***^u^ Sposób wytwarzania 3-fenoksy-l-azetydynokarboksamidów Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania 3-fenoksy-l-azetydynokarboksamidów.Zwiazki te wykazuja dzialanie przeciwdrgawkowe u zwierzat i sa skuteczne w leczeniu padaczki u ludzi.N-nizszealkilo-3-fenoksy-azetydynokarboksamidy byly opisane w patencie Stanów Zjedno¬ czonych Ameryki, nr 4 226 861 jako zwiazki o dzialaniu przeciwdrgawkowym, przydatne w lecze¬ niu padaczki.Stwierdzono, ze zwiazki wytworzone sposobem wedlug wynalazku sa produktami przemiany zachodzacej w ukladzie krwionosnym zwierzat leczonych tymi N-nizszymialkilopochodnymi i odznaczaja sie dluzszym czasem przetrwania w ukladzie krwionosnym jak tez wykazuja bardziej dlugotrwale dzialanie przeciwdrgawkowe niz ich odpowiednie analogi N-nizszealkilowe.Ponadto, zwiazki wedlug wynalazku nie wykazuja ubocznego dzialania rozkurczowego na miesnie w skutecznych dawkach antydepersyjnych w porównaniu do N-nizszych alkilopochod- nych, które dzialaja na miesnie rozkurczajaco w skutecznych dawkach przeciwdrgawkowych.Wytworzone sposobem wedlug wynalazku 3-fenoksy-l-azetydynokarboksamidy sa to zwiazki o ogólnym wzorze 1, w którym R1 oznacza atom wodoru lub fluoru lub grupe nizsza alkilowa, nizsza alkoksylowa, trójfluorometylowa, acetylowa lub aminokarbonylowa, zas n oznacza liczbe calkowita 1, 2 lub 3, przy czym podstawniki R1 moga byc takie same lub rózne.Terminysluzace do blizszego okreslenia symboli we wzorze 1, jak tez wystepujace w dalszej czesci niniejszego opisu patentowego i w zastrzezeniach maja nastepujace znaczenie.Termin „nizszy alkil" oznacza rodnik o prostym lub rozgalezionym lancuchu weglowodoro¬ wym skladajacym sie z jednego do osmiu atomów wegla wlacznie, na przyklad rodnik metylowy, etylowy, propylowy, izopropylowy, butylowy, izobutylowy, t-butylowy, amylowy, izoamylowy, heksylowy, heptylowy, oktylowy itp.Termin „nizszy alkoksyl" oznacza rodnik o wzorze -o-nizszy alkil.Zwiazki o wzorze 1 sa pozyteczne ze wzgledu na ich farmakologiczne dzialanie na centralny system nerwowy.2 140 765 Sposób badania zwiazków wedlug wynalazku pod wzgledem ich dzialania przeciwdrgawko- wego w porównaniu ze zwiazkami znanymi opiera sie na metodach opublikowanych przez Swi- nyard E. A., Epilepsia, 10, 107-19 (1969) i J. Pharmac. Exptl. Therap., 106, 319-30, omówionych nizej bardziej szczególowo. Przed rozpoczeciem prób i aplikacja srodka przeciwdrgawkowego przeprowadzano obserwacje rozprezajacego dzialania zwiazków na miesnie.Kolejnosc reakcji wytwarzania zwiazków o wzorze 1 przedstawiono na zalaczonym schema¬ cie, w którym R2 oznacza grupe or-metylobenzylowa lub dwufenylometylowa, R1 oznacza atom wodoru lub fluoru, lub grupe nizsza alkilowa, nizsza alkoksylowa, trójfluorometylowa, acetylowa lub aminokarbonylowa, zas n oznacza liczbe calkowita 1,2 lub 3, przy czym podstawniki R1 moga byc takie same lub rózne.Zwiazki o wzorze 3, w którym R2 oznacza grupe cr-metylobenzylowalub dwufenylometylowa, wytwarza sie przez reakcje zwiazków 4 i 5 w temperaturze od okolo 80° do 100°C w ciagu 2 do 5 godzin, w dwumetyloformamidzie. Zwiazki o wzorze 2 wytwarza sie przez hydrogenolize zwiazków o wzorze 3, zazwyczaj w obecnosci rozpuszczalnika, nizszego alkanolu, korzystnie etanolu. Szyb¬ kosc hydrogenolizy zalezy w pewnym stopniu od czasu i temperatury, przy czym podwyzszenie temperatury na ogól skraca czas potrzebny do osiagniecia calkowitej hydrogenolizy. Typowyczas trwania reakcji wynosi od okolo 3 godziny do okolo 24 godzin w temperaturze od 50° do 90°C.W ostatnim etapie zwiazki o wzorze 2 poddaje sie reakcji z nitromocznikiem w roztworze, otrzymujac zwiazki o wzorze 1. Zwykle reakcje te prowadzi sie w mieszaninie etanolu z chlorkiem metylenu lub acetonem, w temperaturze pokojowej, zazwyczaj sprawdzajac analitycznie, czy reakcja przebiegla calkowicie. Produkty reakcji wyodrebnia sie przez odparowanie rozpuszczal¬ nika, ekstrakcje mieszanina wody i organicznego rozpuszczalnika produktu, nastepne odparowa¬ nie rozpuszczalnika z fazy organicznej i rekrystalizacje.Jesli zwiazki o wzorze 2 i 3 wyodrebnia sie w trakcie syntezy w postaci ich soli addycyjnych z kwasami, to mozna je przeprowadzic w wolne zasady, poddajac te sole ekstrakcji mieszanina rozcienczonego roztworu wodnego zwiazku alkalicznego i odpowiedniego, organicznego rozpu¬ szczalnika wolnej zasady, a nastepnie wyodrebniajac wolna zasade z odwodnionej fazy organicznej przez odparowanie rozpuszczalnika. Nastepujace przyklady ilustruja sposób wedlug wynalazku.Przyklad I. 3-[3-/trójmetylo/-fenoksy]-l-azetydynokarboksamid.Do roztworu 2,2 g (0,01 mola) 3-[3-/trójfluorometylo/-fenoksy]-azetydyny w 45 ml chlorku metylenu i 45 ml bezwodnego alkoholu etylowego dodano 7g (0,066 mola) nitromocznika i mieszano w temperaturze pokojowej w ciagu 48 godzin. Mieszanine przesaczono, przesacz odpa¬ rowano do suchosci a pozostalosc wytrzasnieto z mieszanina 75 ml chlorku metylenu i 75 ml wody.Warstwe wodna ekstrahowano trzykrotnie 50 ml chlorku metylenu. Ekstrakty chlorometylenowe polaczono i odparowano do sucha. Pozostalosc przemyto mieszanina 1 ml chlorku metylenu i 20 ml toluenu i odsaczono. Osad przekrystalizowano z mieszaniny wody z etanolem uzyskujac blado zólte krysztaly. Krysztaly te zadano 2 ml chlorku metylenu i 20 ml toluenu i ogrzewano na lazni wodnej w ciagu 2 godzin. Mieszanine umieszczono w chlodziarce na przeciag okolo 72 godzin, po czym przesaczono uzyskujac 1,2 g produktu w postaci bialych, iglastych krysztalów o temperaturze topnienia 151°-152°C.Analiza (Ci 1 Hi1N202F3): C% H% N% obliczono: 50,77 4,26 10,77 znaleziono: 50,72 4,25 10,74 Przyklad II. 3-[3-/trójfluorometylo/-fenoksy]- 1-azetydynokarboksamid.Mieszanine 30,6 g (0,141 mola) 3-[3-trójfluorometylo/-fenoksy]-azetydyny i 42 g (0,321 mola) 80% nitromocznika w 500 ml acetonu mieszano w ciagu 5 dni (5 dni nie konieczne, lecz ogólnie przyjete) w temperaturze pokojowej. Mieszanine przesaczono a przesacz zatezono pod próznia.Pozostalosc wytrzasnieto z mieszanina 150 ml wody i 100 ml octanu etylu, po czym obie warstwy rozdzielono. Warstwe wodna przemyto 100 ml octanu etylu. Warstwy octanowe przemyto 75 ml 5% roztworu wodnego wodorotlenku sodowego a nastepnie 75 ml wody, odwodniono nad siarczanemsodowymizatezonopodpróznia.Pozostalyolejprzekrystalizowanozmieszaninyalkoholu etylowego i octanu etylu uzyskujac 22 g (60%) produktu, zawierajacego glównie zwiazek140 765 3 tytulowy. Po dwukrotnym przekrystalizowaniu z alkoholu etylowego otrzymano 9,9 g bialej, krystalicznej substancji o temperaturze topnienia 151°-152,5°C.Analiza (C11H11N2O2F3): C% H% N% obliczono: 50,77 4,26 10,76 znaleziono: 50,90 4,29 10,71 Badania farmakologiczne.Przeprowadzono badania porównawcze dzialania przeciwdrgawkowego zwiazku z przykladu I niniejszego wynalazkuijego metylowej pochodnej znanej z przykladu 4 patentu USA nr 4 226 861, stosujac metrazol jako srodek wywolujacy drgawki wedlug metody Swinyard'a (cytowanej wyzej).Przeprowadzono równiez obserwacje dzialania rozkurczowego na miesnie metoda opisana przez Irwin S., Science 136, 123 (1962) (brak ruchów wyprostnych) po zaaplikowaniu zwiazków lecz przed zaaplikowaniem metrazolu.Dziewiecdziesiat szesc doroslych myszy plci zenskiej, wagi 24-32g, podzielono losowo na grupy metoda opisana przez Steel R. G. D., TorieJ. H. w „Principles and Procedures of Statistics", Mc Graw-Hill Book Company, Inc., str. 99-100 i 428-31 (1960). Kazda mysz byla oznakowana na tulowiu kodem barwnym. Badane zwiazki aplikowano w postaci zawiesin w 0,5% roztworze wodnym metylocelulozy, w dawkach 10 ml/kg ciezaru ciala myszy, w ciagu 15 minut po sporzadze¬ niu zawiesiny. Metrazol (pentylenotetrazol) aplikowano w postaci roztworu w fizjologicznym roztworze soli. Przed badaniem myszy nie glodzono. Dla kazdej dawki poddawano próbie 8 myszy.Kazda mysz otrzymywala dootrzewniowo odpowiednia dawke badanego zwiazku w 0,5% roztworze wodnym metylocelulozy lub dawke kontrolna samego tylko 0,5% roztworu wodnego metylocelulozy. Obserwacje braku ruchów wyprostnych przeprowadzano w 1/2 godziny po zaap¬ likowaniu badanego zwiazku (tabela 5). Metrazol aplikowano w dawce 80 mg/kg przez zastrzyk w luzna falde skóry grzbietowej czesci szyji zwierzecia, w 1/2 godziny po zaaplikowaniu badanego zwiazku lub dawki kontrolnej. Zastrzyków dokonywano 1-mililitrowa strzykawka z igla do zastrzyków podskórnych odpowiedniej grubosci (kaliber 27 dla roztworów, kaliber 23 dla zawie¬ sin). Wszystkie zastrzyki aplikowano w dawce objetosciowej 10 ml/kg ciezaru ciala zwierzecia.Kazda mysz obserwowano w ciagu 30 minut po zaaplikowaniu metrazolu. Brak wystapienia u zwierzat progowej fazy ataku drgawek (pojedynczy epizod skurczu klonicznego trwajacego co najmniej 5 sekund) uznawany byl za efekt ochronny. Wyniki badania dzialania przeciwdrgawko¬ wego wyrazono w formie procentowego dzialania ochronnego obliczanego z wzoru: Liczba zwierzat ochronionych X 100.Liczba zwierzat badanych Wskaznik ED50,95% przedzial ufnosci i wykladnik potegowy obliczano metoda komputero¬ wej analizy statystycznej, opisanej przez Finney D. J. „Statistical Method in Biological Assay", wydanie 2, New York,Hafner Publishing Co. (1964). Wyniki tych oznaczen zestawiono w tabeli 6.Na podstawie statystycznej analizy danych nie stwierdzono istotnej róznicy w dzialaniu przeciw- drgawkowym miedzy tymi dwoma zwiazkami. Zwiazek z przykladu I niniejszego wynalazku nie powodowal braku wystepowania ruchów wyprostnych przy kazdej dawce az do 225 mg/kg i.p. (aczkolwiek przy tej dawce obserwowano objaw oslabienia konczyn) co oznacza brak dzialania rozkurczowego na miesnie przy efektywnych dawkach przeciwdrgawkowych (ED50 = 99,2). Sta¬ nowi to przeciwienstwo w stosunku do zwiazku znanego, którego powoduje istotny brak ruchów wyprostnych (rozkurcz miesni) po aplikacji skutecznych dawek przeciwdrgawkowych.Receptura i dawkowanie.140765 Tabela 5 Dzialanie rozkurczowe na miesnie myszy.Zwiazek badany ** (w zawiesinie w roztworze metylocelulozy) Srodek kontrolny: tylko 5% roztwór metylocelulozy Dawka i.p. mg/kg 0 Liczba zwierzat wykazujacych brak ruchów wyprostnych Liczba badanych zwierzatb) 0/24 3-/3-trójfluorometylo-fenoksy/-1-azety- dynokarboksamid (przyklad I wg. wynalazku) 45 67 100 150 225 45 67 100 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 (pewne oslabienie konczyn) 0/8 0/8 3/8 Zwiazek znany: N-metylo-3-/3-trójfluorometylo-fenoksyA -1-azetydynokarboksamid (przyklad 4 z patentu USA 4 226 861) 150 5/8 Uwagi: B) Wszystkie myszy otrzymaly zastrzyk dootrzewniowy 10 ml/kg 5% roztworu wodnego metylo¬ celulozy, w którym wytworzono zawiesine zwiazku badanego, o ile byl stosowany. b) po 30 minutach.Tabela 6.Dzialanie przeciwdrgawkowe na myszy b) Zwiazek badany " (w 5% roztworze metylocelulozy) Srodek kontrolny: tylko 5% metylocelulozy 3-/3-trójfluorometylo-fenoksy/ -1-azetydynokarboksamid (przyklad I wg. wynalazku) Zwiazek znany: N-metylo-3-/3-trójfluorometylo- -fenoksy)-1-azetydynokarboksamid (przyklad 4 z patentu USA 4226861) Dawka i.p. mg/kg 0 45 67 100 150 225 45 67 100 150 Liczba zwierzat ochronionych Liczba zwierzat badanych 0/24 1/8 2/8 4/8 5/8 8/8 1/8 2/8 3/8 8/8 ED50 (przedzial ufnosci) mg/kg — 99,2 (66,7-147,5) 90,9 (61,7-137,9) Wspólczynnik ufnosci (95% prze¬ dzial ufnosci) — 0,92 (0,62-1,38) 1,00 Uwagi: a) Wszystkie myszy otrzymaly wpierw zastrzyk dootrzewniowy 10 ml/kg 5% roztworu wodnego metylocelulozy, w którym wytworzono zawiesine zwiazku badanego, o ile byl stosowany. b) Wszystkie myszy otrzymaly zastrzyk podskórny, w luzna falde skóry w grzbietowej czesci szyji, metrazolu, w dawce 80 mg/kg, w 10 ml roztworu fizjologicznego soli, w 1/2 godziny po zaaplikowaniu badanego zwiazku.Farmakologicznie czynne 3-fenoksy-l-azetydynokarboksamidy wytworzone sposobem wed¬ lug niniejszego wynalazku sa skuteczne w leczeniu zarówno tzw. „malej" jak i „wielkiej" padaczki.Skuteczne ilosci tych zwiazków mozna wprowadzac do organizmu doustnie w postaci kapsulek, tabletek lub eliksirów. Konieczne jest tylko, by skladnik czynny leku zawarty byl w nim w ilosci140 765 5 skutecznej, co zalezy od postaci leku. Dawke indywidualna, jak i dawki dzienne ustala sie, oczywiscie, zgodnie z ogólnymi zasadami medycznymi wedlug wskazówek lekarza lub wetery¬ narza.Opierajac sie na porównaniu ze znanymi zwiazkami o dzialaniu przeciwdrgawkowym, mozna przyjac, ze korzystne dawki dzienne wynosza od okolo 0,5 do 1,5 miligramów na kilogram ciezaru ciala w leczeniu „malej" padaczki zas 25 do 35 mg/kg w przypadku „wielkiej" padaczki. Bardzo male ilosci zwiazków czynnych wytworzonych sposobem wedlug niniejszego wynalazku, nawet w ilosci rzedu 0,1 mg, mozna stosowac skutecznie w przypadku terapii ubocznej. Dawki jednostkowe wynosza zwykle 5 mg lub wiecej, korzystnie 25, 50 lub 100 mg na dawke jednostkowa. Zwiazki czynne wedlug wynalazku mozna kombinowac z innymi czynnymi srodkami pomocniczymi, takimi jak zwiazki buforowe, srodki zobojetniajace kwasy itp., przy czym zawartosc skladnika czynnego w leku moze sie wahac w szerokich granicach.Zastrzezenia patentowe 1. Sposób wytwarzania 3-fenoksy-l-azetydynokarboksamidów o ogólnym wzorze 1, w któ¬ rym R1 oznacza atom wodoru lub fluoru lub grupe nizsza alkilowa, nizsza alkoksylowa, trójfluo- rometylowa, acetylowa lub aminokarbonylowa, zas n oznacza liczbe calkowita, 1, 2 lub 3, przy czym podstawniki R1 moga byc takie same lub rózne, znamienny tym, ze zwiazek o ogólnym wzorze 8, w którym R1 i n maja wyzej podane znaczenie, poddaje sie reakcji z nitromocznikiem. 2. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze w przypadku wytwarzania 3-[3-/trójfluoro- metylo/fenoksy]-l-azetydynokarboksamidu poddaje sie reakcji 3-[3-/trójfluorometylo/fenoksy]- azetydyne z nitromocznikiem.140765 (R1) R -N^—OH + F n WZÓR 5 WZÓR U ^-NC^o^gr (R1) n H2 WZ0R 3 Pd/C H"N O 9 H2NC-NHN02 9, ^ H2N-C-NV O (R1) n WZÓR 2 (R1) n WZÓR 1 Pracownia Poligraficzna UP PRL. Naklad 100 egz.Cena 220 zl PL PL