Przedmiotem wynalazku jest uklad do ustawia¬ nia w fazie ciagów cyfrowych, dla zapewnienia pewnego porzadku komutacji przy transmisji cyf¬ rowej. Wspomniane ciagi zawieraja identyczne sy¬ gnaly danych i sygnaly zegarowe o tej samej czestotliwosci, Nowoczesne systemy transmisji cyfrowej wyma¬ gaja ukladów eksploatacyjnych o tym wiekszych wymaganiach odnosnie obslugi i pewnosci dziala¬ nia, im wieksza jest szybkosc przesylania infor¬ macji (2 Mbit/s, 8 Mbit/s, 34 Mbit/s, 2X34 Mbit/s, 140 Mbit/s). Wymagania takie wystepuja zarówno dla transmisji pr-zy pomocy laczy radiowych, kabli elektrycznych czy kabli z wlóknami optycznymi.Uklad wedlug wynalazku ma -zastosowanie do wszystkich systemów transmisji cyfrowych, prze¬ sylajacych informacje cyfrowe dwiema róznymi drogami. Wybór drogi jest funkcja okreslonych kryteriów, wlasciwych dla systemu i moze byc do¬ konany z zewnatrz. W szczególnosci, w systemach transmisji cyfrowej ia^omoca laczy radiowych, do n pracujacych kanalów jest dolozony jeden kanal bezpieczenstwa, który moze dla nich wszystkich zastapic sekcje komutacji niedostepnego kanalu.Powodem stosowania takiego porzadku transmisji sa zaniki fal, odbicia fal na pracujacym kanale, koniecznosc konserwacji lub tez uszkodzenia.Znane urzadzenie do komutacji ciagów cyfro¬ wych zostalo opisane we francuskim zgloszeniu patentowym nr 7918 479. Urzadzenie stawia wy- 10 15 20 25 maganie, by komutacja nie wprowadzala dodatko¬ wej zmiany stanu w sygnale zegarowym. Stad wy¬ nika, ze taka komutacja powinna dokonywac sie bardzo szybko po rozkazie pochodzacym z ukladu logicznego odbioru w nastepstwie np. sygnalu wy¬ slanego przez uklad oceniania jakosci, porzadek komutacji jest przesylany dzieki kanalom rozkazo¬ wym. Ta komutacja powinna dokonac sie równiez bez strat informacji i pojawienia sie dodatkowej informacji. Ten warunek jest nakazem, gdyz wyzej wspomniane bledy wprowadzilyby utrate synchro¬ nizacji ukladów polozonych dalej w kierunku prze¬ sylania informacji. Miliony bitów informacyjnych moglyby byc utracone. Wymagane wiec jest, by ta komutacja nie wprowadzila informacji blednej w szczególnosci w przypadku przejecia kanalu po¬ mocniczego w stan obslugi.Wspomniane znane urzadzenie pozwala dokonac gladzenia skoku fazy sygnalu zegarowego juz w momencie komutacji, ale tylko wtedy, gdy ten skok nie jest zbyt duzy. Jednakze jest bardzo trudno przewidziec róznice fazy sygnalów zegarowych i da¬ nych kazdego kanalu. Kanal bezpieczenstwa powi¬ nien byc w takim stanie, by mógl pracowac dla n kanalów bez chwili zwloki. W rzeczywistosci rózne ciagi cyfrowe posiadaja przesuniecia mogace osiagac kilka okresów zegarowych, a wynika to z faktu róznych osrodków, w których odbywa sie transmisja, starzenie sie elementów, zmian tempe¬ ratury itd. laasTd139 871 Niezbednym Wiec jest przygotowanie ciagów cyf¬ rowych, które maja byc kontynuowane, tak by je dostroic w fazie przed poddaniem ich komutacji opisanej w przytoczonym rozwiazaniu. Jednoczesnie dostrojenie w fazie ciagów cyfrowych nie powinno pociagac za soba urzadzen o zbyt duzych rozmia¬ rach. Pod wzgledem rozmiarów urzadzenia po¬ winny byc kompatybilne z urzadzeniami umiesz¬ czonymi dalej w kierunku przesylania informacji, przykladem tu moga byc np. zlacza. Zwlaszcza francuskie zgloszenie patentowe nr 2 462 065 zwraca uwage, by realizowac komutacje tylko po ustawie¬ niu w fazie sygnalów zegarowych i zsynchronizo¬ waniu przeplywu ^informacji cyfrowej sygnalów.Dq}ceiftywai?erjejste tajcie sprawdzanie koincydencji, ale wysylany jest tylllo rzad przesuniecia za kaz- dy^i razem, gdy wczesniej okreslona liczba braku koincydencja zostanie* 'stwierdzona.Uplad^jia- us*2rwia*nia w fazie ciagów cyfrowych, zawierajacy pierwszy komparator, oscylator, pierw¬ sza pamiec, licznik, uklad przesuwników fazowych, wedlug wynalazku charakteryzuje sie tym, ze dla polepszenia prawdopodobienstwa transmisji za¬ wiera druga pamiec, elementu LUB, drugi licznik, drugi komparator, obwód decyzyjny, dyskrymina- tor fazowy, przy ezym wyjscie pierwszego kompa¬ ratora jest polaczone z pierwszym wejsciem pierw¬ szej pamieci, której wyjscie jest polaczone z pierw¬ szym wejsciem drugiej pamieci, wyjscie oscylotora jest polaczone z drugimi wejsciami pierwszej i dru¬ giej pamieci, wyjscie drugiej pamieci jest pola¬ czone z pierwszym wejsciem pierwszego licznika, którego wyjscie jest polaczone z pierwszymi wej¬ sciami elementu LUB i drugiego licznika, wyjscie elementu LUB jest polaczone z wejsciem sterowa¬ nia ukladu przesuwników fazowych, pierwsze i drugie wyjscie drugiego licznika sa polaczone od¬ powiednio z drugim wejsciem pierwszego licznika i z pierwszym wejsciem obwodu decyzyjnego, któ¬ rego pierwsze wyjscie jest polaczone z pierwszym wejsciem drugiego komparatora majacego wyjscie polaczone z drugim wejsciem drugiego licznika, drugie wyjscie obwodu decyzyjnego jest polaczone z drugim wejsciem elementu LUB, wyjscie dyskry- minatora fazowego jest polaczone z drugim wej¬ sciem obwodu decyzyjnego, zas wejscia pierwszego komparatora, dyskryminatora fazowego oraz wej¬ scia informacyjne ukladów przesuwników fazowych stanowia wejscia informatyczne ukladu, wejscie drugiego komparatora stanowi wejscie sterowania ukladu, wyjscia ukladu przesuniecia fazowego sta¬ nowia wyjscia informatyczne ukladu, a pierwsze wyjscie obwodu decyzyjnego stanowi wyjscie ste¬ rowania ukladu.Obwód decyzyjny zawiera przerzutniki, przy czym wyjscie pierwszego przerzutnika jest pola¬ czone z pierwszym wejsciem drugiego przerzutnika, którego drugie wyjscie jest polaczone z jego pierw¬ szym wyjsciem, pierwsze wejscie pierwszego i trze¬ ciego przerzutnika sa polaczone ze soba i stanowia pierwsze wejscie obwodu decyzyjnego, drugie wej¬ scia pierwszego i trzeciego przerzutnika sa pola¬ czone ze soba i stanowia drugie wejscie obwodu decyzyjnego, zas drugie wyjscie drugiego przerzut¬ nika stanowi pierwsze wyjscie obwodu decyzyjnego, a wyjscie trzeciego przerzutnika stanowi drugie wyjscie obwodu decyzyjnego.Uklad wedlug wynalazku pozwala wykonac szyb- 5 ka komutacje lacza radiowego, którego jakosc po¬ garsza sie w wyniku zaników fal w czasie rzedu kilku milisekund tak, by komutacja nastapila przed spadkiem jakosci do poziomu nieakceptowa¬ nego nawet dla najszybszych zaników. io Z faktu, ze uklad wedlug wynalazku- jest dosto¬ sowany do kanalu dodatkowego wynika, ze unika sie problemów konwergencji, zwiazanych z zastoso¬ waniem urzadzenia opózniajacego, nie mogacego dzialac w roboczym kanale. Uklad wedlug wyna- i* lazku upraszcza proces transmisji i pozwala za¬ oszczedzic urzadzenia odbiorcze kanalów radiowych.Uklad wedlug wynalazku zapewnia ciagly nadzór, przez pokazywanie opóznien nad równowazeniem czasów propagacji kanalów radiowych i ewentuai- - M ne doprowadzanie ich do równowagiPBfez przery¬ wania ruchu. Uklad ten adaptuje sie latwo do zmiennych zakresów przesuniec fazowych, mniej¬ szych lub duzych, dzieki prostemu zwiekszeniu pa¬ mieci buforowych danych bez modyfikacji innych » elementów ukladu. Ponadto uklad ten dostosowuje sie latwo do róznych technologii w funkcji ilosci przesylanych ciagów cyfrowych.Uklad wedlug wynalazku jest blizej objasniony w przykladzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia schemat blokowy ukladu cyfro¬ wego korelacji danych wedlug wynalazku, fig. 2 jest wykresem czasowym dla czesci szybkiej z fig. 1, fig. 3 jest wykresem czasowym dla czesci wolnej z fig. 1, fig. 4 jest wykresem czasowym detekcji bra¬ ku koincydencji dwóch ciagów cyfrowych, fig. 5 jest zalecanym schematem ukladu realizacji testu wy¬ konywanego na danych i sygnalach zegarowych, fig. 6 jest wykresem czasowym zwiazanym z ukla¬ dem z fig. 5, fig. 7 jest zalecana forma realizacji ukladu z fig. 5, fig. 8 jest schematem przedstawia¬ jacym zastosowanie ukladów z fig. 1—7 do komu¬ tacji ciagów cyfrowych Dlr + HTr i Dx + Hx, fig. 9 jest schematem blokowym ukladu zmiany fazy wedlug wynalazku, fig. 10 jest schematem szczególowym ukladu zmiany fazy z fig. 9, fig. 11 przedstawia kod cykliczny sterujacy przesunieciem fazy, fig. 12 jest wykresem czasowym zmiennego przesuniecia fazowego w czasie jego zmiany, fig. 13 jest wykresem czasowym pamieci buforowej w przypadku zmiany opóznienia przesuniecia fazowe¬ go zmiennego, fig. 14 jest zalecana forma realizacji ukladu z fig. 10, fig. 15 jest szczególowym schema¬ tem ukladu sterujacego urzadzenia z fig. 1Q i 14, a fig. 16 przedstawia wykorzystanie ukladu zmien¬ nego przesuwania fazy wedlug wynalazku, zastoso¬ wanego w komutacji identycznych ciagów cyfro¬ wych.Dwa ciagi danych D'ir i Dxr (fig. 1) pochodza 60 z dwóch róznych dróg i powinny byc identyczne.W ukladzie wedlug wynalazku poszukuje sie braku koincydencji dwóch ciagów danych D'ir i Dxr.Sygnal zegara Hi ma te sama nominalna czestotli¬ wosc cq cygnaly zegarowe H*ir i Hxr wspomnia- w nych ciagów ale faze scisle okreslona i rytmu dzia- 35 40 H139871 5' 6 lattiai komparatora 1, który odbiera sygnaly Mr i Ster, Komparator 1 porównuje sygnaly D!ir i Dxr wstepnie zsynchronizowane sygnalem Hi i daje na wyjsciu sygnal DIV (dywe^genaja) reprezentatywio¬ dla testu koincydencji danych. Dla przesuniecia sygnalów wzgledem siebie (fig. 2) momenty porówna¬ nia (sygnal C) odpowiadaja zboczom opadajacym sygnalu zegara Ht . W pewnych momentach (sy¬ gnal C) tego- sygnalu zegarowego wykrywany jest brak koincydencji dwóch sygnalów danych D'ir i Dxr. Inny sygnal braku koincydencji DIV jest jeszcze przedstawiony jako sygnal niezerowany (nieidentyczne bity bi i b3) na fig. 3 Niezalezny oscylator 3, pracujacy z duzo mniej¬ sza czestotliwoscia niz czestotliwosc ciagów cyfro¬ wych generuje sygnal kwadratowy h. okreslajacy ciag bitów stalej dlugosci p (p jest liczba calkowita) odpowiadajacej okresowi tego sygnalu h.Sygnal EIV braku koincydencji jest zapamiety¬ wany w pamieci Z i przechowywany tam az do konca ciagu, okreslonego sygnalem h, który równiez jest podawany do pamieci- 2. Z wyjscia pamieci 2 wysylany jest sygnal PER (ciag bledny) wskazu¬ jacy, ze ciag bitów zawiera co najmniej jedna niezgodnosc na wejsciu danych Dxr i D'lr . Tak wiec sygnal PER nie wykazuje drugiego bledu, który moze wystapic w tym samym ciagu.W pamieci 4 sygnal PER jest zapamietywany w czasie trawania nastepnego ciagu". Zapamietywanie wystepuje pod wplywem sygnalu h podawanego na wejscie pamieci 4. Pamiec 4" wysyla impuls NX)CO brakli' koincydencji równy 1 w stalym okreslonym czasie jesli co najmniej jeden- brak zgodnosci' da¬ nych wystapil- w poprzednim- ciagu. Ten staly czas trawania impulsu* NfK?0 powinien byc" kompaty¬ bilny £ dzialaniem- czesci powolnej' ukrladtr kore- laecji. danych. Czesc opisana powyzej; utworzona z elementów* 1\ 2) 3\ 4 dziala w rytmie sygnalu zegara fift i' jest czescia- „szybka" dowolnie zredu¬ kowana ze' wzgledu na zuzycie energii.SJfgwal NtoOtt jest podawany na- wejscie licz¬ nika* 6: o paografls&walnym: braku* koincydencji, który alteaa impulsy N#CO pomiedzy dwoma im pu^fefilni* praasuttietynsi o t*, sygnalu. INIE (inicjalu zacjA')- wysylanego przez licznik czasu T. Jesli liczv nife 6 zlteay maksymalna dla. swej pojemnosci, wczesniej okreslona ilosc q praecfc pojawieniem sie. innego impuls* sygnalu IMT wysyla- impulfe braku korelacji ABSCORR (iig. 4). J«sli impuls ABSCOtttt pojawii sie prwtt uplywem esami ti, nastepuje inic- jalizacja licznika czasu 7. W tym przypadku i gdy liczttite 7 osiagnie ezas ti impuls* INIT zainicjalizu¬ je programowany liGzrrik 6„ Czas ti wybrany jest tak, by zagwarantowac rozpoznanie braku kore¬ lacji w ciagu, najubozszym w przejscia. W rzeczy¬ wistosci dane przesiane normalnie zlaczami radio¬ wymi zawieraja wlasciwa ramke danych i pewna liczbe slów lub bitów dolaczanych systematycznie.Tak wiec czestotliwosc sygnalu h. a tym samym dlugosc ciagu, jest jednym z parametrów pozwala¬ jacych optymalizowac korelator wedlug wynalazku.Dlugosc ciagu powinna uwzgledniac zawartosc przejsc dbwysh roapaterywaaych, jak równiez ich rozdzial caa»owy.. Fig, 3 przedstawia przypadek szczególny, gdy; dlugosc ciagu p jest równa 10 bi¬ tom.W ten sam sposób parametr a uwzgledniajacy im¬ pulsy NOCO miedzy dwoma impulsami INIT jest tak dobrany, by kolerator wedlug wynalazku byl nieczuly na bledy mogace wystepowac i by pqbylo pompatybilne z rozmiarami dopuszczalnego uchybu koncowego.Uklad korelacyjny danych wedlug wynalazku jest korzystnie stosowany w przypadku zadania ko¬ mutacji lacz celem potwierdzenia zadania Trl ko¬ mutacji wejiciowej kanalu porzadku i oznaczaja¬ cego, ze kanal i wymaga przejscia w stan pomoc¬ niczy, lub ze jest juz w tym stanie i nie chce byc juz w nim dluzej. Sygnal Trt ma wartosc I gdy kanal i jest w stanie odbioru normalnego i ma wartosc 0, gdy kanal i jest kanalem pomocniczym.Kanal pomocniczy oznaczono przez x. Tak wiec ciag D'lr skojarzony ze swym zegarem H'lr jest porównywany z ciagiem Du skojarzonym z ze¬ garem H^r .Na fig. 5 przedstawiono uklad, zawierajacy dys- kryminator fazy sygnalów zegarowych 11, na który podawane sa sygnaly zegarów II xr i H'lr i który na wyjsciu daje sygnal 0O reprezentatywny do przesuniecia miedzy sygnalami zegarowymi tych dwóch ciagów.T#k wiec podczas gdy uklad koleratora cyfrowe¬ go 10 zawierajacy elementy 1,2,3 i 4 z fig. 1 spraw¬ dza brak koincydencji danych, dyskryminator fazy sygnalów zegarowych 11 podaje stan przesuniecia faz zegarów na wrejsciu obwodu decyzyjnego 8. Jesli 0=0 przesuniecie fazowe jest nie do przyjecia, po¬ niewaz jest zbyt duze i obwód decyzyjny wysyla sygnal ABSPHA oznaczajacy, ze zegary dwóch cia¬ gów cyfrowych nie sa w fazie. Sygnal ten podawa¬ ny jest do obwodu zwrotnicy 9, który z kolei gene¬ ruje impuls PAP (krok po kroku) oznaczajacy zla faze.Obwód decyzyjny 8 wysyla równiez, gdy za¬ chodzi przypadek, zlej fazy, niezerowy sygnal N, N = 0 oznacza ze sygnaly sa w fazie, sygnal ten jest podawany na wejscie obwodu porównujacego 5, na który podawany jest równiez sygnal T^ za¬ dania komutacji kanalu i. Sygnal N wskazuje w jakim stanie jest komutacja: iesli N = 1 kanal i jest w stanie normalnej transmisji,, jesli N = 0 kanal pomocniczy x jest w stanie roboczym.Gdy Trl i N nie sa w tym samym stanie, obwód porównujacy 5 wysyla sygnal REC (poszukiwanie) umozliwiajacy poszukiwanie dobrej pozycji fazy kanalu pomocniczego. Sygnal REC jest podawany na wejscie licznika czasu 7 i sluzy do jego inicja- lrzaeji. Przy pomocy fig. 1 wyjasniono, ze progra¬ mowany licznik 6 braku koincydencji zlicza im¬ pulsy NOCO miedzy dwoma impulsami INIT, wy¬ sylanymi przez licznik czasu 7, i gdy zliczy on maksymalna liczbe a przed podaniem nan impulsu PNFT wysle impuls braku korelacji ABSCORIt oznaczajacy, ze dane nie maja wlasciwego stosun¬ ku fazy. Sygnal ABSCORR podawany równiez na wejscie obwodu zwrotnicy 9 pozwala równiez na wyslanie przez ten obwód impulsu PAP.Sygnal ABSCORR ustawia w stan poczatkowy liczniR czasu 7. Jesli przy koncu uplywu czasu ti ia 15- 28 2* 30 3ft 404 4«r SO)139 871 7 8 nie bylo innego impulsu ABSCORR impuls TTEST jest podawany przez licznik czasu 7 na wejscie ob¬ wodu decyzyjnego 8. Obwód 8 moze wiec zgodnie ze stanem 0 0 podawanym przez dyskryminator zegara 11, wyzwolic impuls PAP na wyjsciu obwo¬ du zwrotnicy 9 przez podanie nan impulsu ABSPHA reprezentujacego zla faze (fig. 6).Tak wiec korelator 10 pozwala sprawdzic bardzo szybko (dziala on w rytmie Hi) stosunek a czesto zly stosunek fazy miedzy dwoma ciagami cyfrowy¬ mi, dzieje sie to bez oczekiwania by dyskrymina¬ tor fazy 11, wolniejszy, podal swój rezultat. Dobór ilosci q impulsów pozwalajacy wyzwolic sygnal PAP jest taki, ze zabezpiecza sie przed ewentual¬ nymi bledami danych jak równiez uchybem konco¬ wym. Minimalny czas testu danych jednej pozycji wynosi wiec poiu, gdzie iu jest równe okresowi sygnalu Hi. Przeciwnie, dobry rezultat testu da¬ nych moze byc, jeszcze potwierdzony przez test fazy 0O na koncu czasu ti. Czasy ti testów sa laczne i ich dlugosc jest wybrana tak, by byly kompatybilne z technologia wykonania ukladów 10, 11 i 12.Figura przedstawia przyklad zalecanego ukladu realizacji rozwiazania wedlug wynalazku. Uklad korelacji 10 zawiera komparator 1 dajacy sygnal DIV. Komparator 1 zawiera element ALBO 101, na który podawane sa sygnaly D'lr iDxr, przerzutnik 102, którego wejscie D jest polaczone z wyjsciem elementu ALBO 101 i którego drugie wejscie C jest polaczone z zegarem Hi. Sygnal DIV wystepuje na wyjsciu Q przerzutnika 102.Pamiec 2 z fig. 5 zawiera dwa przerzutniki 201 i 202. Na przerzutnik 201 podawane sa sygnaly DIV na wejscie D i Hi na jego wejscie zegarowe C.Sygnal PER wystepuje na jego wyjsciu Q. Wyjscie Q jest polaczone z wejsciem CE (negacja „clock enable") tegoz przerzutnika zapewniajac blokowanie go w stanie „1".Na wejscie D przerzutnika 202 podawany jest sygnal PER, a na wejscie zegarowe C podawany jest sygnal h reprezentatywny dla ciagu cyfrowego.Wyjscie Q przerzutnika jest polaczone z wejsciem „reset" przerzutnika 201. Wejscie „reset" przerzut¬ nika 202 jest polaczone z wyjsciem C przerzutni¬ ka 201. Te polaczenia gwarantuja, ze Hi i h sa nie¬ zalezne, sygnal PER staje sie zerem, gdy narasta zbocze sygnalu h, pozostawiajac przerzutnikowi 400 czas na zapamietanie informacji PER.Oscylator 3 z fig. 5 zawiera klasyczny obwód 300 oscylatora LC (kondensator, indukcyjnosc), którego wyjscie jest polaczone z wejsciem obwodu separa¬ tora' 301. Na wyjsciu tego obwodu wystepuje sy¬ gnal h.Pamiec 4 z fig. 5 zawiera przerzutnik 400 i ele¬ ment LUB 401. Na wejscie D przerzutnika 400 po¬ dawany jest sygnal PER pochodzacy z przerzutnika 201 a na jego wejscie zegarowe C podawany jest sygnal h. Z wyjscia Q przerzutnika 400 sygnal NC podawany jest na element LUB 401, na którego inne wejscie podawany jest sygnal h. Na wyjsciu tego elementu LUB 401 wystepuje sygnal NOIHI, który ogranicza równiez czesc szybka 10 korelatora.Czesc wolna 12 tego korelatora sklada sie z licz¬ nika programowanego 6, zawierajacego obwód zli¬ czajacy 600, który zlicza impulsy NOCO podawane na jego wejscie „count up". Na jego wejscie „load" 5 podawany jest sygnal INIT, który ustawia stan po¬ czatkowy zalezny od polaczen wejsc DA , DB f D j i D d . Impuls ABSCORR wystepujacy na wyjsciu „carry" obwodu 600 wskazuje, ze licznik zanotowal maksymalna liczbe równa swej pojemnosci.Obwód porównujacy 5 z fig: 5 zawiera element ALBO 500, na którego wejscia podawane sa sygna¬ ly TRf i N, a na wyjsciu którego wystepuje sy¬ gnal REC.Licznik czasu 7 z fig. 5 zawiera przerzutnik mo- nostabilny 700, inwertery 707 i 702 oraz element I 703.Przerzutnik monostabilny 700 jest wyzwalany sygnalem REC, podawanym na jego wejscie „elear".Sygnal TTEST wystepuje na jego wyjsciu C. Na inwerter 701 podawany jest sygnal z wyjscia ele¬ mentu I 900. Zanegowany sygnal wejsciowy z wyj¬ scia inwertera podawany jest na wejscie elemen¬ tu I 703. Na drugie wejscie tego elementu I 703 po¬ dawany jest sygnal REC.Wyjscie elementu I 703 jest polaczone z wej¬ sciem A przerzutnika monostabilnego 700, który jest przez nia ponownie pobudzany i z wejsciem inwertera 702, na którego wyjsciu wystepuje sygnal INIT.Sygnal INIT jest podawany na wejscie „load" licznika programowanego 600, pozwalajace ustawic go i na wejscie „preset" przerzutnika 800.Obwód decyzyjny 8 z fig. 5 zawiera przerzutniki 800, 801 i 802. Na wejscia D przerzutników 800 i 801 podawany jest sygnal przesuniecia fazowego 0 0 z dyskryminatora fazy 11 a na ich wejscia zegarowe CK podawany jest sygnal TTEST z prze¬ rzutnika monostabilnego 700, z jefgo wyjscia Q.Przerzutnik 800 jest ustawiany w stan „1" sygna¬ lem INIT, podawanym na jego wejscie „preset".Przerzutnik 801 jest ustawiony w stan „0" sygna¬ lem REC, podawanym na jego wejscie „elear".Syygnal ABSPHA wystepuje na wyjsciu Q prze¬ rzutnika 800 podczas gdy wyjscie Q przerzutnika 801 jest polaczone z wejsciem zegarowym CK prze¬ rzutnika 802. Przerzutnik ten ma polaczone swoje wyjscie Q ze swym wejsciem D i pracuje w ukla¬ dzie dzielnika przez 2.Sygnal N wystepuje na wyjsciu Q przerzutnika 802 jak równiez na wejsciu elementu ALBO 500, na którego drugie wejscie podawany jest sygnal TRL Obwód zwrotnicy 9 z fig. 5 zawiera element I 900 i przerzutnik monostabilny 901. Element I 900 ma jedno z wejsc polaczone z wyjsciem „carry" licznika 600 a inne wejscie polaczone z wyjsciem przerzutnika 800 i podawane na nia sa odpowied¬ nio sygnaly ABSCORR i ABSPHA. Na wyjsciu ele¬ mentu I 900 pojawia sie impuls dodatni gdy ABSCORR lub ABSPHA maja wartosc 0.Wyjscie elementu I 900 jest polaczone z wej¬ sciem B przerzutnika monostabilnego 901, który na wyjsciu Q daje sygnal PAP — szeroki, przy kazdym -impulsie poslanym na jego wejscie, 15 20 30 35 40 45 10 55 Wd ik $igifra $ frtzedstaWia zastosowanie ukladu usta¬ wiania #azy ciagów cyfrowych wedlug wynalazku, dzialajacego na zadanie komtftgcji tych ciagów, ktotfe to 'za&gme podawane jest kanalem Tfri na Wej££ie obwodu lógiezwego ^ dla -ciagu i, litworzo- nego z cAgu idanych *fc|r +H-fr -i skójarzonego z hirh sygnalu zegarowego. Ten ciag i jest ^uzyski¬ wany piTLy pomocy ukladu wyrównujacego 19, na którego wyjsciu wystepuje ciag D'lr danych zwia¬ zanych z sygnalem H'^ zegara (fig. 16). Jedno¬ czesnie kanal pomocniczy x jest uzyskiwany za po¬ moca zespolu 13 i dostosowuje faze sygnalów Dx + Hx w funkcji sygnalu PAP tak, by podac na wejscia ukladu 10, ii i 14 ciag cyfrowy Dxr + Hxr przedstawiajacy wlasciwy stosunek fazy z ciagiem i, który zada przejscia w stan pomocniczy. Urza¬ dzenie 14 jest urzadzeniem komutacji, takim jak opisane we francusltim zgloszeniu patentowym nr "79 18 4*79. Na urzadzenie 14 podawany jest sy¬ gnal N zadania komutacji z obwodu logicznego 12 dopuszczajacego zadanie komutacji wylacznie wte¬ dy, gSy rezultaty dostarczone przez uklady 10 i li sa zadawalajace. Urzadzenie 1*4 narzuca równiez rytm dzialania Tfti ukladowi 10. Rytm ten jest ryt¬ mem ciagu cyfrowego po komutacji. Uklad korela¬ tora i5b pozwala testowac sygnaly Dxr 1 D'lr , pod¬ czas gdy ^fSzy ^gnatów n' lr i 1tt xr Sa porówny¬ wane ±& idm*ea. ay^Mymirrtftblft lazy 11. Pozwa4a to uzyskac sygnal PAP na wyjsciu decyzyjnego Ob¬ wodu logicznego 12. Sygnal PAP tfest impulsem szerokim, reprezentatywnym dla zlej fazy na wej¬ sciu zespoflu 1$ zmiany fazy kanalu pomocniczego Zespól zmiany fazy 13 (fig. 9) zawiera obwód ste¬ rowania logicznego 15, na który podawany jest rozkaz t*XP zadania modyfikacji fazy oraz obwód modyfikacji tazy "16, na który podawany jest wej¬ sciowy ciag cyfrowy K. ^- TDk a który na 'wyjsciu daje wyjsciowy ciag cyirowy bxr -f-H^ o prze¬ sunietych fazach w wyniku rozkazu wyslanego przez obwód sterowania 15. Ponadto zespól zmiany facy K zawtera ufrfcadzettie 1*7 -do IHlwzarowama wg^oaanianeg© przesuniecia faz w funkcji i roz¬ wazanego kanalu. Obwpd modyfikacji fazy 16 wed¬ lug wynalazku, przedstawiony na fig. 9, zawiera p«fic''Miffl-a#a ltib\ 'do fctótel fóWn*olegle zapisy¬ wane sa dane JK^ .pochodzace z kanalu rpomoeni- caegg, przy czym wpisywanie odbywa sie w rytmie pracy -Ucanika zapisu 161, który odbiera sygnal Ht z tego samego kanalu .pomocniczego. Obwód nie* stalej -zmiany fazy 164 wedhig wynalaaku -reaguje na zmiane pracy zegara licznika odczytu 163 w sto¬ sunku do zegara Hx licznika zapisu 161 o wielkosc okreslona przez obwód 164. Dane zapamietywane w pamieci 11TÓ sa odczytywane i multipleksowane w multiplekserze 16*2 w rytmie narzuconym przez licznik odczytu 163. "Wspomniany multiplekser 162 daje na wyjsciu ciag cyfrowy danych D,x .Na fig. lO ipfrzeddtawiono przyklad ^zalecanej reali¬ zacji obwodu mestaieg zmiany -fazy wedlug wyna- lafcfcu. Obw#d 'niestalej zmiano £azy 164 wedlug wy¬ nalazku ma za zadanie powodowac nie ciagla zmia¬ na j&k w fcnanych rozwiazaniach, ale dyskretna w ukrec-oi-yro z&tere&ie. Dla -spelnienia tego celu P przelacznamych ^prSesuwhików fazow^eli -i dBejm4ij3|- cych okres "w P dyskretnych wartosciach pozwala, W o€fiowi€&zi na zadanie l*Al* zmiany fazy, skory¬ gowac Jppze&tiniecie zegarów. Krok P odpowiadaja- 's cy skokowi fazy o — iu jest wielkoscia wybrana tego rodzaju, by byla ona zgodna z uchybem kon¬ cowym tolerowanym przez obwody polozone dalej w kierunku przekazywania informacji, przy czym iu jest odcinkiem czasowym równym jednemu okresowi. Ten skok fazy moze byc dokonany w pracujacym kanale pomocniczym.W przykladzie realizacji z fig. 10 wybrano P równe 8. ^Test to wielkosc dobrze wybrana do sto¬ sowania w obwodach logicznych, poniewaz 8 = 23.Poza tym wielkosc ta nie zwielokrotnia zbyt ukla¬ dów i daje dosc niewielki skok. Przesuwnik fazy 16 wedlug wynalazku pozwala zmieniac faze o zadana ilosc okresów. Ciag cyfrowy Dxr moze sie zmie¬ niac w zakresie n bitów.Przesuwnik 16 wedlug wynalazku zapewnia ciagom cyfrowym 'pomocniczym zmienne skokowe opóz¬ nienie, w obydwu kierunkach. Przesuniecie fazowe moze byc zmieniane w dwóch kierunkach az do ograniczników zmieniajacych kierunek przeszuki¬ wania na koncach zakresu. Przesuwnik fazowy 164 wedlug wynalazku jest usytuowany na ostatniej sterowanej -pozycji p^zoS ostatnia -koifeutacja. £ygna mocniczego (patrz fig. 10) jest pbtfawafty na wej¬ scie obwodu dystrubutora sygnalów czasowych 165, który rozdziela je na 8 róznych wyjsc Hei, He2, He3, He4, Hes, He6, He7, Hee z ta saima faza. "Te sy¬ gnaly zegarowe podawane sa na wejscia Osmiu ob^ wodów i$6 do 1"T3, -które z ftolei ha swych wyj¬ sciach daja sygnaly zegarowe opóznione o A t. ÓoWód 166 opóznia oAl = Ato Obwód 167 opóznia o Al = Ato + — 8 Obwód 168 opóznia o At = ilto+ — Obwód 173 opóznia o At = Ato + — 8 Mamy wiec 8 opóznien przesunietych o — , gdzie 8 iu jest równe okresowi zegara Hlr . iSygnal Trx pochodny sygnalu tlx i odpowiedniej fazy powstaje w obwodzie 165 ii ^podawany jest na wejscie obwodu 174 obcinania fazy szeregu wejscio¬ wego Ix.Teh obwód tta wyjsciu daje ciag t'Xl który jest podawany ha ^wejscie pami<*ci buforo¬ wej 175. Liczfiik zapisu 176 odbiera sygnal HCE t który sluzy mu ja-ko sygnal zegarowy zapisu.Hj^ powstaje z sygnalu Hx i odpowiedniej fazy w obwodzie 165.Licznik synchroniczny 176 typu Johnsona odpo¬ wiada rozwiazaniu klasycznemu po to, by zapisy¬ wanie danych D'x do pamieci 175 odbywalo sie bez ryzyka dwuznacznosci. -Licznik 176 wytwarza osiem sygnalów synchronicznych Bo, -Bi, B2, B3 i ich Uzu¬ pelnienie logiczne, które daja razem osiem sygnalów zapisu danych do pamieci 175. Obwód sterowania 177 zapamietuje sygnaly sterowania ABC wysylane przez obwód logiczny sterowania 15. Nastapi to 10 15 20 Jfc 3b 35 40 4ft 50 55 60ii 139 871 12 pózniej, w rytmie impulsów zegara Hc wytworzo¬ nych przez obwód 165 z sygnalu Hx za kazdym razem, gdy sygnaly A, B, C beda potwierdzone przez sygnal VAL równiez wysylany przez obwód logiczny 15. Obwód 177 wytwarza sygnal EEN (re¬ jestracja dokonana), który wskazuje, ze te rozkazy zostaly zarejestrowane. Przeznaczony jest on rów¬ niez dla obwodu 15.Obwód 177 wytwarza równiez sygnaly a, b, c, które sa przeznaczone dla osmiu obwodów prze¬ suwania faz 166—173. Te obwody 166—173 sa blo¬ kowane przez stan abc taki, by jeden sygnal byl aktywny za kazdym razem. Sygnaly a, b, c wyni¬ kaja z rozkazu A, B, C potwierdzonego przez sy¬ gnal VAL. Ten kod moze byc przykladowo przed¬ stawiony na fig. 11. Litery a, b i c przedstawiaja osiem róznych pozycji przesuniecia fazowego po¬ wodujacych, ze tylko jeden z obwodów 166—173 jest aktywny. Sygnaly a, b, c, dla nich maja war¬ tosc 1 lub 0. Kod abc jest kodem cyklicznym takim, ze przejscie z jednego obwodu do sasiednie¬ go odbywa sie bez zaklócen na wyjsciu. Z osmiu zegarów 166—173 tylko jeden wysyla sygnal wyj¬ sciowy. Siedem innych pozostaje w stanie stalym.Sygnaly a, b, c zmieniaja sie synchronicznie gdy jeden z obwodów 166—173 chwilowo aktywny, znaj¬ duje sie w stanie spoczynkowym. Pozwala to nie dorzucac i nie ograniczac zbocza sygnalu zegaro¬ wego.. To wlasnie ustala faze zegara Hc synchro¬ nizujaca obwód 177.Zgodnie z konfiguracja juz opisana wykonuje sie skoki tylko o — iu dla kazdego nowego rozkazu 8 a, b, c. Wyjscia obwodów 166—173, na których wystepuja sygnaly Hsi, Hs2... Hs8 sa polaczone od¬ powiednio z osmioma wejsciami obwodu zwrot¬ nicy 178. Na wyjsciu obwodu zwrotnicy 178 wyste¬ puje tylko sygnal hx zegara wejsciowego, który jest w stanie aktywnym. Opóznienia zwiazane z osmioma sygnalami wejsciowymi powinny byc identyczne, by nie tworzyc zaklócen w czasie ko¬ mutacji opóznien. Sygnal hx, wyjsciowy obwodu 178, przechodzi przez filtr pasmowy 179 o waskim pasmie przenoszenia nastawionym na czestotliwosc nominalna Hx. Filtr 179 pozwala przetworzyc nie¬ unikniony skok fazy — przy kazdej zmianie opóz- o nienia w5LH (lub 5^H w przypadku ogólnym), przy 8 P czym m jest liczba calkowita zawarta miedzy 0 a 7.Poslizg fazy rozlozony na wiecej niz 10 bitów jest latwiejszy do przyjecia dla ukladów umieszczonych dalej w kierunku przesylania informacji. Gwaran¬ tuje on ponadto, ze skok fazy nie spowoduje poja¬ wienia sie ani znikniecia zbocza impulsu zegarowe¬ go.Wyjscie filtru 179 jest polaczone z obwodem for¬ mujacym 180, który wysyla sygnal Hxr o postaci kompatybilnej z zastosowana technologia.Osiem bitów bo, bi... bs zapamietanych w pamieci buforowej 175 jest podawanych na multiplekser 181, taktowany przez licznik odczytu 182. Dla licznika odczytu 182 sygnalem zegarowym jest sygnal Hxr wystepujacy na wyjsciu obwodu formujacego 180.Ten licznik 182 jest licznikiem synchronicznym typu Jonhsona. Wykorzystuje on proste obwody lo¬ giczne, ma niewielkie czasy propagacji i pracuje poprawnie przy duzym przeplywie informacji. Czte- 5 ry sygnaly wyjsciowe tego licznika 182 oznaczone B4, B5, B6 B7 steruja multiplekser 181. Multiplekser wytwarza sygnal d, który jest odtworzonym sygna¬ lem danych Dx , opóznionym w fazie o wybrany czas At io Obwód obcinajacy 183 obcina w fazie sygnal d z sygnalem zegarowym H ^r wysylanym z obwodu 180 i wytwarza na wyjsciu sygnal danych Dxr .Wykres czasowy z fig. 12 przedstawia dzialanie ukladu zmiany fazy z fig. 10. Poczatkowo tylko 15 obwód 172 nie jest blokowany. Sygnaly ABC daja kod stanu 00,1, podczas gdy a, b, c sa w stanie 101.Sygnal potwierdzajacy VAL wywoluje sygnal EEN, który powinien ustawic w stan „1" sygnaly zegaro¬ we Hei—Hes z obwodu 161, stosujac zasady przewi- 20 dziane dla obwodu 177. Sygnaly a, b, c sa wiec mo¬ dyfikowane zgodnie z ABC powodujac blokade ob¬ wodu przesuniecia fazowego 172 podczas, gdy ze¬ gar H jest w tym samym co poprzednio stanie a, b, c. Na wykresie z fig. 12 strzalki wskazuja jakie * momenty odpowiadaja róznym zboczom sygnalu zegarowego i komutacji, a przesuwaja sie ku Hs? i Hs8. Wydluzony okres fax jest równiez przedsta¬ wiony. 30 Na fig. 13 przedstawione jest dzialanie pamieci buforowej 175 w przypadku skoku fazy o— . Opóz- 8 nienie wnoszone przez pamiec 175 rozciaga sie do prawie srodka mozliwego zakresu, po drugim zbo- czu narastajacym sygnalu zegarowego Hxr . Zbo¬ cza sygnalów zegarowych B0, Bi, B2, B3 wytwarza¬ nych przez licznik zdpisu 176 rozkladaja sygnal da¬ nych D'x na osiem sygnalów bo, bi*.. b7 zapisanych w pamieci buforowej 175. Licznik odczytu 182 wy- twarza sygnaly B4, B5, B6, B7 pozwalajace odczytac sygnaly bo, bi... b7 zgodnie z sygnalem zegarowym Hxr , który jest poddawany poslizgowi fazy o— , 8 rozlozonemu na kilka okresów. Sygnaly wyjsciowe B4, B5, B6, B7 licznika odczytu 182 wymusily poslizg fazy o — wzgledem sygnalu zegarowego HXl| Ciag danych odtworzony przez multiplekser 187 jest równiez przesuniety i po ponownym odczytaniu przez sygnal zegarowy Hr przy pomocy ukladu 183 ciag danych z kanalu pomocniczego jest identyczny z ciagiem D'x , ale poddany opóznieniu fazowemu „ lu O ;? 8 55 Na fig. 14 podany jest przyklad realizacji. Obwód rozdzialu sygnalów czasowych, oznaczony nume¬ rem 165 na fig. 10 zawiera szesc bramek 60, 61, 62, 63, 64, 65 polaczonych jako separatory. Sygnal wej¬ sciowy Hx podawany jest na bramki 60 i 61. Wyj¬ scie bezposrednie i zanegowane bramki 61 podaja 6 sygnaly zegarowe odpowiednio do obwodu licznika zapisu 24 i do obwodu obcinajacego 66. Wyjscie bramki 60 jest polaczone z wejsciem bramki 63.Sygnal Hc uzyskany po przejsciu przez bramki 63 i 65 jest opózniony. Opóznienie jest regulowane 50L3&831 m 14 pfczez .komiieiisator 68 przylaczony do; wyjscia bram¬ ki. 63. Wyjscie bramki fit:-wysyla równiez, sygnal zegarowy na bramki 62:—64,- których, wyjscia sa- pod¬ laczone z obwodamiopózniajacymi obwodu o zrcie;i- nym przesunieciu, fazy tM z. fig. 9. Ten obwód. 151 zawiera osiem, obwodów opózniajacych 16S.—173 wedlug1 fig. 10, na które podawanych jest osiem sygnalów zegarowych He*—Hcfc przesunietych w fazie.Obwód logiczny 177 z fig. 10 zawiera cztery prze- rzutniki 84, 85, 86, 87. Sygnal lic wychodzacy z bramki 65 jest podawany na wejscia „common clock" tych czterech przerzutników. Na wyjscie D przerzutnika 85 podawany jest sygnal VAL po¬ twierdzenia wysylany przez obwód sterowania 15.Na wyjsciu Q tego przerzutnika wystepuje sygnal EEN: Ten sygnal EEN jest przesylany do obwodu sterowania 15 i jest podawany na wejscia potwier¬ dzajace zegarowex „clock enable" przerzutników 84, 86, 87. Na wejscia D tych trzech przerzutników 84; 80,- 87 przychodza sygnaly odpowiednio A/B/C wy¬ sylane przez ten sam obwód sterowania 15. Trzy przerzuthiki S4, 86; 87 wytwarzaja odpowiednia na ich wyjsciach Q* sygnaly a, b, c, a na ich wyj¬ sciach Q sygnaly a, b, c. Trzy ostatnie przerzutniki, zapewniaja takze synchronizacje sygnalów A, B, C z zegarem, H* a wiec. Hl wejsciowymi Rózne ob¬ wody przesuniecia 166—173 z fig. 10 ¦ odbieraja od¬ powiednio sygnaly Her—Hes i sygnaly, sterujace a, b, c lub ich uzupelnienia wysylane przez uklad 177.Obwód 166 z fig, 10 zawiera element.LUB wysy¬ lajacy 69 i element odbierajacy 88. Do elementu wy¬ sylajacego 69 doprowadzane sa sygnaly sterujace a, b, c jak równiez Hei, Element odbierajacy 88 ma na wyjeciu sygnal zegarowy H»i. Element wysyla¬ jacy LUB 70, na któsy podawana sa- sygnaly », b, e tworzy wraz z elementem odbierajacym 89 i Unia opózniajaca Vh, separujacy element VI i 89, obwód pr^aiwajacy 167* z. fig. lfl. Linia opózniajaca 77 zapewnia* opóznienie — iu sygnalu.H!^ w stosunku do sygjaalu* *isi» To samo jest dla ukladu przesuwa¬ jacego L6&-Lfig. IX) zawierajacego element LUB 71, linie opózniajaca, 7& i element 90 wysilajacy sygnal a% Etoswat LTSB! 7L odbiera* sy^naky a,, b, .or pod*- czas gdy linia opózniajaca 78 opóznia o — iu, a ele- o menfr 9fl wysyla sygnal Hfc§. Dla obwodu, Lftft oto- wcdjK a^ La\ cj i. ^gnali zeg£sruwg£ He* sa. podawane do elementu LUB 72, nastepnie opózniane w linii 3 opózniajacej 79 o, — iu, podawane na wejscie ele- menftr-91, który wysyla sygnal'Hs*.W ten sansb sposób obwód 17fl zawiera element LUB 73, linie, opózniajaca 80 wprowadzajaca opóz- 4iu nienie równev — i element 92 wysylajacy sygnal _ 8 faus* Wreszcie obwód 111 zawiera element LUB 74, 5iu linie- opózniajaca 8l z opóznieniem równym —- o i e]e:rcit 83*wysylajacy sygnal Hs6.Obwód 112 zawiera element LUB W, linie; opóz¬ niajaca 82 dajaca opóznienie równe — iu i ele- 8 ment 94 wysylajacy sygnal Hs7. Obwód 173 zawie¬ ra element LUB 76, linie opózniajaca 83 z opóznie¬ niem równym -iii i element 95, na wyjsciu którego 8 pojawia sie sygnal Hse.Obwód zwrotnicy 178 z fig. 10 zawiera dwa ele¬ menty LUB 96 i 97 oraz separator 98, Dd elementu 9& doprowadzane sap sygnaly Hsti—Hs*, podczas, gdy do elementu 97 sygnaly Hs5—Hs8. Wyjscia tych dwóch elementów 96 i 97 sa polaczone z wejsciem elementu separujacega 98, na którego wyjsciu po¬ jawia sie sygnal hx. Sygnal ten jest podawany na wejscie filtru 179. Obwód formujacy 180 z fig. 10 polaczony z wyjsciem filtru 179 zawiera dwa kon¬ densatory 20 i 21 zamontowane kaskadowo do dwóch kolejnych elementów separujacych 22 i 23.Zanegowane wyjscie elementu 23* wysyla sygnal fi** Licznik zapisu 176 z fig. 10 zawiera cztery prze- rzutniki 24, 25, 26, 27 polaczone w uklad Johnsona i element LUB 2,8, którego wyjscie jest polaczone z wyjsciem M przerzutnika 27. Pozwala to uniknac zabronionego cyklu licznika.Na wyjsciach Q, i Q czterech przerzutników 24 25, 2&, 27 wystepuja odpowiednio sygnaly Bo,. Bo, Bi, Bi, B2, B2, B^, B3, sluza one jako sygnaly zega¬ rowe przerzutmkom tworzacym pamiec buforowa 175 z fig. 10. Ponadto sygnaly '50, Bi i B2 sa poda¬ wane na wejscia elementu LUB ZS: Wyjscie nego¬ wane tego elementu 28 jest podawane na wej¬ scie D przerzutnika 24. Obwód' obcinajacy IT4 z fig. 10 zawiera przerzutnik 66" typu D, dla którego sygnal zegarowy przechodzi z zanegowanego wyj¬ scia elementu 61, i na którego wejscie D podawany jest sygnal Dx danych.Obwód pamieci buforowej. 17S z fig. 10 zawiera osiem przerzutników 29—3& Wyjscie Q przerzut¬ nika 66 jest polaczone z wejsciami D czterech prze¬ rzutników 29—32, które jako sygnaly zegarowe od¬ bieraja sygnaly Be—B9, wychodzace z wyjsc Q prze¬ rzutników 24—27. Na wyjsciach Q przerzutników 29—32 uzyskuje sie sygnaly be—b3-juz. przedstawio¬ ne na fig. 13. Zeby zmniejszyc obciazenie wyjscia Q przerzutnika 66 jego wyjscie Q jest polaczone z wejsciami U przerzutników 33—36* na które jako zegarowe, podawane sa sygnaly Bo—B3 pochodzace z wyjsc Q- przerzutników 24—27. Na wyjsciach Q przerzutników 33^—36 wystepuja sygnaly b4—b?.Obwód multipleksera 181 z fig. 10 zawiera dziesiec elementów LUB 37—46. Na jedno wejscie kazdego elementu 36—44 podawany jest odpowiednio sygnal bb—&7. Wejscia te sa polaczone z wejsciami Q prze- rzutników 29—32 i n przerzutników 33—3B: Dwa inne wejscia tych elementów sa polaczone z liczni¬ kiem odczytu oznaczonym numerem 182 na fig. 10.Licznik odczytu 182 zawiera cztery przerzutniki 48—51 polaczone w licznik Johnsona, elemnt LUB 52, którego wyjscie jest polaczone z wyjsciem u prze- 15 28139 871 15 16 rzutnika 51 po to, by uniknac zabronionego cyklu licznika. Na wyjsciach Q i *4 czterech przerzutni- ków 48—51 wystepuja sygnaly B4, B4, B5j 55, B6, B6, B7, "S7 odpowiednio. Na wejscia zegarowe czterech przerzutników48—51 podawany jest sygnal wyste¬ pujacy na wyjsciu bezposrednim elementu 22. Po¬ nadto sygnaly B4, B5 i B6 sa podawane na wejscia elementu 52.Tak wiec element 37 otrzymuje sygnaly B4 i Br, element 38 sygnaly B5 i B6 element 39 sygnaly I6 i B7, element 40 sygnaly B7 i B4. Wyjscia nego¬ wane tych czterech elementów 37—40 sa polaczone do czterech wejsc elementu LUB 45.Do elementu 41 doprowadzane sa sygnaly B4 i B5, do elementu 42 sygnaly B5 i 1*6, do elementu 43 sygnaly B6 i i7 do elementu 44 sygnaly B7 i B4.Wyjscia negowane tych czterech elementów 41—44 sa polaczone z wejsciem elementu LUB 46.Wyjscia elementów 45 i 47 sa polaczone razem i przylaczone do wejscia D przerzutnika 47 typu D, na którego wejscie zegarowe podawany jest sygnal Hxr zegara. Na wyjsciu Q tego przerzutni¬ ka 47 wystepuje sygnal danych opóznionych Dxr 9 synchroniczny z sygnalem zegara Hxr .Rozpatrzmy ponownie fig. 9 i 10. Na obwód 15 sterowania przesunieciem fazy podawany jest sy¬ gnal PAP zadania zmiany fazy. Obwód ten wysyla do obwodu 16 sygnaly VAL i 'A/B/C sterowania jak równiez sygnal EEN. Ten obwód 15 przed¬ stawiony na fig 15 zawiera obwód pamietaja¬ cy 150, który wytwarza sygnal VAL na zboczu na¬ rastajacym sygnalu PAP i który jest inicjalizowany przez sygnal EEN wysylany przez obwód 16. Kom¬ parator fazy 15.1 porównuje fazy dwóch sygnalów HCE i HCL zapiu i odczytu, podane juz na licz¬ niki 176 i 182 z fig. 10. Na wyjsciu komparatora 151 wystepuje napiecie V takie by V wystepowalo przy wartosciach ekstremalnych, gdy przesuniecie mie¬ dzy dwoma licznikami 176 i 182 nie pozwala juz dokonac poprawnego odczytu, lub gdy zostaly osia¬ gniete granice zakresu zadanych zmian.Obwód 152 jest wzmacniaczem, który wzmacnia i przesuwa napiecie do wartosci „V odchylki" kom¬ patybilnej z napieciami wymaganymi do zobrazo¬ wania. Sygnal „V odchylki" jest podawany na wej¬ scie ukladu 17 zobrazowania opóznienia. To zobra¬ zowanie dzieki zastosowaniu sygnalu „V odchylki" pozwala na sterowanie i latwe regulowanie wy¬ równywania kanalu i bez przerywania polaczenia.To wyrównywanie pozwala w warunkach normal¬ nych propagacji wykonac komutacje w srodku zmiennego zakresu kanalu pomocniczego. Sygnal zmiany przesuniecia fazowego miedzy dwoma kana¬ lami jest nieznany. Uklad 17 pokazuje z korzyscia wedlug wynalazku wartosc m przesuniecia fazo- wego 5* .P Uklad progowy 153 odbiera równiez napiecie V podawane przez komparator 151 i pokazuje na wyj¬ sciu kiedy V osiagnie strefy odpowiadajace poloze¬ niom wzglednym niewlasciwym dwóch liczników.Komparator 153 wytwarza dwa sygnaly BUT A i BUT B, które sa dwoma ograniczeniami A i B, ograniczajacymi przeszukiwanie przesuniecia fazo¬ wego. Ograniczenia A i B pozwalaja na przejscie sygnalu PAP badz przez uklad 154, badz przez § uklad 155. Na uklad 154 podawany jest wiec poza sygnalem PAP sygnal BUT A, uklad ten wytwarza sygnal RET, który sterowac bedzie opóznianie prze¬ suniecia fazowego. Inaczej natomiast jest dla ukla¬ du 155, poza sygnalem PAP na uklad ten podawany ia jest sygnal AV, który sterowac bedzie przyspiesze¬ niem przesuniecia fazowego. Przejscie od RET do AV dokuje sie przez przejscie do ograniczników.Te dwa sygnaly RET i AV podawane na wejscie licznika 156 spelniaja role sygnalów zegarowych 15 i zwiekszaja lub zmniejszaja zawartosc licznika 156, który na wejsciu wytwarza sygnal A/B/C, którego kod zostal juz opisany w oparciu o fig* 11. To wlasnie tylne zbocze sygnalu PAP jest aktywne na poziomie liczników 154 i 155, przygotowujacych * zmiane nastepnego opóznienia.Tak wiec ciag dyskretny opóznien zmiennych—^ P (m jest liczba calkowita naturalna przy l moze byc przeszukiwany w jednym i w drugim * kierunku. Ograniczniki A i B zmieniaja kierunek przeszukiwania na koncach zakresu zmian.Ten n-bitowy zakres przestawiajacy krok-!5- moze P byc przedstawiony na elemencie obrazujacym ukla- *• du odwzorowania 17 za pomoca diod. Dokladne opóznienie jest bezwlocznie odczytywane dzieki sygnalowi „V odchylki".Figura 16 przedstawia zalecane zastosowanie 35 opóznienia przez skok komutacji ciagów cyfrowych przesylanych laczami radiowymi. Jesli Dlr +Hlr jest ciagiem cyfrowym przesylanym normalnym ka¬ nalem, który powinien byc zastapiony kanalem po¬ mocniczym Dx + Hx w wyniku rozkazu Trl prze- 40 sylanym kanalem rzedu jest on najpierw podawany na wejscie ukladu wyrównujacego 19, który wy¬ twarza na wyjsciu ciag D* lr + H* lr . Uklad 18 od¬ biera ciag D'lr +Hllr , sprawdza przesuniecie tego ciagu w stosunku do ciagu kanalu pomocnicze- 45 go x i wytwarza sygnal PAP zadania przesuniecia fazy. Sygnal ten jest podawany na wejscie zespo¬ lu 13 przesuniecia fazowego. Zespól 13 wytwarza na wyjsciu ciag cyfrowy Dxr +H„ przesuniety w fazie w stosunku do przebiegu pierwotnego. 10 Uklad 18 przedstawiony juz na fig. 8, zawiera uklad 10 korelatora danych D'lr i Dxr , podajacy na wejscie ukladu logicznego 12 sygnal ABSCORR.Dyskryminator fazy 11 wytwarza sygnal 0O.Wspomniany obwód logiczny 12 wytwarza sygnal PAP zadania zmiany fazy lub sygnal N zadania komutacji. Gdy uklad testu 18 stwierdzi ze wynik testu ciagów eyfrowych jest poprawny, wysyla sygnal N zadania komutacji na wejscie ukladu komutacji 14. Uklad 14 odbiera sygnaly D'lr + H' lr po wyrównaniu kanalu i, jak rów¬ niez sygnaly D„ + H xr z kanalu pomocniczego i dokonuje komutacji synchronicznej szeregów celem, wytworzenia na wyjsciu sygnalu Dt + Hj bez w dorzucania lub przerywania przejsc dokladnie w17 139 871 18 momencie komutacji, co dckonuje sie w rytmie wlasnego sygnalu Ht .W efekcie na wspomniany komparator 14 poda¬ wane sa dwa synchroniczne sygnaly D'lr i Dly Róznica fazy miedzy sygnalami H4 i H'Ir lub Hxr jest regulowana w ten sposób, by komutacja sv gnalow zegarowych miala miejsce gdy ll'lr i Hxr sa w stanie zerowym, uwzgledniajac odchy¬ lenie n:aksvmalnie — mozliwego okresu.P Zespól zniany fazy 13 moze wiec byc umieszczo¬ ny w elemencie odbiorczym kanalu pomocniczego i byc wykorzystywany w czasie komutacji n kana¬ lów, dla których kanal dodatkowy x sluzy jako kanal pomocniczy. Przedstawiony wynalazek poz¬ woli wiec uproscic wyposazenie, dokonac oszcze¬ dnosci przy realizacji urzadzenia i zmniejszyc zu¬ zycie energii. Poza tym zastosowanie jednego tylko ukladu ziriennego opóznienia umieszczonego w ka¬ nale pomocniczym pozwala uniknac problemów po¬ laczonych ze zbieznoscia zwiazana z zastosowaniem ukladu opózniajacego, które nie moze dzialac w kanale roboczym.Poza tym struktura zespolu zmiennego przesu¬ niecia fazowego 13 ciagów cyfrowych pozwala zwiekszyc zakres dochodzenia automatycznego, zwiekszajac tylko pojemnosc pamieci buforowej 175 z fig. 10, bez zmieniania innych elementów systemu komutacji.Uklad zmiennego przesuniecia fazowego wedlug wTynalrz/.u jest wystarczajaco szybki by dokonac komutacji lacza radiowego i znieksztalconego przez zaniki w czasie rzedu milisekundy, a wiec tak by komutacja nastapila przed tym, niz jakosc lacza oriagme poziom nieakceptowalny i to nawet dla zaników najszybszych.Poza tym uklad przesuniecia zmiennego wedlug wynalazku zachowuje w pamieci w ukladzie zobra- zowania rezmee czasu propagacji yfit= ; mie- P dzy normalnym kanalem wspomaganym, a kanalem pomocniczym, po kazdej komutacji i po kazdym powrocie na kanal normalny, tak by inny kanal normalny nie byl zastepowany pomocniczym. Ta wlasciwosc pozwala na latwe zobrazowanie róznicy czasów propagacji nawet w czasie pracy, bez sto¬ sowania elementów pomiarowych duzych i kosztow¬ nych, takich jak generatory i oscyloskopy. To za¬ pewnia ciagly nadzór nad wyrównywaniem czasów propagacji laczy radiowych i ich ewentualne zrów¬ nowazenie, bez przerywania ruchu.Zastrzezenia patentowe 1. Uklad do ustawiania w fazie ciagów cyfro¬ wych, zawierajacy pierwszy komparator, oscylator, pierwsza pamiec, licznik, uklad przesuwników fa- 5 zowych, znamienny tym, ze dla polepszenia praw¬ dopodobienstwa transmisji zawiera druga pamiec, element LUB, drugi licznik, drugi komparator, obwód decyzyjny, dysk^minator fazowy, przy¬ czyni wyjscie pierwszego komparatora jest pola- 10 czone z pierwszym wejsciem pierwszej pamieci, której wyiscie jest polaczone z pierwszym wej¬ sciem drugiej pamieci, wyjscie oscylatora jest po¬ laczone z drugimi wejsciami pierwszej i drugiej pamieci, wyjscie drugiej pamieci jest polaczone 1S z pierwszym wejsciem pierwszego licznika, którego wyjscie jest polaczone z pierwszymi wejsciami ele¬ mentu LUB i drugiego licznika, wyjscie elementu LUB jest polaczone z wejsciem sterowania ukladu przesuwników fazowych, pierwsze i drugie wyjscie 20 drugiego licznika sa polaczone odpowiednio z dru¬ gim wejsciem pierwszego licznika i z pierwszym wejsciem obwodu decyzyjnego, którego pierwsze wyjscie jest polaczone z pierwszym wTejsciem dru¬ giego komparatora majacego wyjscie polaczone 23 z drugim wejsciem drugiego licznika, drugie wyj¬ scie obwodu decyzyjnego jest polaczone z drugim wejsciem elementu LUB, wyjscie dyskryminatora fazowego jest polaczone z drugim wejsciem obwo¬ du decyzyjnego, zas wejscia pierwszego kompara- 30 tora, dyski yminatora fazowego oraz wejscia infor¬ macyjne ukladów przesuwników fazowych stanowia wejscia informatyczne ukladu, wejscie drugiego komparatora stanowi, wejscie sterowania ukladu, wyjscia ukladu przesuniecia fazowego stanowia 35 wyjscia informatyczne ukladu, a pierwsze wyjscie obwodu decyzyjnego stanowi wyjscie sterowania ukladu. 2. Uklad wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze obwód decyzyjny zawiera przerzutniki, przy czym 40 wyjscie pierwszego przerzutnika jest polaczone z pierwszym wTejsciem drugiego przerzutnika, któ¬ rego drugie wyjscie jest polaczone z jego pierw¬ szym wyjsciem, pierwsze wejscia pierwszego i trze¬ ciego przerzutnika sa polaczone ze soba i stanowia 45 pierwsze wejscie obwodu decyzyjnego, drugie wej¬ scia pierwszego i trzeciego przerzutnika sa polaczo¬ ne ze soba i stanowia drugie wejscie obwodu de¬ cyzyjnego, zas drugie wyjscie przerzutnika stanowi pierwsze wyjscie obwodu decyzyjnego, a wyjscie 59 trzeciego przerzutnika stanowTi drugie wyjscie ob¬ wodu decyzyjnego.13Sf;871; y ABSCOHR riu.1 JJ L ! l I l I I I L FIG. 2 H{ rLJiJT-njTjn^njTjnjn_rir D'{ L b0j ¦, \ bpfbTjb, |,b. j~h7iT7 i b„ | LyfFTnTTTl bia| b13| b,<-| h,5|b,6| b,7j b1Bj bl9| b20[ b7lj b22| b ?3| b?4j b^b^j b2T D :c, "bTTb-i 1 b3 j b3 1 h, 1 b5|"b7T~b7T^l b-, |b,,;|b,,"| b1?j b<3 | b,4| b,sj b16| b171 b,e | b19[ b20| b2l |'b22| b2Jj b,4 j b25j b2G | b27 h j : ~i j i , i D!V PER NOCO- FIG. 3 noco_rLru~LTLrLrL i— ¦ INIT I l__ AS ZCORR |__ F!G.4139 871 D' '• T,— H; L r — 3. h -i i ¦ ...jiiu 4 " 1 r N9 CO | 6 _9- IABSCORRI U--_ \ \ 10 Ttr Hi.II I ^ REC I NI T TTEST FiO.5 -V PAP ABSPHA 12 ^ N h TJTjnunjn-n_ruiJijnjnjnj^ noco _TLTi_nJU~L_n Tti ' 1 RFC 1 IWIT ! P tl__ — 1 ^_ 1 1 ARSrflRR 1 T TFST ! B0 PAP _ 0 1 ] 1 1 - _.: AB3PHA.F!8.61B9S<71 - ^^' x i—id cM—-4RS.- D SC- ^D Gj Hl- p °a' 201' l phi pL Pol TI HM£ 400 19 202 He i "0"- nc ; 'im--- Tr.-. 500 RFC MO- 401 & I - J -WY^HIn L_ir cl QM HEC TTEST i i rji oA Ob Dc "dI -F /702 703 //UZ /UJ abscoih DnU| |CK ABSPHA" ^3 B Qh .PAP ^300 Ud o 802- FI8.7 ( D«. ( u Hi lT ! i L - r~ nr N ii- I ^-14 Hj 1 1 l • 1 i l Hx A ^ BS i k —|-N .CORR 0o Hxt /,2 PA 1 i i 1 1 _j P -13 Tr- — Iri Di Hi FIG. 8139 871 r; 162 I Dx.Hx i X --13 16 154 :::r:iin: i 15 r- /' i Tpap 16.9 174 1^ J 176 r/5, ID-e T / B0| bJ B2[~B^ J "CE 155- 177- HC a/b/c VAL'M/CTEEN -166 h«7~~| H ^ T At0 AtQ+ At0f Ata+- A,ola -167 -170 -171 -172 -173 Hs, Hs2 Hsi ~Hse_ Hs7 182 179 / hi 178 FIG. 10 D;r, _U^t139=871 a nr 1 i ° 0 1 1 1 ° b 0 0 1 1 1 1 0 0 c 0 0 0 0 1 1 1 1 166 167 168 169 170 171 172 173 FIB.11 He, a He, fUTTl F"~7L f l- * 1 l I T7TTL He __3n rm_- etttd mm. fr_~m j=n f VAL ^__ EEN Hi", aTTs7 ¦ Hs7 J I l L li," rrm rrrzi Fifl.12139 871 -21. D'X 9 I 10 I 11 I 12 I 13 I 14 ! 15 I 16 ] 17 I ~B I 19 I IcTT Bo l I l B, i I B2 £Z _l B? 3 E=T __ IJ _jE b0 ^z: bi Z3I b2 4 b3 .ZZ3 b4 b5 = b7 :xx HXt ni—irnrn<—irnl—irnrnr-irn^—irn.r Bs Be d 3 1 4 1 5 1 6 1 7 i O i 9 I 10 I 111 12 | 13 | 16 | 15 T Ki" DXt 3 i 4 l1 5 i 6 i / i a i y*T io l 11 : M "I 13 i i4 i fTl FIG. 13 He - Pio 6*1^ —PBI 94-T I I \ I ' » l ' pVA- FiG. 14133 8T1 r VAL [EN PAP- IJ Li 154 HCf- H U- 151 ^v SET a/b;c BUTA BUTB '152 155 FIG.15 19 On' x ^ H 14 Hi -Dt — Hi -Th PAP jjg.w OZGraf. Z.P. Dz-wo, z. 125 (100+15) 5.87 Cena 100 zl PL