PL227659B1 - Detector device for determination of gamma quantum reaction place and method of determination of gamma quantum reaction in the positron emission tomography - Google Patents

Description

Niniejszy wynalazek dotyczy urządzenia detekcyjnego do wyznaczania miejsca reakcji kwantów gamma oraz sposobu wyznaczania miejsca reakcji kwantów gamma w emisyjnej tom ografii pozytonowej.The present invention relates to a detection device for determining a gamma quantum reaction site and a method for determining a gamma quantum reaction site in positron emission tomography.

Obrazy wnętrza organizmów można uzyskiwać wykorzystując różnego rodzaju techniki tom ograficzne, w których dokonuje się rejestracji i pomiaru promieniowania z tkanek organizmu oraz przetwarza się uzyskane dane na obraz.Images of the interior of organisms can be obtained using various types of graphic tom techniques, which record and measure radiation from the tissues of the organism and transform the obtained data into an image.

Jedną z technik tomograficznych jest pozytonowa tomografia emisyjna (ang. Positron Emission Tomography, PET), która polega na określeniu przestrzennego rozkładu wybranej substancji w ciele, oraz umożliwia odnotowanie zmian stężenia tej substancji w czasie, co pozwala ustalić szybkość m etabolizmu poszczególnych komórek tkankowych.One of the tomographic techniques is positron emission tomography (PET), which consists in determining the spatial distribution of a selected substance in the body, and allows noting changes in the concentration of this substance over time, which allows to determine the rate of metabolism of individual tissue cells.

Wybraną substancję stanowi radiofarmaceutyk, który podaje się pacjentowi na krótko przed wykonaniem obrazowania PET. Radiofarmaceutyk, nazywany także znacznikiem izotopowym, jest substancją chemiczną, w której przynajmniej jeden atom zastąpiono izotopem promieniotwórczym, przykładowo C, O, N, F, który dobiera się tak, aby uległ rozpadowi promieniotwórczemu z wyemitowaniem pozytonu (antyelektronu). Pozyton zostaje wyemitowany z jądra atomowego i przenika do przestrzeni tkankowej pacjenta, gdzie ulega anihilacji z elektronem - obecnym w organizmie pacjenta.The selected substance is a radiopharmaceutical that is administered to the patient shortly before PET imaging. A radiopharmaceutical, also called an isotope tag, is a chemical in which at least one atom has been replaced by a radioactive isotope, for example C, O, N, F, that is selected to undergo positron emission radioactive decay (anti-electron). The positron is emitted from the atomic nucleus and penetrates into the tissue space of the patient, where it annihilates with the electron - present in the patient's body.

Zjawisko anihilacji pozytonu i elektronu - będące podstawą obrazowania w technice PET, polega na zamianie masy tych cząstek w energię, która zostaje wyemitowana w postaci fotonów anihilacyjnych, każdy o energii równej 511 keV. W wyniku pojedynczego zjawiska anihilacji powstają najczęściej dwa fotony, które zgodnie z zasadą zachowania pędu rozbiegają się w przeciwnych kierunkach pod kątem 180° w układzie spoczynkowym pozytonu i elektronu, przy czym tor ruchu fotonów tworzący linię prostą określa się jako tzw. linię odpowiedzi (z ang. Line of Response - LOR). Strumień powstających w opisanym procesie fotonów nosi nazwę promieniowania gamma, a każdy foton określa się mianem kwantu gamma - dla podkreślenia jądrowego pochodzenia tego promieniowania. Powstałe kwanty gamma mają zdolność przenikania przez materię - w tym tkanki organizmów żywych - co pozwala na ich detekcję w pewnej odległości od pacjenta. Proces anihilacji pozytonu i elektronu n astępuje zazwyczaj w odległości kilku milimetrów od miejsca rozpadu znacznika promieniotwórczego. Ten fakt stanowi naturalne ograniczenie ostrości obrazu w technice PET do kilku milimetrów.The phenomenon of positron and electron annihilation - which is the basis of PET imaging, consists in converting the mass of these particles into energy, which is emitted in the form of annihilation photons, each with an energy equal to 511 keV. As a result of a single phenomenon of annihilation, two photons are most often formed, which, according to the principle of conservation of momentum, divergent in opposite directions at an angle of 180 ° in the positron-electron rest system, where the path of photons creating a straight line is defined as the so-called Line of Response (LOR). The stream of photons formed in the described process is called gamma radiation, and each photon is called a gamma quantum - to emphasize the nuclear origin of this radiation. The resulting gamma quanta have the ability to penetrate matter - including the tissues of living organisms - which allows their detection at a certain distance from the patient. The process of annihilation of the positron and electron n usually takes place a few millimeters from the point of decay of the radioactive tracer. This fact is a natural limitation of image sharpness in PET technology to a few millimeters.

W skład tomografu PET wchodzą urządzenia detekcyjne, wykrywające promieniowanie gamma oraz elektronika i oprogramowanie umożliwiające określenie miejsca anihilacji-pozytonu w ciele na podstawie miejsca i czasu detekcji danej pary kwantów gamma. Detektory promieniowania ułożone są zwykle w warstwy tworzące pierścień wokół pacjenta i składają się zasadniczo z materiału scyntylacyjnego nieorganicznego. Kwant gamma wpada do scyntylatora, który pochłania jego energię, a następnie wypromieniowuje ją w postaci światła (strumienia fotonów). Mechanizm pochłaniania energii promieniowania gamma przez scyntylator może zachodzić zasadniczo na dwa sposoby: poprzez efekt Comptona lub w wyniku zjawiska fotoelektrycznego, przy czym w stosowanych w technice PET tomografach, w celach obliczeniowych bierze się pod uwagę tylko efekt fotoelektryczny. Stąd przyjmuje się, że liczba fotonów wytworzonych w materiale scyntylatora jest proporcjonalna do energii kwantu gamma zdeponowanej w tym scyntylatorze.The PET tomograph includes detection devices that detect gamma radiation, as well as electronics and software that allow to determine the site of positron annihilation in the body based on the place and time of detection of a given pair of gamma quanta. Radiation detectors are usually arranged in layers to form a ring around the patient and consist essentially of inorganic scintillation material. The gamma quantum falls into the scintillator, which absorbs its energy and then radiates it in the form of light (photon beam). The mechanism of gamma radiation energy absorption by the scintillator can occur in essentially two ways: through the Compton effect or as a result of the photoelectric effect, while in the PET tomographs, only the photoelectric effect is taken into account for calculation purposes. Hence, it is assumed that the number of photons produced in the scintillator material is proportional to the energy of the gamma quantum deposited in this scintillator.

Scyntylatory nieorganiczne stosowane w technice PET, posiadające typowo rozmiary poprzeczne 0,5x0,5 cm i długość rzędu 1 cm, układa się z reguły w bloki o wymiarach kilku centymetrów. Do tylnej części każdego bloku przyłożone są fotopowielacze, które zmieniają docierające do nich impulsy świetlne na impulsy elektryczne. Taki układ pozwala wyznaczyć miejsce gdzie zareagował kwant gamma z dokładnością do wielkości małego elementu. W dalszej analizie, przy rekonstrukcji obrazu przyjmuje się zatem, że kwant gamma został zaabsorbowany w środku elementu. Nieznajomość głębokości interakcji kwantu gamma (DOI z ang. Depth of Interaction) jest jedną z istotnych przyczyn ograniczających rozdzielczość otrzymywanych obrazów. Zniekształcenia są tym większe im dalej od osi tomografu zaszła anihilacja i im grubsze są bloki scyntylatora, dlatego też wyznaczenie DOI ma szczególny wpływ na poprawę obrazowania całego ciała poprzez polepszenie rozdzielczości daleko od osi oraz zwiększenie możliwości wychwytu kwantów gamma poprzez możliwość zastosowania grubszych scyntylatorów.Inorganic scintillators used in the PET technique, typically having a transverse size of 0.5 x 0.5 cm and a length of 1 cm, are usually arranged in blocks with dimensions of a few centimeters. At the rear of each block, photomultipliers are applied, which convert the light pulses reaching them into electrical pulses. Such a system allows to determine the place where the gamma quantum reacted with accuracy to the size of a small element. Therefore, in further analysis, when reconstructing the image, it is assumed that the gamma quantum has been absorbed in the center of the element. The ignorance of the depth of interaction of the gamma quantum (DOI) is one of the important reasons limiting the resolution of the obtained images. The distortions are the greater the further from the axis of the tomograph the annihilation and the thicker the scintillator blocks are, therefore the determination of DOI has a particular impact on the improvement of the whole body imaging by improving the resolution far from the axis and increasing the possibility of capturing gamma quanta through the possibility of using thicker scintillators.

Znane są ponadto scyntylatory polimerowe posiadające stosunkowo krótkie czasy wyświecaniaIn addition, polymeric scintillators having relatively short bleaching times are known

- ok. 2 ns, przez co nadają się bardzo dobrze do pomiarów momentu detekcji cząstek. Są one często stosowane w eksperymentach z zakresu fizyki jądrowej i fizyki cząstek elementarnych do rejestracji- approx. 2 ns, which makes them very suitable for measuring the moment of particle detection. They are often used in experiments in nuclear physics and particle physics for recording

PL 227 659 B1 strat energii i momentu przejścia cząstek naładowanych. Najczęściej nadaje się im kształt pasków o przekroju prostokątnym. Błyski świetlne (scyntylacje) towarzyszące oddziaływaniu cząstek naładowanych np. elektronów czy cząstek neutralnych np. kwantów gamma z materiałem scyntylatora są rejestrowane przez parę fotopowielaczy podłączonych optycznie do końców każdego paska.The loss of energy and the moment of transition of the charged particles. Most often they are shaped like stripes with a rectangular cross-section. Light flashes (scintillations) accompanying the interaction of charged particles, e.g. electrons or neutral particles, e.g. gamma quanta, with the scintillator material are registered by a pair of photomultipliers connected optically to the ends of each strip.

Znane są z literatury patentowej tomografy PET, w których wykorzystuje się scyntylatory polimerowe do detekcji promieniowania gamma oraz sposoby wyznaczania miejsca reakcji kwantów gamma dla zastosowanych układów detekcyjnych.There are PET tomographs known from patent literature, in which polymer scintillators are used to detect gamma radiation and methods of determining the place of gamma quantum reaction for the detection systems used.

W zgłoszeniu patentowym WO2011/008119 opisano tomograf paskowy, który opiera się na polimerowych scyntylatorach paskowych odczytywanych z dwóch końców przez parę fotopowielaczy. Miejsce oddziaływania cząstki gamma ze scyntylatorem liczone jest wzdłuż długości polimerowego paska oraz wyznaczane w oparciu o różnice czasu propagacji impulsów świetlnych rejestrowanych przez parę fotopowielaczy. Przy założeniu bardzo wysokiej zdolności rozdzielczej, dla różnicy prop agacji impulsów świetlnych wynoszącej 100 ps (wartość wyrażona jako FWHM czyli szerokość piku mierzona w połowie jego wysokości) oraz biorąc pod uwagę, że prędkość propagacji impulsu świet lnego w scyntylatorze jest o około czynnik dwa mniejsza niż prędkość światła w próżni, to pozycyjna zdolność rozdzielcza zastosowanego w rozwiązaniu scyntylatora mieści się na poziomie 0,75 cm (FWHM).Patent application WO2011 / 008119 describes a strip tomograph which is based on polymer strip scintillators read from two ends by a pair of photomultipliers. The place of interaction of the gamma particle with the scintillator is calculated along the length of the polymer strip and determined based on the differences in the propagation time of light pulses registered by a pair of photomultipliers. Assuming very high resolving power, for a difference in prop agation of light pulses of 100 ps (value expressed as FWHM, i.e. peak width measured at half its height) and taking into account that the propagation speed of the light pulse in the scintillator is about a factor two smaller than the speed of light in a vacuum, the positional resolving power of the scintillator used in the solution is 0.75 cm (FWHM).

W zgłoszeniu patentowym WO2011008118 opisującym tomograf matrycowy, w systemie detekcyjnym wykorzystano płytę scyntylatora polimerowego, przy czym sygnały świetlne odczytywane są na obwodzie oraz od jednej strony powierzchni płyty scyntylatora przez macierz fotopowielaczy. Rejestrowany czas propagacji impulsów świetlnych oraz wysokość tych impulsów umożliwiają określenie pozycji miejsca i czasu oddziaływania kwantu gamma ze scyntylatorem.In the patent application WO2011008118, describing a matrix tomograph, the detection system uses a polymer scintillator plate, whereby the light signals are read on the circumference and from one side of the scintillator plate surface by a photomultiplier array. The recorded propagation time of light pulses and the height of these pulses enable the determination of the position, place and time of interaction of the gamma quantum with the scintillator.

Z przytoczonych powyżej sposobów wyznaczania miejsca reakcji kwantów gamma stosowanych do uzyskiwania obrazów w pozytonowej tomografii emisyjnej można wnioskować, iż istnieje ciągła potrzeba opracowywania nowych metod umożliwiających bardziej precyzyjne wyznaczanie miejsca reakcji kwantów gamma oraz urządzeń, które umożliwiłyby uzyskiwanie lepszych pozycyjnych zdolności rozdzielczych scyntylatorów polimerowych.From the above-mentioned methods of determining the location of gamma quantum reactions used to obtain images in positron emission tomography, it can be concluded that there is a continuous need to develop new methods enabling more precise determination of the location of gamma quantum reactions and devices that would enable obtaining better positional resolution abilities of polymer scintillators.

Celowym byłoby opracowanie urządzenia umożliwiającego precyzyjne wyznaczanie miejsca reakcji kwantów gamma w pozytonowej tomografii emisyjnej, przy jednoczesnej poprawie obrazowania poprzez polepszenie pozycyjnej zdolności rozdzielczej układu detekcyjnego.It would be a good idea to develop a device that would enable precise determination of the gamma quantum reaction site in positron emission tomography, while improving imaging by improving the positional resolution of the detection system.

Przedmiotem wynalazku jest urządzenie detekcyjne do wyznaczania miejsca reakcji kwantów gamma charakteryzujące się tym, że zawiera warstwę detekcyjną, zawierającą co najmniej jeden scyntylator polimerowy lub nieorganiczny do absorpcji kwantów gamma oraz emisji i propagacji fotonów scyntylacyjnych oraz konwertery fotoelektryczne do konwersji sygnałów świetlnych fotonów scyntylacyjnych na sygnały elektryczne oraz co najmniej jedną warstwę dodatkową zawierającą paski m ateriału do absorpcji fotonów scyntylacyjnych oraz emisji i propagacji fotonów wtórnych oraz konwertery fotoelektryczne do konwersji sygnałów świetlnych fotonów wtórnych na sygnały elektryczne.The subject of the invention is a detection device for determining the site of gamma quantum reactions, characterized in that it comprises a detection layer containing at least one polymer or inorganic scintillator for the absorption of gamma quanta and the emission and propagation of scintillation photons, and photoelectric converters for converting light signals of scintillation photons into electrical signals. and at least one additional layer comprising strips of material for the absorption of scintillation photons and the emission and propagation of secondary photons, and photoelectric converters for converting the light signals of the secondary photons into electrical signals.

Korzystnie, paski scyntylacyjne są ułożone w warstwie detekcyjnej jeden obok drugiego równolegle wzdłuż najdłuższych krawędzi paska.Preferably, the scintillation strips are arranged side by side in the detection layer parallel along the longest edges of the strip.

Korzystnie, paski materiału do absorpcji oraz emisji i propagacji fotonów scyntylacyjnych są ułożone w warstwie detekcyjnej równolegle względem swoich najdłuższych krawędzi.Preferably, the strips of material for the absorption and emission and propagation of scintillation photons are arranged in the detection layer parallel to their longest edges.

Korzystnie, warstwę detekcyjną scyntylatora stanowi płyta scyntylacyjna.Preferably, the detection layer of the scintillator is a scintillation plate.

Korzystnie, układ detekcyjny zawiera wewnętrzną warstwę detekcyjną scyntylatora płytowego oraz górną i dolną warstwę pasków materiału do absorpcji fotonów scyntylacyjnych oraz emisji i propagacji fotonów wtórnych, przy czym paski materiału warstwy dolnej i górnej są ułożone pod kątem, korzystnie prostopadle, względem swoich najdłuższych krawędzi w płaszczyźnie płyty scyntylatora polimerowego.Preferably, the detection system comprises an inner plate scintillator detection layer and an upper and lower layer of material strips for scintillation photon absorption and secondary photon emission and propagation, the lower and upper layer material strips being angled, preferably perpendicular, with respect to their longest edges in the plane. polymer scintillator plates.

Korzystnie, fotopowielacze są fotopowielaczami krzemowymi.Preferably, the photomultipliers are silicon photomultipliers.

Korzystnie, fotopowielacze są fotopowielaczami lampowymi.Preferably, the photomultipliers are lamp-type photomultipliers.

Korzystnie, urządzenie stanowi warstwę detekcyjną promieniowania gamma w pozytonowym tomografie emisyjnym (TOF-PET).Preferably, the device is a gamma detection layer in a positron emission tomography (TOF-PET).

Korzystnie, urządzenie stanowi warstwę detekcyjną promieniowania gamma w hybrydowym tomografie do pozytonowej tomografii emisyjnej i magnetycznego rezonansu jądrowego (TOF-PET/MR).Preferably, the device is a gamma detection layer in a hybrid positron emission tomography and nuclear magnetic resonance (TOF-PET / MR) tomography.

Korzystnie, urządzenie stanowi warstwę detekcyjną promieniowania gamma w hybrydowym tomografie do pozytonowej tomografii emisyjnej oraz tomografii komputerowej (TOF-PET/CT).Preferably, the device is a gamma detection layer in a hybrid positron emission tomography and computed tomography (TOF-PET / CT) tomography.

PL 227 659 B1PL 227 659 B1

Przedmiotem wynalazku jest również sposób wyznaczania miejsca reakcji kwantów gamma za pomocą urządzenia zawierającego warstwę detekcyjną, zawierającą co najmniej jeden scyntylator polimerowy do absorpcji kwantów gamma oraz emisji i propagacji fotonów scyntylacyjnych oraz konwertery fotoelektryczne do konwersji sygnałów świetlnych fotonów scyntylacyjnych na sygnały elektryczne oraz co najmniej jedną dodatkową warstwę detekcyjną zawierającą paski materiału do absorpcji fotonów scyntylacyjnych oraz emisji i propagacji fotonów wtórnych oraz konwertery fotoelektryczne do konwersji sygnałów świetlnych fotonów wtórnych na sygnały elektryczne, który to sposób charakteryzuje się tym, że wyznacza się punkt reakcji kwantu gamma wzdłuż podłużnej osi scyntylat ora na podstawie średniej ważonej pozycji pasków materiału, przy czym wagami są wysokości sygn ałów rejestrowanych w paskach materiału, proporcjonalne do liczby zarejestrowanych w danym pasku fotonów.The invention also relates to a method of determining the gamma quantum reaction site by means of a device containing a detection layer containing at least one polymer scintillator for the absorption of gamma quanta and the emission and propagation of scintillation photons, and photoelectric converters for converting light signals of scintillation photons into electrical signals and at least one additional a detection layer containing strips of material for the absorption of scintillation photons and the emission and propagation of secondary photons and photoelectric converters for the conversion of light signals from secondary photons to electrical signals, which is characterized by the fact that the reaction point of the gamma quantum along the longitudinal axis of the scintillate ora is determined on the basis of the mean weighted position of the strips of material, the weights being the heights of signals recorded in the strips of material, proportional to the number of photons recorded in the strip.

Korzystnie, ponadto wyznacza się głębokość interakcji kwantów gamma (DOI) w oparciu o liczbę pasków materiału do absorpcji fotonów scyntylacyjnych oraz emisji i propagacji fotonów wtórnych, które zarejestrowały fotony scyntylacyjne powstałe na skutek reakcji jednego kwantu gamma.Preferably, furthermore, the depth of gamma quantum interaction (DOI) is determined based on the number of strips of material for scintillation photon absorption and the emission and propagation of secondary photons that registered scintillation photons resulting from the reaction of one gamma quantum.

Przedmiot wynalazku został przedstawiony w przykładach wykonania na rysunku, na którym:The subject of the invention is presented in the examples of the drawing, in which:

Fig. 1 przedstawia schematycznie segment z paskowymi scyntylatorami polimerowymi;Fig. 1 schematically shows a segment with polymer stripe scintillators;

Fig. 2 przedstawia schematycznie pasek scyntylatora polimerowego w przekroju podłużnym, w którym dwa końce paska zostały połączone optycznie z fotopowielaczem;Fig. 2 is a schematic longitudinal sectional view of a polymer scintillator strip in which the two ends of the strip have been optically connected to a photomultiplier tube;

Fig. 3 przedstawia schematycznie segment z płytą scyntylatora polimerowego;Fig. 3 shows schematically a segment with a polymer scintillator plate;

Fig. 4 przedstawia schematycznie rozmieszczenie segmentów ze scyntylatorami polimerowymi w pozytonowym tomografie emisyjnym.Fig. 4 shows a schematic representation of the segmentation with polymer scintillators in a positron emission tomography.

W sposobie według wynalazku, do rejestracji promieniowania gamma zastosowano paskowe oraz matrycowe scyntylatory polimerowe stosowane w pozytonowej tomografii emisyjnej, opisane w zgłoszeniach patentowych WO2011/008119 oraz WO2011008118.In the method according to the invention, for recording gamma radiation, stripe and matrix polymer scintillators used in positron emission tomography, described in patent applications WO2011 / 008119 and WO2011008118, were used.

Na Fig. 1 przedstawiono schematycznie segment detekcyjny 11 do rejestrowania promieniowania gamma w pierwszym przykładzie wykonania. Segment 11 może zawierać dwie warstwy, przy czym pierwsza warstwa może stanowić warstwę detekcyjną promieniowania gamma zawierającą polimerowe paski scyntylacyjne 12 ułożone w jednej płaszczyźnie, równolegle wzdłuż swoich najdłuższych krawędzi oraz fotopowielacze 14. Druga warstwa może zawierać paski 13 przykładowo wyk onane z materiału WLS (z ang. Wave Length Shifter) umożliwiającego absorpcję fotonów o danej długości fali oraz emisję i propagację fotonów wtórnych, które łączy się optycznie w układem fotopowielaczy 15, przy czym każdy pasek WLS 13 może być połączony z parą fotopowielaczy 15. Materiał p asków WLS 13 korzystnie dobiera się tak, aby absorbował fotony scyntylacyjne tzn. fotony o długościach fali emitowanych przez paski scyntylacyjne 12. Paski WLS 13 mogą być ułożone w jednej płaszczyźnie równolegle wzdłuż swoich najdłuższych krawędzi tworząc drugą warstwę. Warstwa pasków WLS 13 oraz warstwa pasków scyntylacyjnych 12 mogą być ułożone jedna nad drugą - równolegle, przy czym najdłuższe krawędzie pasków WLS 13 oraz pasków scyntylacyjnych 12 mogą być względem siebie zorientowane prostopadle w płaszczyźnie (x-z), względem układu współrzędnych (z, y, z), przedstawionym na Fig. 1.Fig. 1 shows schematically a detection segment 11 for recording gamma radiation in the first embodiment. Segment 11 may include two layers, the first layer may be a gamma detection layer comprising polymer scintillation strips 12 aligned parallel along its longest edges, and photomultipliers 14. The second layer may contain strips 13 made of, for example, WLS material (from Wave Length Shifter) enabling the absorption of photons of a given wavelength and the emission and propagation of secondary photons, which are optically combined in a photomultiplier system 15, each WLS strip 13 may be connected with a pair of photomultipliers 15. The material of WLS 13 bands is preferably selected be so as to absorb scintillation photons, i.e. photons with wavelengths emitted by the scintillation strips 12. The WLS strips 13 may be arranged in one plane in parallel along their longest edges to form a second layer. The layer of WLS strips 13 and the layer of scintillation strips 12 may be arranged one above the other - in parallel, while the longest edges of the WLS strips 13 and scintillation strips 12 may be oriented perpendicularly in the plane (xz) with respect to the coordinate system (z, y, z). ), shown in Fig. 1.

Na Fig. 2 zilustrowano ideę pomiaru miejsca reakcji kwantów gamma z zastosowaniem segmentu detekcyjnego, na którym przedstawiono schematycznie segment detekcyjny 11 w przekroju podłużnym przez pasek scyntylacyjny 12, przy czym „d” oznacza grubość paska scyntylacyjnego 12, natomiast „w” oznacza szerokość paska WLS 13. W celu lepszego zrozumienia wynalazku wprowadzono układ współrzędnych y-z, którego początek pokrywa się ze środkiem geometrycznym scyntylatora 12, zdefiniowanym jako y = z = 0.Fig. 2 illustrates the idea of measuring the gamma quantum reaction site using a detection segment that schematically shows the detection segment 11 in a longitudinal section through a scintillation strip 12, where "d" denotes the thickness of the scintillation strip 12, and "w" denotes the width of the WLS strip. 13. For a better understanding of the invention, the yz coordinate system has been introduced, the origin of which coincides with the geometric center of the scintillator 12, defined as y = z = 0.

Segment scyntylacyjny 11 umieszcza się w zasięgu promieniowania gamma. Energia niesiona przez promieniowanie gamma jest absorbowana przez materiał scyntylatora 12 i emitowana w postaci fotonów scyntylacyjnych.The scintillation segment 11 is placed within the gamma ray range. The energy carried by gamma rays is absorbed by the scintillator material 12 and emitted as scintillation photons.

Trajektorie fotonów scyntylacyjnych wyemitowanych w geometrycznym środku scyntylatora w płaszczyźnie (y-z) pod kątem będącym wielokrotnością wartości 10°, mierzonym od osi y, oznaczono linią cienką ciągłą 41 oraz linią pogrubioną 42. Fotony scyntylacyjne wyemitowane w płaszczyźnie (y-z) w początku obranego układu współrzędnych pod kątem większym niż kąt graniczny (zaznaczonym na Fig. 2 jako a_gr) podlegają całkowitemu wewnętrznemu odbiciu od ścianek scyntylatora i propagują się w kierunku fotopowielaczy 14, co przedstawiono linią cienką ciągłą 41. W korzystnym prz ykładzie wykonania wynalazku zastosowano materiał scyntylacyjny o wartości kąta granicznego około 39,2°, odpowiadającej współczynnikowi załamania światła n = 1,58. Fotony scyntylacyjne wyemitowaPL 227 659 B1 ne w płaszczyźnie (y-z) pod kątem mniejszym niż kąt graniczny względem osi y, mogą wydostawać się na zewnątrz scyntylatora i mogą być absorbowane przez materiał paska WLS 13 - trajektorie fotonów absorbowanych przez paski WLS 13 oznaczono linią pogrubioną 42. Materiał pasków WLS 13 dobiera się tak aby efektywnie absorbował fotony o długości fali emitowanych przez scyntylator. Na skutek absorpcji fotonów scyntylacyjnych materiał WLS 13 może emitować fotony o innej długości fali tzw. fotony wtórne, które podobnie jak fotony scyntylacyjne w paskach scyntylacyjnych 12 propagują się w kierunku fotopowielaczy 15 pasków WLS 13 w wyniku wewnętrznych odbić.Trajectories of scintillation photons emitted in the geometric center of the scintillator in the (yz) plane at an angle that is a multiple of 10 °, measured from the y axis, are marked with a thin continuous line 41 and a thick line 42. Scintillation photons emitted in the (yz) plane at the beginning of the selected coordinate system under at an angle greater than the cut-off angle (marked in Fig. 2 as a _gr ) are subject to total internal reflection from the scintillator walls and propagate towards the photomultipliers 14 as shown by a solid thin line 41. In a preferred embodiment of the invention, a scintillation material with a cut-off angle value was used about 39.2 °, corresponding to a refractive index of n = 1.58. Scintillation photons emitted in the (yz) plane at an angle smaller than the limiting angle with respect to the y axis, can escape the scintillator and can be absorbed by the material of the WLS 13 strip - the trajectories of the photons absorbed by the WLS 13 stripes are marked with a bold line 42. The material of the WLS 13 strips is selected to effectively absorb the photons of the wavelength emitted by the scintillator. As a result of the absorption of scintillation photons, the WLS 13 material may emit photons with a different wavelength, the so-called secondary photons, which, like the scintillation photons in the scintillation strips 12, propagate towards the photomultipliers 15 of the WLS strips 13 as a result of internal reflections.

Współrzędne (y, z) reakcji kwantów gamma sposobem według wynalazku wyznacza się w n astępujący sposób:The coordinates (y, z) of the gamma quanta reaction by the method according to the invention are determined as follows:

Pozycję reakcji kwantów gamma w kierunku osi z wyznacza się na podstawie średniej ważonej pozycji pasków WLS 13, przy czym wagami są wysokości sygnałów rejestrowanych w paskach WLS proporcjonalne do liczby zarejestrowanych w danym pasku fotonów, co można zapisać wzorem:The position of the gamma quantum reaction in the z axis direction is determined on the basis of the weighted average position of the WLS 13 bars, the weights being the heights of the signals recorded in the WLS bars proportional to the number of photons recorded in the given bar, which can be written by the formula:

Z = suma_po_i (z_i * A_i) / suma_po_i (A_i) gdzie:Z = sum_po_i (z_i * A_i) / suma_po_i (A_i) where:

A_i - wysokość sygnału rejestrowanego w i_tym pasku WLS z_i - współrzędna z położenia środka i_tego paska WLSA_i - height of the signal recorded in the i_th WLS bar z_i - coordinate z of the location of the center of the i_th WLS bar

A_i można obliczyć jako średnią geometryczną lub arytmetyczną z amplitud sygnałów mierzonych na obu końcach paska WLS A_i = (A_lewy_i + A_prawy_i)/2 lub (A_i = sqrt(A_lewy_i * A_prawy_i).A_i can be calculated as the geometric or arithmetic mean of the signal amplitudes measured at both ends of the WLS bar. A_i = (A_lewy_i + A_right_i) / 2 or (A_i = sqrt (A_lewy_i * A_prawy_i).

Pozycje reakcji kwantów gamma w kierunku osi y (głębokość interakcji - DOI) wyznacza się na podstawie liczby pasków WLS 13, które zarejestrowały fotony scyntylacyjne oraz znając wartość kąta granicznego materiału scyntylatora i współczynnik załamania światła.The positions of the gamma quantum reactions in the y-axis direction (interaction depth - DOI) are determined on the basis of the number of WLS 13 stripes that registered scintillation photons and the value of the boundary angle of the scintillator material and the refractive index.

Przykładowo dla polimeru scyntylacyjnego o wartości kąta granicznego około 39,2° dla którego współczynnik załamania światła wynosi n = 1,58, miejsce reakcji kwantu gamma leży w pobliżu powierzchni, przy której znajdują się paski WLS 13: y = d/2, (przy czym d oznacza grubość scyntylatora 12), gdy sygnał rejestrowany jest w jednym pasku.For example, for a scintillation polymer with a cut-off angle value of about 39.2 °, for which the refractive index is n = 1.58, the gamma quantum reaction site is located near the surface where the WLS 13 stripes are located: y = d / 2, (with where d is the thickness of the scintillator 12) when the signal is recorded in one strip.

W przypadku rejestracji fotonów scyntylacyjnych przez pięć pasków WLS oraz znając wymiary scyntylatora, przykładowo: d = 30 mm oraz szerokość paska WLS 13 przykładowo w = 5 mm, miejsce anihilacji kwantu gamma będzie leżeć w środku scyntylatora: y = 0,In the case of registering scintillation photons by five WLS strips and knowing the dimensions of the scintillator, for example: d = 30 mm and the width of the WLS 13 strip, for example w = 5 mm, the place of gamma quantum annihilation will be in the center of the scintillator: y = 0,

W przypadku rejestracji fotonów scyntylacyjnych przez dziesięć pasków WLS, dla tych samych wymiarów paska scyntylacyjnego oraz pasków WLS, miejsce reakcji kwantu gamma będzie leżeć w pobliżu przeciwnej powierzchni scyntylatora: y = -d/2.In the case of recording scintillation photons by ten WLS strips, for the same dimensions of the scintillation strip and the WLS strips, the site of the gamma quantum reaction will be near the opposite surface of the scintillator: y = -d / 2.

W ogólności głębokość interakcji może być określona poprzez liczbę pasków WLS, a związek między liczbą pasków WLS a głębokością może być wyznaczony dla każdego systemu eksperymentalnie.In general, the depth of interaction can be determined by the number of WLS strips, and the relationship between the number of WLS strips and the depth can be experimentally determined for each system.

Na Fig. 3 przedstawiono schematycznie segment scyntylacyjny 21 w drugim przykładzie wyk onania. Segment 21 może zawierać warstwę detekcyjną ze scyntylatorem płytowym 22 połączonym optycznie z zespołem fotopowielaczy 24. Segment może zwierać dwie warstwy pasków WLS 23, przy czym każdy pasek WLS 23 może być połączony optycznie z parą fotopowielaczy, które układa się równolegle do płyty scyntylatora 22 z dwóch stron płyty, przy czym paski WLS 23 tworzące górną warstwę mogą być zorientowane prostopadle względem pasków WLS tworzących warstwę dolną w płaszczyźnie (x-z) układu współrzędnych przedstawionego na Fig. 3.Fig. 3 shows schematically the scintillation segment 21 in a second embodiment. Segment 21 may include a detection layer with a plate scintillator 22 optically coupled to a photomultiplier assembly 24. The segment may include two layers of WLS strips 23, with each WLS strip 23 being optically coupled to a pair of photomultiplier tubes that are arranged parallel to the scintillator plate 22 of the two sides of the plate, the WLS strips 23 forming the top layer may be oriented perpendicular to the WLS strips forming the bottom layer in the plane (xz) of the coordinate system shown in Fig. 3.

Materiał pasków WLS 23 może być dobrany tak, aby przepuszczać promieniowanie gamma, przy czym punkt reakcji kwantów gamma z materiałem scyntylatora płytowego 22 może być rejestrowany przez zespół fotopowielaczy 24.The material of the WLS strips 23 may be selected to transmit gamma radiation, and the reaction point of the gamma quanta with the material of the plate scintillator 22 may be recorded by the photomultiplier array 24.

Energia kwantów gamma zdeponowana w materiale scyntylatora 23 zostaje wyemitowania w postaci fotonów scyntylacyjnych, które według mechanizmu analogicznego do przedstawionego na Fig. 2 są rejestrowane przez zespół dwóch układów pasków WLS, ułożonych prostopadle do siebie. Współrzędne reakcji kwantów gamma (x,y,z) dla segmentu 21 wyznacza się analogicznie jak dla segmentu 11.The energy of the gamma quanta deposited in the scintillator material 23 is emitted in the form of scintillation photons, which, according to a mechanism analogous to that shown in Fig. 2, are recorded by a set of two WLS strips arranged perpendicular to each other. The gamma quantum reaction coordinates (x, y, z) for segment 21 are determined analogously to those for segment 11.

Ponadto segment scyntylacyjny może zawierać warstwę detekcyjną ze scyntylatorem płytowym 22 oraz jedną warstwę pasków WLS 23. Wówczas sposobem według wynalazku można wyznaczać dwie współrzędne miejsca reakcji kwantów gamma przykładowo głębokość interakcji DOI (y) oraz współrzędną z.In addition, the scintillation segment may include a detection layer with a plate scintillator 22 and one layer of WLS strips 23. Then, with the method according to the invention, two coordinates of the gamma quantum reaction site, for example the DOI (y) interaction depth and the z coordinate, can be determined.

PL 227 659 B1PL 227 659 B1

Segmenty 11, 21 według niniejszego wynalazku mogą być przykładowo stosowane w pozytonowych tomografach emisyjnych do detekcji promieniowania gamma. Segmenty zarówno według pierwszego jak i drugiego przykładu wykonania mogą zastępować warstwę detekcyjną promieniowania gamma w znanych tomografach PET paskowych lub płytowych. Segmenty 11,21 mogą być także stosowane jako detektory promieniowania gamma w hybrydowych tomografach, służących do obrazowania PET oraz obrazowania z wykorzystaniem innych znanych technik takich jak magnetyczny rezonans jądrowy czy tomografia komputerowa.Segments 11, 21 according to the present invention can, for example, be used in positron emission tomographs for the detection of gamma radiation. The segments of both the first and second embodiments can replace the gamma detection layer in known PET strip or plate tomographs. The segments 11,21 can also be used as gamma radiation detectors in hybrid tomographs for PET imaging and imaging using other known techniques such as nuclear magnetic resonance or computed tomography.

Na Fig. 4 przedstawiono w przekroju poprzecznym schemat ułożenia segmentów scyntylacyjnych 11 według pierwszego przykładu wykonania w tomografie PET. Na Fig. 4 oś tomografu PET przebiega prostopadle do płaszczyzny (x-y) wyznaczonej przez obrany układ współrzędnych.Fig. 4 shows a cross-sectional diagram of the arrangement of the scintillation segments 11 according to the first embodiment in a PET tomograph. In Fig. 4, the axis of the PET tomograph runs perpendicular to the plane (x-y) defined by the selected coordinate system.

Scyntylatory polimerowe mogą być zgrupowane w segmenty z odrębnymi układami pasków WLS. Przykładowo: scyntylatory polimerowe mogą być podzielone na szesnaście segmentów, każdy o szerokości s = 160 mm, tworząc tunel komory scyntylacyjnej 41 o promieniu R = 402 mm tomografu PET, do której wprowadza się pacjenta po zaaplikowaniu radiofarmaceutyku w celu wykonania obrazowania w technice PET.Polymer scintillators can be grouped into segments with distinct WLS stripe arrangements. For example, the polymer scintillators can be divided into sixteen segments, each with a width s = 160 mm, creating a scintillation chamber 41 tunnel with a radius R = 402 mm of a PET tomograph, into which the patient is introduced after applying a radiopharmaceutical to perform PET imaging.

Układy detekcyjne z układem pasków WLS według wynalazku pozwalają na uzyskanie znacznie wyższych pozycyjnych zdolności rozdzielczych na poziomie 0,5 cm (FWHM), oraz umożliwiają bardziej precyzyjne wyznaczanie miejsca reakcji kwantów gamma w tym także głębokości reakcji kwantów gamma (DOI) co pozwala na trójwymiarową rekonstrukcję oddziaływania kwantu gamma ze scyntylatorem oraz uzyskiwanie bardziej precyzyjnych obrazów przykładowo w technice PET.Detection systems with the WLS strip system according to the invention allow for much higher position resolution abilities of 0.5 cm (FWHM), and allow for more precise determination of the gamma quantum reaction site, including the depth of the gamma quantum reaction (DOI), which allows for three-dimensional reconstruction interaction of the gamma quantum with a scintillator and obtaining more precise images, for example in the PET technique.

Ponadto wprowadzenie układu pasków WLS do układu detekcyjnego PET umożliwiło dodatkową rejestrację fotonów scyntylacyjnych, emitowanych pod kątem mniejszym niż wartość kąta granicznego danego materiału scyntylacyjnego.Moreover, the introduction of the WLS strip system to the PET detection system enabled additional registration of scintillation photons emitted at an angle smaller than the value of the critical angle of a given scintillation material.

Claims (12)

1. Urządzenie detekcyjne do wyznaczania miejsca reakcji kwantów gamma znamienne tym, że zawiera:1. Detection device for determining the site of gamma quantum reactions, characterized by the fact that it comprises: - warstwę detekcyjną, zawierającą co najmniej jeden scyntylator polimerowy lub nieorganiczny (12, 22) do absorpcji kwantów gamma oraz emisji i propagacji fotonów scyntylacyjnych oraz konwertery fotoelektryczne (14, 24) do konwersji sygnałów świetlnych fotonów scyntylacyjnych na sygnały elektryczne oraz- a detection layer containing at least one polymer or inorganic scintillator (12, 22) for the absorption of gamma quanta and the emission and propagation of scintillation photons, and photoelectric converters (14, 24) for converting light signals of scintillation photons into electrical signals, and - co najmniej jedną warstwę dodatkową zawierającą paski materiału (13, 23) do absorpcji fotonów scyntylacyjnych oraz emisji i propagacji fotonów wtórnych oraz konwertery fotoelektryczne (15, 25) do konwersji sygnałów świetlnych fotonów wtórnych na sygnały elektryczne.- at least one additional layer comprising strips of material (13, 23) for the absorption of scintillation photons and the emission and propagation of secondary photons and photoelectric converters (15, 25) for converting the light signals of the secondary photons into electrical signals. 2. Urządzenie według zastrz. 1, znamienne tym, że paski scyntylacyjne (12) są ułożone w warstwie detekcyjnej jeden obok drugiego równolegle wzdłuż najdłuższych krawędzi paska (12).2. The device according to claim The method of claim 1, characterized in that the scintillation strips (12) are arranged side by side in the detection layer parallel along the longest edges of the strip (12). 3. Urządzenie według zastrz. 1, znamienne tym, że paski materiału (13, 23) do absorpcji oraz emisji i propagacji fotonów scyntylacyjnych są ułożone w warstwie detekcyjnej (13, 23) równolegle względem swoich najdłuższych krawędzi.3. The device according to claim The method of claim 1, characterized in that the strips of material (13, 23) for the absorption and emission and propagation of scintillation photons are arranged in the detection layer (13, 23) parallel to their longest edges. 4. Urządzenie według zastrz. 1 , znamienne tym, że warstwę detekcyjną scyntylatora stanowi płyta scyntylacyjna (22).4. The device according to claim 1 The method of claim 1, characterized in that the detection layer of the scintillator is a scintillation plate (22). 5. Urządzenie według zastrz. 4, znamienne tym, że układ detekcyjny (21) zawiera wewnętrzną warstwę detekcyjną scyntylatora płytowego (22) oraz górną i dolną warstwę pasków materiału (23) do absorpcji fotonów scyntylacyjnych oraz emisji i propagacji fotonów wtórnych, przy czym paski materiału (23) warstwy dolnej i górnej są ułożone pod kątem, korzystnie prostopadle, względem swoich najdłuższych krawędzi w płaszczyźnie płyty scyntylatora polimerowego (22).5. The device according to claim 1 4. The method of claim 4, characterized in that the detection system (21) comprises an inner plate scintillator detection layer (22) and an upper and lower layer of material strips (23) for scintillation photon absorption and emission and propagation of secondary photons, the bottom layer material strips (23) and the top are at an angle, preferably perpendicular, to their longest edges in the plane of the polymer scintillator plate (22). 6. Urządzenie według zastrz. 1, znamienne tym, że fotopowielacze (14, 15, 24, 25) są fotopowielaczami krzemowymi.6. The device according to claim 1 The method of claim 1, characterized in that the photomultipliers (14, 15, 24, 25) are silicon photomultipliers. 7. Urządzenie według zastrz. 1, znamienne tym, że fotopowielacze (14, 24) są fotopowielaczami lampowymi.7. The device according to claim 1 The method of claim 1, characterized in that the photomultipliers (14, 24) are tube photomultipliers. PL 227 659 B1PL 227 659 B1 8. Urządzenie według zastrz. 1, znamienne tym, że stanowi warstwę detekcyjną promieniowania gamma w pozytonowym tomografie emisyjnym (TOF-PET).8. The device according to claim 1 The method of claim 1, characterized in that it is a gamma detection layer in a positron emission tomograph (TOF-PET). 9. Urządzenie według zastrz. 1, znamienne tym, że stanowi warstwę detekcyjną promieniowania gamma w hybrydowym tomografie do pozytonowej tomografii emisyjnej i magnetycznego rezonansu jądrowego (TOF-PET/MR).9. The device according to claim 1 The method of claim 1, wherein it is a gamma detection layer in a positron emission tomography and nuclear magnetic resonance (TOF-PET / MR) hybrid tomography. 10. Urządzenie, według zastrz. 1, znamienne tym, że stanowi warstwę detekcyjną promieniowania gamma w hybrydowym tomografie do pozytonowej tomografii emisyjnej oraz tomografii komputerowej (TOF-PET/CT).10. The device according to claim 1 The method of claim 1, characterized in that it is a gamma detection layer in a hybrid positron emission tomography and computed tomography (TOF-PET / CT) tomography. 11. Sposób wyznaczania miejsca reakcji kwantów gamma za pomocą urządzenia zawierającego:11. The method of determining the gamma quantum reaction site by means of a device containing: - warstwę detekcyjną, zawierającą co najmniej jeden scyntylator polimerowy (12, 22) do absorpcji kwantów gamma oraz emisji i propagacji fotonów scyntylacyjnych oraz konwertery fotoelektryczne (14, 24) do konwersji sygnałów świetlnych fotonów scyntylacyjnych na sygnały elektryczne oraz- a detection layer containing at least one polymer scintillator (12, 22) for the absorption of gamma quanta and the emission and propagation of scintillation photons, and photoelectric converters (14, 24) for converting the light signals of scintillation photons into electrical signals, and - co najmniej jedną dodatkową warstwę detekcyjną zawierającą paski materiału (13, 23) do absorpcji fotonów scyntylacyjnych oraz emisji i propagacji fotonów wtórnych oraz konwertery fotoelektryczne (15, 25) do konwersji sygnałów świetlnych fotonów wtórnych na sygnały elektryczne, który to sposób jest znamienny tym, że wyznacza się punkt reakcji kwantu gamma wzdłuż podłużnej osi scyntylatora (12, 22) na podstawie średniej ważonej pozycji pasków materiału (13, 23), przy czym wagami są wysokości sygnałów rejestrowanych w paskach materiału (13, 23), proporcjonalne do liczby zarejestrowanych w danym pasku (13, 23) fotonów.- at least one additional detection layer comprising strips of material (13, 23) for the absorption of scintillation photons and the emission and propagation of secondary photons, and photoelectric converters (15, 25) for converting the light signals of the secondary photons into electrical signals, which method is characterized by, that the reaction point of the gamma quantum along the longitudinal axis of the scintillator (12, 22) is determined on the basis of the weighted average position of the material strips (13, 23), the weights being the heights of the signals recorded in the material strips (13, 23), proportional to the number recorded in a given strip of (13, 23) photons. 12. Sposób według zastrz. 10, znamienny tym, że ponadto wyznacza się głębokość interakcji kwantów gamma (DOI) w oparciu o liczbę pasków materiału (13, 23) do absorpcji fotonów scyntylacyjnych oraz emisji i propagacji fotonów wtórnych, które zarejestrowały fotony scyntylacyjne powstałe na skutek reakcji jednego kwantu gamma.12. The method according to p. The method according to claim 10, characterized in that the depth of gamma quantum interaction (DOI) is also determined based on the number of strips of material (13, 23) for the absorption of scintillation photons and the emission and propagation of secondary photons that registered scintillation photons resulting from the reaction of one gamma quantum.