NL8001119A

NL8001119A - Richtingsonafhankelijk luidsprekerszuil- of vlak.

Info

Publication number: NL8001119A
Application number: NL8001119A
Authority: NL
Original assignee: Philips Nv
Priority date: 1980-02-25
Filing date: 1980-02-25
Publication date: 1981-09-16
Also published as: CA1163202A; AT371968B; AU538843B2; DK153268B; ATA84881A; DK153268C; JPH0125480B2; ES499704A0; DK78681A; DE3161198D1; AU6757681A; EP0034844B1; JPS56132897A; US4399328A; ES8201387A1; EP0034844A1

Description

‘ J ' r' PHN 9697 1 N. V. Philips' Gloeilampenfabrieken te Eindhoven. "Richtingsonafhankelijk.luidsprekerzuil- of vlak".

De uitvinding heeft betrekking op een inrichting voor het opnemen of weergeven van geluidstrillingen, bevattende (2k+l) omzeteenheden met nagenoeg gelijke richtingskarakteristiek (met k geheel en 2 ^ k ^ 4), 5 welke omzeteenheden op onderling gelijke afstanden (d^) op één lijn zijn gelegen en op een gemeenschappelijk elektrisch overdrachtskanaal zijn aangesloten en elk zijn voorzien van een amplitudeinstelinrichting voor het vastleggen van de omzetfaktor van elk der omzeteenheden, waarbij om-10 zeteenheden die symmetrisch zijn gelegen ten opzicnte van de centrale omzeteenheid een omzetfaktor van gelijke waarde hebben, terwijl fasedraaiing in de omzeteenheden gelijk is, waarbij echter van die omzeteenheden die op een oneven aantal malen de afstand (d^) van de centrale omzeteenheid liggm 15 telkens van één der twee op gelijke afstand liggende omzeteenheden de fasedraaiing 180° verschilt, en waarbij verder de omzetfaktoren zodanig gekozen zijn dat althans bij benadering een frekwentie- en richtingsonafhankelijke omzetting ten aanzien van de luidstrillingen wordt vekregen.

2o ' De uitvinding heeft eveneens betrekking op een kombinatie van een aantal inrichtingen.

Een inrichting van de in de aanhef genoemde soort is bekend uit het Nederlandse oktrooischrift 112 868.

De bekende inrichting kan zijn opgebouwd uit een 25 aantal onderling op gelijke afstanden gelegen mikrofoons of luidsprekers. De uitvinding is echter even-zeer van toepassing op inrichtingen waarbij de mikrofoons of luidsprekers zijn uitgevoerd als elektreet omzetters. Het is daarbij mogelijk dat de elektreetomzetters zijn opgebouwd uit een en-30 kele elektreetomzetter waarbij door onderverdeling van het elektreetmembraan in afzonderlijke, op onderling gelijke afstanden gelegen deelmembranen, de genoemde omzetters kunnen worden verkregen.

8001119 ♦ - » < 9 t I : PHN 9697 2

In de bekende inrichting maakte men voor het bepalen van de verhouding der omzetfaktoren van de omzeteen-neden gebruik van de koëfficiënten van de besselfunktie van de eerste soort en met een argument overeenkomende met de 5 helft van het met drie verminderde grootste oneven aantal omzeteenheden in de inrichting. Hierdoor kan in een inrichting met mikrofoons een elektrisch uitgangssignaal worden verkregen dat nagenoeg onafhankelijk is van de frekwentie en van de richting van een door de mikrofoons opgenomen akoes-10 tisch signaal, respektievelijk kan in een inrichting met luidsprekers ten gevolge van een aan de inrichting aangeboden elektrisch signaal met een vlakke frekwentiekarakte-ristiek een door de luidsprekers omgezet akoestisch signaal verkregen worden dat nagenoeg onafhankelijk is van de frekwaï-15 tie en onafhankelijk van de richting waarin het akoestisch signaal wordt uitgestraald.

De bekende inrichting heeft echter het nadeel dat de voor de verhouding der omzetfaktoren te gebruiken bessel-coëfficiënten onhandelbare waarden opleveren waardoor een 2° realisatie van de omzetfaktoren slechts met zeer gekompli-ceerde analoge of digitale schakelingen en veel passieve komponenten zoals weerstanden kan worden uitgevoerd.

De uitvinding beoogt een inrichting te verschaffen die, met behoud van de voordelen van de bekende inrichting, 25 aanzienlijk eenvoudiger te realiseren is.

De inrichting volgens de uitvinding heeft het kenmerk, dat onder toevoeging van een index x (x geheel en ^ k + i) aan een aantal omzeteenheden, waarbij de index i wordt toegekend aan één der buitenste omzeteenheden, daarop-30 volgende indices aan opeenvolgend aangrenzende omzeteenheden, gaande vanaf die buitenste omzeteenheid naar de centrale omzeteenheid, en de hoogste index aan de centrale omzeteenheid, de verhouding van de aan de omzeteenheden toegekende omzetfaktoren A voldoet aan de vergelijking A.:A„:A,:A.: 35 A5=l:2n:2n2:n3-n:| (n4-i)-2n2.

Door het aantal omzeteenheden in de inrichting te beperken tot maximaal 9 en de verhouding der omzetfaktoren volgens de aangegeven vergelijking te kiezen blijkt het mo- 800 1 1 19 n t t ' , t i l PHN 9697 3 gelijk te zijn een zeer eenvoudig uitvoerbare inrichting te verkrijgen met een ten aanzien van de geluidstrillingen frekwentie- en richtingsonafhankelijke omzetting.Het zij vermeld dat n niet beperkt is tot gehele waarden. Bij voor-5 keur zal men een lage waarde voor n kiezen omdat in dat geval alle omzetters tenminste ongeveer evenveel belast worden c.q. ongeveer evenveel bijdragen aan het signaal in het overdrachtskanaal. Bovendien is in het voorgaande aangenomen dat de individuele omzetters een uitgangssignaal leveren 10 dat onafhankelijk van de richting en van de frekwentie is.

In de praktijk zal, in het optimale geval, het gedrag van de inrichting voor wat betreft de afhankelijkheid van frekwentie en richting, gelijk zijn aan dat van de individuele omzeteenheden, 15 Volgens de uitvoering van de inrichting volgens de uitvinding worden die omzeteenheden waarvoor de omzet-faktor A nul is, weggelaten.

Door de, in feite, niet aangesloten omzeteenheden weg te laten kan men volstaan met minder omzetta:s dan de 20 genoemde 5 respektievelijk 7 respektievelijk 9 terwijl toch het frekwentie- en richtingsonafhankelijke gedrag behouden blijft.

De waarde van n in de verhouding kan zijn gekenmerkt doordat n een geheel getal is, bij voorkeur gelijk aan 25 i. Door voor n een geheel getal te kiezen verkrijgt men zeer eenvoudige en handelbare waarden in de verhouding der omzet-faktoren, omdat deze waarden vaak gehele getallen zijn. Indien men bovendien n gelijk aan 1 kiest verkrijgt met een inrichting waarbij de waarden in de verhouding bovendien 30 qua grootte niet al te ver van elkaar liggen. Hierdoor kan een zeer eenvoudige inrichting worden verkregen die zelfs geheel zonder aktieve komponenten (bijvoorbeeld vermenigvuldigers) en/of passieve komponenten (bijvoorbeeld weerstanden) kan worden uitgevoerd.

35 Een andere uitvoeringsvorm van een dergelijke in richting volgens de uitvinding heeft het kenmerk, dat de twee buitenste omzeteenheden in serie zijn geschakeld tussen twee aansluitklemmen en de overige omzeteenheden onder- 800 1 1 19 PHN 9697 4 « · , ling parallel op deze aansluitklemmen zijn aangesloten.

Weer een andere uitvoeringsvorm van de inrichting volgens de uitvindng heeft het kenmerk, dat de twee buitenste omzeteenheden parallel aan elkaar geschakeld zijn en 5 de overige omzeteenheden samen met de parallel geschakelde buitenste omzeteenheden in serie zijn geplaatst tussen twee aansluitklemmen.

Op beide manieren kan een inrichting met 5 respek-tievelijk 7 respektievelijk 9 omzeteenheden y/orden verkregen 10 waarbij de verhouding der omzetfaktoren gelijk is aan 1:2:2:-2:1, respektievelijk 1:2:2:0:-2:2:-1 respektievelijk 1:2:2:0:-2:0:2:-2:1. In geval van een inrichting met vijf omzeteenheden dient de tussen de middelste en een der buitenste omzeteenheden geplaatste omzeteenheid in tegenfase te ^ worden aangesloten. In geval van een inrichting met zeven omzeteenheden zijn een der buitenste omzeteenheden en de, vanaf dit uiteinde gezien, derde omzeteenheid in tegenfase aangesloten. Bovendien is de afstand tussen de middelste twee omzeteenheden twee maal zo groot als de onderlinge afstand 20 d^ tussen de andere omzeteenheden, daar de centrale omzeteenheid is weggelaten. In geval van een inrichting met negen omzeteenheden zijn de centrale omzeteenheid en de, vanuit een uiteinde gezien, tweede omzeteenheid in tegenfase aangeslotm. Bovendien is de afstand tussen de centrale omzeteenheid en 25 de naast deze omzeteenheid gelegen omzeteenheden twee maal zo groot als de afstand d^.

Op deze wijze heeft men inrichtingen volgens de uitvinding met 5 respektievelijk7 respektievelijk 9 omzeteenheden verkregen zonder de toevoeging van een enkel passief element, 30 zoals weerstanden, of een aktief element zoals bijvoorbeeld versterkers of verzwakkers.

Volgens een verdere uitvoeringsvorm van de inrichting volgens de uitvinding is voor het overdragen van een stereofonisch signaal, elke omzeteenheid voorzien van een 35 verdere amplitudeinstelinrichting, waarbij de van de omzeteenheid afgekeerde zijde van de verdere amplitudeinstel-inrichtingen op een verder elektrisch overdrachtskanaal zijn aangesloten en de omzetfaktoren voor elk der kanalen 800 1 1 19 * * t < PHN 9697 5 van iedere omzeteenheid gelijk zijn en de fasedraaiingen in de omzeteenheden voor het linker kanaal, gaande van het ene uiteinde naar het andere uiteinde van de inrichting, gelijk zijn aan de fasedraaiingen in de omzeteenheden voor het 5 rechter kanaal gaande van het andere uiteinde naar het ene uiteinde.. Het zij vermeld dat het principe van verwerking van stereofonische signalen al bekend is uit genoemd Nederlands oktrooischrift nr 112 868, zie fig. 4» Het verschil is dat de bekende inrichting voor het verwerken van stereofo-10 nische signalen voor wat betreft de verhouding der omzetfak-toren niet is gebaseerd op de hiervoor weergegeven verhoudingen. Met de inrichting volgens de uitvinding kan een stereofonische geluidweergave of geluidopname verwezenlijkt worden, waarbij de omzetfaktoren zich verhouden volgens de een-^ voudige waarden zoals in het voorgaande gegeven.

Een kombinatie van een aantal inrichtingen volgens de uitvinding heeft het kenmerk, datdeze21+i inrichtingen bevat (met 1 geheel en 2 ^ 1 ^ 4), welke inrichtingen op 'onderling gelijke afstanden d„ in een richting loodrecht op 20 ^ hun lengterichting of in hun lengterichting naast elkaar zijn geplaatst en elk een verdere amplitudeinstelinrich-ting voor het vastleggen van de omzetfaktor en de fasedraai-ing van elk der inrichtingen bevattaajdie op een gemeenschappelijk elektrisch overdrachtskanaal van de kombinatie 25 zijn aangesloten.

Door een aantal inrichtingen in een richting lood- A. recht op hun lengterichting naast elkaar te plaatsen krijgt men het voordeel dat men het frekwentie- en richtingsonafhan- kelijke gedrag in een vlak kan kombineren met een ander ge-30 wenst gedrag in een tweede vlak daar loodrecht op. Door de omzetfaktoren van alle inrichtingen bijvoorbeeld gelijk te kiezen verkrijgt men, in geval van omzeteenheden in de vorm van luidsprekers, in het tweede vlak juist een sterke bundeling in de afstraalkarakteristiek.

35

Een andere uitvoering van een kombinatie van een aantal inrichtingen volgens de uitvinding heeft het kenmerk, - dat de afstand tussen de centrale omzeteenheden van twee naast elkaar gelegen inrichtingen gelijk is aan een geheel PHN 9697 6 * ·*.

* l aantal malen de afstand tussen twee omzeteenheden en kleiner is dan de som van de afstanden tussen de centrale omzeteen-heid en de buitenste omzeteenheid van elk van deze twee naast elkaar gelegen inrichtingen.

5 Door de inrichtingen in hun lengterichting in een lijn te plaatsen heeft men de mogelijkheid door onderlinge verschuiving der inrichtingen, een of meer omzeteenheden van een inrichting te laten samenvallen met even zoveel omzeteenheden van een andere inrichting waardoor men kan volstaan 10 met veel minder omzeteenheden. Hierdoor kan een eenvoudiger schakeling en bovendien een richtings- en frekwentieonafhan-kelijk uitgangssignaal worden verkregen.

Weer een andere uitvoering van de kombinatie volgens de uitvindng heeft het kenmerk, dat inrichtingen die 15 symmetrisch zijn gelegen ten opzichte van de centrale inrichting een omzetfaktor van gelijke waarde hebben, terwijl de fasedraaiing in de inrichtingen gelijk is, waarbij echter van die inrichtingen die op een oneven aantal malen de afstand (d£) van de centrale inrichting liggen telkens van 20 één der twee op gelijke afstand liggende inrichtingen de fasedraaiing 180° verschilt, dat onder toevoeging van een index x(x geheel en ^ 1+1) aan een aantal inrichtingen, waarbij de index 1 wordt toegekend aan één der buitenste inrichtingen daaropvolgende indices aan opeenvolgend aangren-25 zende inrichtingen, gaande vanaf die buitenste inrichting naar de centrale inrichting, en de hoogste index aan de centrale inrichting, de verhouding van de omzetfaktoren der inrichtingen B voldoet aan de vergelijking B, :B9 :B, :B: :B,.= O *2 ¥ Λ O ÏL Z J 2 l:2m:2m :m -m:^ (m -i)-2m .

30 Door het idee van de uitvinding verder toe te pas sen op een aantal op onderling gelijke afstanden, in een richting loodrecht op hun lengterichting naast elkaar geplaatste inrichtingen volgens de uitvinding kan een uitgangssignaal van de kombinatie worden verkregen dat in twee on-35 derlingloodrecht op elkaar staande vlakken nagenoeg onafhankelijk is van de frekwentie en de richting. Hiermee heeft men, in geval van omzetters bestaande uit luidsprekers, een nagenoeg frekwentie- en richtingsonafhankelijke bolstraler 800 1 1 19 PHN 9697 7 verkregen. Het idee van de uitvinding kan eveneens op een aantal in hun lengterichting in een lijn geplaatste inrichtingen worden toegepast.

Volgens een verdere uitvoering van de kombinatie 5 volgens de uitvinding worden die inrichtingen waarvoor de omzetfaktor B nul is, weggelaten.

X

Door de, in feite, niet aangesloten inrichtingen weg te laten kan men volstaan met minder inrichtingen dan de genoemde 5, 7 of 9 terwijl toch het frekwentie- en rich-10 tingsonafhankelijke gedrag behouden blijft. Een voordelige keuze van m is die van een geheel getal, bij voorkeur gelijk aan i. Door voor m een geheel getal te kiezen verkrijgt men zeer eenvoudige en handelbare waarden in de verhouding der omzetfaktoren van de inrichtingen, omdat deze waarden vaak 15 gehele getallen zijn. Indien men m bovendien gelijk aan 1 kiest verkrijgt men een kombinatie waarbij de waarden in de - verhouding qua grootte niet al te ver van elkaar liggen.

Hierdoor kan een zeer eenvoudige kombinatie worden verkregen die zelfs geheel zonder aktieve komponenten (bijvoorbeeld 20 versterkers) en/of passieve komponenten (bijvoorbeeld weerstanden) kan worden uitgevoerd.

Een uitvoeringsvorm van een dergelijke lombinatie volgens de uitvinding heeft het kenmerk, dat de buitenste twee inrichtingen in serie zijn geschakeld tussen twee aan-25 sluitklemmen van de kombinatie en de overige inrichtingen onderling parallel op deze aansluitklemmen zijn aangesloten.

Een verdere uitvoeringsvorm van de kombinatie volgens de uitvinding heeft kenmerk, dat de buitenste inrichtingen parallel aan elkaar geschakeld zijn en de overige 30 inrichtingen samen met de parallelgeschakelde buitenste inrichtingen in serie zijn geplaatst tussen twee aansluitklemmen van de kombinatie.

Op beide manieren kan een kombinatie met 5 respek-tievelijk 7 respektievelijk 9 inrichtingen worden verkregen 35 waarbij de verhouding der omzetfaktoren der inrichtingen gelijk is aan 1:2:2:-2:1 respekievelijk 1:2:2:0:-2:2:-1 respektievelijk 1:2:2:0:-2:0:2:-2:1. In geval van een kombinatie met vijf inrichtingen dient de tussen de middelste 800 1 1 19 PHN 9697 8 . 4.

' I

en een der buitenste inrichtingen geplaatste inrichting in tegenfase te worden aangesloten. In geval van een kombinatie met 7 inrichtingen zijn een der buitenste inrichtingen en de vanaf dit uiteinde gezien, derde inrichting in tegenfase aan-5 gesloten. Bovendien is de afstand tussen de middelste twee inrichtingen twee maal zo groot als de onderline afstand i (d£) tussen de andere inrichtingen, daar de centrale inrichting is weggelaten. In geval van een kombinatie (net 9 inrichtingen zijn de centrale inrichting en de, vanuit een uiteinde 10 gezien, tweede inrichting in tegenfase aangesloten. Bovendien is de afstand tussen de centrale inrichting en de naast deze inrichting gelegen inrichtingen twee maal zo groot als de afstand dOp deze wijze heeft men kombinaties van inrichtingen volgens de uitvinding verkregen zonder de toevoeging 15 van een enkel passief element, zoals weerstanden, of een aktief element zoals bijvoorbeeld versterkers of verzwakkers.

De uitvinding zal nader worden uiteengezet aan de hand van de figuurbeschrijving, waarbij

Fig. 1 een uitvoeringsvorm van de inrichting vol-20 gens de uitvinding toont, voorzien van vijf omzetters.

Fig. 2 in fig. 2a en 2b een principeschema aangeeft van de elektrische aansluitingen van twee mogelijke uitvoeringen van de inrichting met vijf omzetters.

Fig. 3 een andere uitvoeringsvorm van de inrich-2® ting volgens de uitvinding toont, voorzien van zeven omzetters.

Fig. 4 in fig. 4a en 4b een principeschema aangeeft van de elektrische aansluitingen van twee mogelijke uitvoeringen van de inrichting met zeven omzetters.

30 Fig. 5 een voorbeeld toont van een inrichting voor het verwerken van stereofonische signalen.

Fig. 6 een voorbeeld van een uitvoeringsvorm toont van een kombinatie van een vijftal inrichtingen welke in een richting loodrecht op hun lengterichting naast elkaar 35 zijn geplaatst.

Fig. 7a en 7b twee mogelijke uitvoeingsvormen toont van een kombinatie van een vijftal inrichtingen welke in een lijn_zijn geplaatst.

800 1 1 19 ' < PHN 9697 9

Fig. 8 een uitvoeringsvorm van een kombinatie van een zevental inrichtingen waarbij de inrichtingen in een richting loodrecht op hun lengterichting naast elkaar zijn geplaatst.

5 De inrichting van fig. 1 is voorzien van vijf om- zeteenheden welke zijn opgebouwd in de vorm van omzetters, bijvoorbeeld mikrofoons of luidsprekers, en bijbehorende amplitudeinstelinrichtingen. De omzetters 1 tot en met 5 zijn in één lijn en op onderling gelijke afstanden d^ geplaatst.

10 De vijf omzetters kunnen in een kast 6, aangege ven door de streep-stippellijn, zijn opgenomen. De aansluit-klemmen der omzetters 1 tot en met 5 zijn via de bijbehorende amplitudeinstelinrichtingen 11 tot en met 15 verbonden met het elektrisch overdrachtskanaal van de inrichting, dat ein-15 digt op de aansluitklemmen 7-7' van de inrichting. De met de stip aangegeven aansluitklem van de omzetter is de positieve. De amplitudeinstelinrichtingen 11 tot en met 15, kunnen een signaal versterken of verzwakken en eventueel fase-draaiend of enkel inverterend werken. De elementen 11 tot 20 en met 15 kunnen daartoe zijn uitgevoerd als versterkers of verzwakkers of in de vorm van passieve komponenten, zoals weerstanden, en kunnen elk eventueel samen met de bijbehorende omzetter, als omzeteenheid in de kast 6 zijn opgenomen. De waarden a^ tot en met a^ geven de omzetfaktoren van de 25 omzetters en de bijbehorende amplitudeinstelinrichting 11 tot en met 15 weer. Hiermee wordt bedoeld in geval van luidsprekers: de omzetting van het elektrische signaal aan cë ingang van een amplitudeinstelinrichting in het akoestische signaal aan de uitgang van de luidsperker, en in geval van 30 mikrofoons; de omzetting van een akoestisch signaal in een elektrisch signaal aan de uitgang van een amplitudeinstelinrichting .

De omzetfaktoren a^ tot en met a^ der omzeteen-heden verhouden zich als 1:2n:2n^:-2n:1. Men verkrijgt hier-35 door, dat, in geval omzetters 1 tot en met 5 als mikrofoons zijn uitgevoerd, het elektrische signaal op de klemmen 7-7' nagenoeg onafhankelijk is van de frekwentie of van de richting Θ van het door de inrichting opgenomen akoestische sig- 800 1 1 19 « * I * ΡΗΝ 9697 10 naai. Als de omzetters 1 tot en met 5 als luidsprekers zijn uitgevoerd wordt, indien de inrichting via de klemmen 7-7' wordt aangestuurd met een elektrisch signaal met een vlakke frekwentiekarakteristiek , een akoestisch signaal van de in-5 richting verkregen dat nagenoeg onafhankelijk van de richting Θ en van de frekwentie is. Hierbij is aangenomen dat de individuele omzetters een bolvormige richtingskarakteristiek hebben. In de praktijk kan in het optimale geval een richtingskarakteristiek voor de inrichting verkregen worden die 10 gelijk is aan de richtingskarakteristiek van de individuele omzetters.

De elektrische aansluiting van een tweetal uitvoeringen van een inrichting met 5 omzetters is weergegeven in figuur 2a en 2b. De getoonde inrichtingen komen overeen 15 met de inrichting uit figuur 1 waarbij de omzetfaktoren a^ tot en met a^ zich verhouden als 1:2:2:-2:1, dat wil zeggen n heeft de waarde 1. In fig. 2a zijn de omzetters 1 en 5 beide in serie geschakeld tussen de aansluitklemmen 7-7' van de inrichting. Parallel aan de omzetters 1 en 5 zijn de 20 omzetters 2, 3 en 4, geschakeld waarbij deze omzetters eveneens parallel ten opzichte van elkaar zijn geschakeld. Bovendien is omzetter 4 in tegenfase aangesloten; de met een stip aangegeven aansluiting van omzetter 4 is daartoe, in tegenstelling tot de anderen aangesloten op aansluitklem 25 7' van de inrichting. In fig. 2b zijn de omzetters 1 en 5 parallel aan elkaar geschakeld. De overige omzetters 2, 3 en 4 zijn samen met de parallelgeschakelde omzetters 1 en 5 in serie geschakeld tussen de aansluitklemmen 7-7' van de inrichting. Omzetter 4 is in tegenfase aangesloten. Op beide 30 wijzen heeft men nu een inrichting volgens de uitvinding verkregen zonder een enkele toevoeging van een versterkend of verzwakkend element 11 tot en met 15, in de vorm van een versterker of verzwakker, of van een passieve komponent, zoals een weerstand. De schakeling volgens fig. 2b kan in 35 sommige gevallen de voorkeur verdienen boven die van fig· 2a in verband met de belasting door de inrichting van een aan de aansluitklemmen' 7-7' aan te sluiten versterker.

In figuur 3 is een uitvoeringsvorm van de in- 8001119 ' I * .

. e PHN 9697 11 richting volgens de uitvinding gegeven, voorzien van zeven omzetters 21 tot en met 27. De omzetters zijn op onderling gelijke afstanden d^ van elkaar geplaatst. De zeven omzetters kunnen in een kast 6, aangegeven door de streep-stippellijn, e zijn opgenomen. De aansluitklemmen der omzetters 21 tot en met 27 zijn via de bijbehorende amplitudieinstelinrichtingen 31 tot en met 37 verbonden met het elektrische overdrachts-kanaal van de inrichting, dat uitmondt in de aansluitklemmen 7-7' van de inrichting.

10 De amplitudeinstelinrichtingen 31 tot en met 37 kunnen een signaal versterken of verzwakken en eventueel fasedraaiend of enkel inverterend werken. Ze kunnen daartoe zijn uitgevoerd als versterkers of verzwakkers of in de vorm van passieve komponenten, zoals weerstanden en kunnen 15 elk eventueel samen met de bijbehorende omzetter als omzet-eenheid 'in de kast 6 zijn opgenomen.

De amplitudeinstelinrichtingen 31 tot en met 37 worden zoda- nidg ingesteld dat de omzetfaktoren a, tot en met a der om- i2 3 2 n zeteenheden zich verhouden als l:2n:2n :n -n:-2n :2n:-l.

20

In dit geval krijgt men eveneens een uitgangssignaal dat nagenoeg onafhankelijk is van de hoek Θ of van de frekwentie.

In figuur 4a en 4b zijn de elektrische aansluiting van een tweetal uitvoeringen van een inrichting met zeven omzetters gegeven. Deze uitvoeringen zijn gebaseerd op de in-25 richting van figuur 3, waarbij de omzetfaktoren zich verhouden als 1:2:2:0:-2:2:-1, dat wil zeggen n heeft de waarde 1. De middelste omzettereenheid heeft een omzetfaktor nul en kan dus worden weggelaten zodat in de inrichting zes omzetters overblijven, waarbij de afstand tussen de omzetters 30 23 en 25 2d^ is. In fig. 4a zijn omzetters 22, 23 en 26 op gelijke wijze parallel aan elkaar tussen de aansluitklemmen 7-7' aangesloten. De omzetter 25 is in tegenfase parallel aan de andere drie parallel gescnakelde omzetters geschakeld. De met de stip aangegeven aansluiting van omzetter 25 35 is daartoe, in tegenstelling tot de omzetters 22, 23 en 26, aangesloten op aansluitklem 7' van de inrichting. De buitenste omzetters 21 en 27 zijn in serie geschakeld, waarbij omzetter 27 in tegenfase is aangesloten. De met de stip 800 1 1 19 PHN 9697 12 aangegeven aansluiting van omzetter 27 is daartoe op de aan-sluitklem 7' aangesloten. In fig. 4b zijn de omzettere 21 en 27 parallel aan elkaar geschakeld. De overige omzetters 22, 23, 25 en 26 zijn samen met de parallel geschakelde 5 omzetters 21 en 27 in serie geschakeld tussen de aansluit-klemmen 7-7' van de inrichting. Omzetters 27 en 25 zijn in tegenfase aangesloten. Op beide wijzen heeft men nu een inrichting volgens de uitvinding verkregen zonder een enkele toevoeging van een versterkend of een verzwakkend element, 10 of van passieve komponenten, zoals weerstanden.

De schakeling volgens fig. 4b kan in sommige gevallen de voorkeur verdienen boven die van fig. 4a in verband met de belasting door de inrichting van een op de aansluit-klemmen 7-7' aan te sluiten versterker.

15 Op een zelfde wijze zoals hiervoor weergegeven kan een inrichting volgens fig. 1 of 3 doch met 9 omzetters verkregen worden. De verhouding van de omzetfaktoren der om- 2 3 zeteenheden dienen dan te worden gekozen als l:2n:2n :n -n: ^(n^-1)-2n^:-(n^-n):2n^:-2n:1. Een speciale uitvoering daar-20 van is een inrichting waarbij de waarde n gelijk aan 1 is.

Men krijgt dan een verhouding van 1:2:2:0:-2:0:2:-2:1. Deze inrichting kan, evenals de inrichtingen uit fig. 2 en 4 zeer eenvoudig, dat wil zeggen zonder extra aktieve of passieve komponenten worden uitgevoerd. De omzetfaktoren van de aan 25 de centrale omzeteenheid grenzende omzeteenheden zijn nul zodat deze omzeteenheden weggelaten kunnen worden.

De centrale omzetter en een van de naast de buitenste omzetter geplaatste omzetters zijn in tegenfase aangesloten.

In fig. 5 is een inrichting weergegeven waarmee 30 stereofonische signalen verwerkt kunnen worden. Als voorbeeld is een inrichting met vijf omzeteenheden 1 tot en met 5, in de vorm van luidsprekers, weergegeven. Iedere omzeteenheid is via twee amplitudeinstelinricntingen verbonden met twee overdrachtskanalen 28 en 29, welke uitmonden in 35 de ingangsklemmen L en R. Via de ingangsklemmen L en R worden respektievelijk het linker en het rechter signaaldeel van het stereofonisch signaal aan de inrichting aangeboden. Via de amplitudeinstelinrichtingen 11, 11' respektievelijk 800 1 1 19 1 * PHN 9697 13 r 12, 12' respektievelijk 13, 13* respektievelijk 14, 14' respektievelijk 15, 15' worden de belde signaaldelen aan de respektievelijke omzetters 1 tot en met 5 aangeboden. De verhouding van de omzetfaktoren tot en met der omzet-5 eenheden, verkregen door de instelling van de respektievelij-ke amplitudeinstelinrichtingen 11 tot en met 15, gezien vanuit een uiteinde (bijvoorbeeld omzetter 1) naar het andere uiteinde (omzetter 5) van de inrichting is gelijk aan de verhouding van de omzetfaktoren verkregen door de instelling van de respektievelijke amplitudeinstelinrichtingen 11' tot en met 15', gezien vanuit het andere uiteinde (omzetter 5) van de inrichting naar het ene uiteinde en komen overeen met de verhouding zoals bij fig. 1 is weergegeven. Een inrichting als in fig. 5, doch met 7 respektievelijk 9 omzet-15 ters in de vorm van luidsprekers of mikrofoons met de bij de voorafgaande figuren weergegeven respektievelijke verhoudingen is op analoge wijze te verkrijgen.

Fig. 6 toont in een schets een vooraanzicht van een voorbeeld van een kombinatie van een vijftal inrichtin-20 gen volgens de uitvinding. Iedere inrichting kan zijn opgebouwd uit 5, 7 of 9 omzetters zoals hiervoor is beschreven. Figuur 6 toont vijf inrichtingen 41 tot en met 45, elk opgebouwd uit vijf omzetters. Elke omzetter is schematisch weergegeven als een vierkant, zoals 46 of 47. De inrichtin- 25 a gen zijn op onderling gelijke afstanden in een richting loodrecht op hun lengterichting naast elkaar geplaatst.

De omzetfaktoren der omzeteenheden verhouden zich 2 voor alle inrichtingen als l:2n:2n :-2n:l, waarbij n voor alle inrichtingen dezelfde waarde aanneemt. De vijf in-30 richtingen bevatten elk een niet getekende ampli- tudeinstelinrichting die alle verbonden zijn met een elektrisch overdrachtskanaal van de kombinatie. Door de amplitudeinstelinrichtingen kunnen de omzetfaktoren .der inrichtingen zodanig gekozen worden dat een gewenste 33 richtingskarakteristiek in een vlak loodrecht op het vlak van tekening en dit vlak snijdende langs de streeplijn x, kan worden verkregen. Zo dient men, om met deze kombinatie een sterke bundeling in genoemd vlak te verkrijgen, deze 800 1 1 19 PHN 9697 14 omzetfaktoren gelijk te maken. Dit houdt, in geval van een kombinatie bestaande uit luidsprekers, in, dat alle omzettere op een horizontale lijn eenzelfde signaal amplitude toegediend krijgen.

5 Het is echter ook mogelijk dat de omzetfaktoren der inrichtingen vanuit het ene uiteinde van de kombinatie naar 2 het andere uiteinde zich verhouden als l:2m:2m :-2m:l.

Door deze maatregel wordt bereikt dat de kombinatie in een vlak loodrecht op het vlak van tekening en dit 10 vlak snijdende langs de streeplijn x, eveneens een gedrag vertoont dat onafhankelijk van de frekwentie en de richting is. In geval van een kombinatie bestaande uit luidsprekers heeft men hiermee een driedimensionale bolstraler verkregen .

15 Een mogelijke uitvoering van een dergelijke kom binatie is weergegeven in figuur 6 waarbij de omzetfaktoren der omzeteenheden en die der inrichtingen zich verhouden als 1:2:2:-2:1, dat wil zeggen n en m hebben de waarde 1 zodat zowel horizontaal als vertikaal dezelfde verhouding tussen 20 de omzetfaktoren bestaat. De verhouding der aan de omzet-ters aan te bieden signaal amplituden ingeval de kombinatie is opgebouwd uit luidsprekers, genormeerd op de kleinste signaalamplitude die wordt toegevoerd aan omzetter 47, is weergegeven door de getallen in de resoektievelijke vier-25 kanten. Het verdient de voorkeur, in verband met de belasting door de kombinatie van een aan de aansluitklemmen van de kombinatie aangesloten versterker, om de omzetters in de inrichtingen te schakelen zoals bijvoorbeeld in fig. 2a is weergegeven en de inrichtingen in de kombinatie te schake-30 len op de wijze zoals in fig. 2b voor omzetters is weergegeven, of andersom.

Fig. 7a toont in een vooraanzicht van een voorbeeld van een andere uitvoeringsvorm van een kombinatie van een vijftal inrichtingen welke in een lijn zijn geplaatst. Ie-35 dere inrichting kan weer zijn opgebouwd uit 5, 7 of 9 omzetters. Figuur 7a toont inrichtingen 51 tot en met 55 met 5 omzetters welke op onderling gelijke afstanden d2 naast elkaar zijn geplaatst. Elke omzetter is schematisch weerge- 800 1 1 19 4 / * a PHN 9697 15 geven als een vierkant. De omzetfaktoren der omzeteenheden in 2 iedere inrichting verhouden zich als l:2n:2n :-2n:l waarbij n voor alle inrichtingen dezelfde waarde aanneemt. De vijf inrichtingen omvatten elk een individuele amplitudeinstel- 5 inrichting die alle verbonden zijn met een elektrisch over- drachtskanaal van de kombinatie. De ' amplitude- instelinrichtirapn zijn zodanig ingesteld dat de omzetfaktoren der inrichtingen,gezien vanuit het ene uiteinde van de kombinatie naar het andere, zich verhouden als 10 2 l:2m:2m :-2m:l. Een voordelige uitvoering daarvan is uitgewerkt in figuur 7a, waarbij de omzetfaktoren der omzeteenheden zowel als die der inrichtingen zich verhouden als 1:2:2:-2:1, dat wil zeggen n en m hebben de waarde 1. De getallen in de vierkanten geven, ingeval de omzetters als luidsprekers zijn uitgevoerd, de signaalamplituden weer waarmee de betreffende omzetter wordt aangestuurd. Hierbij zijn de getallen genormeerd op de kleinste signaalamplitude welke wordt toegevoerd aan omzetters 56.

Fig. 7b toont een uitvoeringsvorm van de kombinatie uit fig.

20 7a. De afstand d^ tussen twee naast elkaar gelegen inrichtingen is echter kleiner gekozen dan de som van de afstanden tussen de centrale omzetter en de buitenste omzetter van twee naast elkaar gelegen inrichtingen. Door nu de inrichtingen zo in elkaar te schuiven dat een of meer omzetters 25 van twee naast elkaar geplaatste inrichtingen samenvallen kan men volstaan met veel minder omzetters dan vijf maal het aantal omzetters per inrichting. Dit is schematisch in f'igutx 6b weergegeven. Voor de duidelijkheid zijn daartoe de in elkaar geschoven inrichtingen 51 tot en met 56 uit fig. 7a in 30 een richting loodrecht op hun lengterichting enigszins verschoven weergegeven. De kombinatie 50 wordt nu verkregen door het optellen van de amplituden van overeenkomstige omzetters uit verschillende inrichtingen, zoals 57, 58 en 59 uit de inrichtingen 52, 53 en 54, waardoor de waarde van 35 de amplitude van omzetter 60 uit de kombinatie wordt verkregen. Duidelijk zichtbaar is dat voor twee omzetters de amplitude nul wordt, zodat deze omzetters weggelaten kunnen worden, waardoor uiteindelijk maar 11 omzetters in de kom- 800 1 1 19 * PHN 9697 16 binatie overblijven.

Ook voor de voorkeursuitvoering met n en m gelijk aan 1 van de inrichtingen uit fig. 7 geldt dat bij voorkeur de omzetters in de inrichting geschakeld dienen te worden 5 zoals bijvoorbeeld in fig. 2a is weergegeven en de inrichtingen in de kombinatie geschakeld dienen te worden zoals in fig. 2b is weergegeven, of andersom. Dit in verband met de belasting door de kombinatie van een aan de aansluitklemmen van de kombinatie aangesloten versterker.

10 Figuur 8 toont in een schets een vooraanzicht van een voorbeeld van een kombinatie van een zevental inrichtingen volgens de uitvinding. Iedere inrichting kan zijn opgebouwd uit 5, 7 of 9 omzetters. Figuur 8 toont inrichtingen 61 tot en met 67 met 7 omzetters welke op onderling gelij-15 ke afstanden d^, in een richting loodrecht' op hun lengterichting, naast elkaar zijn geplaatst.

De omzetfaktoren der omzeteenheden verhouden zich 2 3 2 voor alle inrichtinen als l:2n:2n :n -n:-2n :2n:-l, waarbij n voor alle inrichtingen dezelfde waarde aanneemt. De 20 zeven inrichtingen bevatten elk een niet getekende amplitudeinstelinrichting die alle verbonden zijn met een elektrisch overdrachtskanaal van de kombinatie. De amplitudeinstelinrichtingen zijn zodanig ingesteld dat de omzetfaktoren der inrichtingen een zodanige waarde 25 aannemen dat een gewenste richtingskarakteristiek in een vlak loodrecht op het vlak van tekening en dit vlak snijdend langs de streeplijn x, karn worden verkregen. Zo dient men, om met deze kombinatie een sterke bundeling in genoemd vlak te verkrijgen, deze omzetfaktoren gelijk te maken.

30 Dit houdt, in het geval van een kombinatie bestaan de uit luidsprekers, in, dat alle omzetters op een horizontale lijn een zelfde signaalamplitude toegevoerd krijgen.

Het is echter ook mogelijk dat de omzetfaktoren 2 3 2 der inrichtingen zien verhouden als l:2m:2m :m -m:-2m :2m:-l.

35 Door deze maatregel wordt bereikt dat de kombina tie in het vlak loodrecht op het vlak van tekening en dit vlak snijdende langs de streeplijn x, eveneens een gedrag vertoont dat onafhankelijk van de frekwentie en de richting 800 1 1 19 * * t* PHN 9697 17 is. In het geval van een kombinatie bestaande uit luidsprekers heeft men hiermee een driedimensionale bolstraler verkregen .

Een voorkeursuitvoering van een dergelijke kombi-5 natie is weergegeven in figuur 8, waarbij de omzetfaktoren der omzetters en die der inrichtingen zich verhouden als 1:2:2:0:-2:2:-1, dat wil zeggen n en m hebben de waarde 1 zodat zowel horizontaal als vertikaal dezelfde amplitude-verhouding bestaat. De verhouding der aan de omzetters aan 13 te bieden signaalamplituden, genormeerd op de kleinste toe te voeren signaalamplitude, zijn weergegeven door de getallen in de vierkanten.

In deze voorkeursuitvoering kunnen de luidsprekers op de middelste kolom en rij vervallen aangezien de om-15 zetfaktoren en daarmee de aan te bieden signaalamplituden voor deze omzetters nul zijn. Dit levert een eenvoudiger konstruktie en een schakeling met minder omzetters op. De afstand tussen de twee inrichtingen 63 en 65 is dan tweemaal zo groot als de afstand d„ tussen de andere naast elkaar ge- 20 legen inrichtingen.

Om dezelfde redenen als hiervoor bij de kombinatie met vijf inrichtingen is weergegeven dient men bij voorkeur de omzetters in de inrichtingen te schakelen zoals bijvoorbeeld in fig. 4a is aanegeven en de inrichtingen in de kombinatie te 25 schakelen op dezelfde wijze zoals in fig. 4b voor omzetters is weergegeven, of andersom.

In analogie aan de kombinatie uit figuur 7 is een kombinatie van een zevental inrichtingen met 5, 7 of 9 omzetters mogelijk waarbij de inrichtingen op onderling ge-30 lijke afstanden naast elkaar op één lijn zijn geplaatst.

De zeven inrichtingen bevatten elk een amplitudeinstelinrichting die alle verbonden zijn met een elektrisch overdraehtskanaal, waarbij de omzetfaktoren der inrichtingen zich, vanuit het ene uiteinde van de kombina- 35 2 3 tie naar het andere uiteinde verhouden als l:2m:2m :m -m: -2m2:2m:-l.

Op een zelfde wijze als in fig. 6 of 8 kan een kombinatie van een negental inrichtingen met 5, 7 af 9 omzet- 800 1 1 19 * · PHN 9697 18 ters gerealiseerd worden. De verhouding van de omzetfaktoren der omzeteenheden in een inrichting is voor alle inrichtingen dezelfde. De inrichtingen bevatten elk een amplitude-instelinrichting die alle verbonden zijn met een gemeenschap-5 pelijk elektrisch overdrachtskanaal van de kombinatie. De amplitudeinstelinrichtingen kunnen zodanig zijn ingesteld dat de omzetfaktoren der inrichtingen zich verhouden als l:2m:2m :m -m:^-(m -l)-2m :-(m -m):2m :-2m:l. In dit geval wordt een kombinatie met een bolvormige richtingskarakteris-tiek verkregen. In een voorkeursuitvoering verhouden de omzetfaktoren der inrichtingen zich als 1:2:2:0:-2:0:2:-2:1, zodat een zeer eenvoudige schakeling der inrichtingen wordt verkregen. De twee aan de centrale inrichting grenzende inrichtingen hebben een omzetfaktoren gelijk aan nul en kun-15 nen dus worden weggelaten. Bovendien zijn de centrale inrichting en een van de aan de buitenste inrichting grenzende inrichting in tegenfase op de aansluitklemmen van de kombinatie aangesloten.

De omzetfaktoren der inrichtingen kunnen ook gelijk geko-20 zen worden. In dat geval wordt in een vlak loodrecht op de lengterichting der inrichtingen juist een sterkte bundeling van de richtingskarakteristiek verkregen.

Eveneens kan op een wijze zoals in fig. 7 weergegeven een kombinatie van een negental inrichtingen 5, 7 of 9 omzetters 25 gerealiseerd worden welke in hun lengterichting in een lijn liggen.

Het zij vermeld dat de uitvinding niet is beperkt tot de inrichtingen en kombinaties zoals hiervoor zijn weergegeven. De uitvinding is evenzeer van toepassing op in-30 richtingen en kombinaties waarbij de omzetters niet als aparte omzetters zijn uitgevoerd, doch deel uitmaken van een enkele omzetter. Daarbij dient voor luidsprekers gedacht te worden aan een enkele elektreetomzetter waarvan het geluidafstralend membraan is onderverdeeld in deelmem-35 branen, elk met een eigen signaalaansturing, die de afzonderlijke omzetters voor de inrichtingen en/of kombinaties vormen.

800 1 1 19 Λ ' *

U

ΡΗΝ 9697 19

De volgorde waarin de verhoudingen van de omzet-faktoren van de omzetters in een inrichting of van de inrichtingen in een kombinatie zijn aangegeven is evenmin beperkt tot de aangegeven volgorde. De volgorde kan evengoed e andersom gekozen worden.

Tenslotte zij vermeld dat, ingeval het frekwentie-gebied van de weer te geven of op te nemen geluidtrillingen, is opgedeeld in twee of meer frekwentiegebieden, de inrichtingen respektievelijk kombinaties in twee- of meervoud die-10 nen te zijn uitgevoerd, waarbij overeenkomstige omzetters respektievelijk inrichtingen voor de twee of meer frekwentiegebieden zijn voorzien van gelijke omzetfaktoren.

15 20 25 30 35 800 1 1 19

Claims

1. Inrichting voor het opnemen of weergeven van ge-luidstrillingen, bevattende (2k+i) omzeteenheden met nagenoeg gelijke richtingskarakteristiek(met k geheel en

2. Inrichting volgens konklusie 1, met het kenmerk, 3Q dat die omzeteenheden waarvoor de omzetfaktor Αχ nul is, weggelaten worden

3. Inrichting volgens konklusie 1 of 2, met het kenmerk, dat n een geheel getal is, bij voorkeur gelijk aan 1.

4. Inrichting volgens konklusie 2 en 3, met het kenmerk, dat de twee buitenste omzeteenheden in serie zijn geschakeld tussen twee aansluitklemmen en de overige omzet-eenheden onderling parallel op deze aansluitklemmen zijn 800 1 1 19 PHN 9697 21 aangesloten. _ s 2 en

5. Inrichting volgens konklusie/3, met het kenmerk, dat de twee buitenste omzeteenheden parallel aan elkaar geschakeld zijn en de overige omzeteenheden samen met de 5 parallel geschakelde buitenste omzeteenheden in serie zijn geplaatst tussen twee aansluitklemmen.

5 Z^k^(4), welke omzeteenheden op onderling gelijke afstanden (d^) op êên lijn zijn gelegen en op een gemeenschappelijk elektrisch overdrachtskanaal zijn aangesloten en elk zijn voorzien van een amplitudeinstel-inrichting voor het vastleggen van de omzetfaktor van elk der omzeteenheden, waarbij 10 omzeteenheden die symmetrisch zijn gelegen ten opzichte van de centrale omzeteenheid een omzetfaktor van gelijke waarde hebben, terwijl de fasedraaiing in de omzeteenheden gpLijk is waarbij echter die omzeteenheden die op een oneven aantal malen de afstand (d^) van de centrale omzeteenheid liggen 15 telkens van êên der twee op gelijke afstand liggen de omzeteenheden de fasedraaiing 180° verschilt, en waarbij verder de omzetfaktoren zodanig gekozen zijn dat althans bij benadering een frequentie- en richtings onafhankelijke omzetting ten aanzien van de geluidstrillingen wordt ver-2Q kregen, met het kenmerk, dat onder toevoeging van een index x (x geheel en k+1 ) aan een aantal omzeteenheden, waarbij de index 1 wordt toegekend aan 'êên der buitenste omzeteenheden , daaropvolgende indices aan opeenvolgend aangrenzende omzeteenheden, gaande vanaf die buitenste omzeteenheid naar 25 de centrale omzeteenheid, en de hoogste index aan de centrale omzeteenheid, de verhouding van de aan de omzeteenheden toegekende omzetfaktoren A. voldoet aan de vergelijking ΑΛ:Α„: Α^:Α^:Α^ = l:2n:2n :n -η : ^(n -i)-2n^ .

6. Inrichting volgens een der voorgaande konklusies, met het kenmerk, dat voor het overdragen van een stereofonisch signaal, elke omzeteenheid voorzien is van een verdere 10 amplitudeinstel-inrichting, waarbij de van de omzeteenheid afgekeerde zijde van de verdere amplitudeinstel-inrichtingen op esiverder elektrisch overdrachtskanaal zijn aangesloten en de omzetfaktoren voor elk der kanalen van iedere omzeteenheid gelijk zijn en de fasedraaiingen in de omzeteenheden : 15 voor het linkerkanaal, gaande van het ene uiteinde naar het andere uiteinde van de inrichting, gelijk zijn aan de fasedraaiingen in de omzeteenheden voor het rechter kanaal gaande van het andere uiteinde naar het ene uiteinde.

7. Kombinatie, omvattende een aantal inrichtingen 20 volgens een der voorgaande konklusies, met het kenmerk, dat de kombinatie 21+1 inrichtingen bevat (met 1 geheel en ; 2 <1^4), welke inrichtingen op onderling gelijke afstanden ! d? in een richting loodrecht op hun lengterichting of in hun 1 ^ ! lengterichting naast elkaar zijn geplaatst en elk een verdere 1 25 I amplitudeinstel-inrichting voor het vastleggen van de omzet-faktor en de fasedraaiing van elk der inrichtingen bevatten die op een gemeenschappelijk elektrisch overdrachtskanaal van de kombinatie zijn aangesloten.

8. Kombinatie volgens konklusie 7, waarbij de in-I 30 I richtingen in hun lengterichting naast elkaar zijn geplaatst, ; met het kenmerk, dat de afstand d^ tussen de centrale omzet- | eenheden van twee naast elkaar gelegen inrichtingen gelijk | is aan een geheel aantal malen de afstand tussen twee omzet- ‘ eenheden en kleiner is dan de som van de afstanden tussen de : 35 centrale omzeteenheid en de buitenste omzeteenheid van elk van deze twee naast elkaar gelegen inrichtingen.

9. Kombinatie volgens konklusie 7 of 8, met het 800 1 1 19 7 ’PHN 9697 22 1 * —kenmerk, dat inrichtingen die symmetrisch zijn gelegen ten opzichte van de centrale inrichting een omzetfaktor van gelijke waarde hebben, terwijl de fasedraaiing in de inrich-ringen gelijk is, waarbij echter van die inrichtingen die op 5 een oneven aantal malen de afstand ^2) van de centrale inrichting liggen telkens van êên der twee op gelijke afstand liggende inrichtingen de fasedraaiing 180° verschilt, dat onder toevoeging van een index x(x geheel en ^ 1+1) aan een aantal inrichtingen, waarbij de index 1 wordt toegekend 10 aan één der buitenste inrichtingen, daaropvolgende indices aan opeenvolgend aangrenzende inrichtingen, gaan de vanaf die buitenste inrichting naar de centrale inrichting, en de hoogste index aan de centrale inrichting, de verhouding van de omzetfaktoren der inrichtingen B voldoet aan de verge-15 lijking :B2:B^—B^ = 1: 2m: 2m^ : m^-m :^-(m^-l )-2m^

10. Kombinatie volgens konklusie 9, met het kenmerk, dat die inrichtingen waarvoor de omzetfaktor Βχ nul is, weggelaten worden.

11. Kombinatie volgens konklusie 9 of 10, met het 20 kenmerk, dat m een geheel getal is, bij voorkeur gelijk aan 1.

12 Kombinatie volgens konklusie 10 en 11, met het kenmerk, dat de buitenste twee inrichtingen in serie zijn geschakeld tussen twee aansluitklemmen van de kombinatie en 25 de overige inrichtingen onderling parallel op deze aansluit- i klemmen zijn aangesloten. !

13. Kombinatie volgens konklusie 10 en 11, met het kenmerk, dat de buitenste inrichtingen parallel aan elkaar geschakeld zijn en de overige inrichtingen samen met de 30 parallelgeschakelde buitenste inrichtingen in serie zijn geplaatst tussen twee aansluitklemmen van de kombinatie. i i 35 800 1 1 19--------------