkil, łańcuchowej grupy C1-4węglowej ewentualnie mającej podstawnik halogenowy, oraz grupy fenylowej ewentualnie mającej 1-3 podstawniki wybrane niezależnie spośród halogenów, łańcuchowego podstawnika C1-4węglowego i halogenowanego łańcuchowego podstawnika C1-4węglowego,

R² oznacza łańcuchowy podstawnik alifatyczny mający fragment -CH2- jako skrajny człon łańcucha, do którego to łańcucha ewentualnie dołączona jest grupa fenylowa ewentualnie mająca 1-3 podstawniki wybrane spośród halogenów i C1-4alkilu, przy czym podstawnik R²zawiera 1-16 atomów węgla ogółem, a atom wodoru przy jednym z atomów węgla jest zastąpiony przez atom radioizotopu fluoru ¹⁸F,

R3 i R4 występują łącznie i oznaczają podstawnik butadienylowy-1,3, którego skrajne atomy węgla są połączone z sąsiadującymi niewęzłowymi atomami węgla pierścienia B, tworząc pierścień aromatyczny C skondensowany z układem pierścieni A i B, mający podstawniki R¹przy niewęzłowych atomach węgla, n oznacza liczbę całkowitą równą 9,

X^- oznacza farmaceutycznie dopuszczalny przeciwjon, którym jest anion jednozasadowego kwasu nieorganicznego, anion jednoujemny wielozasadowego kwasu nieorganicznego, anion kwasu alkanokarboksylowego, anion alifatycznego kwasu sulfonowego, anion aromatycznego kwasu sulfonowego, anion kwaśnego aminokwasu.
5. Znakowany radioizotopem związek według zastrz. 4, znamienny tym, że we wzorze I linia falista oznacza wiązanie pojedyncze pomiędzy niewęzłowym atomem węgla aromatycznego układu wielopierścieniowego a podstawnikiem R¹,

PL 239 871 B1

R¹ oznacza podstawnik niezależnie wybrany spośród atomu wodoru, halogenów, grupy aminowej ewentualnie mającej 1-2 atomy wodoru zastąpione przez C1-2alkil, łańcuchowej grupy C1-4węglowej, oraz grupy fenylowej ewentualnie mającej 1-3 podstawniki wybrane niezależnie spośród łańcuchowego podstawnika C1-4węglowego i halogenowanego łańcuchowego podstawnika C1-4węglowego,

R² oznacza łańcuchowy podstawnik alifatyczny mający fragment -CH2- jako skrajny człon łańcucha, do którego to łańcucha ewentualnie dołączona jest grupa fenylowa ewentualnie mająca podstawnik halogenowy, przy czym podstawnik R² zawiera 1-16 atomów węgla ogółem, a atom wodoru przy jednym z atomów węgla jest zastąpiony przez atom radioizotopu fluoru ¹⁸F,

R³ i R⁴ występują łącznie i oznaczają podstawnik butadienylowy-1,3, którego skrajne atomy węgla są połączone z sąsiadującymi ni ewęzł owymi atomami węgla pierścienia B, tworząc pierścień aromatyczny C skondensowany z układem pierścieni A i B, mający podstawniki R¹przy niewęzłowych atomach węgla, n oznacza liczbę całkowitą równą 9,

X^- oznacza farmaceutycznie dopuszczalny przeciwjon, którym jest anion jednozasadowego kwasu nieorganicznego, anion jednoujemny wielozasadowego kwasu nieorganicznego, anion kwasu alkanokarboksylowego, anion alifatycznego kwasu sulfonowego, anion aromatycznego kwasu sulfonowego, anion kwaśnego aminokwasu.
6. Znakowany radioizotopem związek określony w zastrz. 1-5, do stosowania w metodzie diagnostycznej pozytonowej tomografii emisyjnej.
7. Znakowany radioizotopem związek do stosowania według zastrz. 6, znamienny tym, że metodę diagnostyczną stosuje się do badania układu sercowo-naczyniowego ssaka.
8. Znakowany radioizotopem związek do stosowania według zastrz. 7, znamienny tym, że metoda diagnostyczna obejmuje badanie perfuzji mięśnia sercowego do ilościowego oznaczenia regionalnego przepływu krwi przez mięsień sercowy.
9. Znakowany radioizotopem związek do stosowania według zastrz. 7, znamienny tym, że metoda diagnostyczna obejmuje badanie perfuzji mięśnia sercowego do ilościowego oznaczenia rezerwy wieńcowej w chorobie wieńcowej.
10. Kompozycja farmaceutyczna zawierająca znakowany radioizotopem związek określony w zastrz. 1-5, oraz farmaceutycznie dopuszczalny nośnik lub rozcieńczalnik.
11. Kompozycja farmaceutyczna według zastrz. 10, znamienna tym, że ma postać sterylnego roztworu.
12. Zastosowanie znakowanego radioizotopem związku określonego w zastrz. 1-5, do wytwarzania środka do stosowania w metodzie diagnostycznej pozytonowej tomografii emisyjnej.
13. Zastosowanie według zastrz. 12, znamienne tym, że metodę diagnostyczną stosuje się do badania układu sercowo-naczyniowego ssaka.
14. Zastosowanie według zastrz. 13, znamienne tym, że metodę diagnostyczną stosuje się w badaniu perfuzji mięśnia sercowego do ilościowego oznaczenia regionalnego przepływu krwi przez mięsień sercowy.
15. Zastosowanie według zastrz. 14, znamienne tym, że metodę diagnostyczną stosuje się w badaniu perfuzji mięśnia sercowego do ilościowego oznaczenia rezerwy wieńcowej w chorobie wieńcowej.