PL125385B1 - Herbicide - Google Patents

Description

Przedmiotem wynalazku jest srodek chwasto¬ bójczy zawierajacy 2-chlorowcoacetanilidy jako substancje aktywna oraz konwencjonalne srodki pomocnicze.Stan techniki zwiazany z tym wynalazkiem obejmuje liczne publikacje dotyczace 2-chlorow- coacetanilidów niepodstawionych lub podstawio¬ nych róznymi podstawnikami przy anilidowym atomie azotu i przy pierscieniu anilidowym, wli¬ czajac w to grupy alkilowe, alkoksylowe, alko- ksyalkilowe, halogenowe itd., w szczególnosci opi¬ sy patentowe Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3442945 i nr 3547620. Szczególnie istotnym ujawnie¬ niem zawartym w opisach patentowych nr 3442945 i nr 3547620 sa zwiazki 2'-III-rzed.-butylo-2-chloro- -N-metoksymetylo-6'-metoksyacetanilid i jego ana¬ log gromowy (przyklady, odpowiednio 16 i 34 w opisie patentowym nr 3547620, 18 i 36 w opisie patentowym nr 3442945.Opisy patentowe Stanów Zjednnoczonych Ame¬ ryki nr 4070369 i nr 4152137 ujawniaja ogólny wzór chemiczny, który obejmuje zwiazki typu ujawnionego w wymienionych patentach nr 3442945 i nr 3547620. Jednakze jedyny znany z tych opi¬ sów typ zwiazku — majacy grupe alkilowa w jed¬ nej pozycji orto i grupe alkoskylowa w drugiej pozycji orto — ma rodnik alkoksyetyIowy przy anilidowym atomie azotu; zwiazki tego typu sa omówione bardziej szczególowo ponizej.Inny, mnniej istotny stan techniki przedstawia xo u patent belgijski nr 810763 i opis patentowy RFN nr 2402983. Rozwiazania znane z tych publikacji obejmuja zwiazki typu omówionego w wymienio¬ nych opisach patentowych Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 4070369 i nr 4152137 i charakteryzuja sie tym, ze maja grupe alkoksyalkilowa o dwóch lub kilku atomach wegla pomiedzy anilidowym atomem azotu a atomem tlenu reszty alkoksylo- wej. Bardziej istotnymi elementami ujawnienia z belgijskiego opisu patentowego nr 810763 i opisu patentowego RFN nr 2402983 wydaja sie byc zwiazki majace grupe etoksyetylowa przy anilido¬ wym atomie azotu, grupe metoksylowa lub eto- ksylowa w jednej pozycji orto i grupe metylowa, etylowa lub izopropylowa w drugiej pozycji orto (patrz belgijski opis patentowy nr 810763 zwiazki oznaczone numerami 7, 13, 18—20 i 26, oraz Inne, o mniejszym znaczeniu — ich homologii, na przy¬ klad zwiazki oznaczone numerami 6, 9, 16 i 17, które maja grupy metoksyetylowe lub metoksypro- pylowe podstawione przy atomie azotu i grupe metoksylowa lub etoksylowa w jednej pozycji orto oraz grupe metylowa w drugiej pozycji orto).Powyzszy opis patentowy Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3442945 obejmuje pewne dane o wla¬ snosciach wyzej wymienionych zwiazków maja¬ cych konfiguracje chemiczna dokladniej zblizona do zwiazków aktywnych stosowanych w srodku wedlug wynalazku i dane dla ich homologów i analogów, na przyklad dla zwiazków wymienic-3 125 885 4 nych w belgijskim opisie patentowym nr 810763, oznaczonych numerami 6 i 9. Bardziej szczególo¬ wo, te najbardziej istotne informacje dotyczace aktywnosci chwastobójczej w stosunku do róz¬ nych chwastów nie ujawniaja zadnych danych dla jakiegokolwiek zwiazku przedstawionego w tym opisie o dodatkowych i/lub równoczesnych wlasno¬ sciach chwastobójczych w stosunku do trudnych do zniszczenina chwastów waskolistnych, wyczynca polnego, owsa gluchego i stoklosy dachowej oraz innych chwastów takich jak wlosnica, zyto jed¬ noroczne, chwastnica jednostronna i palusznik krwawy, mimo ze wymieniony belgijski opis pa¬ tentowy nr 810763 podaje dane wskazujace na dobra kontrole owsa gluchego i nieokreslonych ga¬ tunków róznych innych chwastów w burakach cu¬ krowych.Dalsza niedogodnoscia wielu srodków chwasto¬ bójczych znanego stanu techniki jest ograniczenie ich stosowalnosci do szczególnych typów gleby, to znaczy niektóre srodki chwastobójcze sa skutecz¬ ne' w glebach majacych mala zawartosc substancji organicznych, i równoczesnie sa one nieskuteczne w innych glebach o duzej zawartosci substancji or¬ ganicznych lub odwrotnie. Dlatego jest korzystne aby srodek chwastobójczy mógl byc uzytkowany na kazdym typie gleby, w zakresie od gleb lekkich do ciezkich gliniastych i torfu.Jeszcze inna niedogodnoscia niektórych znanych srodków chwastobójczych jest ich brak trwalo¬ sci skutecznosci zwalczania chwastów podczas du¬ zych opadów deszczu, powodujacych wymywanie srodka chwastobójczego z gleby.I w koncu, niedogodnoscia niektórych znanych srodków chwastobójczych jest koniecznosc opra¬ cowania i stosowania specjalnych sposobów po¬ stepowania z powodu ich wlasciwosci toksycznych.Stad dalszym wymaganiem jest, aby srodek chwa¬ stobójczy byl bezpieczny podczas jego stosowania.Tak wiec celem wynalazku jest opracowanie srodka chwastobójczego pozbawionego wyzej wy- mieninonych wad i niedogodnosci znanych srod¬ ków o róznorodnych korzystnych cechach wyróz¬ niajacych w stosunku do znanych srodków chwa¬ stobójczych, w szczególnosci srodka selektywnie zwalczajacego rózne chwasty, zwlaszcza trawy jed¬ norocznej, lacznie z trudnymi do zniszczenia chwa¬ stami waskolistnymi takimi, jak wyczyniec polny, owies gluchy i stoklosa dachowa oraz jednorocz¬ ne trawy, takie jak wlosnica, chwastnica jedno¬ stronna, palusznik krwawy i zyto jednoroczne, zwlaszcza w burakach cukrowych, skutecznego w szerokim zakresie dla róznych gleb, od gleb lek¬ kich do ciezkiej gliny i torfu, a przy tym odpor¬ nego na wyplukiwanie przy silnej ulewie i bez¬ piecznego niewymagajacego specjalnych sposobów obchodzenia sie z nim.Srodek chwastobójczy wedlug wynalazku zawie¬ ra jako substancje aktywna co najmniej jeden zwiazek o wzorze ogólnym podanym na zalaczo¬ nym rysunku, w którym R oznacza grupe etylo¬ wa, n-propylowa, izopropylowa, izobutylowa, alli- lowa lub butenylowa, Ri oznacza grupe metylowa, n-propylowa, izopropylowa, n-butylowa, izobutylo¬ wa lub izoamylowa i Rs oznacza grupe metylowa, etylowa lub izopropylowa, przy czym gdy R* ozna¬ cza grupe izopropylowa, to wówczas R oznacza gi;upe etylowa i Ri oznacza grupe n-butylowa, gdy • Ra oznacza grupe etylowa, to wówczas R oznacza grupe etylowa, n-propylowa lub allilowa i Ri ozna¬ cza grupe n-butylowa lub izobutylowa, gdy R oznacza grupe n-propylowa, to wówczas Ri ozna¬ cza grupe n-butylowa lub izobutylowa, gdy Ri 10 oznacza grupe n-propylowa, to wówczas Ri ozna¬ cza grupe n-butylowa lub izobutylowa, gdy R oznacza grupe izopropylowa, to wówczas Ri ozna¬ cza grupe izobutylowa, gdy R oznacza grupe izo¬ butylowa, to wówczas Ri oznacza grupe n-propy- 15 Iowa, izopropylowa, izobutylowa lub izoamylowa a gdy R oznacza grupe butenylowa, to wówczas Ri oznacza grupe metylowa.Korzystne sa zwiazki o powyzszym wzorze: w którym R oznacza grupe alkilowa o 2—4 atomach 10 wegla, korzystnie grupe etylowa, n-propylowa lub allilowa, Ri oznacza grupe alkilowa o 3 lub 4 ato¬ mach wegla, korzystnie grupe n-butylowa lub izo¬ butylowa, a Rt oznacza grupe metylowa lub ety¬ lowa. tf Szczególnie korzystnymi zwiazkami aktywnymi stosowanymi w srodku wedlug wynalazku sa: N - (izobutoksymetylo)-2'-izopropoksy-6'-metylo-2- -chloroacetanilid; N-(izobutoksymetylo)-2'-izoamylo- ksy-6'-metylo-2-chloroacetaniUd; N-(n-propoksyme- tylo)-2'-izobutoksy-6'-metylo-2-chloroacetanilid; N- -(etoksymetylo)-2'-n-butoksy-6'-izopropylo - 2-chlo- roacetanilid; N-(izobutoksymetylo)-2'-izobutoksy- -6'-metylo-2-chloroacetanilid; N-(izopropoksymety- u lo)-2'-izobutoksy-6'-metylo-2-chloroacetanilid; N- -(izobutoksymetylo) - 2'-n-propoksy - 6'-metylo - 2 - -chloroaceanilid; (2-butynylo -1—oksymetylo) - 2'- -metoksy-6'-metylo-2-chlorpacetanilid; N - (n-pro- poksymetylo)-2'-n-butoksy-6'-etylo-2 - chloroaceta- «o nilid; N-(alliloksymetylo)-2'-n-butoksy-6'-etylo-2- -chloroacetanilid; N-(etoksymetylo)-2'-izobiitoksy- -6'-etylo-2-chloroacetanilid i N-(alliloksymetylo)-2'- -izobutoksy-6'-etylo-2-chloroacetanilid.Obecnie stwierdzono, ze wybrana grupa 2-chlo- rowcoacetanilidów o podanym wzorze ogólnym charakteryzujaca sie specyficznym powiazaniem grup alkoksymetylowych lub alkenyloksymetylo- wych przy anilidowym atomie azotu, specyficzny- w mi grupami alkoksylowymi w jednej pozycji orto i grupa alkilowa o 1—3 atomach wegla, to jest grupe metylowa, etylowa lub izopropylowa, w drugiej pozycji orto, wykazuje nieoczekiwanie lep¬ sze i znakomite selektywne wlasciwosci chwasto- M bójcze w stosunku do chwastów w uprawach bu¬ raków cukrowych, w porównaniu ze znanymi srod¬ kami chwastobójczymi, lacznie z najbardziej zna¬ czacymi znanymi zwiazkami homologicznymi.Podstawowa cecha charakterystyczna srodka 60 chwastobójczego wedlug tego wynalazku jest jego zdolnosc zwalczania chwastów waskolistnych w burakach cukrowych, szczególnie gatunków trud¬ nych do zniszczenia takich, jak owies gluchy i wyczyniec polny, jak równiez mniej odpornych a gatunków takich, jak wlosnica, chwastnica jedno-5 125 385 6 stronna, palusznik krwawy, i inne szkodliwe chwasty.Zwiazki aktywne o podanym wzorze ogólnym stosowane w srodku wedlug wynalazku moga byc wytworzone róznymi , sposobami. Na przyklad • zwiazki te moga byc otrzymane na drodze azome- tynowania opisanego w wyzej wymienionych opi¬ sach patentowych .Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3442943 i nr 3547620. Zgodnie z procesem azo- metynowariia odpowiednie pierwszorzedowa aniline 10 poddaje sie reakcji z formaldehydem dla uzyska¬ nia odpowiedniej metylenoaniliny (podstawiony fenyloazometyn), która nastepnie poddaje sie re¬ akcji z czynnikiem chlorowcoacetylujacym takim, jak chlorek chloroacetylu lub bezwodnik kwasu 15 chlorooctowego, który z kolei poddaje sie reakcji z odpowiednim alkoholem celem otrzymania wla¬ sciwego N-alkoksymetylo-2-chloroacetanilidu, jako produktu koncowego.Inny proces wytwarzania zwiazków aktywnych ,0 o podanym wzorze ogólnym wymaga N-alkilowa- nia anionu odpowiedniego drugorzedowego 2-chlo- rowcoacetanilidu czynnikiem alkilujacym, w wa¬ runkach zasadowych. Przyklad I ilustruje zastoso- wanie powyzszego sposobu N-alkilowania do wy¬ tworzenia jednego zwiazku o podanym wzorze ogólnym.Odmiennny proces N-alkilowania jest opisany w przykladzie II ilustrujacy sposób wytwarzania in- w nego zwiazku o podanym wzorze ogólv ym. Sposób N-alkilowania opisany w przykladzie II polega na wytworzeniu in situ eterów chlorowcometylowo- alkilowych lub chlorowcometylowoalkenylowych, uzytych jako materialy wyjsciowe w procesie N- n -alkilowania.Przyklad I. W 250 ml chlorku metylenu oziebiajac zmieszano 5,0 g (0,022 mola) 2'-izobuto- ksy-6'-metylo-2-chloroacetanilidu, 4,75 g (0,44 mola) eteru chlorometylowo-n-propylowego i 2,0 g chlor- 40 ku trójetyloamoniowego benzylu. Do mieszaniny, utrzymujac temperature 15°C, dodano od razu 50 ml 50*/© roztworu NaOH i mieszano w ciagu 2 godzin, nastepnie dodano 100 ml zimnej wody.Warstwy rozdzielono, przemyto woda, wysuszano 45 MgS04, po czym odparowano i zmielono w mlyn¬ ku kilowym, otrzymujac 6,5 g (90% wydajnosci) jasnego oleju o temperaturze wrzenia 150°C przy 5,33 Pa.Analiza elementarna dla C17H14CINO9 C/o): M Obliczono: C-62,26; H-7,99; Cl-10,61; Znaleziono: C-62,27; H-Sfil; Cl-10,81.Produkt zidentyfikowano jako N-(n-propoksyme- tylo)-2/-izobutoksy-6,-metylo-2-chloroacetanilidt Przyklad II. Przyklad ten opisuje odmiane W procesu N-alkilowania opisanego w przykladzie I.W realizacji tego sposobu czynnik alkilujacy jest wytworzony in situ, co sprawia, ze przebieg pro¬ cesu jest skuteczniejszy, ekonomiczniejszy i prost¬ szy wdzialaniu. 60 Do ochlodzonej mieszaniny 4,0 g (0,1 mola) eta¬ nolu, 1,5 g (0,5 mola) bezwodnego paraformalde- hydu i 100 ml chlorku metylenu dodano 6,1 g (0,05 mola) bromku acetylu, po czym mieszanine mieszano az do calkowitego rozpuszczenia sie pa- w raformaldehydu. Nastepnie do mieszaniny dodano 5,1 g (0 018 mola) 2'-n-butoksy-6'-izopropylo-2-chlo- roacetanilidu, 2,0 g chlorku trójetyloamoniowego benzylu i 40 ml chlorku metylenu. Mieszanine ochlodzono do temperatury 15°C i dodano od razu 50 ml 50% roztworu NaOH, nastepnie mieszano w ciagu 2 godzin. Warstwy rozdzielono, przemyto woda, wysuszono MgS04, po czym odparowano i zmielono w mlynku kulowym, otrzymujac 4,0 g (77% wydajnosci) zóltej cieczy o temperaturze wrzenia 125°C przy 6,66 Pa.Analiza elementarna dla CisHasCINOf (%): Obliczono: C-63,24; H-8,26; Cl-10,37; Znaleziono: C-63,23; H-8,29; Cl-10,37.Produkt zidentyfikowano jako N-(etoksymetylo)- -2/-n-butoksy-6/-izopropylo-2-chloroacetanilid.Przyklady III—XII. Postepujac zasadniczo w ten sam sposób i w warunkach opisanych w przykladach I lub II, lecz podstawiajac odpowied¬ ni drugorzedowy anilid i czynnik alkilujacy, jako materialy wyjsciowe i ich ilosci, wytworzono wla¬ sciwe n-(alkoksymetylo lub alkenyloksymetylo)-2- -chlorowcoacetanilidy, zwiazki te sa zidentyfiko¬ wane w tablicy 1, wraz z okreslonymi wlasciwo¬ sciami fizycznymi.Drugorzedowe anilidy uzyte w powyzszych przy¬ kladach jako material wyjsciowy, wytwarza sie w znany sposób, na przyklad przez chlorowcoal- kilowanie odpowiedniej pierwszorzedowej aminy czynnikiem chlorowcoalkilujacym takim, jak halo¬ genek lub bezwodnik chlorowcoacetylu. Typowo, odpowednia ilosc wlasciwej aminy pierwszorzedo¬ wej rozpuszcza sie w rozpuszczalniku takim, jak chlorek metylenu, zawierajacym zasade, na przy¬ klad 10% NaOH i energicznie miesza z roztwo¬ rem halogenku chlorowcoacetylu, na przyklad chlorku chloroacetylu, chlodzac z zewnatrz na przyklad do temperatury 15—25°C. Rozdziela sie warstwy i warstwe rozpuszczalnika organicznego przemywa woda, suszy i odparowuje pod zmniej¬ szonym cisnieniem.Pierwszorzedowe aminy uzyte do wytworzenia drugorzedowych anilidów równiez mozna wytwa¬ rzac w znany sposób na przyklad przez redukcje katalityczna wlasciwego, odpowiednio podstawio¬ nego nitrobenzenu, na przyklad 2-alkoksy-6-alki- lonitrobenzenu, w rozpuszczalniku takim, jak alko¬ hol, na przyklad etanol, stosujac katalizator z tlenkiem platyny.Jak zaznaczono wyzej, stwierdzono, ze zwiazki aktywne stosowane w srodku wedlug wynalazku sa czynne chwastobójczo, zwlaszcza jako srodki szkodnikobójcze przed wzejsciem roslin, chociaz aktywnosc tych zwiazków w stosunku do roslin po ich wzejsciu równiez zostala wykazana. Bada¬ nia przed wzejsciem roslin odnoszace sie tutaj obej¬ muja badania szklarniowe i polowe. W badaniach szklarniowych srodek chwastobójczy stosuje sie powierzchniowo do wysiewanych nasion albo do wegetatywnych odrosli, albo przez wprowadzenie srodka do pewnej ilosci ziemi, w celu uzycia jej jako warstwy pokrywajacej badane nasiona wy¬ siane uprzednio w pojemnikach do badan. W ba¬ daniach polowych srodek chwastobójczy moze by6125 385 Tablica 1 Przyklad nr III IV V VI VII VIII IX X XI XII Zwiazek N-(izobutoksymetylo)-2'- izobutoksy-6'*metylo-2- chloroacetanilid N-(izoprppoksymetylo)-2'- izobutoksy-6'-metylo-2- chloroacetanilid N-(2-butenylo-1 -oksymety- lo)-2/-metoksy-6'-metylo- -2-chloroacetanilid N-(izobutoksymetylo)-2'- -izopropoksy-6'-metylo- -2-chloroacetanilid N-(izobutoksymetylo)-2'- -izoamyloksy-6'-metylo-2- -chloroacetanilid N-(izobutoksymetylo)-2'- -n-propoksy-6'-metylo-2- -chloroacetanilid N-(n-propoksymetylo)-2' - -n-butoksy-6'-etylo-2- -chloroacetanilid N-(alloksymetylo)-2'- -n-butoksy-6'-etylo-2- -chloroacetanilid N-(etoksymetylo)-2'- -izobutoksy-6'-etylo~2- -chloroacetynilid N-(afflloksymetylo)-2'- -izobutoksy-6'-etylo-2- -chloroacetanilid Wzór empiryczny dsH^ClNO, Q7HMClNOa C16HMC1N0, C17HaflClN03 C19HMCLNO, C17HI6C1N0, dgHMClNOa C18HMC1N0, Cl7H2flClNO, C18H26C1N0, Temperatura wrzenia °C/Pa 115 (2,66 Pa) 120 (3,99 Pa) 114 (1,33 Pa) 120 (3,33 Pa) 127 (10,66 Pa) 117 (2,66 Pa) 123 (5,33 Pa) 132 (9,33 Pa) 124 (2,66 Pa) Pierwia¬ stek C H Cl C H Cl c H Cl c H N Cl c H Cl c H Cl c H Cl c H Cl c H Cl c H Cl Analiza ¦ Wartosc obliczona 63,24 8,26 10,37 62,28 7,99 10,81 60,50 6,77 11,91 62,28 7,99 4,27 10,01 64,12 8,50 9,96 62,28 7,99 10,81 63,24 8,26 10,37 63,61 7,71 10,43 62,28 7,99 10,81 63,61 7,71 10,43 Wartosc 1 znaleziona 63,19 8,30 10,38 | 62,26 7,99 10,81 | 60,18 6,83 11,85 62,33 8,04 4,27 10,82 63,98 8,57 10,03 62,20 8,06 10,88 63,31 8,27 10,42 63,60 7,74 10,42 62,27 8,02 10,82 63,61 7,71 10,45 zastosowany przed wprowadzeniem rosliny do gle¬ by („P.P.I"),to jest srodek chwastobójczy jest uzy¬ ty do powierzchni gleby, po czym wprowadza sie do gleby, po wymieszaniu, rozsady lub nasiona, albo srodek chwastobójczy moze byc zastosowany powierzchniowo („S.A.", powierzchniowe stosowa¬ nie) po wprowadzeniu nasion uprawnych.Metoda badania powierzchniowego stosowania („S.A.") uzyta w szklarni ma przebieg nastepujacy: Pojemniki, to jest korytka aluminiowe o typo¬ wych wymiarach 24,13 cm X 13,34 cm X 6,99 cm lub doniczki z tworzywa sztucznego, o wymiarach .9,53 cm X 9,53 cm X 7,62 cm, majace w dnie otwo¬ ry odwadniajace, napelnia sie do równego poziomu gleba piaszczysto-gliniasta wedlug Ray'a, nastep¬ nie ubija do poziomu 1,27 cm od górnych krawedzi naczyn. Wówczas naczynia obsiewa sie badanym gatunkiem rosliny, pokrywa warstwa 1,27 cm przy¬ gotowanej gleby. Nastepnie na powierzchnie gleby stosuje sie srodek chwastobójczy, przykladowo przy uzyciu opryskiwacza w ilosci 167 l/ha, pod cisnieniem 206,9 kPa. Kazde naczynie otrzymuje 0,64 cm wody, jako niezbedne nawodnienie, po czym naczynia umieszcza sie w cieplarni na pól¬ kach, przystosowanych, jesli zajdzie potrzeba, do dalszego nawadniania podglebia, jako alternatyw¬ ne postepowanie, dodatkowe nawadnianie podgle¬ bia mozna pominac. Obserwacje skutecznosci chwa¬ stobójczej dokonuje sie w ciagu okolo trzech ty¬ godni po zastosowaniu srodka chwastobójczego.Traktowanie srodkiem chwastobójczym przez wprowadzenie go do gleby („S.I.") w zastosowaniu do prób cieplarnianych ma przebieg nastepujacy: Warstwe uprawna gleby dobrej jakosci umiesz¬ cza sie z malym nadmiarem w pojemnikach alumi¬ niowych i ubija do glebokosci od 0,95 do 1,27 cm od górnej krawedzi pojemnika. Na wierzchu gle¬ by umieszcza sie uprzednio policzona ilosc nasion wegetatywnych odrosli róznych gatunków roslin.Po wysianiu nasion lub posadzeniu odrosli uzu¬ pelnia sie glebe do wymaganego poziomu w ko¬ rytkach. Glebe i znana ilosc stosowanego skladni¬ ka czynnego w rozpuszczalniku lub w postaci za¬ wiesiny proszku zwilzalnego miesza sie starannie i stosuje jako glebe uzupelniajaca do przygotowa¬ nych korytek. Po wprowadzeniu srodka chwasto-125 385 9 bójczego korytka poddaje sie poczatkowemu zrosze¬ niu woda równowaznej 0,64 cm opadu deszczu, po czym w razie potrzeby do kielkowania i rozwoju uzupelnia sie zapas wody przez nawadnianie po¬ glebia. Jako alternatywne postepowanie, dodatko¬ we nawadnianie podglebia mozna pominac. Obser¬ wacje prowadzi sie 2—3 tygodnie po zasiewie i zastosowaniu srodka chwastobójczego.Tablice 2 i 3 podaja zestawienie wyników prze¬ prowadzonych badan dla okreslenia aktywnosci chwastobójczej zwiazków aktywnych stosowanych ¦w srodku wedlug wynalazku przed wzejsciem ro¬ slin. W tych badaniach srodki chwastobójcze byly uzyte przez wprowadzenie ich do gleby i nawad¬ nianie tylko podglebia; kreska (—) oznacza, ze wskazana roslina nie byla badana. Ocene skutecz¬ nosci chwastobójczej uzyskano przy uzyciu skali 10 15 10 oceny opartej na procencie zniszczenia kazdego ga¬ tunku roslin. Wskazniki sa okreslone nastepujaco: °/o zniszczenia Wskaznik 0—24 0 25—49 1 50—74 2 « 75—100 3 Gatunki roslin stosowanych w jednym komple¬ cie prób, z których dane sa przedstawione w tabli¬ cy 2 sa oznaczone litera, nastepujaco: A ostrozen polny B rzepien C klosówka welnista D wilec purpurowy E komosa biala F rdest ostrogorski G wlosnica H perz wlasciwy I proso aleppskie J stoklosa dachowa K chwastnica jedno¬ stronna Tablica 2 Skutecznosc chwastobójcza przed wzejsciem Zwiazek z przykladu nr I I H III IV V VI VII VIII IX X XI XII 1 kg/ha 11,2 5,6 11,2 5,6 1,12 11,2 5,6 11,2 5,6 H2 5,6 11,2 5,6 11,2 5,6 11,2 5,6 - 11,2 5,6 11,2 5,6 11,2 5,6 11,2 5,6 | 1 Gatunki roslin A 3 3 1 0 0 0 0 3 2 2 1 2 2 3 2 3 3 3 3 — — 3 2 3 2 | B 1 0 1 " — 0 0 0 1 1 0 1 1 0 0 1 2 0 1 0 0 1 1 — 0 1 1 c 2 2 2 2 1 ¦ 0 0 2 2 0 0 1 1 1 2 0 0 0 0 1 0 2 2 0 1 | D 2 2 2 1 0 3 0 2 2 1 3 1 2 1 1 2 2 i 0 0 1 0 2 2 1 1 | 1 E 3 3 3 3 1 2 2 3 2 3 1 3 3 3 3 3 3 2 2 2 3 3 3 3 1 1 1 F 3 2 3 2 1 3 1 3 2 2 1 3 3 2 2 3 3 1 1 2 2 2 2 3 1 1 ° 3 3 3 3 1 2 3 1 3 3 3 3 3 3 3 3 3 1 3 3 3 3 2 3 3 3 3 | 1 H 3 1 3 3 3 1 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 2 2 3 3 3 3 3 2 | I 3 3 3 3 0 1 3 2 1 1 0 3 0 0 1 3 3 1 0 3 3 1 1 3 1 1 1 J 3 3 3 3 3 3 3 3 - 3 3 3 3 3 3 3 3 1 3 3 3 3 3 3 3 3 3 1 1 K 3 13 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 1 Zwiazki byly dalej badane, stosujac powyzszysposób postepowania, na nastepujacych gatunkach roslin: L soja M burak cukrowy N pszenica O ryz P sorgo B rzepien Q polna gryka zwy¬ czajna D wilec purpurowy R konopie sesbania E komosa biala F rdest ostrogorski C klosówka welnista J stoklosa dachowa S proso spp.K chwastnica jedno¬ stronna T palusznlk krwawy125 385 Tablica 3 Skutecznosc chwastobójcza przed wzejsciem Zwiazek z przy¬ kladu nr I II III IV V VI VII VIII ix X XI XII kg/ha 5,6 1,12 0,28 0,06 0,01 5,6 1,12 0,28 0,06 0,01 5,6 1,12 0,28 0,06 5,6 1,12 0,28 0,06 0,01 0,006 5,6 1,12 0,28 0,06 0,01 5,6 1,12 0,28 0,06 5,6 1,12 0,28 0,06 5fi 1,12 0.28 0,06 0,01 5,6 1,12 0,28 0,06 0,01 5fi 1,12 0,28 0,06 0,01 5,6 1,12 0,28 0,06 0,01 5,6 1,12 0,28 0,06 0,01 Gatunki roslin L ~T 0 0 0 0 ,1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 2 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 2 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 — 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 M r~ 1 0 0 0 2 1 0 0 0 1 0 0 0 2 1 1 0 0 0 2 2 1 1 1 2 1 1 0 2 1 1 1 2 1 0 1 0 2 0 0 0 0 2 1 1 0 0 2 1 1 0 0 3 1 1 0 0 N 3~~ 0 0 0 0 3 2 2 0 0 2 1 0 0 3 3 1 0 0 0 3 2 1 0 0 3 1 1 0 3 1 0 0 3 1 0 0 0 3 2 0 0 0 3 2 1 0 0 3 3 2 0 0 3 3 2 1 0 O 3~~ 3 2 2 1 3 3 2 1 0 2 3 0 0 3 3 2 1 0 0 3 3 3 0 0 3 1 1 0 3 2 1 0 3 1 0 0 0 3 3 1 0 0 3 2 2 0 0 3 3 2 1 1 3 3 1 1 0 P 3 3 3 2 0 3 3 2 0 0 3 3 0 Ó 3 3 3 1 0 0 3 3 1 0 0 3 3 2 0 3 2 0 0 3 3 1 1 0 3 2 1 0 0 3 1 1 0 0 3 3 2 0 0 3 3 0 0 0 B 0 0 0 0 0 3 0 0 0 — 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 3 3 1 0 1 0 0 0 2 0 0 0 2 1 0 — 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 — 1 0 0 0 0 Q 3 1 2 0 0 2 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 2 3 3 0 0 2 3 0 0 2 2 0 — 2 2 0 1 0 3 2 0 0 0 3 1 0 0 0 2 2 1 0 0 3 2 1 0 0 D 0 0 0 0 0 3 1 0 0 0 3 0 0 1 1 1 0 0 0 0 3 2 3 3 0 0 0 0 0 2 0 0 0 2 1 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 0 0 0 3 1 0 0 0 1 0 0 0 0 R 3~~ 1 0 1 — 2 2 0 — 0 2 0 0 0 3 3 0 0 — 0 3 2 1 2 3 2 0 0 0 2 0 0 0 3 3 1 1 0 2 2 0 0 0 1 0 0 0 0 3 3 3 0 3 3 2 0 0 0 E 3~~ 3 0 0 2 2 2 1 0 0 0 0 0 0 2 1 0 0 0 0 2 2 1 0 0 3 3 0 0 3 3 0 1 3 2 3 0 0 3 0 0 0 0 3 2 1 0 0 3 2 2 1 0 3 2 2 2 2 F ~3~ 2 1 0 1 3 2 1 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 2 2 0 0 0 3 3 0 0 3 2 0 0 3 2 2 1 0 3 1 0 0 0 3 1 0 1 0 3 2 0 3 — 3 1 3 3 3 C r~ 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 2 2 0 0 0 1 0 0 0 0 T J 3 3 3 3 0 3 3 3 1 0 3 3 1 0 3 3 2 1 1 0 3 3 3 2 0 3 3 1 0 3 3 1 1 3 3 1 0 0 3 3 3 1 1 3 3 3 0 0 3 3 3 3 0 3 3 3 1 1 S 3 3 2 0 3 3 2 1 0 3 3 1 3 1 3 3 1 0 0 3 3 3 1 0 3 3 2 2 3 2 1 2 3 3 3 0 0 3 3 3 0 0 3 3 3 0 0 3 3 3 1 0 3 3 3 0 0 K 3~~ 3 3 3 2 3 3 3 3 1 3 3 3 1 3 3 3 3 1 1 3 3 3 3 3 3 3 3 2 3 3 3 1 3 3 3 3 2 3 3 3 3 0 3 3 3 3 0 3 3 3 3 0 3 3 3 3 ¦ 1 T 3~~ 3 3 3 3 3 3 3 1 0 3 3 3 2 3 3 3 3 2 1 3 3 3 3 3 3 3 3 2 3 3 3 2 3 3 3 3 3 — — — — — — — — -r — — — — — — 3 3 3 3 111 125 385 12 Odkryto, ze zwiazki aktywne stosowane w srod¬ ku wedlug wynalazku wykazuja nieoczekiwanie lepsze wlasciwosci chwastobójcze przed wzejsciem roslin w zastosowaniu do chwastów w burakach cukrowych, bardziej szczególowo — w selektyw¬ nym zwalczaniu trudnych do zniszczenia chwa¬ stów waskolistnych, wliczajac w to wyczyniec polny, owies gluchy i stoklosa dachowa oraz in¬ ne chwasty takie, jak wlosnica, zyto jednoroczne, chwastnica jednostronna i plozacy sie palusznik krwawy. Selektywne zwalczanie i likwidacje wy¬ zej wymienionych i innych chwastów srodkiem chwastobójczym wedlug wynalazku stwierdzono w róznych innych plonach, wliczajac w to soje, ba¬ welne, orzechy ziemne, fasole szparagowa (fasola krzewiasta), rzepak, ogórki i pomidory. Jednak wybitnie znaczace wlasciwosci chwastobójcze zwiazków aktywnych o podanym wzorze ogólnym sa bardziej oczywiste w selektywnym zwalczaniu traw jednorocznych w burakach cukrowych.W celu zilustrowania nieoczekiwanie lepszych wlasciwosci zwiazków aktywnych stosowanych w srodku wedlug wynalazku zarówno na podstawie bezposrednich, jak i wzglednych badan, próby po¬ równawcze byly prowadzone w szklarni: (1) ze znanymi zwiazkami homologicznymi o budowie zblizonej do struktury zwiazków o wzo¬ rze ogólnym wskazanym* wyzej i stosowanych w srodku wedlug wynalazku i (2) z innymi zwiazkami, które chociaz nie sa homologami wchodza w zakres stanu techniki i je- cen z nich ma lepsze w-asciwosci jako zwiazek aktywny stosowany w srodkach chwastobójczych dla buraka cukrowego, a dwa z nich sa przemy¬ slowymi srodkami chwastobójczymi.Wszystkie zwiazki w powyzszych próbach po¬ równawczych sa ogólnie okreslone jako podstawio¬ ne fenylo-N-hydrokarbylooksyalkilo-2-chlorowco- acetanilidy. Jak podano w tablicach porównywane w nich znane zwiazki sa zidentyfikowane nastepu¬ jaco: A. N-(metoksymetylo)-2'-metoksy-6'-ni-rzed.-bu- tylo-2-chloroacetanilid. (Przyklad 18 w opisie pa¬ tentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3547620 i nr 3442945).B. N-(metoksymetylo)-2'-metoksy-6'-III-rzed.-bu- tylo-2-bromoacetanilid. (Przyklad 34 opisu patento¬ wego Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3547620 i przyklad 36 opisu patentowego Stanów Zjedno¬ czonych Ameryki nr 3442945).C. N-(izobutoksymetylo)-2',6'-dwumetylo-2-chloro- acetanilid; nazwa pospolita „delachlor". (Przyklad 31 opisu patentowego Stanów Zjednoczonych Ame¬ ryki nr 3442945 i przyklad 24 opisu patentowego Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3547620).D. N-(alliloksymetylo)-2\6'-dwumetylo-2-chloro- acetanilid. (Przyklad 47 opisu patentowego Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3547620).E. N-(metoksymetylo)-2',6/-dwuetylo-2-chloroace- tanilid. (Przyklad 5 opisu patentowego Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3547620 i nr 3442945); nazwa pospolita „alachlor", skladnik czynny w przemyslowym srodku chwastobójczym „Lassoc" (zarejestrowany znak towarowy firmy Monsanto Co.).F. N-(metoksyetylo)-2'-metoksy-6'-metylo-2-chlo- roacetanilid. (Zwiazek nr 6 w opisie wymienione- ' go. patentu belgijskiego nr 810763; takze wymie¬ niony w opisie patentowym RFN nr 2402983).G. N-(etoksyetylo)-2'-metoksy-6'-metylo-2-chloro- acetanilid. (Zwiazek nr 7 w opisie patentu belgij¬ skiego nr 810763). 10 H. N-(l-metoksypropylo-2)-2'-metoksy-6'-metylo- chloroacetanilid. (Zwiazek nr 9 wymienionego pa¬ tentu belgijskiego nr 810763).I. N-(metoksyetylo)-2'-etoksy-6'-metylo-2-chloro- acetanilid. (Zwiazek nr 10 wymienionego patentu W belgijskiego nr 810763).J. N-(etoksyetylo)-2'-etoksy-6'-metylo-2 - chloro- acetanilid. (Zwiazek nr 18 wymienionego patentu belgijskiego nr 810763).K. N-(metoksyetylo)-2'-metoksy-6'-izopropylo-2- * -chloroacetanilid. (Zwiazek nr 26 wymienionego patentu belgijskiego nr 810763).L. N-(izopropoksyetylo)-2'-metoksy-6'-metylo-2- -chloroacetanilid.M. N-(l-metoksypropylo-2)-2'-etylo-6'-metylo-2- n -chloroacetanilid. (Opis patentowy Stanów Zjed¬ noczonych Ameryki nr 3937730 i zgloszenie paten¬ towe RFN nr 2402983); nazwa pospolita „metols- chlor", skladnik czynny w przemyslowym srodku chwastobójczym „Duala {zarejestrowany znak to- 10 warowy firmy Ciba Geigy Corporation).Chociaz wyzej wymieniony zwiazek C jest mniej podobna w strukturze niz homologi szkodni- kobójcze wymienione w powyzszych opisach pa¬ tentowych Stanów Zjednoczonych Ameryki nr " 3442945 i nr 3547620 gdyz nie posiada podstawnika alkoksylowego w pozycji orto, to jednak zostal on objety w tych próbach badawczych, poniewaz wy¬ kazal lepsze wlasciwosci jako srodek chwastobój¬ czy dla buraka cukrowego w porównaniu z inny- 40 mi zwiazkami wymienionymi w opisach patento¬ wych Stanów Zjednoczonych Am. nr 3442945 i nr 3547620. Podobnie, zwiazki E i M sa objete tymi badaniami, poniewaz zwiazki te wchodza w za- kres stanu techniki i osiagnely przemyslowe zna¬ czenie. Zwiazki F — L sa objete próbami ze wzgledu na ich pewne podobienstwo w budo¬ wie w odniesieniu do niektórych zwiazków aktyw¬ nych stosowanych w srodku wedlug wynalazku. w W próbach zdolnosci chwastobójczej przed wzejsciem roslin zwiazki aktywne stosowane w Srodku wedlug wynalazku byly porównane ze zna¬ nymi zwiazkami A — M odnosnie efektywnosci zwalczania róznych chwastów, z podkresleniem 55 wplywu na jednoroczne gatunki waskolistne, które sa rozpowszechnionymi chwastami w burakach cukrowych. Wyniki prób badawczych przedstawio¬ no ponizej.Omówienie ponizszych danych opiera sie na •o wskaznikach dotyczacych dawkowania zwiazków badanych przedstawionych jako „GRu" i „GRw", Dawki te sa podane w kilogramach na hektar (kg/ha). Gru oznacza maksymalna ilosc zwiazku chwastobójczego wymagana do wywolania 15*/# lub es mniejszego uszkodzenia plonu, a GRii oznacza nil-125 385 13 14 nimalna ilosc zwiazku chwastobójczego do osiag¬ niecia 85Vo zahamowania rozwoju chwastów.Wskazniki GR15 i GR8s sa uzyte jako miara po¬ tencjalnego przemyslowego dzialania, oczywiscie rozumiejac, ze odpowiednie handlowe srodki chwa¬ stobójcze moga dac wieksze lub mniejsze uszko¬ dzenie rosliny w granicach mozliwych do przy¬ jecia.Dalsza wskazówka efektywnosci substancji che¬ micznej jako selektywnego srodka chwastobójcze¬ go jest „wspólczynnik selektywnosci" („SF") dla srodka chwastobójczego w danych plonach i chwa¬ stach. Wspólczynnik selektywnosci jest miara wzglednego stopnia bezpieczenstwa plonu i uszko¬ dzenia chwastu i jest wyrazony w postaci stosun¬ ku GRis/GRss, to znaczy wyrazony jest przez ilo¬ raz wskaznika GRi5 dla plonu oraz wskaznika GRss dla chwastu, oba wskazniki w kg/ha. W po¬ nizszych tablicach wspólczynniki selektywnosci po¬ dano w nawiasach: symbol „NS" wskazuje „nie- selektywny"; kreska (—) po uzytym chwascie wska¬ zuje marginesowa lub nieokreslona selektywnosc, to jest oznacza, ze rzeczywiste wskazniki GR15 iAub GRM byly wyzsze lub nizsze niz maksymalne lub minimalne wskazniki stosowane we wskaza¬ nych próbkach.Poniewaz tolerowanie przez plon i zwalczanie sa powiazane ze soba, zestawienie omówienia tej zaleznosci na podstawie wspólczynnika selektyw¬ nosci jest znaczace. W ogóle jest wskazane, aby wspólczynniki liezpieczenstwa plonu, to jest aby 10 ii 20 15 wartosci tolerancji srodka szkodnikobójczego byly wysokie, poniewaz wysokie stezenia srodków chwa¬ stobójczych sa czesto wskazane z tej lub .innej przyczyny. Odwrotnie, jest wskazane aby wskazni¬ ki zwalczania chwastu byly male, to jest aby srod¬ ki chwastobójcze wykszyTva'y wysoka jednostkowa aktywnosc, pod wzgledem ekonomicznym i ewen¬ tualnie ekologicznym. Jednakze male dawki stoso¬ wania srodka chwastobójczego moga nie byc do¬ stateczne do zwalczania niektórych chwastów i moze byc wymagana wieksza dawka. Skutkiem tego najlepsze srodki chwastobójcze sa takie, któ¬ re niszcza najwieksza ilosc gatunków chwastów przy najmniejszej dawce srodka chwastobójczego i daja najwyzszy stopien bezpieczenstwa plonu, to jest tolerancje plonu. Stosownie do tego zastoso¬ wano wspólczynniki selektywnosci (okreslone po¬ wyzej) do okreslenia ilosciowego zaleznosci pomie¬ dzy bezpieczenstwem plonu i zniszczeniem chwa¬ stu. Odnosnie wspólczynników selektywnosci wy¬ mienionych w tablicach, wyzsze wartosci liczbowe oznaczaja wieksza selektywnosc srodka chwasto¬ bójczego w zwalczaniu chwastu w danym plonie.W ponizej podanych tablicach, jesli nie pod¬ kreslono inaczej dane dla zwiazków, które prze¬ badano w licznych próbach, byly wartoscia prze¬ cietna dla typowych dawek stosowania, w zakresie od 0,14 do 2,24 kg/ha. W przeciwnym wypadku, od¬ mienne tablice obejmuja dane z pojedynczych prób badawczych dla dawek stosowania tak niskich jak 0,07 kg/ha lub tak wysokich jak 4,48 kg/ha.Tablica 4 Zwiazek Wskaznik GR15 (kg/ha) Wskaznik GRM (kg/ha) u Palusznik krwawy <0,07 O 8,0) <0,07 O 4,0) <0,14 O 6,0) <0,07 (-) < 0,07 (-) < 0,07 (- <0,14 O 7,2) < 0,14 ( 14,6) < 0,14 (16,0) < 0,14 O 11,0) Wyczyniec polny 0,07 (8,0) 0,07 (40) 0,28 (3,0) 0,14 (NS) 0,07 (NS) 0,07 (NS) 1,87 (NS) <0,14 O 14,6) < 0,14 O 16,0) < 0,81 O 1,9) 8 'i o A B O F G L M Przyklad P Przyklad ni* Przyklad 0,56 0,28 0,84 <0,07 0,07 <0,07 1,01 2fi5 2M 1,54 0,56 (1,0) 0,14 (2,0) 0,80 (1,1) 0,28 (NS) 0,28 (NS) 0,38 (NS) 1,68 (NS) 0,44 O 4,7) 0,84 (2,T) 0,70 (2,2) 0,14 (4,0) <0,07 O 4,0) <0,14 ( 6,0) <0,07 (-) <0,07 (-) <0,07 (-) < 0,14 O 7,2) <0,14 O 14,6) <0,14 ( 16,0) <0,14 011,0) 0,08 (7,0) <0,07 O 4,0) 0,14 (6,0) <0,07 (-) <0,07 (-) <0,07 (-) <0,14 O 7,2) <0,14 O 14,6) 0,14 (16,0) <0,14 O H,Q) * Dane przedstawiaja srednia z dwóch powtórzen. b Dane przedstawiaja srednia z trzech powtórzen.125 15 W pierwszej serii badan dane aktywnosci chwa¬ stobójczej przed wzejsciem rosim sa . przedstawio¬ ne w tablicy 4 porównujacej wzgledna skutecznosc charakterystyczna dla zwiazków aktywnych stoso¬ wanych w srodku wedlug wynalazku z podobnymi znanymi zwiazkami jako selektywnymi srodkami chwastobójczymi w stosunku do poszczególnych chwastów zwykle towarzyszacych burakom cukro¬ wym. l Chwasty uzyte w tych próbach badawczych sa oznaczone w tablicach nastepujacymi skrótami; owTies gluchy, chwastnica jednostronna, pclusznik krwawy, wyczyniec polny i wlosnica.Odnosnie danych w tablicy 4 mozna zauwazyc, ze w odniesieniu do bezpieczenstwa plonu (jak wykazano wskaznikiem GR15 dla buraków cukro¬ wych), zwiazki aktywne stosowane w srodku we¬ dlug wynalazku wykazuja wyrózniajaca sie wyz¬ szosc w stosunku dó znanych zwiazków, najbar¬ dziej zblizonych pod wzgledem budowy, to jest zwiazków A i B majacych konfiguracje N-alkoksy- metylo-2'-alkoksy-6'-alkilo- 2 - chlorowcoacetanili- du. Zwiazki aktywne stosowane w srodku wedlug wynalazku byly w próbie badawczej od 5,8 do wiecej niz 8,0 razy bardziej bezpieczne dla bura¬ ków cukrowych niz zwiazek B i od okolo 2,8 do wiecej niz 4,0 razy bezpieczniejsze niz zwiazek A.Jeszcze bardziej godne jest uwagi, ze zwiazki aktywne stosowane w srodku wedlug wynalazku byly od 22 do wiecej niz 32 razy bezpieczniejsze dla buraków cukrowych niz zwiazki homoloigczne znanych zwiazków ze stanu techniki F, C i L, z których kazdy powodowal wiecej niz 15% szko¬ dy w burakach cukrowych przy bardzo malej dawce, mniejszej niz 0,07 kg/ha.Chociaz nie jest homologiem zwiazków aktyw¬ nych stosowanych w srodku wedlug wynalazku, zwiazek C jest znany ze swych wyrózniajacych wlasciwosci jako srodek chwastobójczy dostosowa¬ nych do uprawy buraków cukrowych w porówna¬ niu do innych zwiazków omawianych w wyzej wymienionych patentach Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3442945 i nr 3547620, które takze oma¬ wiaja zwiazki A i B. Podobnie, chociaz zwiazek M nie jest homologiem zwiazków aktywnych sto¬ sowanych w srodku wedlug wynalazku, objety jest wymienionym zgloszeniem patentowym RFN nr 2402983, które równiez ujawnia zwiazki F i G oraz ogólnie obejmuje zwiazek L. Zwiazek M jest skladnikiem czynnym w przemyslowym srodku chwastobójczym, jak wskazano wyzej. Odnosnie danych dotyczacych dawki GRi5 w tablicy 4 dla zwiazków C IM nalezy podkreslic, ze zwiazki te cechuja sie wyzszym wspólczynnikiem bezpie¬ czenstwa niz inne zwiazki z dotychczasowego sta¬ nu techniki. Jednakie zwiazek C byl tylko w oko¬ lo jednej trzeciej do jednej drugiej tak bezpiecz¬ ny jak zwiazki aktywne stosowane w srodku we¬ dlug wynalazku a zM|zek M byl tylko okolo jednej drugiej do dwócif trzecich tak bezpieczny jak zwiazki aktywne stosowane w srodku wedlug wynalazku.Równoczesnie ze wskazanym wyzszym stopniem "bezpieczenstwa wobec uprawy, zwiazki aktywne 385 16 stosowane w srodku wedlug wynalazku daja jed¬ nostkowe aktywnosci (przykladowo fitotoksycznosc na jednostke substancji chwastobójczej) wobec ba¬ danych chwastów (jak wskazuja wartosci dawki 5 GR65) mniej wiecej porównywalne z odpowiednimi aktywnosciami znanych zwiazków. Wysoki wskaz¬ nik bezpieczenstwa plonu i wysoka jednostkowa aktywnosc wobec chwastów gwarantuje nieoczeki¬ wanie wyzsze wskazniki selektywnosci dla zwiaz- io ków aktywnych stosowanych w srodku wedlug wynalazku w porównaniu ze wskaznikami selek¬ tywnosci dla znanych zwiazków, z jednym wyjat¬ kiem zwiazku z przykladu IV wobec wyczynca polnego. 15 Z podanego zapisu w tablicy 4 porównujacej wskazniki selektywnosci znanych zwiazków z ta¬ kimi samymi wskaznikami dla :w:azku z przy¬ kladu 1, w stosunku do odpowiednich chwastów w burakach cukrowych, zwiazek z przykladu I 10 byl bardziej selektywny niz znane zwiazki co wy¬ razaja wspólczynniki od okolo 2,4 do powyzej 4,7 wobec owsa gluchego, od okolo 2,1 do powyzej 14,6 wobec chwastnicy jednostronnej i wlosnicy zóltej oraz od 1,8 do powyzej 14,6 wobec palusz- M nika krwawego i wyczynca polnego.Dodatkowe badania z wybranymi zwiazkami aktywnymi stosowanymi w srodku wedlug wyna¬ lazku wykazaly skutecznosc w zwalczaniu chwast¬ nicy jednostronnej, palusznika kwawego, wyczynca *° polnego i wlosnicy, przez te zwiazki w dawkach tak niskich jak a nawet nizszych niz 0,07 kg/ha.I tak, zwiazek z przykladu I cechuje sie skutecz¬ nym zwalczaniem kazdego z powyzszych chwastów w dawce 0,07 kg/ha lub mniejszej. Zwiazek z przy¬ kladu IV cechuje sie skutecznym zwalczeniem chwastnicy jednostronnej, palusznika krwawego i wlosnicy w dawce ponizej 0,07 kg/ha, a zwiazek z przykladu VI cechuje sie skutecznym zwalcze- niem chwastnicy jednostronnej i palusznika krwa¬ wego w dawce 0,07 kg/ha lub mniej.W innych badaniach porównawczych okreslono aktywnosci chwastobójcze przed wzejsciem" roslin oraz wskazniki selektywnosci zwiazków ze stanu techniki: C, E, H i M i porównano z nimi dane dla zwiazków z przykladu I—VIII. Otrzymane wy¬ niki przedstawiono w tablicy 5.Odnosnie danych w tablicy 5 podkresla sie, ze kazdy zwiazek aktywny stosowany w srodku we- 90 dlug wynalazku wykazywal znacznie wyzszy wskaznik bezpieczenstwa w burakach cukrowych niz wszystkie znane zwiazki. Specjalnie zwraca sie uwage na wskazniki bezpieczenstwa zwiazków z przykladów I, III, VI—VIII, które dla zwiazków ss aktywnych stosowanych w srodku wedlug wyna¬ lazku sa wieksze od 2,2 do wiecej niz 16 razy. Po¬ nadto poza posiadaniem wyzszych wskazników bezpieczenstwa, zwiazki aktywne stosowane w srodku wedlug wynalazku wykazuja z wyjatkiem m odosobnionych przykladów, jednolicie wybitnie wyzsze wspólczynniki selektywnosci nit znane zwiazki. I tak, wspólczynniki selektywnosci zwiaz¬ ku C byly niewiele wyzsze nit wsp^c^ynnik dla^ zwiazku z przykladu VII wobec owsa gluchego, w nieco wyzszy nit wspólczynnik dla zwiazku z przy-17 125 385 18 Tablica 5 Zwiazek O B H MP ~ Przyklad Ib Przyklad II 1 Przyklad III Przyklad IV Przyklad V Przyklad VI Przyklad VII Przyklad VIII Dawka GR15 (kg/ha) Buraki cukrowe 0,84 <0,14 < 0,14 1,01 2,05 1,12 2,24 1,54 1,12 2,24 2,24 2,24 * Owies gluchy 0,80 (1,1) 0,56 (NS) 0,86 (NS) 1,68 (NS) 0,44 O 4,7) 0,56 (2,0) 0,84 (2,7) 0,70 (2,2) 0,42 ( 8,0) 1,12 (2,0) 2,24 (1,0) 1,68 (1,3) Dawka GR85 (kg/ha) 8 1 Chwastni jednostro < 0,14 O 6,0) < 0,14 (-) < 0,14 (-) < 0,14 ( 7,2) <0,14 O 14,6) <0,14 O 8,0) <0,14 O 16,0) <0,14 O n,o) <0,14 O 8,0) <0,14 O 16,0) <0,14 O 16,0) <0,14 O 16,0) Palusznik krwawy < 0,14 ( 6,0) < 0,14 (-) < 0,14 (-) < 0,14 O 7,2) < 0,14 O 14,6) < 0,14 ( 8,0) < 0,14 O 16,0) < 0,14 O n,o) <0,14 O 8,0) <0,14 O 16,0) <0,14 O 16,0) <0,14 O 16,0) K Wyczynie polny 0,28 (3,0) 2,24 (NS) 1,12 (NS) 1,87 (NS) <0,14 (14,6) 0,14 (8,0) <0,14 O 16,0) 0,81 O 1,9) 0,42 O 8,0) 0,38 (3,0) 0,56 (4,0) 0,56 (4,0) Wlosnica zólta 0,14 (6,0) < 0,14 (-) < 0,14 (-) < 0,14 O 7,2) < 0,14 O 14,6) < 0,14 O 8,0) < 0,14 O 16,0) < 0,14 O n,o) <0,14 O 8,0) < 0,14' O 16,0) < 0,14 ( 16,0) 0,14 (16,0) | • Dane przedstawiaja srednia z dwóch powtórzen kladu IV i równy wspólczynnikowi dla zwiazku z przykladu VI w stosunku do wyczynca polnego.Nalezy zauwazyc, ze znane zwiazki E, H i M nie wykazuja selektywnosci plonu wobec owsa glu¬ chego i wyczynca polnego a selektywnosci zwiaz¬ ków E i H wobec pozostalych chwastów byly w najlepszym wypadku watpliwe lub marginesowe; w kazdym razie niskie wspólczynniki bezpieczen¬ stwa tych zwiazków powoduja, ze sa one nieod¬ powiednie jako srodki chwastobójcze dla stoso¬ wania przy uprawie buraka cukrowego.Poniewaz dane chwastobójcze przy stosowaniu przed wzejsciem roslin podane w tablicach 4 i 5 byly uzyskane wedlug identycznych ustalonych sposobów postepowania, porównanie skutecznosci chwastobójczej zwiazków aktywnych stosowanych w srodku wedlug wynalazku z tablicy 4 ze sku¬ tecznoscia znanych zwiazków wymienionych w tablicy 5 a nie wykazanych w tablicy 4 i odwrot¬ nie. I tu ponownie, mozliwe Jest jasne wykazanie, ze kazdy-ze zwiazków aktywnyeh stosowanych w srodku wedlug wynalazku nieoczekiwanie prze¬ wyzszal bez wyjatku wszystkie z najbardziej zna¬ czacych zwiazków ze stanu techniki w kategoriach bezpieczenstwa"' plonu i* selektywnego niszczenia b Dane przedstawiaja srednia z trzech powtórzen chwastu, jak udowodniono wspólczynnikami se¬ lektywnosci za wyjatkiem odosobnionych przypad¬ ków. I tak wspólczynnik selektywnosci szczególne¬ go znanego zwiazku w stosunku do niektórych chwastów moze byc wiekszy niz dla szczególnego zwiazku aktywnego stosowanego w srodku wedlug wynalazku, lecz w kazdym takim przypadku niski wspólczynnik bezpieczenstwa wobec buraka cukro¬ wego powoduje nieprzydatnosc znanego zwiazku jako srodka chwastobójczego w zastosowaniu w uprawie buraka cukrowego. Na przyklad, wspól¬ czynnik selektywnosci (2,0) dla zwiazku B (tablica 4) wobec owsa gluchego w burakach cukrowych jest wiekszy niz dla zwiazku z przykladów VII i VIII (odpowiednio 1,0 i 1,3, jak wskazano w tab¬ licy 5). Jednak wspólczynniki bezpieczenstwa dla buraków cukrowych obu zwiazków z przykladów VII i VIII sa 8 razy wieksze od takiego wspól¬ czynnika dla zwiazku B, a wspólczyniki selektyw¬ nosci wymienionych zwiazków wedlug wynalazku sa co najmniej 4 razy wieksze niz zwiazku B wo¬ bec chwastnicy jednostronnej, palusznika krwawe¬ go i wlosnicy i sa równowazne wspólczynnikowi selektywnosci zwiazku B wobec wyczynca polnego.W jeszcze innym badaniu porównawczym sku-\ 125 885 19 20 tecznosci chwastobójczej, zwiazek z przykladu I i zwiazki I i J byly badane w stosunku do owsa gluchego, chwastnicy jednostronnej, palusznika krwawego, wyczynca polnego i wlosnicy. Wyniki z badania (przedstawiajace srednia z dwóch prób) sa podane w tablicy 6. Obserwacji dokonano po uplywie okolo 18 dni od potraktowania roslin.Wspólczynniki selektywnosci sa przedstawione w nawiasach, pod wartoscia dawki GR85 dla kazdego chwastu. 10 Dane z prób badawczych wykazuja, ze znane zwiazki I i J byly szkodliwe dla buraków cukro¬ wych przy dawkach tak niskich jak 0;07 lub niz¬ szych i, ze zwiazek I byl nieselektywny w stosun¬ ku do stoklosy dachowej i jednorocznego zyta, na¬ tomiast zwiazek J byl nieselektywny w stosunku do stoklosy dachowej. Przeciwnie, zwiazek z przy¬ kladu I byl bezpieczny dla buraków cukrowych przy dawce 1,12 kg/ha (maksymalna dawka w próbie) i selektywnie zwalczal stoklose dachowa Tablica 6 Zwiazek Przyklad I * J Dawka GR15 (kg/ha") Buraki cukrowe < 1,12 <0,28 < 0,21 Owies gluchy 0,35 (3,2) ~ 0,99 (NS) 0,28 (NS) Dawka GRe, (kg/ha) S § Chwastni jednostro 0,14 O 8,0) < 0,14 (-2,0) <0,14 (- 1,5) Palusznik krwawy <0,14 O 8,0) < 0,14 (-2,0) <0,14 (~ 1,5) « Wyczynie polny <0,14 O 8,0) 0,21 (-1,3) 0,21 (NS) Wlosnica zólta < 0,14 O 8,0) < 0,14 (-2,0) < 0,14 (-1,5) i Wyrózniajaca sie przewaga zwiazku z przykladu I w stosunku do zwiazków I i J ujawnia sie przy porównaniu wskaznika bezpieczenstwa plonu i se¬ lektywnosci w stosunku do kazdego chwastu w próbie badawczej. Zwiazek J byl nieselektywny w burakach cukrowych w stosunku do owsa glu¬ chego i wyczynca polnego, a zwiazek I byl nie¬ selektywny w stosunku do owsa gluchego i w wa¬ skim zakresie selektywny w stosunku do wyczynca polnego.W jednej z kolejnych prób zwiazek z przykladu I oraz zwiazki I i J byly dodatkowo badane w burakach cukrowych w stosunku do stoklosy da¬ chowej, szarlat kolczasty i jednorocznego zyta przy zastosowaniu dawek w zakresie od 0,07 do 1,12 kg/ha. Obserwacji dokonano po uplywie 18 dni od podania zwiazku. Wyniki z tej próby sa przedstawione w tablicy 7; wspólczynniki selek¬ tywnosci sa podane w nawiasach pod kazdym chwastem.Tablica 7 40 45 Zwiazek Przyklad I I J Dawka GRu (kg/ha) Buraki cukrowe 1,12 0,07 <0,07 Dawka GR66 (kg/ha) Stoklosa dachowa 0,07 ( 16,0) 0,14 (NS) <0,09 (NS) Szarlat kolczasty 1,12 (-) 0,07 (1,0) <0,07 (-) Zyto 1 jedno¬ roczne | 0,09 (12,0) 0,28 (NS) (-) 1 69 i jednoroczne zyto ze wspólczynnikami selektyw¬ nosci odpowiednio okolo 16,0 i 12,0, chociaz zwal¬ czanie szarlatu kolczastego bylo malo znaczace lub niewyrazne w dawce powyzej 1,12 kg/ha.Dalsze badanie prowadzono w szklarni w celu porównania zwiazków aktywnych stosowanych w srodku wedlug wynalazku z przykladów II i V odpowiednio ze zwiazkami K i D, to jest najbar¬ dziej zblizonymi zwiazkami ze stanu techniki.Zwiazek z przykladu II i zwiazek K charakteryzu¬ ja sie rodnikiem izopropylowym w pozycji orto i rodnikiem alkoksylowym przy anilidowym ato¬ mie azotu. Zwiazek D i zwiazek z przykladu V charakteryzuja sie rodnikami alkenyloksymetylo- wymi przylaczonymi do atomu azotu imetylowym rodnikiem w jednej pozycji orto. Zwiazki chwasto¬ bójcze byly zastosowane do roslin w dawkach w zakresie od 0,07 do 1,12 kg/ha. Obserwacji doko¬ nano po uplywie 19 dni od potraktowania zwiaz¬ kami. Wyniki sa przedstawione w tablicy VIII.Porównanie danych w tablicy 8 wyraznie wska¬ zuje na wyrózniajaca. sie przewage zwiazków aktywnych stosowanych w srodku wedlug wyna¬ lazku nad zwiazkami D i K. W szczególnosci zwiazki z przykladów II i V byly bezpieczne dla buraków cukrowych przy dawce 1,12 kg/ha i wyz¬ szych, natomiast dla zwiazków D i K dawka GR« wynosila jedynie 0,9 kg/ha. Ponadto, w burakach cukrowych wspólczynniki selektywnosci zwiazków aktywnych stosowanych w srodku wedlug wyna¬ lazku przewyzszaly kilkakrotnie wskazniki selek¬ tywnosci znanych zwiazków w stosunku do kaz¬ dego badanego chwastu, przy czym znane zwiazki byly nieselektywne w b,urakach cukrowych w sto¬ sunku do wyczynca polnego. r ,21 125 385 Tabliaca 8 22 Zwiazek Przyklad II 1 K Przyklad V D Dawka GRl5 (kg/ha) Buraki cukrowe 1,12 0,19 1,12 0,19 » Owies glucl 0,14 (8,0) 0,07 (2,7) 0,14 (8,0) 0,19 (1,0) Dawka GRa5 (kg ha) Chwastnica jednostronn <0,07 (16,0) <0,07 (2,7) <0,07 1 016,0) 1 <0,07 1 (2,7) ! ii <0,07 (16,0) -.0,07 , (2,7) 1 <0,07 016,0) <0,C7 (2,7) Wyczyniec polny 0,24 (4,7) 0,49 (KS) 0,78 (1,4) 0,56 (NS) ^1 Wlosnica <0,07 016,0) 0,07 (2,7) 1 0,09 1 (11,1) <0,07 (2,7) 1 Inne* próby badawcze byly przeprowadzone w celu wykazania ispszych wlasciwosci chwastobój¬ czych innych zwiazków aktywnych stosowanych w srodku wedlug wynalazku. W szeregu prób szklar¬ niowych zbadano zwiazki z przykladów IX—XII w stosunku do owsa gluchego, chwastnicy jedno¬ stronnej, palusznika krwawego, wyczynca polnego i wlosnicy, wystepujacych w burakach cukrowych.Wyniki z tych prób sa przedstawione w tablicy 9. 0,07 kg/ha. Na przyklad zwiazek z przykladu I wykazal selektywne zwalczanie bardziej odpornych chwastów, jak wyczynca polnego i stoklosy dacho- *o wej oraz mniej odpornych chwastów, jak wlosnicy i rocznego zyta, przy dawkach tylko do 0,07 kg/ha i nizszych. Podobnie inne zwiazki aktywne stoso¬ wane w srodku wedlug wynalazku zwalczaly rów¬ niez jeden lub wiecej z powyzszych mniej odpor- W nych chwastów przy 0,07 kg/ha.Tablica 9 Zwiazek Dawka GR15 (kg/ha) Dawka GRM (kg/ha) i i li 8 Przyklad IX* Przyklad X* Przyklad XI* Przyklad XII 1,0 1,12 1,12 1,12 0,55 d8) 0,34 (3,8) 0,19 (5,9) 0,84 OW) <0,14 (7,1) <0,14 08,0) <0,14 08,0) <0,14 08,0) <0,14 (7,1) <0,14 (8,0) <0,14 (8,0) 0,14 (8,0) 0,19 (5,2) <0,14 (8,0) <0,14 (8,0) 0,14 O*,0) <0,14 (7,1) <0,14 (8,0) <0,14 (8,0) 0,14 (8,0) • Dane przedstawiaja srednia z czterech prób powtarzanych b Dane przedstawiaja srednia z dwóch prób powtarzanych c Dane przedstawiaja srednia z trzech prób powtarzanych Jak podkreslono, dane dla badanych zwiazków w wielu seriach byly otrzymane z badan przy dawkach stosowania zwiazku chwastobójczego w zakresie od 0,14 do 1,12 kg/ha. Jednak dodatkowe próby z wybranymi zwiazkami aktywnymi stoso¬ wanymi w srodku wedlug wynalazku wykazaly bezpieczenstwo dla buraka cukrowego przy daw¬ kach co najmniej 4,48 kg/ha i selektywne zwal¬ czanie róznych chwastów przy dawkach tylko do so Ponownie, lepsza aktywnosc chwastobójcza przed wzejsciem roslin zwiazków aktywnych sto¬ sowanych w srodku wedlug wynalazku wykazano zarówno bezposrednio, jak i w odniesieniu do dzia¬ lania znaczacych zwiazków ze stanu techniki, jak przedstawiono w tablicach 4—4 odnosnie do wskaz¬ ników bezpieczenstwa plonu, aktywnosci zwalcza¬ nia chwastu i selektywnosci w stosunku pbn — chwast.125 365 23 24 W próbie polowej na spelnienie warunku bez¬ pieczenstwa buraka cukrowego i zwalczenia chwa¬ stu, zwiazek z przykladu I i zwiazki C, E i M ze stanu techniki byly poddaae badaniu w stosunku do chwastnicy jednostronnej i wlosnicy zielonej w warunkach stosowania powierzchniowego („S.A.") i przed wprowadzeniem rosliny do gleby („P.P.I.") w dawkach w zakresie od 1,12 do 4,48 kg/ha. Ba¬ danie dzialania zwiazku bylo prowadzone na gle¬ bie piasczysto-gliniastej Ray'a z zawartoscia l,8°/o substancji organicznych. Warunki byly stosunkowo suche, poniewaz bylo tylko 0,3 cm opadu deszczu w ciagu pierwszych 7 dni po traktowaniu zwiaz¬ kiem. Wyniki próby polowej przedstawiono w tab¬ licy 10.Odnosnie do danych w tablicy 10 nalezy zau¬ wazyc, ze ze wszystkich badanych zwiazków tylko zwiazek z przykladu I byl bezpieczny (to jest — uszkodzenie do 15°/o) dla buraków cukrowych przy dawkach co najmniej do 4,48 kg/ha (maksymalna dawka w próbie), wykazujac selektywne zniszcze¬ nie zarówno chwastnicy jednostronnej, jak i wlos- 10 15 nicy zielonej przy dawce 1,12 kg/ha w warun« kach PPI. Zaden znany zwiazek nie zwalczyl se¬ lektywnie zadnego chwastu nawet przy 2,24 kg/ha; zwiazki te w warunkach PPI nawet przy dawce 1,12 kg/ha nie zwaiczyly selektywnie obi chwa stów, poza ledwo dopuszczalna granica tolerancji przez rosline uprawna.Zwiazek z przykladu I równiez byl badany w warunkach polowych w celu okreslenia jego se¬ lektywnosci przed wzejsciem roslin w stosunku do wlosnicy (spp.), chwastnicy jednostronnej i dzi¬ kiego prosa, w wiekszosci roslin uprawnych. Dane (srednia z trzech powtórzonych prób) sa przedsta¬ wione w tablicy 11 zarówno w warunkach stoso¬ wania powierzchniowego (SA), jak i wprowadzenia do gleby (PPI, to jest wprowadzenia przed wzej^ sciem roslin) srodka chwastobójczego. Nasiona byly umieszczone w drobnoziarnistej warstwie gleby pylowo-piaszczystej o sredniej wilgotnosci, na gle¬ bokosci 5,08 cm. Pierwszy opad deszczu 0,51 cm wystapil nastepnego dnia po traktowaniu roslin zwiazkiem, drugi deszcz 0,64 cm, 2 dni po trakto? Tablica 10 Zwiazek Przyklad I C E M Dawka (kg/ha) 1,12 2,24 4,48 1,12 2,24 4,48 1,12 2,24 4,48 1,12 2,24 4,48 Procent zahamowania rozwoju Buraki cukrowe PPI 0 10 12 10 22 57 30 80 100 15 30 63 SA 0 3 13 5 18 25 30 63 90 15 23 45 Chwastnica jednostronna PPI j SA 85 92 98 78 87 98 87 100 100 95 100 100 27 48 78 42 77 96 68 95 98 40 78 93 Wlosnica 1 zielona PPI 85 92 98 88 93 98 88 100 100 95 100 100 SA | 57 65 85 77 87 88 85 95 97 62 85 92 | Tablica 11 Zwiazek Sposób strosowania Dawka (kg/ha) Procent zahamowania rozwoju ! I £ Przy¬ klad I S.A.P.P.I. 0,58 1,12 2,24 4,48 0,58 1,12 2,24 4,48 1 o 0 0 7 0 5 5 43 0 0 1 10 0 0 0 5 40 0 o o 3 0 3 0 17 0 0 0 0 0 0 0 o o o o o 3 Ó 13 33 82 93 93 63 75 90 97 33 82 93 93 63 85 97 20 100 25 17 50 *325 125 385 waniu, lacznie opady deszczu w ciagu 22 dni po traktowaniu roslin wyniosly 4,57 cm. Obserwacji dokonano 6 tygodni po traktowaniu roslin.Dane w tablicy 11 wskazuja, ze zwiazek z przy¬ kladu I spelnia w ogóle zadanie zarówno w wa- • runkach SA, jak i PPI, przy dawkach az do 4,48 kg/ha (z wyjatkiem pomidorów, ogórków i chwastnicy zbozowej 4,48 kg/ha w warunkach PPI oraz w stosunku do wlosnicy i chwast¬ nicy jednostronnej przy 0,58 kg/ha). Bardziej 10 szczególowo, w warunkach SA zwiazek z przy¬ kladu I zwalczyl selektywnie wlosnice i chwastni- ce jednostronna we wszystkich roslinach upraw¬ nych przy dawkach nieznacznie powyzej 1,12 kg/ha i chwastnice zbozowa przy 4,48 kg/ha. W 15 warunkach PPI chwastnica jednostronna byla se¬ lektywnie zniszczona przy 1,12 kg/ha, a wlosnica miedzy 1,12 i 2,24 kg/ha przy bezpieczenstwie ro¬ sliny uprawnej, z wyjatkiem pomidorów, ogórków i fasoli krzewiastej. 20 Wyrazna korzystna cecha . zwiazku o wlasno¬ sciach chwastobójczych jest jego zdolnosc do dzia¬ lania w róznych rodzajach gleby. Stosownie do tego sa podane w tablicy 12 dane przedstawiajace porównanie skutku dzialania zwiazku z przykladu 25 I oraz znanych zwiazków C i M na róznych rocz¬ nych trawach w burakach cukrowych, w duzej róznorodnosci typów gleby o róznej zawartosci substancji organicznej i gliny. W tych badaniach doniczki byly wypelnione gleba pylowo-piaszczysta 50 Ray ubita do 0,95 cm od powierzchni doniczki, na¬ stepnie obsiane burakami cukrowymi, owsem glu¬ chym, chwastnica jednostronna, palusznikiem krwawym, wyczyncem polnym i wlosnica. Nasio¬ na byly przykryte warstwa 1,27 cm gleby we¬ dlug kolejnosci, nastepujacego typu: pylowo-piasz- czysta Ray, torf Florida, piasek Florida, piasek gliniasty, il gliniasty Wabash, il gliniasty Drum- mer lub il gliniasty Sarpys kazdy zwiazek wpro- « wadzony za pomoca opryskiwacza tasmowego w ilosci 187 l/ha pod cisnieniem 206,92 kPa, w wa¬ runkach stosowania powierzchniowego. Kazda do¬ niczka otrzymala 0,64 cm zroszenia przed umiesz- czeniem na lawach w szklarni do dalszego nawad- ^ niania podglebia. Obserwacji dokonano po uplywie 15 dni od potraktowania zwiazkiem. Wyniki badan z gleba, stanowiaca srednia z 2 powtórzen prób, przedstawiono w tablicy 12; wspólczynniki selek¬ tywnosci podano po wartosci dawki GR« dla m chwastów. Sklad typów gleby byl nastepujacy: Porównanie danych w tablicy 12 wskazuje, ze zwiazek z przykladu I wykazuje wieksze bezpie¬ czenstwo dla burakó wcukrowych i wyzsze wspól¬ czynniki. selektywnosci, niz zwiazki C i M w sto- 55 sunku do kazdego chwastu (lecz z dwoma malo waznymi wyjatkami) w trzech z pieciu gleb, to jest w pylowo-piaszczystej Ray, piasku Florida i ile gliniastym Wabash. Bardziej szczególowo, zwiazek z przykladu I byl jedynym zwiazkiem 40 seleitywnte zwalczajacym owies gluchy w glebie pylowo-piaszczystej Ray iw gliniastej Wabash, chwastnice jednostronna w piasku Florida i wy- czynca polnego w ile gliniastym Wabash. Wynika w torfie Florida (22,l°/o substancji organicznej) «• Procent Typ Substancja gleby organiczna Glina Mul Piasek pH Pylowo- piaszcz.Ray 1,2 0,4 74,8 18,8 6,5 Torf Florida 22,1 NA** NA» NA* 5,2 Piasek Florida (Leon) 2,3 1,8 NA* NA* 6,1 Il gliniasty Drummer 3,6 12,4 32,8 34,8 7,0 Glina Wabash 2,7 44,4 34,8 20,8 6,2 a — nieosiagalny. byly raczej niewyrazne, lecz wskazuja, ze wysoka zawartosc w glebach substancji organicznej ma sklonnosc dó obnizania aktywnosci kazdego z ba¬ danych zwiazków. Zwiazek z przykladuI nie dzialal z tym samym skutkiem w ile gliniastym Drummer jak zwiazki ze stanu techniki, lecz wy¬ kazywal wyzsza aktywnosc w calym zakresie ty¬ pów gleby.Przeprowadzono badania laboratoryjne w celu okreslenia wzglednej 4 odpornosci zwiazków aktyw¬ nych wlasnosciach chwastobójczych stosowanych w srodku wedlug wynalazku i zwiazków ze stanu techniki na wylugowanie do gleby i w zwiazku z tym skutecznosc chwastobójcza. W tych bada¬ niach zwiazek z przykladu I oraz zwiazki C i M byly przysposobione w acetonie i wówczas rozpy¬ lone przy róznych stezeniach do odwazonej ilosci gleby pylowo-piaszczystej Ray zawartej w do¬ niczkach z otworami w dnie do odwadniania przy¬ krytymi bibula filtracyjna. Doniczki zawierajace traktowana glebe byly poddane wyplukiwaniu przez umieszczenie na podstawie obrotowej, która obracala sie pod dwiema koncówkami wylotowymi wody zbiornika, wycechowanymi w taki sposób zeby dostarczyc 2,5 cm wody na godzine, pozorujac opad deszczu. Szybkosc'lugowania byla regulowa¬ na róznym zakresem czasu utrzymywania na ob¬ rotowej podstawie. Woda dostarczana do gleby w doniczkach przenikala przez bibule filtracyjna i otwory odwadniajace. Nastepnie doniczki pozo¬ stawiono na okres 7 dni w otaczajacej tempera¬ turze pokojowej. Traktowana gleba byla wówczas usunieta z doniczek, skruszona i umieszczona jako warstwa powierzchniowa na wierzchu innych do¬ niczek zawierajacych glebe pylowo-piaszczysta Ray z wysianymi nasionami buraka cukrowego, owsa gluchego, chwanistnicy jednostronnej, palusznika krwawego, wyczynca polnego i wlosnicy. Nastepnie doniczki umieszczone na lawach szklarnianycti na¬ wadniajacych podglebie i umozliwiono rozwój w^ ciagu 2 tygodni. Oceny wizualne byly rejestro¬ wane w procentach rozwoju, przy czym dane dla badanych zwiazków stanowia srednia 2 powtórzen.Skróty okreslajace chwasty sa jak w poprzednich tablicach.Porównanie danych w tablicy 13 wskaze, ze27 125 385 Tablica 12 28 Typ gleby i zwiazek Pyl piaszcz.Ray z przykladu I C M Torf Florida z przykladu I C M Piasek Florida z przykladu I C M Glina Wabash z przykladu I C M Il gliniasty Drummer i z przykladu I C M Dawka GR15 (kg/ha) Buraki cukrowe 2,24 0,56 0,28 2,24 2,24 2,24 2,24 1,12 1,12 2,24 0,38 0,38 0,56 1,12 1,68 ii "w ftT.Owies j 1,12 (2,0) 1,12 (NS) 1,12 (NS) 2,24 (-) 2,24 (-) 2,24 (-) 2,24 (-) 2,24 (NS) 2,24 (NS) 1,12 (2,0) 1,12 (NS) 1,12 (NS) 2,24 (NS) 1,12 (1,0) 2,24 (NS) Dawka GRC, /keha nica onna Chwasti jednosti <0,14 016,0) <0,14 (4,0) <0,14 (2,0) 2,24 (-) 2,24 (-) 2,24 (-) 1,12 (2,0) 2,24 (NS) 2,24 (NS) 0,21 010,7) 0,14 (2,7) 1 1,14 (2,7) 0,52 (1,1) 0,28 (4,0) 0,28 (6,0) | * J Paluszn krwawy <0,14 (16,0) 0,14 (4,0) 0,14 (2,0) 2,24 (-) 2,24 (1,0) 2,24 (-) J 1,12 | (2,0) | 142 (1,0) 2,24 (NS) <0.14 (16,0) 0,56 (NS) ' 1 0,28 (1,4) 0,56 '(1,0) 0,56 (2,0) 0,96 01,8) ! .( .g Wyczyn polny 0,14 (16,0) 0,14 (4,0) 0,56 (NS) 2,24 (-) 2,24 (-) 2,24 (-) 2,24 (-) 2,24 (NS) 2,24 (NS) 0,23 (9,7) 0,56 (NS) 1,68 (NS) 2,24 (NS) 1,12 (1,0) 2,24 (NS) i ! P i '£ i *2 <0,14 (16,0) <0,14 1 (4,0) <0,14 (2,0) 2,24 01,0) 2,24 01,0) 2,24 (-) 1,07 (2,1) 1,12 (10) 0,56 (2,0) 0,21 010.7) (2,7) 0,14 (2,7) 0,43 (1,3) 0,28 (4,0) 0,56 (3,0) | zwiazek z przykladu I byl bezpieczny dla buraków cukrowych co najmniej do 2,24 kg/ha i selektyw¬ nie niszczyl wszystkie chwasty w próbie pozoruja¬ cej 10,16 cm opadu deszczu, z wyjatkiem owsa glu¬ chego, który ulegl zniszczeniu przy 7,62 cm desz¬ czu. Przy 2,24 kg/ha zwiazki C i M byly szkod¬ liwe dla buraków cukrowych az do rozcienczenia w 5,00 cm deszczu, w których to warunkach ani zwiazek C nie niszczyl selektywnie owsa gluchego, ani zwiazek M nie niszczyl wyczynca polnego.Przy najnizszej dawce stosowania zwiazku chwa¬ stobójczego 0,14 kg/ha zwiazek z przykladu I se¬ lektywnie* niszczyl wszystkie chwasty podczas pró¬ by przy opadzie deszczu do 1,27 cm, a chwastnice jednostronna, palusznika krwawego i wlosnice przy 5,08 cm opadu deszczu. Przeciwnie, przy 0,14 kg/ha ani zwiazek C, ani zwiazek M nie niszczyly selek¬ tywnie wyczynca polnego i ponadto zwiazek C nie niszczyl owsa gluchego w kazdych warunkach opa- 50 55 09 65 dów deszczu, przy czym oba zwiazki utracily se¬ lektywnosc w stosunku do wszystkich badanych chwastów w burakach cukrowych przy 5,00 cm opadu deszczu. Tak wiec wyraznie jest wskazane, ze zwiazek aktywny stosowany w srodku wedlug wynalazku byl przy zmiennych warunkach opadów deszczu w znacznym stopniu bardziej odporny na wyplukanie do gleby niz kazdy ze znanych zwiaz¬ ków, umozliwiajac tym samym bardziej niezawod¬ na i wydluzona w czasie aktywnosc chwastobójcza.Wreszcie w celu dalszego wykazania nieoczeki¬ wanej cechy charakterystycznej i niespodziewanie lepszych wlasciwosci zwiazków aktywnych stoso¬ wanych w srodku wedlug wynalazku sa przedsta¬ wione w tablicy 14 dalsze dane chwastobójcze przed wzejsciem roslin dla innych zwiazków o po¬ dobnej strukturze obejmujacych homologii zwiaz¬ ków tego wynalazku. Zwiazki N — T w tablicy 14 sa zidentyfikowane nastepujaco:185 385 29 N. N-(izopropoksymetylo)-2'-rnetoksy-6'-metylo-2- -chloroacetanilid; O. N-(izobutoksymetylo) - 2'-etoksy-2-chloroaceta- nilid; P. N-(izobutoksymetylo) - 2'-metoksy-2-chloroace- tanilid; Q. N-(izobutoksymetylo) - 2'-metoksy-6'-metylo-2- 30 -chloroacetanilid; R. N-(etoksymetylo) - 2'-metoksy-6'-metylo-2-chlo- roacetanilid; S. N-(l-metylopropoksymetylo) - 2'-metoksy-6'-me- 5 tylo-2-chloroacetanilid; T. N-(etoksymetylo) - 2'-izopropoksy - 6'-metylo-2- -chloroacetanilid.Zwiazek Przyklad I C M 1 1 L 1 Dawka *g/ha) 2,24 0,56 0,14 2,24 0,56 0,14 %24 0,56 044 1 Deszcz (cm) 1 ° 1,27 2,54 5,08 10,16 0 1,27 2,54 5,08 10,16 0 127 2,54 5,08 10,16 0 1,27 2,54 5,08 10,16 0 1,27 2,54 5,07 10,16 0 1,27 2,54 5,08 10,16 0 1*27 2,54 5,08 10,16 0 127 2£4 5,08 10,16 0 1,27 2,54 5,08 10,16 1 Tablica i 13 Procent zahamowania rozwoju 1 | Burak 1 10 15 10 10 10 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 30 40 40 15 0 15 25 10 0 0 10 0 0 0 0 40 30 20 10 10 15 15 0 0 0 0 0 0 0 o 1 ! xi gluc Owies 1 100 100 100 95 75 95 95 95 85 30 85 85 75 50 30 100 100 95 30 20 95 85 50 85 15 50 30 30 30 30 85 95 85 30 30 85 40 50 20 0 85 50 40 0 1 s i Chwaa jednos 1 100 100 100 100 100 100 100 100 100 75 100 100 95 95 50 100 100 100 95 75 100 100 95 75 30 i 95 95 85 65 0 100 100 100 95 60 100 100 95 75 30 95 95 75 60 0 | 0 | ! Palusznik krwawy 1 100 100 100 100 85 100 100 100 95 20 95 95 95 85 30 100 100 100 95 50 100 95 85 65 30 , 95 85 60 40 30 100 100 100 85 50 100 100 95 85 40 95 85 50 30 o 1 Wyczyniec polny 1 100 100 100 100 90 100 100 100 95 20 95 95 75 75 20 100 100 95 85 20 95 95 75 50 20 40 40 20 20 0 95 85 60 30 15 95 65 30 20 0 75 60 30 0 o 1 ólta 1 *N i .§ Wlosn 1 10° 100 100 100 95 100 100 100 100 50 100 100 100 95 50 100 100 100 95 50 100 ' 100 95 95 50 95 85 85 75 40 100 100 100 95 50 . 100 100 95 75 20 100 95 95 0 o 131 125 385 Tablica 14 32 Zwiazek Na 0 P Q R S Ta Dawka GRU (kg/ha) Buraki cukrowe <0,14 <0,14 <0,14 <0,14 <0,07 0,14 0,23 Owies gluchy ¦ 0,14 (NS) 2,24 (NS) 2,24 (NS) 0,28 (NS) 0,09 (NS) 0,49 (NS) 1 0,26 (NS) | Dawka GRa5 (kg/ha) Chwastnica jednostronna <0,14 (-) <0,14 (-) 0,14 (NS) | <0,14 (-) 1 <0,07 (-) <0,07 (2,0) <0,14 (1,6) Palusznik krwawy <0,14 (-) <0,14 (-) 0,14 (NS) <0,14 (-) <0,07 (-) <0,07 (2,0) <0,14 01,6) Wyczyniec polny 0,14 (NS) 1,90 (NS) 0,56 (NS) 0,14 (NS) 0,07 (NS) 0,14 (1,0) 0,12 (1,9) | Wlosnica zólta <0,14 (-) 0,14 (-) 0,28 (NS) <0,14 (-) <0,07 (-) <0,14 (1,0) <0,14 (1,6) | a Dane przedstawiaja srednia z dwóch prób powtarzanych Zauwaza sie, ze zwiazki N—T podobnie jak zwiazki z przykladów I—XII sa objete ogólnym ujawnieniem w wyzej wymienionych opisach pa¬ tentowych Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3442945 i nr 3547620, jednak nie sa one w tych opisach patentowych konkretnie wskazane. Stad wiec nalezaloby spodziewac sie, ze rodzaj zwiaz¬ ków z grupy zwiazków ujawnionych w wymienio¬ nych opisach patentowych nr 3442945 i nr 3547620 bedzie mial ogólnie porównywalne wlasciwosci chwastobójcze. Natomiast zupelnie nieoczekiwana i znakomita wlasciwosc grupy zwiazków aktyw¬ nych stosowanych w srodku wedlug wynalazku wzgledem homologów i scisle zwiazanej grupy jest dodatkowo wykazana przez porównanie z danymi dla zwiazków N—T w tablicy 14. Iw tym wy¬ padku nalezy zauwazyc, ze zwiazki N—T (podob¬ nie, jak inne zwiazki zwiazane ze stanem techniki, jak pokazano szczególnie w tablicach 4—8) mialy male wspólczynniki bezpieczenstwa dla buraków cukrowych, co wykazaly niskie wartosci dawki GR15. Co wiecej, zaden ze zwiazków z grupy obje¬ tej tablica 14 nie wykazal selektywnego zwalcza¬ nia w burakach cukrowych owsa gluchego. Na¬ lezy równiez zauwazyc, ze zwiazek P byl w bada¬ niu nieselektywny w stosunku do kazdego z chwa¬ stów i podobnie, zwiazki N, O, Q i R byly w badaniu zupelnie nieselektywne i/lub marginalnie selektywne wobec wszystkich chwastów. Ze zwiaz¬ ków w tablicy 14 tylko zwiazki S i T powodo¬ waly selektywne niszczenie chwastnicy jednostron¬ nej, palusznika krwawego, wyczynca polnego i wlosnicy. Jednak i w tym wypadku wykazano, ze zbyt mala tolerancja przez buraki cukrowe zwiaz¬ ków S i T w powiazaniu z nieselektywnoscia wo¬ bec owsa gluchego i ograniczona selektywnoscia w stosunku do innych chwastów czyni te zwiazki calkowicie nie do przyjecia jako srodka chwasto¬ bójczego dla buraków cukrowych. Oprócz tego na- 45 50 lezy zauwazyc (majac na wzgledzie tablice 4—8), ze zwiazki aktywne stosowane w srodku wedlug wynalazku wykazuja wskazniki bezpieczenstwa dla buraków cukrowych i wskazniki selektywnosci dla powyzszych chwastów przytlaczajaco wyzsze niz zwiazki S i T. Dlatego nalezy ocenic z powyzsze¬ go dokladnego opisu, ze zwiazki aktywne stosowa¬ ne w srodku wedlug wynalazku maja udowodnio¬ ne nieoczekiwane i wybitnie lepsze wlasciwosci chwastobójcze zarówno bezwzglednie, jak i w sto¬ sunku do zwiazków najbardziej zblizonych pod wzgledem budowy, innych zwiazanych z nimi ho¬ mologów i analogów obejmujacych przemyslowe 2-chlorowcoacetanilidy ze stanu techniki. Bardziej szcególowo, zwiazki aktywne stosowane w srodku wedlug wynalazku wykazuja nieoczekiwane i lep¬ sze wspólczynniki bezpieczenstwa wobec uprawy buraków cukrowych i selektywnosci, szczególnie w stosunku do trudnej do zniszczenia grupy chwa¬ stów takich, jak owies gluchy, wyczyniec polny i stoklosa dachowa oraz innych trudnych do zwal¬ czenia chwastów takich, jak wlosnica, chwastnica jednostronna, palusznik krwawy, zyto jednoroczna itd., jak przedstawiono w tablicach 2—10.Srodek chwastobójczy wedlug wynalazku moze miec postac koncentratów wymagajacych przed uzyciem rozcienczenia; koncentraty te zawieraja co najmniej jeden skladnik czynny i srodek pomoc¬ niczy w postaci cieklej lub stalej. Srodki chwasto¬ bójcze sa wytwarzane przez zmieszanie skladnika czynnego ze srodkiem pomocniczym obejmujacym rozcienczalniki, wypelniacze, nosniki i srodki uzdatniajace, w celu uzyskania srodków w postaci subtelnie rozdrobnionych czastek stalych, granu¬ lek, pastylek, roztworów, zawiesin lub emulsji. W ten sposób skladnik czynny moze byc uzyty ze srodkiem pomocniczym takim, jak subtelnie roz¬ drobniona substancja stala, ciecz pochodzenia or¬ ganicznego, woda, srodek zwilzajacy, irodek dy-125 885 33 spergujacy, srodek emulgujacy lub kazde odpo¬ wiednie ich polaczenie.Srodek wedlug wynalazku, zwlaszcza w posta¬ ci cieklej i proszków higroskopijnych, korzystnie zawiera jako srodki uzdatniajace jeden luta kilka srodków powierzchniowo czynnych w ilosci wy¬ starczajacej do nadania danemu srodkowi wlasci¬ wosci latwego rozproszenia w wodzie lub oleju.Wprowadzenie srodka powierzchniowo czynnego do srodków chwastobójczych znacznie powieksza ich skutecznosc. Przez okreslenie „srodek powierzch¬ niowo czynny" nalezy rozumiec, ze termin ten obejmuje srodki zwilzajace, srodki dyspergujace, srodki zawiesinowe i srodki emulgujace. Z równa latwoscia moga byc uzyte srodki powierzchniowo czynne anionowe, kationowe i niejonowe.Korzystnymi srodkami zwilzajacymi sa sulfo¬ niany alkilobenzenowe i alkilonaftalenowe, alkilo- siarczany tluszczowe, aminy lub amidy kwasowe estry sodowoizotionianowe kwasów alifatycznych o dlugim lancuchu, siarczany lub sulfoniany estrów kwasów tluszczowych, produkty sulfonowania przy rafinacji ropy, sulfonowane oleje roslinne, dwu- -III-rzed., glikole acetylenowe, pochodne polioksy- etylenowe alkilofenoli (szczególnie izooktylofenolu i nonylofenolu) i pochodne polioksyetylenowe mo- noestrów wyzszych kwasów tluszczowych z bez¬ wodnikami heksytolu (na przyklad sorbitan). Ko¬ rzystnymi srodkami dyspergujacymi sa: metyloce¬ luloza, polialkohol winylowy, lignosulfoniany sodo¬ we, polimeryczne alkilonaftalenosulfoniany, nafta- lenosulfonian sodowy i polimetylenodwunaftaleno- sulfonian.Proszkami higroskopijnymi sa zestawy dyspergu¬ jace w wodzie zawierajace jeden lub kilka sklad¬ ników czynnych, obojetny staly wypelniacz i jeden lub kilka srodków zwilzajacych i dyspergujacych.Obojetne stale wypelniacze sa zazwyczaj pocho¬ dzenia mineralnego takie, jak glina naturalna, zie¬ mia okrzemkowa i syntetyczne zwiazki nieorga¬ niczne wywodzace sie z dwutlenku krzemu i tym podobne. Przyklady takich wypelniaczy obejmuja kaolinity, uwodniony krzemian magnezowo-glino- wy i syntetyczny krzemian magnezu.Srodek w postaci proszków higroskopijnych we¬ dlug tego wynalazku zazwyczaj zawiera od okolo 0,5 do 60 czesci (korzystnie 5—20 czesci) skladnika czynnego, od okolo 0,25 do 25 czesci (korzystnie 1—15 czesci) srodka zwilzajacego, od okolo 0,25 do 25 czesci (korzystnie 1,0—15 czesci) srodka dysper¬ gujacego i od 5 do okolo 95 czesci (korzystnie 5— 50 czesci) obojetnego stalego wypelniacza, przy czym wszystkie czesci sa wagowe w stosunku do calkowitego zestawu. W razie potrzeby od okolo 0,1 do 2,0 czesci obojetnego stalego wypelniacza mozna zastapic inhibitorem korozji, srodkiem prze- ciwpieniacym lub oboma.Inne formy uzytkowe obejmuja koncentraty proszków do opylania, zawierajace od 0,1 do 60% wagowych skladnika czynnego w odpowiednim wypelniaczu; koncentraty tych proszków moga byc rozcienczone w celu stosowania w stezeniach w zakresie okolo 0,1—10°/« wagowych.Wodne zawiesiny lub emulsje moga byc wy- 34 tworzone przez mieszanie wodnej mieszaniny nie¬ rozpuszczalnego w wodzie skladnika czynnego i srodka emulgujacego az do uzyskania jednorod¬ nosci i nastepnie homogenizacje do ustalenia trwa- 5 lej emulsji bardzo subtelnie rozdrobnionych cza¬ stek. Uzyskany koncentrat zawiesiny wodnej cha¬ rakteryzuje sie niezmiernie mala wielkoscia czastki tak, aby po rozcienczeniu i rozpyleniu pokrycie bylo bardzo równomierne. Odpowiednie stezenia W tych form uzytkowych zawieraja okolo 0,1—60%, korzystnie 5—50°/o wagowych skladnika czynnego, przy czym górna granica jest ustalona granica roz¬ puszczalnosci skladnika czynnego w rozpuszczal¬ niku. 15 W innej postaci zawiesin wodnych niemieszajacy sie z woda srodek chwastobójczy jest preparatem kapsulkowanym tworzacym faze mikrokapsulko- wana zdyspergowana w fazie wodnej. W jednym ze sposobów wykonania formuje sie bardzo male *° kapsulki przez polaczenie fazy wodnej zawierajacej jako emulgator lignosulfonian, niemieszajacego sie z woda zwiazku chemicznego i. polimetylenowego poliizocyjaniami fenylu, nastepnie zdyspergowanie fazy niemieszajacej sie z woda w fazie wodnej 85 przez dodanie wielofunkcyjnej aminy. Zwiazki izocyjanianowe i aminowe reaguja tworzac stala karbamidowa scianke powlokowa dokola czastek zwiazku chemicznego niemieszajacego sie z woda, tym samym tworzac z nich mikrokapsulki. Na *• ogól stezenie mikrokapsulkowanej substancji wy¬ nosi w zakresie od okolo 430 do 700 g/l calkowi¬ tego zestawu, korzystnie 430—600 g/l.Koncentraty sa zazwyczaj roztworami skladnika czynnego w rozpuszczalnikach niemieszajacych sie z woda lub czesciowo niemieszajacych sie z woda, razem ze srodkiem powierzchniowo czynnym. Od¬ powiednie rozpuszczalniki skladnika czynnego tego wynalazku obejmuja dwumetyloformamid, sulfotle- nek metylu, N-metylopirolidon, weglowodory i nie- mieszajace sie z woda etery, estry i ketony. Jed¬ nak moga byc wytwarzane inne koncentraty ciek¬ le, o wysokim stezeniu, przez rozpuszczenie sklad¬ nika czynnego w rozpuszczalniku, pózniej rozcien- tt czajac, na przyklad nafta, do odpowiedniego ste¬ zenia przy rozpylaniu.Stezone postaci srodka chwastobójczego wedlug wynalazku na ogól zawieraja od okolo 0,1 do 95 czesci (korzystnie 5—60 czesci) skladnika czynnego, w okolo 0,25 do 50 czesci (korzystnie 1—25 czesci) srodka powierzchniowo czynnego i w zaleznosci od potrzeb okolo 4 do 94 czesci rozpuszczalnika, przy czym wszystkie czesci sa wagowe w stosunku do calkowitej wagi emulgujacego oleju. 55 Granulki sa fizycznie stalymi, zlozonymi z od¬ dzielnych czastek zestawami zawierajacymi sklad¬ nik czynny przylegajacy do wypelniacza, podsta¬ wowego obojetnego skladnika subtelnie rozdrob¬ nionego, zlozonego z oddzielnych czastek. W celu 60 ulatwienia wylugowania skladnika czynnego z po¬ szczególnych czastek moze w zestawie chwastobój¬ czym wystepowac srodek powierzchniowo czynny taki, jak wymieniono powyzej. Przykladami od¬ powiednich do uzycia klas wypelniaczy mineral- 65 nych zlozonych z oddzielnych czastek sa: glinki125 885 35 36 naturalne, pirofility, ilit i wermikulit. Korzystny¬ mi wypelniaczami sa porowate, absorpcyjne ufor¬ mowane czastki takie, jak uformowany i przesia¬ ny sttapulgit lub zarzony rozdrobniony wermiku¬ lit i subtelnie rozdrobnione glinki takie, jak glin¬ ka kaolinowa, hydratowany sttapulgit lub glinka bentonitowa. Wypelniacze te sa spryskane lub zmieszane ze skladnikiem czynnym aby wytworzyc granulki chwastobójcze.Preparaty granulowane srodka wedlug wynalaz¬ ku moga zawierac od okolo 0,1 do okolo 30 czesci, korzystnie od okolo 3 do 20 czesci wagowych sklad¬ nika czynnego, na 100 czesci wagowych glinki i 0 do okolo 5 czesci wagowych srodka powierzch¬ niowo czynnego na 100 czesci wagowych rozdrob¬ nionej glinki.Srodek chwastobójczy wedlug wynalazku zawie¬ ra ewentualnie równiez inne dodatki uzupelnia¬ jace, na przyklad nawozy naturalne, inne herbicy¬ dy, pestycydy, srodki zabezpieczajace i tym podob¬ ne, stosowane jako srodki pomocnicze lub uzyte w polaczeniu z kazdym z wyzej wymienionych srodków^ pomocniczych. Uzyteczne zwiazki chemicz¬ ne w polaczeniu ze skladnikami czynnymi stosowa¬ nymi w srodku wedlug wynalazku obejmuja na przyklad triazyny, karbamidy, karbaminiany, ace¬ tamidy, acetanilidy, uracyle, pochodne kwasu octo¬ wego lub fenolu, tiokarbaminiany, triazole, kwasy benzoesowe, nitryle, etery dwufenylowe i inne, ta¬ kie jak: pochodne heterocykliczne azut/siarka: 2- -chloro-4-etyloamino-6-izopropyloamino-s-triazyna; 2-chloro-4,6-dwu(izopropyloamino)-s-triazyna; 2- -chloro-4,6-dwu-(etyloamino)-s-triazyna; 2,2-dwu- tlenek 6-izopropylo-lH-2,l,3-(3H)-benzotiadiazyno- nu-4; 3-amino-l,2,4-triazol; sól 6,7-dwuwodoro- dwupirydo-(l,2-a: 2',l'-c)dwupirazyniowa; 5-bromo- -3-izoprópylo-6-metylouracyl; sól l,l'-dwumetylo-4, 4'-dwuplrydyniowa, karbamidy: N'-(4-chlorofeno- ksy)-fenylo-N,N-dwumetylomoczriik; N,N-dwume- tylo-N'-(3-chloro-4 - metylofenylo)-mocznik; 3-(3,4- -dwuchlorofenylo)-l,l-dwumetylomocznik; 1,3-dwu- metylo-3-(2-benzotiazolilo)-mocznik; 3-(p-chlorofe- nylo)-l,l-dwumetylomocznik; „ l-butylo-3-(3,4-dwu- chlorofenyloH-metylomocznik, karbaminiany/tio¬ karbaminiany: dwumetylodwutiokarbaminian 2- -chloroallilu; s-(4-chlorobenzylo)-N,N-dwuetylotio- karbaminian; N-(3-chlorofenylo)-karbaminian izo¬ propylu; 8-2j3-dwuchloroallilo-N,N-dwuizorpopylo- tiokarbaminian; N,N - dwupropylotiokarbaminian , etylu; Stropylo-dwupropylotiokarbaminian, ace- tamidy/acetanilidy(aniliny)arnidy: 2-chloro-N,N- dwuajliloacetamid; N,N-dwumetylo-2,2-dwufenylo- aeetamid; N-(2,4-dwumetylo)-5-[(trójfluorometylo)- -sulfonyloaminofenylo]-acetamid; N - izopropylo-2- -ehloroacetanilid; 2',6'-dwuetyIo-N-metoksymetylo- -2-chloroacetanilid; a^-trójfluoro-2,6 - dwunitro- -N,N-dwupropylo-p-toluidyna; N-(l,l - dwumetylo- propynylo)-3,5-dwuchlorobenzamid, kwasy/estry/al¬ kohole: kwas 2,2-dwuchloropropinowy; kwas 2-me- tylo-4-chlorofenoksyoctowy; kwas 2,4-dwuchlorofe- noksyoctowy; 2-metylo[4-(2,4-dwuchlorofenoksy)-fe-. noksy]-propionian; kwas 3-amino-2,5-dwuchloro- benzoesowy; kwas 2-metoksy-3,6-dwuchlorobenzoe- sowy; kwas 2,3,6-trójchlorofenylooctowy; kwas N-l- < 10 ll 15 -naftyloftalamidowy; 5-[2-chloro-4-(trójfluoromety- lo)-fenoksy]-2-n:trobenzoesan sodu; 4,6-dwunitro- -o-II-rzed.-butylofenol; N-(fosfonometylo)glicyna i jej jednoalkilowe aminy o 1—6 atomach wegla i sole metali alkalicznych i ich polaczenia. Etery: eter 2,4-dwuchlorofenylowo-4-nitrofenyIowy; eter 2-chloro-c*,a,a - trójfluoro-p-tolilo-3-etoksy-4-nitro- dwufenylowy, oraz inne takie jak: 2,6-dwuchloro- benzonitryl; jednosodowy kwasny metanoarsonian; dwusodowy metanoarsonian.Nawozy mineralne uzyteczne w polaczeniu ze skladnikami czynnymi obejmuja na przyklad azo¬ tan amonowy, mocznik, weglan potasowy i super- fosfat. Inne uzyteczne dodatki obejmuja materialy, w których rosliny zakorzeniaja sie i rozwijaja, ta¬ kie jak kompost, obornik, próchnica, piasek i tym podobne.Preparaty chwastobójcze typów okreslonych po¬ wyzej sa podane przykladowo w kilku przykla¬ dach wykonania.Przyklad XIII. Koncentraty do emulgowa¬ nia. •/o wagowy A. Zwiazek z przykladu I 50,0 Dodecylobenzenosulfonian wapnia/ mieszane etery glikoli polioksyety- lenowych (na przyklad Atlox 3437F i Atlox3438F) 5,0 Jednochlorobenzen 45,0 B. Zwiazek z przykladu II Dodecylobenzenosulfonian wapnia/ /mieszany polieter alkoholu alfcilo- arylowego Rozpuszczalnikowe weglowodory a- romatyczne o 9 atomach wegla 100,00 85.0 4,0 11,0 C. Zwiazek z przykladu XI Dodecylobenzenosulfonian wapnia/ /mieszane etery glikoli polioksy- etylenowych (na przyklad Atlox 3437F) Ksylen Przyklad XIV. Koncentraty cieczowe.A. Zwiazek z przykladu I Ksylen 100,00 5,0 1,0 94,0 100,00 10,0 90,0 B. Zwiazek z przykladu II Sulfotlenek metylu C. Zwiazek z przykladu XI Nnmetylopdrolidom 100,00 85,0 15,0 100,00 50,0 50,0 D. Zwiazek z przykladu X Oksyetylowany olej rycynowy Rodamkia B Dwumetyloformamid 100,00 5,0 20,0 0,5 74,5 100,00125 385 37 Przyklad XV. Emulsje.A. Zwiazek z przykladu III Kopolimer blokowy polioksyety- len/polioksypropylen z butanolem 40,0 (np. Tergitol XII) Woda B. Zwiazek z przykladu IV Kopolimer blokowy polioksyetylen/ polioksypropylen z butanolem Woda Przyklad XVI. Proszki higroskopijne.A. Zwiazek z przykladu V Lignosulfonian sodu N-metylo- N-oleilotaurynian sodu Krzemionka bezpostaciowa (synte¬ tyczna) B. Zwiazek z przykladu VI Dwuoktylosulfobursztynian soclu Lignosulfonian wapnia Krzemionka bezpostaciowa (synte¬ tyczna) C. Zwiazek z przykladu VII Lignosulfonian sodu N-metylo N-oleilotaurynian sodu Glinka kaolinowa Przyklad XVII. Proszki do opylania.A. Zwiazek z przykladu I Attapulgit B. Zwiazek z przykladu VIII Montmorylonit C. Zwiazek z przykladu IX Bentonit D. Zwiazek z przykladu XII ziemia okrzemkowa Przyklad XVII. Granulki.A. Zwiazek z przykladu I Granulowany attapulgit (20/40 mesh) B. Zwiazek z przykladu XI Ziemia okrzemkowa (20/40) C. Zwiazek z przykladu X Bentonit (20/40) D. Zwiazek z przykladu ni Pirofilit (20/40) 4,0 56,0 Ibo,óo 5,0 3,5 91,5 100,00 25,0 3,0 1,0 71,0 100,00 80,0 1,25 2,75 16,00 10fiQ 10,0 3,0 1,0 86,0 100,00 2,0 98,0 100,00 60,0 40,0 100,00 30,0 70,0 100,00 1,0 99,0 100,00 15,0 85,0 100,00 30,0 70,0 100,00 0,5 99,5 100,00 5,0 95,0 10 15 20 60 Przyklad XVIII. Mikrokapsulki.A. Zwiazek z przykladu I kapsulko- wany w polimocznikowej sciance powlokowej 49,0 Lignosulfonian sodu (np. Reax 380B) 0,9 Woda 49,9 Zwiazek z przyladu XII kapsulko- wany w polimocznikowej sciance powlokowej Lignosulfonian potasu (np. Reax 100,00 10,0 C-21) Woda Zwiazek z przykladu X kapsulko- wany w polimocznikowej sciance powlokowej Sól magnezowa lignosiarczanu (Treax LYM) Woda 0,5 89,5 100,00 80,0 2,0 18,0 100,00 100,00 Srodek chwastobójczy wedlug wynalazku zawie¬ rajacy skuteczne ilosci acetanilidów o podanym wzorze ogólnym stosuje sie do gleby zawierajacej rosliny lub wprowadza do srodowisk wodnych, w kazdy dogodny sposób. Zastosowanie do gleby ze¬ stawu skladników w postaci cieczy lub rozdrob¬ nionych czastek stalych moze byc przeprowadzone typowymi sposobami, na przyklad przy uzyciu opylaczy mechanicznych, opryskiwaczy mechanicz¬ nych lub recznych i rozpylaczy opylajacych. Sro¬ dek chwastobójczy moze byc stosowany równiez z samolotów, w postaci pylu lub oprysku ze wzgle¬ du na ich skutecznosc przy niskim dozowaniu. Sto¬ sowanie srodków chwastobójczych • do roslin wod¬ nych zazwyczaj przeprowadza sie przez dodanie tych srodków do srodowisk wodnych na po¬ wierzchnie tam, gdzie jest wymagane zniszczenie roslin wodnych.Uzycie skutecznej ilosci zwiazków aktywnych o podanym wzorze ogólnym do miejsca wystepo¬ wania niepozadanych chwastów ma istotne zna¬ czenie w praktyce stosowania srodka wedlug obec¬ nego wynalazku. Dokladna ilosc skladnika czyn¬ nego, która nalezy uzyc zalezy od róznych czyn¬ ników obejmujacych gatunek rosliny i stadium je] rozwoju, rodzaju i warunków gleby, ilosci opadów deszczu oraz konkretnego uzytego acetanilidu. W selektywnym stosowaniu przedwschodowym do ro¬ slin lub gleby zazwyczaj stosuje sie dozowanie od 0,02 do okolo 11,2 kg/ha, korzystnie od okolo 0,04 do okolo 5,60 kg/ha lub odpowiednio od 1,12 do 5,6 kg/ha. Nizsze lub wyzsze dawki moga w pew¬ nych wypadkach byc wymagane. Specjalista w tej dziedzinie moze latwo na podstawie tego opisu, lacznie z powyzszymi przykladami, okreslic opty¬ malny wskaznik do zastosowania w kazdym po¬ szczególnym przypadku.Okreslenie „gleba" jest uzyte w szerokim jej znaczeniu, obejmujacym wszystkie typowe „gleby" jak okreslono w Webster's New International Di*123 885 40 tionary, wydanie drugie, nie skrócone (19G1). A za¬ tem okreslenie odnosi sie do kazdej substancji lub srodowiska, w których roslinnosc moze zakorzenic sie i rozwijac i obejmuje nie tylko ziemie, lecz równiez kompost, nawóz organiczny, torf, próch¬ nice, piasek i tym podobne, przystosowane do pod¬ trzymywania rozwoju rosliny.Chociaz wynalazek jest opisany odnosnie do konkretnych odmian, to jego szczególów nie na¬ lezy interpretowac jako ograniczenia wylacznie do zakresu wskazanego w nastepujacych zastrzeze¬ niach.Zastrzezenia paten to we 1. Srodek chwastobójczy zawierajacy substancje aktywna oraz konwencjonalne srodki pomocnicze znamienny tym, ze jako substancje aktywna za¬ wiera co najmniej jeden zwiazek o podanym wzo¬ rze ogólnym, w którym R oznacza grupe etylowa, n-propylowa, izopropylowa, izobutylowa, allilowa lub butenylowa, Ri oznacza grupe metylowa, n- -propylowa, izopropylowa, n-butylowa, izobutylowa lub izoamylowa i Rt oznacza grupe metylowa, ety¬ lowa lub izopropylowa; przy czym gdy R* ozna¬ cza grupe izopropylowa to wówczas R oznacza grupe etylowa i Ri oznacza grupe n-butylowa, gdy Ri oznacza grupe etylowa, to wówczas R oznacza grupe etylowa, n-propylowa, lub allilowa i Rt oznacza grupe n-butylowa lub izobutylowa, gdy R oznacza grupe n-propylowa, to wówczas Ri oznacza grupe izobutylowa, gdy R oznacza grupe izopropylowa to wówczas Ri oznacza grupe izobu¬ tylowa, gdy R oznacza grupe n-propylowa lub izo¬ propylowa, to wówczas Ri oznacza grupe izobuty¬ lowa, gdy R oznacza grupe izobutylowa, to wó¬ wczas Ri oznacza grupe n-propylowa, izopropylo¬ wa, izobutylowa lub izoamylowa a gdy R oznacza 10 15 20 25 35 grupe butenylowa, to wówczas Ri oznacza grupe metylowa. 2. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako substancje aktywna zawiera zwiazek o po¬ danym wzorze ogólnym, w którym R oznacza gru¬ pe alkilowa o 2—4 atomach wegla, a Ri ozna¬ cza grupe alkilowa o 3 lub 4 atomach wegla, a podstawnik R8 ma znaczenie okreslone w za¬ strzezeniu 1. 3. Srodek wedlug zastrz. 2, znamienny tym, ze jako substancje aktywna zawiera N-(n-propoksy- metylo)-2'-izobutoksy-6'-metylo-2-chloroacetanilid. 4. Srodek wedlug zastrz. 2, znamienny tym, ze jako substancje aktywna zawiera N-(izopropoksyme- tylo)-2'-izobutoksy-6'-metylo-2-chlofoacetanilid. 5. Srodek wedlug zastrz. 2, znamienny tym, ze jako substancje aktywna zawiera N-(izobutoksyme- tylo)-2'-izobutoksy-6'-metylo-2-chioroacetanilid. 6. Srodek wedlug zastrz, 2, znamienny tym, ze jako substancje aktywna zawiera N-(etoksymety- lo)-2'-izobutoksy-6'-etylo-2-chloroacetaniiid. 7. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako substancje aktywna zawiera N-(alliloksymety- lo)-2'-izobutoksy-6'-etylo-2-chloroacetanilid. 8. Srodek wedlug zastrz. 2, znamienny tym, ze jako substancje aktywna zawiera N-(etoksymety- lo)-2'-n-butoksy«&'-izoropylo-2-chloroacetanilid. 9. Srodek wedlug zastrz. 2, znamienny tym, ze jako substancje aktywna zawiera N-(izobutoksyme- tylo)-2'-izopropoksy-6'-metylo-2-chloroacetanilid. 10. Srodek wedlug zastrz. 2, znamienny tym, ze jako substancje aktywna zawiera N-(izobutoksyme- eylo)-2'-n-propoksy-6'-metylo-2-chloroacetanilid. 11. Srodek wedlug zastrz. 2, znamienny tym, ze jako substancje aktywna zawiera N-(n-propoksy- metylo)-2'-n-butoksy-6'-etylo-2-chloroacetanilid. 12. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako substancje aktywna zawiera N-(alliloksymety- tylo)-2'-n-butoksy-6'-etylo-2-chloroacetanilid. o CICH2C CR,OR Y PL PL PL PL PL

Claims (12)

1. Zastrzezenia paten to we 1. Srodek chwastobójczy zawierajacy substancje aktywna oraz konwencjonalne srodki pomocnicze znamienny tym, ze jako substancje aktywna za¬ wiera co najmniej jeden zwiazek o podanym wzo¬ rze ogólnym, w którym R oznacza grupe etylowa, n-propylowa, izopropylowa, izobutylowa, allilowa lub butenylowa, Ri oznacza grupe metylowa, n- -propylowa, izopropylowa, n-butylowa, izobutylowa lub izoamylowa i Rt oznacza grupe metylowa, ety¬ lowa lub izopropylowa; przy czym gdy R* ozna¬ cza grupe izopropylowa to wówczas R oznacza grupe etylowa i Ri oznacza grupe n-butylowa, gdy Ri oznacza grupe etylowa, to wówczas R oznacza grupe etylowa, n-propylowa, lub allilowa i Rt oznacza grupe n-butylowa lub izobutylowa, gdy R oznacza grupe n-propylowa, to wówczas Ri oznacza grupe izobutylowa, gdy R oznacza grupe izopropylowa to wówczas Ri oznacza grupe izobu¬ tylowa, gdy R oznacza grupe n-propylowa lub izo¬ propylowa, to wówczas Ri oznacza grupe izobuty¬ lowa, gdy R oznacza grupe izobutylowa, to wó¬ wczas Ri oznacza grupe n-propylowa, izopropylo¬ wa, izobutylowa lub izoamylowa a gdy R oznacza 10 15 20 25 35 grupe butenylowa, to wówczas Ri oznacza grupe metylowa.

2. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako substancje aktywna zawiera zwiazek o po¬ danym wzorze ogólnym, w którym R oznacza gru¬ pe alkilowa o 2—4 atomach wegla, a Ri ozna¬ cza grupe alkilowa o 3 lub 4 atomach wegla, a podstawnik R8 ma znaczenie okreslone w za¬ strzezeniu 1.

3. Srodek wedlug zastrz. 2, znamienny tym, ze jako substancje aktywna zawiera N-(n-propoksy- metylo)-2'-izobutoksy-6'-metylo-2-chloroacetanilid.

4. Srodek wedlug zastrz. 2, znamienny tym, ze jako substancje aktywna zawiera N-(izopropoksyme- tylo)-2'-izobutoksy-6'-metylo-2-chlofoacetanilid.

5. Srodek wedlug zastrz. 2, znamienny tym, ze jako substancje aktywna zawiera N-(izobutoksyme- tylo)-2'-izobutoksy-6'-metylo-2-chioroacetanilid.

6. Srodek wedlug zastrz, 2, znamienny tym, ze jako substancje aktywna zawiera N-(etoksymety- lo)-2'-izobutoksy-6'-etylo-2-chloroacetaniiid.

7. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako substancje aktywna zawiera N-(alliloksymety- lo)-2'-izobutoksy-6'-etylo-2-chloroacetanilid.

8. Srodek wedlug zastrz. 2, znamienny tym, ze jako substancje aktywna zawiera N-(etoksymety- lo)-2'-n-butoksy«&'-izoropylo-2-chloroacetanilid.

9. Srodek wedlug zastrz. 2, znamienny tym, ze jako substancje aktywna zawiera N-(izobutoksyme- tylo)-2'-izopropoksy-6'-metylo-2-chloroacetanilid.

10. Srodek wedlug zastrz. 2, znamienny tym, ze jako substancje aktywna zawiera N-(izobutoksyme- eylo)-2'-n-propoksy-6'-metylo-2-chloroacetanilid.

11. Srodek wedlug zastrz. 2, znamienny tym, ze jako substancje aktywna zawiera N-(n-propoksy- metylo)-2'-n-butoksy-6'-etylo-2-chloroacetanilid.

12. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako substancje aktywna zawiera N-(alliloksymety- tylo)-2'-n-butoksy-6'-etylo-2-chloroacetanilid. o CICH2C CR,OR Y PL PL PL PL PL