NL192879C

NL192879C - Was- en reinigingsmiddel.

Info

Publication number: NL192879C
Application number: NL7903528A
Authority: NL
Original assignee: Johnson & Johnson
Priority date: 1978-11-30
Filing date: 1979-05-04
Publication date: 1998-04-02
Also published as: NZ190365A; GB2035361B; NL7903528A; CA1112536A; JPS5575496A; NL192879B; PT69576A; ZA792157B; FR2442883A1; FR2442883B1; IT7948956A0; JPH0216359B2; US4231903A; CH652740A5; ATA335879A; GB2035361A; AU4693479A; BE876056A; PH15277A; IN151132B

Description

1 192879

Was- en reinigingsmiddel

De uitvinding heeft betrekking op een was- en reinigingsmiddel, omvattende een amfotere oppervlakte-actieve stof, een zwitterionogene oppervlakte-actieve stof en een anionogene oppervlakte-actieve stof.

5 Dergelijke was- en reinigingsmiddelen zijn bekend uit het Amerikaanse octrooischrift 3.928.251, dat betrekking heeft op een shampoo-samenstelling omvattende 2-15 gew.% van een anionogene oppervlakte-actieve stof, een betaïne of sultaïne zwitterionogene oppervlakte-actieve stof in een moleculaire verhouding van (0,25-1):1 en een niet-ionogene oppervlakte-actieve stof in een moleculaire verhouding van (0,5-2):1 ten opzichte van de anionogene oppervlakte-actieve stof. De anionogene oppervlakte-actieve stof is van het 10 geëxthoxyleerde sulfonaattype, de zwitterionogene oppervlakte-actieve stof bevat ammoniumzout van een sulfonaat of een carboxylaat en de niet-ionogene oppervlakte-actieve stof kan een geëthoxyleerde alkylalcohol, een geëthoxyleerde alkylfenol, een geëthoxyleerde ester van een vetzuur, geëthoxyleerd polypropeenglycol of een geëthoxyleerde vetzuur zijn. Verder wordt in het Amerikaanse octrooischrift 3.055.836 een was- en reinigingsmiddel beschreven die bepaalde mengsel van geëthoxyleerde anionogene 15 amfotere met tertiaire stikstofgroepen, en geoxyethyleerde niet-ionogene oppervlakte-actieve stoffen bevat, dat met totale concentratie van 25 gew.% aan oppervlakte-actieve componenten een lage irritatie veroorzaakte.

Was- en reinigingsmiddelen, die bestemd zijn voor het gebruik als producten voor het onderhouden van persoonlijke hygiëne, moeten niet alleen een reinigende werking vertonen, maar moeten eveneens 20 niet-irriterend zijn of potentieel slechts aanleiding kunnen geven tot een geringe irritatie van de huid en de ogen. De belangrijkste toepassing van dergelijke preparaten wordt in shampoo's gevonden, terwijl als andere toepassingen vloeibare huidreinigingsmiddelen, babybad- en schuimbadpreparaten en dergelijke kunnen worden genoemd. Met behulp van een geschikt preparaat voor het gebruik als een shampoo moeten vetachtige materialen van het oppervlak worden verwijderd en moeten het haar en de hoofdhuid in 25 schone toestand achterblijven. Bovendien dient het haar na het wassen met een shampoo glanzend, zacht en hanteerbaar te zijn, terwijl het bovendien gewenst is, dat de shampoo, wil deze voor de gebruiker aanvaardbaar zijn, goede eigenschappen bezit met betrekking tot de schuimvorming en de bevochtiging van het haar met het schuim.

Tot de op dit gebied algemeen bekende synthetische detergentia behoren anionogene, kationogene, 30 amfotere en niet-ionogene detergentia of oppervlakte-actieve stoffen, zoals deze gewoonlijk worden genoemd. De oppervlakte-actieve stoffen, die in het algemeen de beste eigenschappen wat betreft schuimvorming, reiniging en tenslotte bereikte resultaten vertonen, zijn de anionogene detergentia. Zo bevatten de meeste shampoo- en reinigingspreparaten anionogene oppervlakte-actieve stoffen als één van de werkzame bestanddelen. Deze oppervlakte-actieve stoffen bezitten echter de neiging sterk irriterend voor 35 de huid en de ogen te zijn in de concentratie, waarin zij gewoonlijk worden gebruikt, dat wil zeggen meer dan 10 gew.%, betrokken op het totale preparaat. In verband hiermee worden anionogene reinigingspreparaten, die bestemd zijn om voor de persoonlijke hygiëne te worden gebruikt, gemodificeerd door een aanzienlijke hoeveelheid van de anionogene oppervlakte-actieve stoffen te vervangen door niet-ionogene oppervlakte-actieve stoffen, die in het algemeen mild, mits in de speciale samenstelling volgens het 40 Amerikaans octrooischrift 3.055.836, voldoende ethyleenoxygroepen in de niet-ionogene component zijn ingebouwd, zijn maar evenwel minder doeltreffend zijn met betrekking tot het reinigende vermogen.

Bepaalde amfotere oppervlakte-actieve stoffen bezitten naar vermeld potentieel een gering vermogen oog-irritatie te veroorzaken. In een artikel met betrekking tot "Baby Shampoos” van H.S. Mannheimer, America Perfumer, 76, 36-37 (1961), zijn oppervlakte-actieve stoffen beschreven, die complexen zijn van 45 een anionogene oppervlakte-actieve stof en een bepaalde amfotere oppervlakte-actieve stof, die naar beweerd niet-irriterend voor de ogen zijn. Een aantal soortgelijke preparaten is in de handel verkrijgbaar, die, hoewel zij milder zijn dan de gebruikelijke shampoos, toch nog enigszins irriterend blijken of met betrekking tot enige andere eigenschap te kort schieten. Zo bestaat er nog steeds behoefte aan shampooën andere reinigingspreparaten, waarin het irriterende karakter nagenoeg volledig kan worden geëlimineerd 50 zonder dat dit ten koste gaat van andere gewenste eigenschappen, zoals de reinigende werking en schuimvorming.

In verscheidene Amerikaanse octrooischriften worden preparaten beschreven, volgens welke zowel amfotere als niet-ionogene oppervlakte-actieve stoffen in anionogene oppervlakte-actieve preparaten worden opgenomen. Zo worden bijvoorbeeld in het Amerikaanse octrooischrift 2.999.069 en het hierboven 55 genoemde Amerikaanse octrooischrift 3.055.836 shampoopreparaten beschreven, die bepaalde mengsels van geëxthoxyleerde anionogene, amfotere en geoxethyleerde niet-ionogene oppervlakte-actieve stoffen bevatten, waarvan slechts één combinatie niet irriterend is voor de ogen. Op soortgelijke wijze worden in het 192879 2

Amerikaanse octrooischrift 3.950.417 shampoopreparaten beschreven, die nagesteld slechts in geringe mate aanleiding geven tot oogirritatie en een groot schuimvermogen en verbeterde schuimstabiliteit hebben. Bij deze preparaten zijn niet-ionogene en amfotere oppervlakte-actieve stoffen toegevoegd om de anio-nogene oppervlakte-actieve stoffen te modificeren. Al deze preparaten bevatten een niet-ionogene 5 oppervlakte-actieve stof als een essentieel bestanddeel alsmede een anionogene oppervlakte-actieve stof, welke oppervlakte-actieve stoffen, zoals bovenstaand vermeld, diverse nadelen bezitten.

De uitvinding heeft nu ten doel verbeterde was- en reinigingsmiddelen te verschaffen, die potentieel slechts in geringe mate een irritatie van de ogen en de huid kunnen veroorzaken, die goede schuim-eigenschappen vertonen en een uitmuntende schuimstabiliteit bezitten.

10 De uitvinding heeft derhalve betrekking op was- en reinigingsmiddelen van het in de aanhef genoemde type, waarbij de werkzame bestanddelen bestaan uit:

a) 1-20 gew.%, betrokken op het totale preparaat van een amfotere oppervlakte-actieve stof met de formule 1 van het formuleblad, waarin R een alkylgroep met 8-18 koolstofatomen, met inbegrip van mengsels daarvan, R' een hydroxyalkylgroep met 2-4 koolstofatomen of een rest met de formule 2 en M

15 een waterstofatoom of een alkalimetaal voorstellen en x en x' gehele getallen met een waarde van 1-5 aangeven, en b) 1-20 gew.%, betrokken op het totale preparaat, van een fosfobetaïne met de formule 3, waarin A O©, OM of -O-Y-R®, B O© of OM' en 20 X° een anion voorstellen, z O of het getal 1 of 2 aangeeft, met dien verstande, dat hetzij A hetzij B 0° kan voorstellen en z een waarde bezit, die noodzakelijk is voor het verschaffen van ladingsevenwicht, en R een van een amidoamine-reactiecomponent afgeleide rest met de formule 4 voorstelt, waarin 25 r1 een alkyl-, alkenyl-, alkoxy- of hydroxyalkylgroep met elk 5-22 koolstofatomen of een aryl- of alkarylgroep met ten hoogste 20 koolstofatomen, R2 een waterstofatoom of een alkyl-, hydroxyalkyl- of alkenylgroep met elk ten hoogste 6 koolstofatomen of een cycloalkylgroep met ten hoogste 6 koolstofatomen, bij voorkeur 2-5 koolstofatomen, of polyoxyalkaleen-groep met ten hoogste 10 koolstofatomen, en 30 R3 en R4 die al dan niet gelijk kunnen zijn, elke een alkyl, hydroxyalkyl- of carboxyalkylgroep met ten hoogste 6 koolstofatomen in elk van de alkylresten of een polyoxyalkyleengroep met ten hoogste 10 koolstofatomen aangeven, terwijl R3 en R4 tezamen met het stikstofatoom, waaraan zij zijn gebonden, bovendien een stikstofhoudende heterocyclische structuur kunnen vormen, waarin de rest Y aan een ander ringatoom van de stikstofhoudende heterocyclische rest is verbonden dan het stikstofatoom van de R-rest 35 en n een geheel getal met een waarde van 2-12 aangeeft, of R een rest voorstelt, die afgeleid is van een stikstofhoudende heterocyclische verbinding met de formule 6, waarin 40 Z een N-, S- of O-atoom aangeeft, o O of het getal 1, 2 of 3 en p het getal 1, 2 of 3 aangeven, met dien verstande, dat de som van o + p 3 of 4 bedraagt, R1 de bovengenoemde betekenis bezit en aan een ringkoolstofatoom is gebonden en 45 Re een alkylgroep met 2-6 koolstofatomen voorstelt, die aan het eindstandige of aan een niet-eindstandige koolstofatoom gesubstitueerd kan zijn door een hydroxylgroep, en Y een alkyleengroep voorstelt, die eventueel door ten hoogste 3 zuurstofatomen is onderbroken en ten hoogste 12 koolstofatomen bevat, welke alkyleenketen eventueel gesubstitueerd kan zijn door alkyl-, alkoxy-, hydroxyl- en/of hydroxyalkylgroepen, die elk niet meer dan 10 koolstofatomen bevatten, en 50 M en M', die al dan niet gelijk zijn, elk (a) een waterstofatoom, (b) een organische rest, zoals een alkyl- of hydroxyalkylgroep met ten hoogste 6 koolstofatomen, een polyhydroxyalkylgroep met ten hoogste 10 koolstofatomen, een glycerylgroep, een cycloalkylgroep met ten hoogste 6 koolstofatomen, of een aryl- of arylalkylgroep met ten hoogste 10 koolstofatomen of (c) een zoutrest afgeleid van één van de alkalimetalen, aardalkalimetalen of mono-, di- of triethanolamine, met dien verstande, dat indien hetzij M hetzij M' een 55 organische rest (b) voorstelt, de andere rest M respectieve M' een waterstofatoom of een zoutrest (c) moet voorstellen, of een fosfitaïne met de formule 7, waarin R en Y de bovengenoemde betekenis bezitten waarbij de totale 3 192879 hoeveelheid van (a) en (b) niet meer dan 35 gew.% bedraagt, betrokken op het totale preparaat, en aanwezig zijn in een gewichtsverhouding van 4:1 tot 1:4, met dien verstande dat de samenstelling ten hoogste 4 gew.%, betrokken op het totale preparaat, van een anionogene oppervlakte-actieve stof bevat.

De voordelen van de uitvinding worden bereikt met de was- en reinigingsmiddelen, die een synergistisch 5 mengsel van oppervlakte-actieve stoffen bevatten en slechts in geringe mate aanleiding kunnen geven tot irritatie van de ogen en de huid en bovendien goede schuimeigenschappen bezitten. De term "synergistisch mengsel”, zoals deze hierbij wordt toegepast, heeft betrekking op een mengsel van twee verschillende verbindingen, dat een mate van schuimstabiliteit vertoont, die groter is dan de som van de schuimstabiliteit van de afzonderlijke verbindingen.

10 Tot de verbindingen, die in het bijzonder de voorkeur verdienen, zullen de verbindingen met de formule 1 behoren, waarin R een laurinerest of een mengsel van laurine en myristineresten of een zogenaamd "gestript kokos”-mengsel van alkylgroepen met 10-18 koolstofatomen, R een hydroxyethylgroep en M natrium voorstellen en x het getal 2 en x' het getal 1 aangeven. Amfotere oppervlakte-actieve stoffen van dit type zijn beschreven in het Amerikaanse octrooischrift 2.970.160, en kunnen bereid worden volgens de in 15 het laatstgenoemde octrooischrift beschreven methoden.

De in de preparaten volgens de uitvinding bruikbare amfotere oppervlakte-actieve stoffen zijn aanwezig in een hoeveelheid van bij voorkeur 2-8 gew.%, betrokken op het totale preparaat met dien verstande, dat de totale hoeveelheid amfotere oppervlakte-actieve stof en oppervlakte-actieve fosfobetaïne- of fosfitaïneverbin-ding niet meer dan bij voorkeur 8-20 gew.%, bedraagt, betrokken op het totale preparaat.

20 De oppervlakte-actieve fosfobetaïne- en fosfïtaïneverbindingen, die bij de onderhavige uitvinding bruikbaar zijn, zijn nieuwe verbindingen, welke beschreven zijn in de gelijktijdig ingediende Nederlandse octrooiaanvragen 7903526 en 7903527 en beschreven kunnen worden als betaïneverbindingen van het amfotere en zwitteriontype met ten minste één fosforhoudend anion in het molecule.

De fosfobetaïnen beantwoorden aan de formule 3, waarin 25 A O© OM of -O-Y-R®, B O© of OM' en X© een anion voorstellen z 0 of het getal 1 of 2 aangeeft met dien verstande dat slechts hetzij A hetzij B 0© kan voorstellen en z een waarde bezit, die noodzakelijk 30 is voor het verschaffen van ladingsevenwicht (dat wil zeggen, dat, indien A en B 0© en OM', respectievelijk OM en 0© voorstellen, z 0 is, indien A en B OM en OM', respectievelijk -O-Y-R® en 0© voorstellen, z het getal 1 aangeeft, en indien A -O-Y-R® en B OM' voorstellen, z het getal 2 aangeeft).

De term "polyoxyalkyleenrest”, zoals toegepast bij de definitie van R2, R3 en R4 kan beantwoorden aan de formule 5, waarin Rs en Rs' alkylgroepen met 1-4 koolstofatomen voorstellen en m een geheel getal met 35 een waarde van 2 of meer 2 aangeeft doch het aantal koolstofatomen ten hoogste 10 bedraagt.

De bovenstaand beschreven fosfobetaïneverbindingen en fosfitaïneverbindingen kunnen worden bereid volgens de methoden, die beschreven zijn in de gelijktijdig ingediende Nederlandse octrooiaanvrage 7903526 en 7903527.

Representatieve voorbeelden van de bij de uitvinding bruikbare fosfobetaïne- en fosfitaïne-verbindingen 40 zijn de volgende verbindingen: verbinding AA met de formule 8, verbinding BB met de formule 9, verbinding CC met de formule 10, verbinding DD met de formule 11, en 45 verbinding EE met de formule 12.

De oppervlakte-actieve fosfobetaïne- en fosfitaïneverbindingen, die bruikbaar zijn in de preparaten volgens de uitvinding, zijn daarin aanwezig in een hoeveelheid van bij voorkeur 2-8 gew.%, betrokken op het totale preparaat, met dien verstande evenwel dat de totale hoeveelheid amfotere oppervlakte-actieve stof en oppervlakte-actieve fosfobetaïne- en/of fosfitaïneverbinding niet meer dan bij voorkeur 8-20 gew.% 50 bedraagt, betrokken op het totale preparaat.

Voor het bereiken van de gewenste resultaten van de uitvinding dient verder de gewichtsverhouding van de amfotere oppervlakte-actieve stof tot de oppervlakte-actieve fosfobetaïne- en/of fosfitaïneverbinding bij voorkeur 2 : 1 tot 1 : 2 te bedragen.

Desgewenst kan tot 4 gew.%, betrokken op het totale preparaat, van een anionogene oppervlakte-55 actieve stof worden toegevoegd zonder de potentieel geringe neiging tot het veroorzaken van oogirritaties van de preparaten op nadelige wijze te beïnvloeden.

Het is binnen het kader van de uitvinding mogelijk elke anionogene oppervlakte-actieve stof binnen de 192879 4 bovenvermelde concentratiegrens in de preparaten volgens de uitvinding te gebruiken, zoals bijvoorbeeld een alkylsulfaat met de formule 13, een alkylethersulfaat met formule 14, een alkylmonoglycerylethersulfo-naat met de formule 15, een alkylmonoglyceridesulfaat met de formule 16, een alkylmonoglyceridesulfonaat met de formule 17, een alkylsulfonaat met de formule 18, een alkylarylsulfonaat met de formule 19, een 5 alkylsulfosuccinaat met de formule 20, een alkylsarcosinaat met de formule 21, een acylisothionaat met de formule 22, een alkylmethyltauride met de formule 23, een vetzuur/eiwit-condensatieproduct met de formule 24 en een alcoholethercarboxylaat met de formule 25, waarin R een alkylgroep met 7-17 koolstofatomen, R' en R”, die al dan niet gelijk zijn, elk een waterstofatoom, een alkyl-, hydroxyalkyl-, thioalkyl-, carboxyalkyl-, aminoalkyl-, benzyl- of p-hydroxybenzylgroep en X een alkalimetaalion, aardalkalimetaalion, ammonium of 10 een door 1-3 alkylgroepen gesubstitueerd ammonium voorstellen en p een geheel getal met een waarde van 3 tot 6, q een geheel getal met een waarde van 2 tot 6 en r een geheel getal met een waarde van 2-10 aangeven.

Het type anionogene oppervlakte-actieve stof, dat de voorkeur verdient, is een alkylethersulfaat, in het bijzonder natriumtridecylalcoholethersulfaat, waarin p een waarde van 1-5 bezit.

15 Behalve de oppervlakte-actieve stoffen kunnen andere bestanddelen, die gewoonlijk in was- en reinigingsmiddelen voor de persoonlijke hygiëne worden opgenomen, zoals kleurstoffen, conserveermiddelen, parfums, verdikkingsmiddelen, ondoorschijnend makende middelen, conditioneermiddelen, zacht makende middelen, buffers, in ondergeschikte hoeveelheden worden toegevoegd. Bestanddelen, zoals kleurstoffen, conserveermiddelen en parfums maken tezamen gewoonlijk minder dan 2 gew.% van het totale 20 preparaat uit, terwijl verdikkingsmiddelen aan het preparaat kunnen worden toegevoegd in een hoeveelheid van 1 tot 3 gew.%, betrokken op het totale preparaat.

De was- en reinigingsmiddelen volgens de uitvinding kunnen concentraten zijn, die later gemodificeerd worden door verdunning met water of andere verdunningsmiddelen voor het verkrijgen van gerede preparaten voor het gebruik of kunnen als zodanig de gerede reinigingsmiddelen zijn, die zonder modifice-25 ring kunnen worden gebruikt. De preparaten volgens de uitvinding zijn in de eerste plaats bruikbaar in shampoopreparaten, waarvoor zeer goede schuimeigenschappen alsmede een gering neiging tot het veroorzaken van oog- en huidirritatie gewenst zijn. Zij kunnen eveneens worden gebruikt als vloeibare zepen en reinigingsmiddelen, zoals babybadsamenstellingen, alsmede in schuimbadsamenstellingen en bovendien in preparaten, die geschikt zijn voor het wassen van dieren en levensloze voorwerpen.

30 De bovenvermelde was- en reinigingsmiddelen worden bereid door de fosfobetaïne- en/of fosfitaïnever-bindingen bij kamertemperatuur of enigszins verhoogde temperatuur (ongeveer 50°C) met de amfotere oppervlakte-actieve stof te mengen, waarna een voldoende hoeveelheid gedeïoniseerd water wordt toegevoegd om het preparaat op ongeveer driekwart van het beoogde gewicht in te stellen. De pH wordt, indien noodzakelijk, door toevoeging van een sterk zuur, bijvoorbeeld HC1, of een sterke base, bijvoorbeeld 35 NaOH, op een pH van 5-8 en bij voorkeur 6-8 ingesteld. Andere bestanddelen, zoals viscositeitsbuilders, conserveermiddelen, kleurstoffen en parfums worden vóór het instellen van de pH en het toevoegen van de rest van het water in de preparaten opgenomen.

Het was- en reinigingsmiddel volgens de uitvinding kan op oogirritatie worden onderzocht aan de hand van de volgende gemodificeerde Draize-proef (J.H. Draize c.s., Toilet Goods Assn., nr. 17, mei 1952, nr. 1 40 Proc. Sci. Sect.; Chem. Abstr. 46 (1952), 8774 h,i).

Volgens deze gemodificeerde proef wordt een monster van 0,1 ml van een te onderzoeken neutraal preparaat in het ene oog van een albinokonijn gedruppeld, terwijl het andere oog als controle dient. Voor elk preparaat worden zes konijnen gebruikt. Waarnemingen worden uitgevoerd 1, 24, 48, 72 en 96 uren alsmede 7 dagen na de aanvankelijke installaties, terwijl tweede en derde installaties plaats vinden na de 45 waarnemingen op 24 en 48 uren. De resultaten kunnen wisselen van nagenoeg geen verandering of slechts een geringe irritatie van het voorkomen van het oog van het konijn na 7 dagen tot een ernstige irritatie en/of volkomen ondoorschijnendheid van de comea. Oogbeschadigingen worden volgens een cijfermatige schaal gewaardeerd voor de comea, iris en conjunctiva, waarbij een hogere getalswaarde een sterkere oogirritatie aangeeft, welke getalswaarderingen worden opgeteld voor het verkrijgen van een totale numerieke waarde 50 voor elke waarneming voor 6 konijnen, welke totale numerieke waarde tevens wordt gemiddeld. De gemiddelde getalswaardering vormt een aanwijzing van de irritatie, die het te onderzoeken preparaat potentieel kan veroorzaken. Op basis van de gemiddelde getalswaardering kan een descriptieve irritatie-waardering worden gegeven, die bijvoorbeeld afhankelijk van het geval geen, gering, matig of ernstig kan zijn.

55 De was- en reinigingsmiddelen volgens de uitvinding verschaffen een groot schuimvolume en bovendien een uitmuntende schuimstabiliteit, zoals gemeten wordt volgens een aanpassing van het algemeen bekende Ross-Miles schuimproefprincipe (’’Oil and Soap” 18,99-102 (1941)): 5 192879

Voor het uitvoeren van deze proef wordt watervrij lanoline van cosmetische kwaliteit met dioxan van technische kwaliteit gemengd in een verhouding van 2,5 g lanoline per 100 g dioxan. Eerst wordt de lanoline met 25 cm3 dioxan gemengd. Dit mengsel wordt op een stoombad tot een temperatuur van 45°C verwarmd om de lanoline in het dioxan op te lossen. De rest van het dioxan wordt dan toegevoegd en 5 gemengd. Deze lanoline-dioxan-oplossing, die in een barnsteen kleurige fles wordt bewaard, dient vers te worden bereid op de dag, dat de proeven worden uitgevoerd.

Het te onderzoeken preparaat wordt verdund door 376 cm3 gedestilleerd water bij 4 g van het preparaat te voegen, waarna, terwijl wordt gemengd, 20 cm3 van de bovenbeschreven lanoline-dioxan-oplossing worden toegevoegd. Er komt warmte vrij, wanneer de lanoline-dioxan-oplossing bij de oplossing van het 10 preparaat in water wordt gevoegd, terwijl men er voor dient te zorgen, dat de temperatuur van deze oplossing ingesteld wordt op 24-25°C. De beide uitgangsoplossingen dienen daarom vóór hét mengen op een temperatuur van 23°C te worden ingesteld. Het afkoelen van de lanoline-dioxan-oplossing dient langzaam te geschieden om een precipitatie van de lanoline te voorkomen. Op deze wijze zal een gerede oplossing op een temperatuur van 24-25°C worden verkregen.

15 De gerede oplossing van het te onderzoeken preparaat, water, dioxan en lanoline, zoals bovenstaand beschreven, wordt dan op de gebruikelijke wijze in een gemodificeerde Ross-Miles-schuimkolom gebracht. Alle proeven worden in duplo uitgevoerd, terwijl het gemiddelde van de twee resultaten wordt genomen. De schuimstabiliteit wordt bepaald door het verval in schuimhoogte na verloop van 2 minuten te meten, uitgedrukt als een percentage van het aanvankelijke hoogtepunt.

20 Specifieke uitvoeringsvormen van de was- en reinigingsmiddelen, die volgens de uitvinding worden bereid, worden beschreven aan de hand van de volgende representatieve voorbeelden, waarin niet procenten en verhoudingen gewichtsprocenten en -verhoudingen zijn bedoeld.

Voorbeeld I

25 Een shampoopreparaat wordt bereid door 400 g gedeïoniseerd water, 150 g van een 30-procents actieve oplossing van verbinding EE met de formule 12 en 150 g van een 30-procents actieve oplossing van een amfotere oppervlakte-actieve stof met de formule 26, waarin R een 70/30-mengsel van laurine- en myristylgroepen voorstelt, onder roeren in een geschikt vat te brengen. Vervolgens worden 30 g glycerol en 10 g polyethyleenglycol (6000) distearaat toegevoegd en wordt het mengsel gedurende een periode van 20 30 minuten op een temperatuur van 60°C verwarmd en vervolgens tot een temperatuur van 40-50°C

afgekoeld, waarna de pH met de 20 g 15-procents HC1 op 7,0-7,2 wordt ingesteld. Men laat de verkregen oplossing tot een temperatuur van 35°C afkoelen, waarna men de kleurstoffen, conserveermiddelen en parfums alsmede een voldoende hoeveelheid gedeïoniseerd water toevoegt om een totale oplossing van 1000 g van het gewenste preparaat te verkrijgen, dat uit de volgende bestanddelen bestaat: 35 % (gew./gew.) verbinding EE (formule 12) 4,500 amfotere oppervlakte-actieve stof (formule 26) 4,500 glycerol 3,000 40 polyethyleenglycol (6000) distearaat 1,000 kleurstof 0,002 conserveermiddel 0,200 parfum 0,200 15-procent HC1 2,000 45 gedeïoniseerd water tot 100%

Het bovenbeschreven preparaat wordt op oogirritatie onderzocht volgens de bovenbeschreven gemodificeerde Draize-proef en blijkt slechts een geringe irritatie te veroorzaken. Wanneer het bovenbeschreven shampoopreparaat verder volgens de bovenbeschreven gemodificeerde Ross-Miles-proef wordt onderzocht, 50 blijkt het een goed schuimvolume en een verval van het schuimvolume van slechts 15% te vertonen.

Voorbeeld II

Een babybadsamenstelling wordt bereid door 200 g gedeïoniseerd water, 71 g van een 35-procents actieve oplossing van verbinding AA met de formule 8 en 83 g van een 30-procents actieve oplossing van 55 een amfotere oppervlakte-actieve stof van het "gestripte coco”-type met de formule 26, waarin R een mengsel van alkylgroepen met 10-18 koolstofatomen voorstelt, onder roeren in een geschikt vat te brengen. Bij dit mengsel wordt 10 g polyethyleenglycol 6000 distearaat, 0,5 g ’’Versene 100”, 20 g propyleenglycol en 192879 6 20 g polyvinylpyrrolidine gevoegd, waarna het mengsel gedurende 30 minuten op een temperatuur van 60°C wordt verwarmd. De oplossing wordt daarna tot een temperatuur van 35°C afgekoeld, waarna de pH met 10 g 15-procents HC1 op 6,5 wordt ingesteld. Parfum, conserveermiddelen en kleurstoffen worden toegevoegd alsmede een voldoende hoeveelheid gedeïoniseerd water om een totale oplossing van 1000 g 5 van het gewenste preparaat te verkrijgen, dat uit de volgende bestanddelen bestaat.

% (gew./gew.) verbinding AA (formule 8) 2,500 amfotere "gestripte coco”-verbinding (formule 26) 2,500 10 propyleenglycol 2,000 "Versene 100” (dinatriumzout van ethyleendiamine tetraazijnzuur; Dow 0,500

Chemical Company polyvinylpyrrolidine 2,000 polyethyleenglycol (6000) distearaat 1,000 15 kleurstof 0,001 conserveermiddel 0,200 parfum 0,200 15-procents HC1 2,500 gedeïoniseerd water tot 100% 20

Het bovenbeschreven preparaat wordt op oogirritatie onderzocht volgens de bovenbeschreven gemodificeerde Draize-proef en blijkt slechts in geringe mate aanleiding te geven tot oogirritatie. Wanneer de bovenbeschreven babybadpreparaat verder volgens de bovenbeschreven gemodificeerde Ross-Miles-proef wordt onderzocht vertoont het een goed schuimvolume en een verval van het schuimvolume van minder 25 dan 10%.

Vloeibare huidreinigingspreparaten (voorbeelden 1-5 dienen ter vergelijking), die uit de volgende bestanddelen bestaan, worden volgens het algemene voorschrift van voorbeeld I bereid: 30 - % (gew./gew.)

Verbinding 1 2 3 III IV 4 5 V

verbinding EE 10 - -- 5 - 6 -- 3 35 verbinding AA - 10 - - 5 amfotere - - 10 5 5 -- 6 3

verbinding van voorbeeld I

gedeïoniseerd tot tot tot tot tot tot tot tot 40 water 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%.

Al deze preparaten geven slechts in geringe mate aanleiding tot oog- en huidirritatie alsmede een uitmuntend schuimvolume. Deze preparaten worden op de schuimstabiliteit onderzocht volgens de 45 gemodificeerde Ross-Miles-schuimproef, zoals bovenstaand beschreven, waarbij de onderstaand in tabel A vermelde resultaten worden verkregen.

TABEL A

50 Preparaat Schuimverval. % vergelijkingsvoorbeeld 1 17 vergelijkingsvoorbeeld 2 60 vergelijkingsvoorbeeld 3 20 55 voorbeeld III 14 voorbeeld IV 11

Claims

7 192879 TABEL A (vervolg) Preparaat Schuimverval. % 5 vergelijkingsvoorbeeld 4 40 vergelijkingsvoorbeeld 5 40 voorbeeld V 12. 10 Zoals uit de resultaten in tabel A duidelijk is, vertonen de preparaten, die een mengsel van amfotere oppervlakte-actieve stof en oppervlakte-actieve fosfobetaïne-verbinding bevatten (voorbeeld III, IV en V) een synergistische vermindering van het percentage schuimverval, hetgeen wijst op een uitmuntende schuim-stabiliteit. 15

1. Was- en reinigingsmiddel, omvattende een amfotere oppervlakte-actieve stof en een zwitterionogene oppervlakte-actieve stof, met het kenmerk, dat de oppervlakte-actieve bestanddelen bestaand uit: 20 a. 1-20 gew.%, betrokken op het totale preparaat, van een amfotere oppervlakte-actieve stof met de formule 1, waarin R een alkylgroep met 8-18 koolstofatomen, met inbegrip van mengsels daarvan, R' een hydroxyalkylgroep met 2-4 koolstofatomen of een rest met de formule 2 en M een waterstofatoom of een alkalimetaal voorstellen en x en x' gehele getallen met een waarde van 1-5 aangeven, en b. 1-20 gew.%, betrokken op het totale preparaat, van een fosfobetaïne met de formule 3, waarin 25 A 0Θ, OM of-O-Y-R®, B O® of OM' en X® een anion voorstellen, z 0 of het getal 1 of 2 aangeeft, met dien verstande, dat hetzij A hetzij B o® kan voorstellen en z een waarde bezit, die noodzakelijk is 30 voor het verschaffen van ladingsevenwicht, en R een van een amidoamine-reactiecomponent afgeleide rest met de formule 4 voorstelt, waarin R1 een alkyl-, alkenyl-, alkoxy- of hydroxyalkylgroep met elk 5-22 koolstofatomen of een aryl- of alkarylgroep met ten hoogste 20 koolstofatomen, R2 een waterstofatoom of een alkyl-, hydroxyalkyl- of alkenylgroep met elk ten hoogste 6 koolstofatomen 35 of een cycloalkylgroep met ten hoogste 6 koolstofatomen, bij voorkeur 2-5 koolstofatomen, of een polyoxyalkaieengroep met ten hoogste 10 koolstofatomen, en R3 en R4, die al dan niet gelijk kunnen zijn, elk een alkyl-, hydroxyalkyl- of carboxyalkylgroep met ten hoogste 6 koolstofatomen in elk van de alkylresten of een poly(oxyalkyleen)groep met ten hoogste 10 koolstofatomen aangeven, terwijl R3 en R4 tezamen met het stikstofatoom, waaraan zij zijn gebonden, 40 bovendien een stikstofhoudende heterocyclische struktuur kunnen vormen, waarin de rest Y aan een ander ringatoom van de stikstofhoudende heterocyclische rest is verbonden dan het stikstofatoom van de R-rest en n een geheel getal met een waarde van 2-2 aangeeft, of 45. een rest voorstelt, die afgeleid is van een stikstofhoudende heterocyclische verbinding met de formule 6, waarin Z een N-, S- of O-atoom aangeeft, o 0 of het getal 1, 2 of 3 en p het getal 1, 2 of 3 aangeven, 50 met dien verstande, dat de som van o + p 3 of 4 bedraagt, R1 de bovengenoemde betekenis bezit en aan een ringkoolstofatoom is gebonden en R6 een alkylgroep met 2-6 koolstofatomen voorstelt, die aan het eindstandige of aan een niet-eindstandig kooistofatoom gesubstitueerd kan zijn door een hydroxylgroep, en Y een alkyleengroep voorstelt, die eventueel door ten hoogste 3 zuurstofatomen is onderbroken en ten 55 hoogste 12 koolstofatomen bevat, welke alkyleenketen eventueel gesubstitueerd kan zijn door alkyl-, alkoxy-, hydroxyl- en/of hydroxyalkylgroepen, die elk niet meer dan 10 koolstofatomen bevatten, en M en M', die al dan niet gelijk zijn, elk (a) een waterstofatoom, <b) een organische rest, zoals een alkyl- 192879 8 of hydroxyalkylgroep met ten hoogste 6 koolstofatomen, een polyhydroxyalkylgroep met ten hoogste 10 koolstofatomen, een glycerylgroep, een cycloalkylgroep met ten hoogste 6 koolstofatomen, of een aryl- of arylalkylgroep met ten hoogste 10 koolstofatomen of (c) een zoutrest afgeleid van één van de alkalimeta-len, aardalkalimetalen of mono-, di- of triethanolamine, met dien verstande, dat, indien hetzij M hetzij M' 5 een waterstofatoom of een zoutrest (c) moet voorstellen, of een fosfitaïne met de formule 7, waarin R en Y de bovengenoemde betekenis bezitten waarbij de totale hoeveelheid van (a) en (b) niet meer dan 35 gew.% bedraagt, betrokken op het totale preparaat, en aanwezig zijn in een gewichtsverhouding van 4:1 tot 1:4, met dien verstande, dat de samenstelling ten hoogste 4 gew.%, betrokken op het totale preparaat, van een anionogene oppervlakte-10 actieve stof bevat.

2. Was- en reinigingsmiddel volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat de fosfobetaïneverbinding beantwoordt aan de formule 8.

3. Was- en reinigingsmiddel volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat de fosfobetaïneverbinding beantwoordt aan de formule 12.

4. Was- en reinigingsmiddel volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat de anionogene oppervlakte-actieve stof een alkylethersulfaat is.

5. Was- en reinigingsmiddel volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat de totale hoeveelheid van (a) en (b) 8-20 gew.% bedraagt, betrokken op het totale preparaat. Hierbij 3 bladen tekening