PL151829B1 - Method of obtaining derivatives of gangliosides - Google Patents

Description

RZECZPOSPOLITA OPIS PATENTOWY 151 829

POLSKA

Patent dodatkowy do patentu nr--Int. CL⁵ C07H 15/26

Zgłoszono: 85 06 27 (P. 261619) ^{C07H 3/06}

Pierwszeństwo: 84 07 03 Włochy

URZĄD

PATENTOWY

RP

Zgłoszenie ogłoszono: 88 02 04

Opis patentowy opublikowano: 1991 05 31

Twórca wynalazku —

Uprawniony z patentu: Fidia S.p.A.,

Abano Terme (Włochy)

Sposób wytwarzania pochodnych gangliozydów

Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania pochodnych gangliozydów.

Bardziej szczegółowo, wynalazek dotyczy nowych czynnych pochodnych gangliozydów, a mianowicie nowych estrów i amidów, a także sposobów ich wytwarzania, preparatów farmaceutycznych zawierających estry i amidy gangliozydów i terapeutyczngo zastosowania estrów i amidów gangliozydów.

Gangliozydy są produktami naturalnymi, zawartymi w różnych tkankach lub narządach zwierzęcych, przede wszystkim w tkance ośrodkowego układu nerwowego i obwodowego układu nerwowego, ale także w rdzeniu nadnerczy, w erytrocytach, w śledzionie i tam wszędzie, skąd można je wyekstrahować w postaci oczyszczonej. Jest możliwe ustalenie podstawowej struktury większości tak otrzymanych gangliozydów. Są to glikosfingolipidy, to znaczy związki powstałe w wyniku połączenia oligosacharydu ze sfingozyną i pewną ilością kwasów sjalowych, związanych ze sobą związaniami glikozydowymi lub ketozydowymi.

Gangliozydy, dotychczas opisane w piśmiennictwie i otrzymane w postaci oczyszczonej, nie przedstawiają sobą jednolitych związków chemicznych, z wyjątkiem, prawdopodobnie, ich części sacharydowej /oligosacharyd/, ponieważ składniki ceramidowe i sjalowe są w pewnych granicach całkowicie zmienne. Toteż, nawet wtedy, kiedy określa się je mianem „czystych gangliozydów, wyrażenie to należy interpretować w sposób szeroki i rozumieć przez to związki typu gangliozydu, w których co najmniej część związku, na przykład część sacharydowa, jest jednolita i charakterystyczna z chemicznego punktu widzenia. Po przedstawieniu tego, a przed bardziej szczegółowym opisem tła niniejszego wynalazku, jest rzeczą pożyteczną zanotowanie wzoru ogólnego 1, który obejmuje wszystkie struktury gangliozydów dotychczas otrzymanych w postaci oczyszczonej i który uwydatnia grupy funkcyjne, modyfikowane pod względem ich funkcjonalności, sposobem według wynalazku. We wzorze tym, reszta oligosacharydowa, utworzona przez, najwyżej, 5 monosacharydów, jest połączona wiązaniem glikozydowym z resztą ceramidową, oraz z jedną, lub wiącej niż jedną, resztą kwasu sjalowego przy czym reszty te przyłączone są taką samą ilością bezpośrednich wiązań glikozydowych, jak i jednym, lub więcej niż jednym wiązaniem tego rodzaju,

151 829 gdy pozostałe reszty połączone są między sobą wiązaniami ketozydowymi. Wzór 1 pokazuje grupy hydroksylowe w części sacharydowej, oraz grupy hydroksylowe kwasów sjalowych i ceramidu, jak równień wyżej wspomniane wiązania glikozydowe z kwasami sjalowymi i ceramidem, a także grupy harboksylowe kwasów sjalowych. Kwasy sjalowe, które tworzą część gangliozydów o wzorze 1 mają wzór ogólny 2, w którym jedna, lub więcej pierwszorzędowych i drugorzędowych grup hydroksylowych może być także zacylowanych, i w którym grupy acylowe pochodzą od kwasu octowego lub kwasu glikolowego. Ilość kwasów sjalowych występujących w gangliozydach zazwyczaj waha się od 1 do 5.

Reszty kwasu sjalowego związane są z oligosacharydem wiązaniem ketozydowym utworzonym między grupą hydroksylową w pozycji 2 a grupą hydroksylową oligosacharydu. Gdy związanych ze sobą jest kilka kwasów sjalowych, cząsteczki ich połączone są ze sobą za pomocą wiązań ketozydowych, utworzonych między dwiema grupami hydroksylowymi w pozycjach 2 i 8 dwóch cząsteczek kwasu sjalowego. Kwasy sjalowe występujące w gangliozydach, włączając w to gangliozydy oczyszczone jak wyżej opisano, stanowią mieszaniny różnych chemicznie jednolitych kasów, takich jak kwas N-acetyloneuraminowy i N-glikoliloneuraminowy, z których pierwszy przeważa, oraz, przypuszczalnie, jednej lub więcej pochodnych O-acylowych tych kwasów, takich jak pochodna 8-0-acylowa.

Gangliozydy znajduje się w naturze w postaci soli metali, takich jak sole sodu, a to w rezultacie utworzenia soli przez karboksylową grupę funkcyjną (karboksylowe grupy funkcyjne) kwasów sjalowych. Gangliozydy w postaci wolnej można łatwo otrzymać za pomocą podziałania na sole, takie jak sole sodu, kwaśnym jonitem, używając np. żywicy takiej jak Dowex AG 50x8 forma H⁺.

Reszta ceramidowa w gangliozydach o wzorze 1 na ogół stanowi resztę jednej z Nacylosfingozyn o wzorze 3 lub 4, w których to wzorach n oznacza liczbę całkowitą od 10 do 16, a reszta acylowa pochodzi od nasyconego lub nienasyconego kwasu tłuszczowego o 16-22 atomów węgla, albo odpowiedniego hydroksykwasu.

Oligosacharyd zbudowany jest z nie więcej niż 5 monosacharydów lub ich pochodnych z grupą acyloaminową, a zwłaszcza z heksoz i ich pochodnych wyżej wspomnianego typu. W oligosacharydzie obecna jest jednakże co najmniej jedna cząsteczka glukozy lub galaktozy. Resztą najczęściej występującą w acyloaminowej pochodnej wspomnianych cukrów jest N-acetylogalaktozamina lub N-acetyloglukozamina.

Wzór 5, podany w celu lepszego zilustrowania struktury gangliozydów objętych wzorem 1, a zwłaszcza charakteru wiązań między częściami sacharydowymi kwasami sjalowymi i ceramidem, przedstawia „czysty gangliozyd Gmi zawierający tylko jeden kwas sjalowy, pokazany tu jako kwas N-acetyloneuraminowy względnie kwas N-glikoliloneuraminowy.

Jest rzeczą dobrze znaną, że gangliozydy pełnią ważną funkcję w układzie nerwowym. Ostatnio wykazano, że są one użyteczne w leczeniu stanów patalogicznych obwodowego układu nerwowego. Jak się wydaje, terapeutyczne działanie gangliozydów przede wszystkim związane jest ze stymulowaniem tworzenia przez komórkę nerwową wypustek oraz z aktywowaniem enzymów błon, zaangażowanych w przewodzeniu impulsów nerwowych, takich jak enzym (Na⁺, K⁺) ATPaza. Tworzenie wypustek przez neurony, pobudzane przez gangliozydy, sprzyja odzyskaniu funkcji przez uszkodzoną tkankę nerwową.

Przeprowadzono dalsze badania w celu znalezienia związków, które mogłyby okazać się skuteczniejsze od gangliozydów w leczeniu stanów patologicznych układu nerwowego. Badania te doprowadziły np. do odkrycia, że estry wewnętrzne gangliozydów, w których jedną, lub więcej grup hydroksylowych zestryfikowano jedną, lub większą ilością grup karboksylowych kwasów sjalowych (reakcja wewnątrzcząsteczkowa) z utworzeniem odpowiedniej ilości pierścieni laktonowych, wykazują aktywność wyższą od aktywności samych gangliozydów jeśli chodzi o pobudzanie, tworzenia wypustek przez neurony oraz aktywowanie enzymów błon zaangażowanych w przewodzeniu impulsów nerwowych, takich jak enzym (N⁺, K⁺)-ATPaza (patrz opis patentowy Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 4476 119).

Wynalazek dotyczy innej, odkrytej obecnie grupy pochodnych gangliozydów, które są korzystniejsze od gangliozydów jako takich, a to dlatego, że pochodne te wykazują aktywność przedłużoną w czasie (efekt „opóźnienia). Związki te stanowią pochodne, w których grupy

151 829 karboksylowe kwasów sjalowych są zmodyfikowane pod względem ich funckjonalności przez zestsryfikowanie lub przekształcenie w amidy, oraz pochodne wspomnianych estrów lub amidów, w których grupy hydroksylowe części saharydowej, kwasów sjalowych i ceramidu również są zestryfikowane kwasami organicznymi, tak wiąc, ściśle mówiąc, są to pochodne acylowe dla potrzeb niniejszego opisu zwane po prostu „acylanami, a bardziej szczegółowo „acetylanami, „propionylanami itd. Do pochodnych, objętych zakresem wynalazku, należą również pochodne gangliozydów, w których zestryfikowne kwsami organicznymi są tylko grupy hydroksylowe, a więc pochodne zawierające wolne grupy karboksylowe.

Dwa estry metylowe z grupą karboksylową kwasu sjalowego gangliozydów opisali MacDonald i wsp. w artykule „Notes on improved procedures for the Chemical modification and degradation of glycosphyngolipids w Journal of Lipid Research, 21,642-645 (1980). Związki te są estrami metylowymi gangliozydów Gmi i Gm3 (skróty używane w niniejszym opisie do indentyfikowania gangliozydów są skrótami zaproponowanymi przez Svennerholma w J.Neurochem., 10, 613 (1963). Jednakże, MacDonald i wsp. nie donieśli o jakiejkolwiek biologicznej aktywności tych związków. Estru metylowego gangliozydu Bm3 używa się także do wytwarzania jednej z jego nadacylanowych pochodnych, w celu zastosowania w różnych reakcjach rozkładu lub sprzęgania (Methods of Enzymology, 50,137-140 (1978)). W wyżej wspomnianym artykule zamieszczonym w Journal of Lipid Research, MacDonald i wsp. opisują także acetylowanie estrów metylowych gangliozydów Gmi i Gms, jednak bez wyodrębniania zacytowanych związków.

Acetylowanie lipidów wyekstrahowanych ze śledziony, wątroby i nerek szczurów Buffalo, z nowotworów wątroby Morrisa oraz z fibroblastów, przy użyciu bezwodnika kwasu octowegopirydyny opisali Ternoubo Saito i Sen-Itrich Hakomori w Journal of Lipid Research, 12, 257-259 (1971). Autorzy wyodrębnili metodą chromatograficzną z acylowanego produktu zacetylowaną mieszaninę gangliozydów zawartych w tych lipidach, razem z innymi glikolipidami, jednakże bez zidentyfikowania jakiegokolwiek poszczególnego gangliozydu. Jeśli chodzi o amidy, opisano Ad.Exp.Med.Biol., 19, 95 (1972) nie podstawiony amid gangliozydu Gm3, ale nawet w tym przypadku nie wspomniano o żadnej aktywności biologicznej.

Sposobem według wynalazku wytwarza się pochodne gangliozydów o wzorze 10, w którym symbole mają niżej podane znaczenie.

W przypadku wytwarzania pochodnych gangliozydów o wzorze 10, w którym n oznacza liczbę całkowitą 1-5, Z oznacza grupę OR, w której R oznacza rodnik alifatyczny o 1-12 atomach C, rodnik aryloalifatyczny o 1-12 atomach C z jednym tylko pierścieniem benzenowym, rodnik heterocykliczny o 1-12 atomach C z jednym pierścieniem heterocyklicznym, zawierającym heteroatom taki jak N, S lub O, rodnik alicykliczny o 1-14 atomach C lub rodnik alifatycznoalicykliczny zawierający tylko jeden pierścień cykloalifatyczny i w którym znajduje się 1-5 reszt kwasu sjalowego 1-5 reszt oligosacharydowych oraz jedna reszta ceramidowa, z wyjątkiem estru metylowego GMi, GM2, GM3 i CDi_a.

Sposób według wynalazku polega na tym, że a) poddaje sią gangliozyd, mieszaninę gangliozydów lub ich nadacylowaną pochodną, przy czym w gangliozydzie tym grupy hydroksylowe są nadacylowane, działaniu kwaśnego jonitu w celu wytworzenia soli metalicznej wspomnianego gangliozydu, mieszaniny gangliozydów lub ich nadacylowanych pochodnych, b) poddaje się tak otrzymaną sól metaliczną wspomnianego gangliozydu, mieszaniny gangliozydów lub ich nadacylowanch pochodnych, reakcji ze środkiem eteryfikującym zawierającym resztę węglowodorową w celu estrowego związania z grupami karboksylowymi w resztach kwasu sjalowego wspomnianych gangliozydów.

Korzystnie jako wspomniany środek eteryfikujący stosuje się chlorowcopochodną węglowodoru, oraz jonit wytwarzający sól sodową lub potasową gangliozydu.

Korzystnie reakcję soli metalicznej gangliozydu, mieszaniny gangliozydów lub ich nadacylowanych pochodnych, prowadzi się w środowisku rozuszczalnika aprotonowego, w temperaturze 20-120°C.

Korzystnie jako rozpuszczalnik stosuje się dioksan lub dwumetylosulfotlenek.

Ponadto, korzystnie jako chlorowcopochodną węglowodoru stosuje się halogenek, taki jak halogenek metylu, etylu, propylu, n-butylu, izobutylu, III-rzęd.butylu, undecylu, hydroksydecylu,

151 829 heptylu, 2-metylo-1-pentylu, allilu, etoksykarbonylometylu, metoksyetylu, l-metoksy-2-propylu, benzylu, fenetylu, cykloheksylu, mentylu, tetrahydrofurfurylu, tetrahydropiranylu lub cyjanobutyrylu.

W przypadku wytwarzania pochodnych gangliozydów o wzorze 10, w którym n oznacza liczbę całkowitą 1 -5, Z oznacza grupę NR¹ R², a R¹ i R², które mogą być takie same lub różne, oznaczają atom wodoru lub rodnik alifatyczny zawierający do 12 atomów C, o łańcuchu otwartym lub zamkniętym, rodnik aryloalifatyczny o jednym tylko pierścieniu benzenowym, ewentualnie podstawionym 1-3 grupami alkilowymi o 1-4 atomach C i nie więcej niż 4 atomach C w części alifatycznej i w którym znajduje się 1-5 reszt kwasu sjalowego, 1-5 reszt oligośacharydowych oraz jedna reszta ceramidowa. Sposób według wynalazku polega na tym, że poddaje się gangliozyd lub mieszaninę gangliozydów, ester wewnętrzny gangliozydu lub mieszaninę estrów wewnętrznych gangliozydów albo ester wytworzony w wyniku zestryfikowania grupy karboksylowej gangliozydu lub mieszaniny gangliozydów, reakcji z amoniakiem lub z aminą o wzorze NHR¹R², w którym R¹ i R² mają wyżej podane znaczenie.

Korzystnie jako aminę o wzorze NHR¹ R² stosuje się metyloaminę, etyloaminę, propyloaminę, izopropyloaminę, dwumetyloaminę, dwuetyloaminę, butyloaminę, pirolidynę, piperydynę, 2-me tylopiperydynę, piperydynę, 1-metylopiperazynę, etanoloaminę, benzyloaminę, etylometyloaminę, dwumetyloaminopropylo-l-aminę, dwumetyloaminę, 6-hydroksyheksylo-l-aminę, tetrahydrofurfuryloaminę i 2-fenyloetyloaminę.

W przypadku wytwarzania pochodnych gangliozydów o wzorze 10, w którym n oznacza liczbę całkowitą 1-5, X oznacza atom wodoru lub grupę acylową, stanowiącą resztę alifatycznego lub aromatycznego kwasu karboksylowego o 1-10 atomach C, a Z oznacza grupę OR, w której R oznacza rodnik alifatyczny o 1-12 atomach C, rodnik aryloalifatyczny o 1-2 atomach C z jednym tylko pierścieniem benzenowym, rodnik heterocykliczny o 1-12 atomach C z jednym pierścieniem heterocyklicznym, zawierającym heteroatom taki jak N, S lub C, rodnik alicykliczny o 1-14 atomach C lub rodnik alifatycznoalicykliczny zawierający tylko jeden pierścień cykloalifatyczny lub grupę -NR¹R², w której R¹ i R², które mogą być takie same lub różne, oznaczają atom wodoru lub rodnik alifatyczny zawierający do 12 atomów C, o łańcuchu otwartym lub zamkniętym, rodnik aryloalifatyczny o jednym tylko pierścieniu benzenowym, ewentualnie podstawionym 1-3 grupami alkilowymi o 1-4 atomach C i nie więcej niż 4 atomach C w części alifatycznej i w którym znajduje się 1-5 reszt kwasu sjalowego, 1-5 reszt oligośacharydowych oraz jedna reszta ceramidowa. Sposób według wynalazku polega na tym, że poddaje się gangliozyd lub mieszaninę gangliozydów, albo ich pochodną estrową lub amidową, reakcji ze środkiem acylującym, w obecności zasady.

Korzystnie jako środek acylujący stosuje się kwas benzoesowy lub jego pochodne podstawione grupami metylowymi, hydroksylowymi, aminowymi lub karboksylowymi, a zwłaszcza kwas octowy, propionowy, masłowy, maleinowy lub bursztynowy.

Korzystnie jako zasadę stosuje się aminę trzeciorzędową.

Szczególnie korzystnie jako środek acylujący stosuje się bezwodnik, a jako zasadę aminę trzeciorzędową.

Wyżej opisaną reakcję gangliozydów, ich mieszania oraz ich estrów wewnętrznych i ich mieszanin lub estrów otrzymanych drogą estryfikacji z amoniakiem lub aminą otrzymanych drogą estryfikacji z amoniakiem lub aminą można przeprowadzić na drodze bezpośredniego podziałania, ewentualnie w obecności rozuszczalnika, na gangliozydy amoniakiem lub aminą, odpowiednio do wytwarzanego amidu. Reakcję można prowadzić w całkiem niskiej temperaturze, takiej jak temperatura od -5°C do 10°C, ale korzystna jest temperatura pokojowa lub wyższa, taka jak temperatura od 30°C do 120°C. Jako rozpuszczalników można użyć ketonów, węglowodorów aromatycznych, dwumetyloformamidu, dwumetylosulfotlenku, dioksanu lub tetrahydrofuranu.

W powyższej reakcji oprócz estrów opisanych na użytek sposobu według wynalazku, można użyć także i innych estrów, takich jak estry z fenolami.

W przypadku stosowania wyjściowych gangliozydów w postaci kwasów o zaktywowanych grupach karboksylowych w celu zaktywowania grupy karboksylowej stosuje się metody znane w dziedzinie chemii peptydów, ale unikając tych metod, w których przyjmuje się zbyt silnie kwasowe lub zasadowe warunki prowadzenia procesu, gdyż w tym przypadku nastąpiłoby rozerwanie cząsteczki gangliozydu. Jeżeli wyjściowe gangliozydy występują np. w postaci soli sodowej,

151 829 wskazane jest, aby wpierw podziałać na sól żywicą jonowymienną typu Dowex, lub innym kwaśnym jonitem. I tak np. można posłużyć się metodą kondensacji w obecności karbodwuimidów, takich jak dwucykloheksylokarbodwuimid, benzyloizopropylokarbodwuimid lub benzyloetylokarbodwuimid, w obecności 1-hydroksybenzotriazolu lub metodą kondensacji w obecności N,N,-karbonylodwuimidazolu.

Acylowanie grup hydroksylowych sacharydu, części sjalowej i ceramidu odbywa się sposobem znanym jako taki, np. przy użyciu halogenku lub bezwodnika kwasu, korzystnie w obecności aminy trzeciorzędowej, takiej jak pirydyna lub kolidyna. Reakcja może zachodzić w niskiej temperaturze, takiej jak bezwodnik kwasowy, reagować przez rzeczywiście długi okres czasu, taki jak 12-24 godzin, a przy nieco wyższej temperaturze, takiej jak temperatura 50-100°C, w ciągu kilku godzin.

Wynalazek obejmuje swoim zakresem także modyfikacje sposobów wytwarzania nowych pochodnych, polegające na tym, że proces przerywa się w dowolnym danym momencie, albo na tym, że proces wytwarzania rozpoczyna się z użyciem związku przejściowego, po czym prowadzi się pozostałe stadia, albo na tym, że związki wyjściowe wytwarza się in situ.

Poniżej przedstawiono wyjaśnienia dotyczące gangliozydów stosowanyh jako związki wyjściowe w sposobie według wynalazku.

A. Gangliozydowe związki wyjściowe. Niniejszy wynalazek obejmuje swoim zakresem nowe użyteczne pochodne gangliozydów. Te nowe pochodne otrzymuje się w szczególności za pomocą modyfikowania pod względem funkcjonalności grup karboksylowych i/lub hydroksylowych występujących w podstawowej strukturze gangliozydu. Gangliozydy dotychczas otrzymywane w postaci oczyszczonej można przedstawić wzorem 1, który także uwydatnia grupy funkcyjne modyfikowane sposobem według wynalazku.

Wszystkie gangliozydy, które stanowią materiały wyjściowe dla czynnych pochodnych wytwarzanych sposobem według wynalazku, można wyekstsrahować z różnych narządów i tkanek zwierzęcych, a w szczególności tkanki ośrodkowego układu nerwowego i obwodowego układu nerwowego, np. mózgu, pyłnu mórzowo-rdzeniowego, mięśni, osocza i surowicy krwi, nerek, nadnerczy, wątroby, śledziony, jelita oraz erytrocytów lub leukocytów. Wyjściowymi gangliozydami mogą być również oczyszczone gangliozydy opisane w piśmiennictwie, np. gngliozydy ekstrahowane z tkanek i narządów kręgowców, w szczególności ssaków, takich jak człowiek, bydło, cielę, szczur, mysz, względnie z drobnoustrojów.

Sposobem według wynalazku, tego rodzaju związki ganglliozydowe modyfikuje się na drodze przekształcenia pod względem funkcjonalności grup hydroksylowych i/lub karboksylowych występujących w cząsteczce wyjściowego gangliozydu, z utworzeniem nowch pochodnych gangliozydowych. W szczególności, te nowe pochodne wytwarzane sposobem według wynalazku otrzymuje się za pomocą a) poddania grup karboksylowych estryfikacji lub przekształcenia ich w amid, albo b) zacylowania grup hydroksylowych obecnych w gangliozydzie.

Estry lub amidy, stanowiące nowe pochodne wytwarzane sposobem według wynalazku, są to, w szczególności, jednoestry i jednoamidy w przypadku jednosjalogangliozydów, oraz wieloestry i wieloamidy w przypadku wielosjalogangliozydów, z tyloma grupami estrowymi lub amidowymi, ile grup karboksylowych występuje w cząsteczce, a więc ile reszt kwasu sjalowego jest obecnych.

Pochodne gangliozydów można wytwarzać sposobem według wynalazku albo za pomocą modyfikowania „oczyszczonych, indywidualnie scharakteryzowanch gangliozydów, albo na drodze modyfikowania mieszaniny gangliozydów, takiej jak mieszanina jednosjalogangliozydów i wielosjalogangliozydów. W przypadku mieszanin, których używa się do zestryfikowania lub przekształcenia w amidy w celu wytworzenia związków czynnych sposobem według wynalazku, takich jak mieszanina opisana w poniższym przykładzie III, zawierająca tak jeddnosjalogangliozydy jak i wielosjalogangliozydy, modyfikacji ulegają wszystkie grupy harboksylowe, w wyniku czego uzyskuje się pochodne całkowicie zestryfikowane lub przekształcone w amidy. To też, określenie „estry lub amidy stosowane w niniejszym opisie należy interpretować w ten sposób, że chodzi tu o substancje całkowicie zestryfikowane czy całkowicie przekształcone w amidy. Znajduje to szczególne zastosowanie w przypadku pochodnych z poniżej podanych przykładów objaśniających, gdzie określa się je po prostu jako „estry lub „amidy. Określenie to oznacza mieszaniny

151 829 zawierające wielosjalogangliozydy, których wszystkie grupy karboksylowe zostały całkowicie zestryfikowane lub przekształcone w amidy.

Wynalazek obejmuje swym zakresem sposób wytwarzania pochodnych gangliozydów, czy to wywodzących się z pojedynczego „oczyszczonego gangliozydu, czy też z mieszaniny gangliozydów. Dalej, wynalazek obejmuje swym zakresem sposób wytwarzania pochodnych, otrzymanych z gangliozydów o różnych strukturach, zwłaszcza, że struktura gangliozydu może się zmieniać pod względem ilości i rodzaju reszt kwasu sjalowego, reszty ceramidowej lub reszty oligosacharydowej.

Co się tyczy ich budowy, podstawowe wyjściowe gangliozydy mogą to być jednosjalo-, dwusjalo-, trójsjalo-, czterosjalo-, lub pięciosjalogangliozydy, przy czym korzystnymi kwasami sjalowymi są: kwas N-acytyloneuraminowy i kwas N-glikoliloneuraminowy. Kwasy sjalowe można także poddać acylowaniu w odniesieniu do jednej z grup hydroksylowych ich łańcucha bocznego, takiej jak grupa hydroksylowa w pozycji 8, jeżeli tylko pozycja ta nie jest już zajęta przez wiązanie ketozydowe, łączące ją z inną sąsiednią resztą kwasu sjalowego.

Część ceramidowa może się zmieniać w sposób omówiony w powyższej części niniejszego opisu, ale także pod względem długości łańcuchów węglowych sfingozyn, stanowiących część ceramidu i zmiany te sięgają od 16 do 22 atomów węgla. Poza tym, długość którejkolwiek z reszt acylowych także może się zmieniać, w szczególności w tym samym zakresie, od 16 do 22 atomów węgla. Niezależnie od tego, reszta ceramidowa może być zmienna pod tym względem, że może zawierać, albo nie zawierać podwójnego wiązania sfingozyny i zazwyczaj reszta ta przeważnie jest złożona z nienasyconej N-acylowanej sfingozyny z niewielkim procentowym udziałem odpowiedniego związku nasyconego, którego zawartość może jednak sięgać około 10%. Grupa acylowa może także pochodzić od alifatycznych hydroksykwasów, o wyżej wspomnianej ilości atomów węgla, wahającej się od 16 do 22. Szczególnie ważną grupę tworzą gangliozydy zawierające, w reszcie ceramidowej, zacylowane sfingozydy o 18 lub 20 atomach węgla w swych łańcuchach, oraz odpowiednie związki nasycone, podczas gdy ich nasycona lub nienasycona grupa acylowa, nie podstawiona grupami hydroksylowymi, zawiera tę samą, 18-20, ilość atomów węgla.

Jak to przedyskutowano w powyższej części niniejszego opisu, niniejszy wynalazek dotyczy z jednej strony czynnych pochodnych „czystych gangliozydów o wzorze ogólnym 1, to jest gangliozydów o jednolitym składzie, jak wyżej opisano, a z drugiej czynnych pochodnych mieszanin gangliozydów, np. w postaci ekstraktu, tak jak zostały one otrzymane z różnych tkanek zwierzęcych. W pierwszym przypadku, podstawowymi gangliozydami są korzystnie takie gangliozydy, w których oligosacharyd utworzony jest przez co najwyżej 4 reszty heksozy lub N-acetyloheksozaminy, z tym, że obecna jest co najmniej jedna reszta heksozy, oraz w których ta część sacharydowa jest chemicznie jednolita. Korzystnie, heksozy wybiera się z grupy złożonej z glukozy i galaktozy, a N-acetyloheksozaminy z grupy złożonej z N-acetyloglukozaminy i N-acetylogalaktozaminy (gangliozydy grupy A). Gangliozydami z tej grupy są np. te gangliozydy, które zostały wyekstrahowane z mózgu kręgowców, takie jak gangliozydy opisane w artykule „Gangliosides of the Nervous System, w Glycolipid Methodology, Lloyd A. Witting Fd., American Oil Chemists' Society, Champaign 111. 187-214 (1976), patrz zwłaszcza, tablica 1, np. gangliozydy Gm4, Gm3, Gm2, Gmi - GlcNAc, Gd2, Goia - GalNAc, Gtic, Gq, Gti, a zwłaszcza te, w których oligosacharyd zawiera co najmniej jedną resztę glukozy lub galaktozy oraz jedną resztę N-acetyloglukozaminy lub N-acetylogalaktozaminy, w szczególności następujące (gngliozydy grupy B): Gm4 (o wzorze 6), Gdis (o wzorze 9), Gdió (o wzorze 8) i Gtió (o wzorze 9), w których to wzorach 6-9 Gic oznacza glukozę, GalNAc oznacza N-acetylogalaktozaminę, Gal oznacza galaktozę, a NANA oznacza kwas N-acetyloneuraminowy.

W przypadku użycia mieszanin gangliozydów jako materiału wyjściowego do przekształceń pod względem funkcjonalności dokonywanych sposobem według wynalazku, mogą stanowić one mieszaniny bezpośrednio otrzymywane z różnych tkanek zwierzęcych jako „całkowite ekstrakty gangliozydów, albo jako ich różne frakcje. Tego rodzaju ekstrakty są opisane w literaturze, np. w wyżej wspomnianym artykule, albo też w pracy „Extraction and analysis of materials containing lipidbound sialic acids w Glycolipid Methodology, Lioyd A. Witting Fd., American Oil Chemists' Society, Champaign. 111. 159 - 186 (1976) i w pracy „Gangliosides of the Nervous System, zamieszczonej w tej samej książce na str. 187-214. Niektórymi najważniejszymi mieszaninami, który

151 829

Ί wynalazku, są gangliozydy w postaci ekstraktów otrzymanych z tkanek układu nerwowego, w szczególności z mózgu, zawierających gangliozydy Gm 1, Goia, Gdw i Gtw, już powyżej wspomniane. Mieszaninami tego typu są np. mieszaniny opisane w poniższym przykładzie II.

B. Rodzaje pochodnych gangliozydów wytwarzanych sposobem według wynalazku.

W poniższej części niniejszego opisu wyszczególniono specyficzne grupy funkcyjne alkoholowe, amidowe i acylowe, szczgólnie stosowane do wytwarzania specjalnie interesujących nowych związków sposobem według wynalazku, przy czym grupy te należy brać pod uwagę zarówno w przypadku „czystych jednolitych gangliozydów, jak i mieszanin, zwłaszcza mieszanin wyliczonych w niniejszym opisie.

W gangliozydach każdej grupy wspomnianej w powyższej części niniejszego opisu, grupy karboksylowe w resztach kwasu sjalowego występują, zgodnie z jednym aspektów wynalazku, w postaci zestryfikowanej, lub w postaci amidów.

1. Estryfikacja. Grupy estrowe w nowych pochodnych gangliozydów pochodzą w szczególności od alkoholi szeregu alifatycznego, a zwłaszcza od alkoholi zawierających nie więcej niż 12, a specjalnie 6, atomów węgla, albo od alkoholi szeregu aralifatycznego, korzystnie z jednym tylko pierścieniem benzenowym, ewentualnie podstawionym 1 - 3 grup niskoalkilowych (C1-4), takich jak grupa metylowa i z łańcuchem alifatycznym zawierającym najwyżej 4 atomy węgla, albo też od alkoholi szeregu alicyklicznego lub alifatycznoalicyklicznego z jednym tylko pierścieniem cykloalifatycznym i o najwyżej 14 atomach węgla, lub szeregu heterocyklicznego z najwyżej 12, a zwłaszcza 6, atomami węgla i tylko jednym pierścieniem heterocyklicznym zawierającym atom wybrany z grupy złożonej z N, O i S. Grupy amidowe utworzone z grup karboksylowych w pochodnych gangliozydów wytwarzanych sposobem według wynalazku pochodzą od amoniaku lub amin jakiejkolwiek klasy, korzystnie zawierających nie więcej niż 12 atomów węgla.

Alkohole i aminy wyżej wspomniane mogą być ewentualnie podstawione, w szczególności takimi grupami funkcyjnymi, jak grupa hydroksylowa, aminowa, alkoksylową, o najwyżej 4 atomach węgla w części alkilowej, karboksylowa lub karbonyloksylowa, taka jak grupa karbonylometoksylowa i karbonyloetoksylowa,o nie więcej niż 4 atomach węgla w części alkilowej, grupa alkiloaminowa lub dwualkiloaminowa, o nie więcej niż 4 atomach węgla w części alkilowej i ewentualnie mogą to być związki nienasycone, w szczególności z jednym wiązaniem podwójnym. Alkoholami estryfikującymi karboksylowe grupy funkcyjne gangliozydów wytwarzanych sposobem według wynalazku mogą być alkohole jednowartościowe lub wielowartościowe, w szczególności alkohole dwuwartościowe. Spośród alkoholi szeregu alifatycznego korzystne są te niższe alkohole, które zawierają nie więcej niż 6 atomów węgla, takie jak alkohol metylowy, alkohol etylowy, alkohol propylowy i alkohol izopropylowy, alkohol n-butylowy, alkohol izobutylowy, alkohol Ill-rzęd.butylowy, a z alkoholi dwuwartościowych, glikol etylenowy i glikol propylenowy. Z alkoholi szeregu aralifatycznego korzystne są alkohole z jedną tylko resztą benzenu, takie jak alkohol benzylowy i alkohol-fenyloetylowy. Spośród alkoholi szeregu alicyklicznego, korzystne są alkohole zawierające tylko jeden pierścień cykloalifatyczny, takie jak alkohol cykloheksylowy (cykloheksanol) lub alkohole terpenowe, takie jak mentanol, karwomentol albojeden z terpineoli, lub terpinenoli albo piperytoli. Spośród alkoholi szeregu heterocyklicznego, korzystnymi alkoholami są tetrahydrofuranol i tetrahydropiranol. Jeśli chodzi o estryfikowanie grup karboksylowych gangliozydów, można tu użyć także podstawionych alkoholi alifatycznych, np. alkoholi podstawionych aminowymi grupami funkcyjnymi, takich jak aminoalkohole, np. aminoalkohole o nie więcej niż 4 atomach węgla, a zwłaszcza aminoalkoholi zawierających grupy dwualkilo (C1-4)aminowe, takich, jak dwuetyloaminoetanol.

2. Wytwarzanie amidów. Grupy amidowe utworzone z funkcyjnych grup karboksylowych sposobem według wynalazku wywodzą się albo z amoniaku (i amid, w tym przypadku jest nie podstawionym amidem -CONH2), albo z amin pierwszorzędowych lub drugorzędowych, a zwłaszcza z amin zawierających najwyżej 12 atomów węgla. Aminy te mogą mieć charakter amin aromatycznych, heterocyklicznych lub alicyklicznych, ale szczególnie korzstne są aminy alifatyczne. Sposób według wynalazku w pierwszym rzędzie dotyczy karboksylowych pochodnych amin alifatycznych o nie więcej niż 12 atomach węgla, przy czym aminy te mogą posiadać łańcuchy otwarte, proste lub rozgałęzione, albo też mogą to być aminy cykliczne, takie jak alkiloaminy pochodzące od alkilów o 1-6 atomów węgla, np. metyloamina, etyloamina, propyloamina,

151 829 heksyloamina, dwumetyloamina, dwuetyloamina, dwuizopropyloamina, dwuheksyloamina albo alkilenoaminy, pochodzące od grup alkilenowych o łańcuchach prostych, zawierających od 3 do 6 atomów węgla, lub odpowiednich łańcuchach podstawionych 1-3 grup metylowych, takie jak pirolidyna, piperydyna i azepina. Łańcuch węglowy grup alkilowych lub alkilenowych tych amin może być także przerwany, lub podstawiony, innymi heteroatomami, w szczególności atomami azotu i amidy wytwarzane sposobem według wynalazku wywodzą się w tym przypadku od dwuamin, takich jak etylenodwuamina, trójmetylenodwuamina i piperazyna. A w przypadku, gdy łańcuch grup alkilowych lub alkilenowych miałby być przerwany lub podstawiony atomami tlenu lub siarki, amidy przedstawiałyby w tym przypadku pochodne aminoalkoholu, takiego jak aminoetanol lub aminopropanol, względnie pochodne morfoliny lub triomorfoliny. Tak więc, wchodzą tu w grę np. alkiloaminy wyżej wspomnianego typu, np. alkiloaminy i dwualkiloaminy powyż szego rodzaju, np. zawierające 1-6 atomów węgla, które są dalej podstawione w ugrupowaniach alkilowych dalszymi grupami aminowymi, alkiloaminowymi lub dwualkiloaminowymi o nie więcej niż 4 atomach węgla w części alkilowej, albo grupami hydroksylowymi lub alkoksylowymi o nie więcej niż 4 atomach węgla w części alkilowej, takimi jak grupa dwumetyloaminoetyloaminowa, 3-dwumetyloaminopropylo-l-aminowa i 6-hydroksyheksylo-l-aminowa. Wynalazek w sposób szczególny dotyczy wyżej wyszczególnionych estrów i amidów gangliozydów z wyżej wspomnianych grup A i B, oraz ich mieszanin.

3. Acylowanie. Wynalazek obejmuje swoim zakresem także nadacylowane pochodne wywodzące się z grup hydroksylowych części sacharydowej, kwasów sjalowych i ceramidu opisywanych tu estrów i amidów. W pochodnych tych, grupy acylowe mogą pochodzić od kwasów szeregu alifatycznego, aromatycznego, aralifatycznego, alicyklicznego lub eterocklicznego, korzystnie kwasów szeregu alifatycznego, aromatycznego, aralifatycznego, alicyklicznego lub eterocyklicznego, zawierających nie więcej niż 10 atomów węgla, a zwłaszcza 6 atomów, takich, jak kwas mrówkowy, octowy, propionowy, masłowy, Walerianowy, kapronowy lub kaprynowy. Mogą one także pochodzić od kwasów, o takiej samej np. ilości atomów węgla, ale podstawionych, w szczególności, przez hydroksykwasy, takie jak kwas mlekowy, aminokwasy, takie jak glicyna lub kwasy dwuzasadowe, takie jak kwas bursztynowy, malonowy lub maleinowy. Spośród kwasów aromatycznych korzystne są kwasy zawierające jedynie jeden pierścień benzenowy, a zwłaszcza kwas benzoesowy i jego pochodne z grupami metylowymi, hydroksylowymi, aminowymi lub karboksylowymi, takie jak kwas p-aminobenzoesowy, kwas salicylowy lub kwas ftalowy. W sposobie według wynalazku, kwasy te poddaje się reakcji w postaci ich bezwodników w celu przereagowania z grupą hydroksylową zestryfikowanego, lub zawierającego wolne grupy karboksylowe gangliozydu.

Wynalazek obejmuje swoim zakresem także nadacylowane pochodne opisanych w powyższej części niniejszego opisu gangliozydów i ich mieszanin, jednakże, z wolnymi karboksylowymi grupami funkcyjnymi. Także w przypadku tych pochodnych szczególnie ważne znaczenie mają acylowane pochodne wywodzące się od kwasów opisanych w powyższej części niniejszego opisu. Biorąc pod uwagę także nadacylowane pochodne z wolnymi lub zestryfikowanymi grupami karboksylowymi, albo w postaci amidów, pochodne gangliozydów grupy grupy A i B są szczególnie ważne, jak i ich mieszaniny, a zwłaszcza te z nich, które zawierają grupy acylowe oraz te, które należą do poprzednio wspomnianych estrów i amidów. Stąd też, jedną ze szczególnie korzystnych grup nowych pochodnych gangliozydów jest grupa obejmująca estry i amidy gangliozydów i ich pochodne nadacylowane w grupach hydroksylowych, jak również tego rodzaju nadacylowane pochodne, z funkcyjnymi grupami karboksylowymi, wspomnianych gangliozydów, w postaci wolnej.

W pochodnych tych grupy estrowe wywodzą się z alkoholi należących do grupy składającej się z alkoholi alifatycznych o nie więcej niż 6 wysyconych atomach węgla, ewentualnie podstawionych grupami hydroksylowymi, alkoksylowymi o najwyżej 4 atomach węgla, aminowymi, alkiloaminowymi lub dwualkiloaminowymi, zawierającymi nie więcej niż 4 atomy węgla w części alkilowej, karboksylowymi, karbalkoksylowymi o nie więcej niż 4 atomach węgla w reszcie alkilowej oraz alkoholi odpowiadających im, a zawierających co najwyżej jedno wiązanie podwójne, i alkoholi aralifatycznych zawierających tylko jeden pierścień benzenowy, ewentualnie podstawiony przez 1 -3 grup metylowych, a także alkoholi cykloalifatycznych lub alifatyczno-cykloalifatycznych

151 829 z pierścieniem cyloheksanu, ewentualnie podstawionych przez 1-3 grup metylowych, zawierających nie więcej niż 4 atomy węgla w części alifatycznej, wreszcie tetrahydrofuranolu i tetrahydropiranolu.

Grupy aminowe w większości korzystnych pochodnych wywodzą się z amoniaku lub alkiloamin, dwualkiloaminy lub alkilenoamin, zawierających nie więcej niż 6 atomów węgla w grupach alkilowych oraz od 4 do 8 atomów węgla w grupach alkilenowych, a w których łańcuch węglowy grup alkilowych lub alkilenowych może być przerwany heteroatomem wybranym z grupy złożonej z azotu, tlenu i siarki, przy czym grupa ta może być grupą iminową (-NH) w przypadku obecności atomu azotu podstawionego grupą alkilową zawierającą nie więcej niż 4 atomy węgla, i/lub może być podstawiony grupami takimi jak grupa aminowa, alkiloaminowa lub dwualkiloaminowa, zawierającymi nie więcej niż 4 atomy węgla w części alkilowej, albo grupami hydroksylowymi lub alkoksylowymi zawierającymi nie więcej niż 4 atomy węgla w części alkilowej, względnie aminami aralifatycznymi z jednym tylko pierścieniem benzenowym, który może być podstawiony nie więcej niż 3 grupami metylowymi i zawierającymi nie więcej niż 4 atomy węgla w części alifatycznej.

Grupy acylowe estryfikujące grupy hydroksylowe w tych najkorzystniejszych pochodnych wywodzą się z kwasów alifatycznych, nasyconych lub nienasyconych, o nie więcej niż 6 atomach węgla, które mogą być także podstawione grupą funkcyjną taką jak grupa hydroksylowa, aminowa i karboksylowa, albo ich soli. Ta grupa najkorzystniejszych pochodnych, a zwłaszcza pochodnych gangliozydów grupy A i B wyżej wspomnianych, a także pochodne mieszaniny gangliozydów, np. gangliozydów grupy A i B (z grupami funkcjonalnymi wyszczególnionymi w niniejszym opisie) mają szczególne znaczenie jako składniki preparatów farmaceutycznych według niniejszego wynalazku.

Spośród określonych nowych związków wytwarzanych sposobem według wynalazku szczególnie ważne, jeśli chodzi o preparaty farmaceutyczne, są następujące pochodne: ester etylowy gangliozydu Gmi, ester propylowy gangliozydu Gmi, ester izopropylowy gangliozydu Gmi, ester n-butylowy gangliozydu Gm-i, ester izobutylowy gangliozydu Gmi, ester Ill-rzęd.butylowy gangliozydu Gmi , ester cykloheksylowy gangliozydu Gmi , estry odpowiadające estrom tu wymienionym zawierające zamiast gangliozydu Gmi gangliozyd Gdw, estry wyszczególnione w powyższej części niniejszego opisu, ale zawierające zamiast gangliozydu Gmi gangliozyd Gbis, estry tu wyszczególnione, ale zawierające zamiast gangliozydu Gmi gangliozyd Gub, nadacetylany estrów wyżej wymienionych, nadpropionylany estrów wyżej wymienionych, nad-n-butyrylany estrów wyżej wymienionych, nadmaleiniany estrów wyżej wymienionych, nadmalonylany estrów wyżej wymienionych, nadsukcynylany estrów wyżej wymienionych, nadacetylany gangliozydów Gmi, Gdił>, GDia, Gtió oraz nadpropionylany, nad-n-butyrylany, nadmalonylany, nadsukcynylany i nadmaleinylany tychże gangliozydów, amid gangliozydu Gmi , amid gangliozydu, Gdib, amid gangliozydu Gdw, amid gangliozydu Gtw, metyloamid, etyloamid, propyloamid gangliozydów Gmi, Gdió, Gdi₃, G-r-ib, a także amidy tych gangliozydów pochodzące od dwumetyloaminy, dwuetyloaminy, pirolidyny, piperydyny piperazyny, morfoliny, tiomorfoliny, dalej nadacetylany, nadpropionylany, nad-n-butyrylany, nadmalonylany, nadmaleinylany i nadsukcynylany amidów dopiero co wyżej wymienionych, ester metylowy, ester etylowy, ester propylowy, ester izopropylowy, ester Ill-rzęd.butylowy, ester benzylowy, ester allilowy i ester etoksykarbonylometylowy mieszaniny gangliozydów zawierającej, jako zasadnicze gangliozydy, gangliozydy Gm-i, Gdis, Gdw, G-nt>, a zwłaszcza mieszaniny wytworzonej sposobem opisanym w poniższym przykładzie I, nie podstwony amid, metyloamid, etyloamid, benzyloamid, izopropyloamid, dwumetyloamid, dwumetyloaminopropyloamid, dwumeetyloaminoetyloamid i etanoloamid gangliozydów zawierających, jako zasadnicze gangliozydy, gangliozydy Gmi , Gd-is, Gdw i Gtw, a zwłaszcza mieszaniny wytworzonej sposobem opisanym w poniższym przykładzie I, nadacetylowane, nad-n-butyrylanowane, nadpropionylanowane, nadmaleinylanowane, nadmalonylanowane i nadsukcynylanowane pochodne mieszaniny gangliozydów zawierającej jako zasadnicze gangliozydy, gangliozydy Gmi , Gdi 3, Gdi b, Gtw, a zwłaszcza mieszaniny wytworzonej sposobem według poniższego przykładu I.

Z nowych związków wytworzonych sposobem według wynalazku zawierających wolne funkcyjne grupy fkarboksylowe, takich jak nadacylany gangliozydów, np. związków grupy A i B, można otrzymać sole metaliczne, których sposób wytwarzania jest także objęty zakresem niniejszego wynalazku. Tego rodzaju sole można wytworzyć także wychodząc z innych pochodnych

151 829 wytworzonych sposobem według wynalazku, które zawierają wolną funkcyjną grupę kwasową, takich jak nadacylowane estry lub amidy kwasów dwuzasadowych. Dalej, wynalazek obejmuje swoim zakresem sposób wytwarzania soli za pomocą dodania kwasu do pochodnych gangliozydów zawierających wolne funkcyjne grupy aminowe, takich jak estry aminoalkoholi. Spośód soli metali, szczególnie korzystne są te sole, których można używać w celach leczniczych, takie jak sole metali alkalicznych i metali ziem alkalicznych np. sole potasowe, sodowe, amonowe, wapniowe i magnezowe, albo sole metali ziem, takie jak sole glinowe, jak również korzystne są sole utworzone z zasadami organicznymi, takimi jak pięrwszorzędowe, drugorzędowe lub trzeciorzędowe aminy alifatyczne, aromatyczne lub heterocykliczne, takie jak metyloamina, etyloamina, propyloamina, piperydyna, morfolina, efedryna, furfuryloamina, cholina, etylenodwuamina i aminoetanol.

Spośsród kwasów zdolnych do tworzenia soli addycyjnych z pochodnymi gangliozydów sposobem według wynalazku, szczególnie korzystne są kwasy beztlenowe, takie jak kwas solny i kwas bromowodorowy, kwasy fosforowe, kwas siarkowy, niższe kwasy alifatyczne, zawierające nie więcej niż 7 atomów węgla, takie jak kwas mrówkowy, kwas octowy, kwas propionowy, kwas bursztynowy lub kwas maleinowy. Kwas lub zasady nieużyteczne pod względem terapeutycznym także mogą znaleźć tu zastosowanie (np. kwas pikrynowy), a mianowicie można ich użyć do oczyszczania nowych pochodnych gangliozydów i są one także objęte zakresem niniejszego wynalazku. Dla ścisełgo związku istniejącego między nowymi pochodnymi w postaci wolnej i pochodnymi w postaci soli, należy rozumieć, że opis niniejszy obejmuje obie te postacie, jeżeli tego inaczej wyraźnie nie zaznaczono.

Nowe estry i amidy gangliozydów wytwarzane sposobem według wynalazku występują na ogół w postaci bezbarwnych lub szarawych proszków. Są one bezpostaciowe i dają się łatwo rozpuścić całkowicie w wodzie i rozpuszczalnikach polarnych takich jak niższe alkohole alifatyczne, np. alkohol metylowy, alkohol etylowy lub alkohol propylowy, a także w ketonach, takich jak aceton, lub w amidach, takich jak dwumetyloformamid lub w sulfotlenkach, takich jak dwumetylosulfotlenek lub eterach, takich jak dioksan lub tetrahydrofuran. W przypadku pochodnych o zacytowanych grupach hydroksylowych, znacznie zmniejszona jest, jednakże, rozpuszczalność w wodzie, natomiast rozpuszczalność w wyżej wspomnianych rozpuszczalnikach organicznych jest zwiększona. Przy wytwarzaniu preparatów farmaceutycznych w postaci roztworów do wprowadzania pozajelitowego, za każdym razem należy dobrać najstosowniejszy rozpuszczalnik, zgodnie z bardziej lub mniej hydrofilowym lub lipofilowym charakterem nowych pochodnych.

Preparaty farmaceutyczne. Jak to wyżej omówiono, jednym z aspektów niniejszego wynalazku są preparaty farmaceutyczne. Związki wytwarzane sposobem według wynalazku stosuje się do wytwarzania preparatów farmaceutycznych zawierających jako substancję czynną jedną, lub więcej nowych pochodnych gangliozydów opisanych w powyższej części niniejszego opisu, a w szczególności pochodnych gangliozydów wytworzonych z gangliozydów grupy A i B, jak również specyficznych gangliozydów uprzednio wyliczonych, ich zestryfikowanych pochodnych lub amidów i ich zacytowanych pochodnych. Szczególnie korzystne są estry metylowe gangliozydów Cmi i Cm3 i ich nadacylowane pochodne, jak również amid gangliozydu Cm3.

Powyższe preparaty farmaceutyczne mogą to być preparaty nadające się do stosowania doustnego, doodbytniczego, pozajelitowego, miejscowego lub śródskórnego. Występują one w postaci stałej lub półstałej, takiej jak pigułki, tabletki, kapsułki powlekane żelatyną, kapsułki, czopki lub kapsułki żelatynowe miękkie. Do użycia pozajelitowego można tu zastosować formy przeznaczone do podawania domięśniowego, podskórnego lub śródskórnego, albo przeznaczone do infuzji lub wstrzykiwań dożylnych, występujące więc jako roztwory związków czynnych lub liofilizaty stanowiące sproszkowane związki czynne, do podawania do jednej lub więcej farmaceutycznie dozwolonych zarobek, lub rozcieńczalników, odpowiednich do wyżej wspomnianych sposobów stosowania i o smolarności zgodnej z płynami fizjologicznymi. Do stosowania miejscowego można użyć preparatów w postaci aerozoli natryskowych, takich jak aerozole natryskowe do nosa, kremów i maści. Do stosowania miejscowego można także użyć odpowiednio przygotowanych plastrów do wprowadzania do skóry. Preparaty według wynalazku można podawać ludziom lub zwierzętom. Korzystnie, preparaty powinny zawierać 0,01-10% składnika czynnego w przypadk roztworów, aerozoli natryskowych, maści i kremów, a 1-100%, korzystnie 5-50% związku

151 829 czynnego w przypadku preparatów stałych. Zalecone dawkowanie zależy od wskazań medycznych, pożądanego skutku i wybranego sposobu postępowania.

Aktywność terapeutyczna. Wszystkie spośród nowych pochodnych gangliozydów omówionych w powyższej części niniejszego opisu, a w szczególności gangliozydy grupy A i B oraz wyżej wyliczone związki specyficzne, stanowią składniki czynne preparatów farmaceutycznych według wynalazku. Ponadto, tego rodzaju preparaty farmaceutyczne mogą zawierać także niektóre pochodne gangliozydów typu wyżej opisanego i znane już z piśmiennictwa, takie jak ester metylowy gangliozydu Cmi lub jego nadacetylowana pochodna. Wynalazek obejmuje swoim zakresem także sposób użycia wszystkich tych pochodnych gangliozydów, zarówno nowych, jak i już znanych, w zastosowaniu terapeutycznym.

Jak to przedyskutowano w powyższej części niniejszego opisu, terapeutyczne działanie gangliozydów i ich niektórych pochodnych, takich jak pochodne wytworzone sposobem według wynalazku, zawdzięczać należy zjawisku stymulowania przez te substancje tworzenia przez komórkę nerwową wypustek, wskutek czego staje się możliwe odzyskanie przewodnictwa nerwowego. I tak np. podanie in vivo mieszaniny gangliozydów otrzymanych z mózgu bydlęcego, jak opisano w przykładzie I (mieszanina GA), pobudza tworzenie wypustek przez nerw kulszowy u szczura po zmiażdżeniu tego nerwu i może pomóc w odzyskaniu aktywności elektrycznej nerwu na poziomie złączenia nerwowo-mięśniowego.

Ponieważ tworzenie wypustek osiowych można uważać za umiejscowione różnicowanie się neuronu, mechanizm biochemiczny, na zasadzie którego cząsteczki gangliozydu wywołują ten efekt badano w oparciu o ich wpływ na komórkowe różnicowanie się in vitro stosując hodowle komórkowe pochodzące z nowotworu z komórek chromochłonnych PC12· Dodanie gangliozydów do czynnika wzrostu nerwów (NGF), który jest induktorem różnicowania się komórek PC12, w upywie do hodowli P12 stymuluje tworzenie wypustek przez neurony. Efekt ten można przypisać włączeniu gangliozydów do błony neuronu, co modyfikuje jego właściwości czynnościowe, to jest aktywność enzymów. I rzeczywiście, włączenie gangliozydów do błony neuronu umożliwia stymulowanie aktywności (Na⁺, K⁺) ATP-azy. Dla podkreślenia znaczenia aktywności tego enzymu zespolonego z błoną należy zauważyć, ze niektórzy autorzy wywodzą przeżycie i, konsekwentnie, różnicowanie się neuronów w hodowli, z aktywacji tego enzymu przez NGP. Z drugiej strony dobrze znana jest kluczowa rola tego enzymu jeśli chodzi o aktywność elektryczną. Działanie to związane jest z mechanizmem jonowym zaangażowanym w przewodzeniu impulsów nerwowych wzdłuż błony wypustki osiowej.

Z wykorzystaniem metod opisanych w powyższej części niniejszego opisu określa się aktywność farmakologiczną nowych pochodnych gangliozydów wytwarzanych sposobem według wynalazku wyrażoną tworzeniem wypustek osiowych przez komórki PC12. Również przytoczone są wyniki otrzymane in vitro w odniesieniu do (Na⁺, K⁺) ATP-azy dla niektórych pochodnych.

Wpływ pochodnych gangliozydów na tworzenie wypustek osiowych w komórkach PC12. Materiały i metody.

Linię komórkową PC12, pochodzącą z podklonu 1A, otrzymano od dr P.Calissano (C.N.R. Laboratory of Cellular Biology - Rzym).

Komórki (100000/płytkę) przetrzymuje się w inkubatorze Heraeus, w temperaturze 37°C, przy 5% CO2 i 95% nawilżonego powietrza i ponownie wysiewa na płytki Falcon Integrid, na podłoże kolagenowe w obecności następującego płynu hodowli: 85% RPM 1640 (Gibco), 10% surowicy końskiej inaktywowanej termicznie, 5% płodowej surowicy cielęcej (Gibco), 50j/ml penicyliny i 25 mg/ml streptomycyny. Następnie komórki trzykrotnie przemywa się nośnikiem bez surowicy. Po dokonaniu trzykrotnego przemycia komórki inkubuje się w nośniku bez surowicy z 50 mg/ml NOT i pochodną gangliozydu wytworzoną sposobem według wynalazku, albo z mieszaniną gangliozydów użytą do porównania w stężeniu 10^-6 M. Dodanie nośnika bez surowicy z NGF (50 mg/ml) powoduje przerwanie proliferacji komórek, tworzenie wypustek osiowych i doprowadzenie do różnicowania się już na trzeci dzień. Efekt ten ocenia się przez policzenie trzeciego dnia komórek z wypustkami osiowymi.

Wyniki. Otrzymane wyniki zamieszczone są w następującej tabeli 1 przy zastosowaniu jako wartości porównawczych wartości odpowiadających mieszaninie gangliozydów wytworzonej sposobem opisanym w powyższym przykładzie II i pojedynczej jednosjalogangliozydowej frakcji Cmi .

151 829

Tabela 1

Wpływ gangliozydów i ich pochodnych wytwarzanych sposobem według wynalazku na tworzenie wypustek osiowych przez komórki PC12

Związek	Stężenie	Ilość komórek z wypustkami osiowymi (trzeciego dnia) %
Kontrole		21,5
Mieszanina gngliozydów GA	10*M	39,5
(patrz przykład I)
Jednosjalogangliozyd Cmi	10* M	34,8
Ester metylowy GA		32,8
Ester metylowy Cmi	10~*M	35,7
Ester etylowy GA	10*M	34,9
Ester etylowy Cmi	10*M	37,1
Ester izopropylowy GA	lO^M	37,5
Ester izopropylowy Gmi	10~®M	37,0
Ester Ill-rzęd.butylowy GA	lO^M	29,5
Ester III-rzęd.butylowyGMi	10*M	32,3
Ester benzylowy GA	κγ·μ	31,4
Ester benzylowy Gmi	10*Μ	28,3
Ester allilowy GA	10~*Μ	34,1
Ester allilowy Gmi	10*Μ	31,5
Ester etoksykarbonylometylowy Gmi	10*M	27,3
Amid GA	10M	36,3
Amid Gmi	10*M	33,3
Metyloamid GA	10®M	40,0
Etyloamid GA	10”*M	35,0
Etyloamid Gmi	10®M	32,2
Benzyloamid GA	lO^M	26,7
Benzyloamid Gmi	10“*M	30,8
Izopropyloamid Gmi	10®M	31,4
Dwumetyloamid GA	10~®M	29,3
Dwumetyloamid Gmi	10*M	34,3
Dwuetyloamid GA	10®M	25,0
Dwuetyloamid Gmi	κγ’μ	28,5
Etylometyloamid Gmi	10”*M	35,3
3-Dwumetyloaminopropylo-l-amid GA	10®M	32,9
3-Dwumetyloaminopropylo-l-amid Gmi	10*M	37,3
Dwumetyloaminoetyloamid Gmi	10*M	34,8
Etanoloamid GA	10®M	38,3
Etanoloamid Gmi	io~*m	41,2
6-Hydroksyheksylo-l-amid Gmi	κγ’μ	36,4
Nadacetylowana mieszanina GA	10®M	28,5
Nadacetylowany gangliozyd Gmi	ΙΟ^Μ	30,2
Ester metylowy nadacetylowanej mieszaniny GA	ιο-·μ	33,6
Ester metylowy nadacetylowanego gangliozydu Gmi	ιο·μ	29,4
Amid nadacetylowanej mieszaniny GA	ιο·μ	25,3
Amid nadacetylowanego gangliozydu Gmi	10*M	31,4

Wpływ pochodnych gangliozydów na (Na⁺K⁺) ATPazę błony neuronu. Materiały i metody, a) Otrzymywanie surowej frakcji mitochondrialnej z mózgu szczura (frakcjaPa).

Przy otrzymywaniu frakcji P2 stosuje się sposób postępowania podany przez Morgana i wsp.

Bioch.Bioph. Acta, 241,37 (1971). Poszczególne operacje prowadzi się w tempearturze 0°C do 4°C. Wartości x g odnoszą się do średnich wielkości siły odśrodkowej.

Dorosłe szczury samce Sprague Dawley, otrzymane z Charles River, o wadze ciała 150-175 g, dekapituje się, natychmiast pobiera mózgi i przemywa je roztworem izotonicznym o temperaturze lodu. Po oddzieleniu móżdżków, mózgi homogenizuje się za pomocą wykonania 12 ruchów w górę i w dół w szklano-teflonowym homogenizatorze napędzanym silniczkiem (deklarowany lub promieniowy 0,25 mm, 800 obr/min), przy użyciu roztworu homogenizującego (4 objętości), składającego się z 0,32 M roztworu sacharozy zawierającego 1 milimolowy bufor fosforanowy oraz 0,1 mM

151 829 sól dwusodową EDTA, pH 7,27. Zhomogenizowany materiał, przesączony przez cztery warstwy cienkiej gazy, odwirowuje się przy 1000 kbr/min, w ciągu 15 minut. Utworzony osad przemywa się tą samą ilością co początkowa roztworu homogenizującego i wiruje w sposób jak wyżej opisano. Zebrane supematanty wiruje się przy 17500 obr/min w ciągu 25 minut (te warunki odnoszące się do grawitacyjnej siły odśrodkowej stosuje się w celu osiągnięcia maksymalnego wzbogacenia frakcji w zakończania nerwowe). Osad przemywa się czterokrotnie, za każdym razem używając 9 objętości roztworu homogenizującego z odwirowaniem (przy 17500 obr/min, w ciągu 25 minut).

Końcowy osad, znany jako „frakcja Pg“ zawiera jako składnik zasadniczy całe mitochondria i zakończenia nerwowe. Osad ten zawiesza się w odpowiedniej ilości roztworu homogenizjącego w homogenizatorze szklano-teflonowym, z utworzeniem jednorodnej zawiesiny i używa bezpośrednio w teście. Aby uniknąć niezgodności wynikającej z konsekwencji materiału, przed każdym zastosowaniem przygotowuje się świeżą frakcję P2. Preparaty frakcji P2 wykazują zawartość gangliozydów odpowiadającą 33,9 ± 2,8 (odchylenie standardowe) nanomola związanego kwasu sjalowego na mb białka.

b) Aktywacja enzymu ATPazy.

Aktywność ATPazy mierzy się metodą spektrofotometryczną wg Wallick'a i wsp. (J.Pharm. Exptl.Therap., 189,434 (1974)). Mieszanina reakcyjna, jeżeli tego inaczej nie wskazano, składa się z 50 milimoli sacharozy, 0,2 milimoli soli dwusodowej EDTA (doprowadzonej do pH 7,4), 100 milimoli NaCl, 3 milimoli MgCk, 10 milimoli KC1,2 milimoli fosfo/enolo/pirogronianu jednopotasowego (PEP) (doprowadzonego do pH 7,4), 3 milimoli ATP, 50 milimoli TRIS-HC1 (pH 7,4), 0,33 milimola NADH, kinazy pirogronianowej (PK) (30 g/ml) i dehydrogenazy mleczanowej (LDH) (10 g/ml), w końcowej objętości 3 ml i z końcową wartością pH 7,2. Reakcja zaczyna się od dodania 50-70 //g (w przeliczeniu na białko) frakcji P2. Aktywność (Na⁺K⁺) ATPazy oznacza się na podstawie różnicy między całkowitą aktywnością ATPazy a aktywnością ATPazy zależnej od Mg²⁺ mierzoną w obecności 3· 10^-5 M strofantyny. Czas przyjęty dla każdego pojedynczego testu wynosi 3-5 minut. Aktywność ATPazy wyraża się w jednostkach międzynarodowych (j.m.) mikromole zhydrolizowanego ATP(mg białka/min). Aktywność pochodnych gangliozydów (50 nanomoli) określa się przez przeprowadzenie inkubacji z błonami neuronów w temperaturze 37°C w ciągu 2 godzin.

Otrzymane wyniki badań porównawczych nad aktywnością ATPazy przedstawione są w tabeli 2.

Tabela 2

Wpływ gangliozydów i ich pochodnych na aktywność (Na⁺K⁺) ATPazy w błonie neuronów

Produkt	Stężenie	Wzrost aktywności (Na+K+) ATPazy %
Kontrole	50	100
Mieszanina gangliozydów GA
(patrz przykład I)	50	142
Gmi	50	135
Ester metylowy GA	50	128
Amid GA	50	139
Ester metylowy Gmi	50	132
Amid Gmi	50	128

Należy zauważyć, że pochodne gangliozydów wytwarzane sposobem według wynalazku wykazują dłuższy czas działania w porównaniu z gangliozydami, stąd też są użyteczne jako leki o działaniu przedłużonym. Zjawisko to objaśniają np. następujące eksperymenty dotyczące kinetyki wchłaniania estrów gangliozydów.

Rozmieszczenie we krwi, in vivo, pochodnych gangliozydów.

1. Wytwarzanie produktów. Znakowany gangliozyd wytwarza się sposobem opisanym przez Suzuki i wsp. (J.Lipid Res., 13,687-690 (1972)) w modyfikacji Ghidoni’ego i wsp. (Ital. J.Biochem.,

151 829

23, 320-328 (1974)). Ester etylowy i ester izopropylowy wytwarza się za pomocą zestryfikowania tak otrzymanego znakowanego gangliozydu. Radioaktywność właściwą mierzy się zarówno dla gangliozydu jak i dla estrów.

2. Sposób postępowania ze zwierzętami. Myszom Swiss otrzymanym w Charles River (Calco), o wadze około 20-25 g, podaje się drogą dożylną produkty w ilości odpowiadającej 10 mikrocurie. Zwierzęta dekapituje się po upływie, kolejno, 2,4,8,12 i 16 godzin od podania i krew ich zbiera się do heparynizowanych buteleczek. Radioaktywność nielotną oznacza się w próbkach krwi przy użyciu scyntylatora Packard TRICARB i identyfikuje w odniesieniu do 3H-gangliozydu i estrów za pomocą chromatografii cienkowarstwowej.

3. Wyniki. Po domięśniowym podaniu trytowanego gangliozydu krzywa kinetyki jest dwufazowa, opadająca z okresem półtrwania około 3 godzin, z następującą potem fazą powolnej eliminacji, która pozostaje stała do 16 godzin. W przypadku estru etylowego i estru izopropylowego gangliozydu Gmi poziom produktu identyfikowany po raz pierwszy nie osiąga maksimum obserwowanego przy produkcie normalnym, ale po upływie pewnego czasu estry osiągają poziom maksymalny, wyższy i pozostają na tym poziomie dłużej (Fig.). Tak więc, obserwuje się większy zakres rozmieszczenia i dłuższy czas utrzymywania się dawek terapeutycznych.

W rezultacie wykazywania wyżej opisanych właściwości farmakologicznych przez pochodne gangliozydów wytwarzane sposobem według wynalazku, mogą one być użyte jako leki i to w różnych sposobach terapii, do leczenia stanów patologicznych układu nerwowego, w szczególności w pewnych sposobach leczenia stanów patologicznych nerwów obwodowych i ośrodkowego układu nerwowego.

Pochodne gangliozydów szczegółowo wymienione w powyższej części niniejszego opisu, takie jak pochodne gangliozydów grupy A i B oraz te pochodne, które zostały wyliczone specjalnie, stosuje się w terapii stanów patologicznych obwodowego układu nerwowego, takich jak stany patologiczne pochodzenia urazowego, uciskowego, rozrostowego lub toksyczno-infekcyjnego, gdy niezbędne jest stymulowanie regeneracji nerwów i odzyskanie funkcji nerwowo-mięśniowej, a także w stanach patologicznych ośrodkowego układu nerwowego pochodzenia urazowego lub toksyczno-infekcyjnego, względnie będących wynikiem niedotlenienia lub degeneracji, w których niezbędne jest stymulowanie tworzenia wypustek przez neurony w celu spowodowania odzyskania funkcji. Pochodne gangliozydów wytwarzane sposobem według wynalazku, z powodu wykazywanego przez nie efektu opóźnienia, są wyraźnie korzystniejsze od samych gangliozydów, które dotychczas były lekami używanymi w podanych powyżej przypadkach.

Dawkowanie przyjęte przy podawaniu zależeć będzie od pożądanego skutku i wybranej drogi podawania. Zazwyczaj stosuje się podawanie drogą domięśniową, podskórną, dożylną, śródskórną lub dopłucną, korzystnie w odpowiednio buforowanym nośniku wodnym. Postacią farmaceutyczną zabezpieczającą substancję mogą być w tym przypadku fiolki zawierające roztwory pochodnych, ewentualnie razem z innymi składnikami pomocniczymi, jak to opisano odnośnie do preparatów farmaceutycznych według wynalazku w powyższej części niniejszego opisu. Do terapeutycznego, lub ewentualnie także profilaktycznego zastosowania przy podawaniu wyżej wspomnianą drogą pozajelitową, wielkość dawkowania korzystnie może zawierać się w zakresie od 0,05 mg do 5 mg substancji czynnej (kg wagi ciała/dzień, a zwłaszcza w zakresie 0,05 mg do 2 mg substancji czynnej) kg wagi ciała/dzień.

Aczkolwiek nowe zastosowania terapeutyczne, na ogół nadają się do wykorzystania we wszystkich rodzajach stanów patologicznych związanych z przewodzeniem impulsów w ośrodkowym układzie nerwowym i obwodowym układzie nerwowym, szczególnie interesujące w tym przypadku są następujące, specyficzne stany patologiczne: zapalenie nerwu pozagałkowe, porażenie nerwów okorichowych, zapalenie nerwu trójdzielnego, porażenie Bella (porażenie nerwu twarzowego), zespół Barcina, zapalenie korzonków nerwowych, uszkodzenia urazowe nerwów obwodowych, cukrzycowe i alkoholowe zapalenie wielonerwowe, porażenie porodowe, porażenna rwa kulszowa, choroby neuronów ruchowych, stwardnienie boczne zanikowe z atrofią mięśni pochodzenia rdzeniowego, postępujące porażenie opuszkowe, miastenia, zespół Lamberta Eatona, dystrofia mięśni, pogorszenie synaptycznego przekazywania między neuronami w ośrodkowym układzie nerwowym i obwodowym układzie nerwowym oraz osłabienie świadomości, takie jak stany dezorientacji, a także wstrząs mózgu, zakrzepica i zator.

151 829

Poniższe przykłady bliżej ilustrują sposób według wynalazku.

Przykład I. Otrzymywanie mieszaniny gangliozydów (mieszaniny GA) na drodze ekstrakcji z tkanki mózgu bydlęcego oraz odpowiedniej mieszaniny estrów wewnętrznych (do użycia w różnych następujących przykładach).

Korę mózgu bydlęcego pobranego od zwierzęcia homogenizuje się w buforze fosforanowym o pH 6,8. Dodaje się 6 objętości tetrahydrofuranu i otrzymaną mieszaninę wiruje się. Supernatant poddaje się 2 razy ekstrakcji tetrahydrofuranem. Po wirowaniu, substancje niepolarne usuwa się za pomocą oddzielania przy użyciu eteru etylowego i warstwę wodno-tetrahydrofuranową wprowadza się na kolumnę jonitową zrównoważoną 50% etanolem. Do wycieku z kolumny dodaje się wodorotlenek barowy i 4 objętości etanolu o temperaturze lodu.

Po upływie 18 godzin utrzymywania niskiej temperatury wydzielony osad zbiera się, a następnie po rozpuszczeniu w wodzie, lekko zakwasza kwasem solnym. Tak otrzymany roztwór poddaje się dializie, a następnie liofilizuje. W tym momencie wydajność surowej mieszaniny gangliozydów wynosi około 0,6 mg na gram użytej tkanki nerwowej. Otrzymany liofilizat w postaci proszku rozprasza się w 20 ml mieszaniny chloroform/metanol 2:1 i otrzymany w ten sposób roztwór sączy się aż do uzyskania całkowicie klarownego przesączu, a następnie rozdziela za pomocą dodania 0,2 objętości 0,88% roztworu chlorku potasowego w wodzie.

Warstwę górną oddziela się, poddaje dializie i liofilizuje. Końcowa wydajność wynosi około 0,3 mg oczyszczonej mieszaniny gangliozydów w postaci soli na gram tkanki mózgowej.

g mieszaniny otrzymanej sposobem wyżej opisanym puszcza się w 50 ml DMSO. Do otrzymanego roztworu dodaje się 4g bezowdnej żywicy typu styranu z resztami kwasu sulfonowego (50-100mesh, forma H⁺) i całość miesza się w ciągu 30 minut w temperaturze pokojowej. Tego rodzaju postępowanie z zastosowaniem żywicy jonowymiennej doprowadza do przekształcenia wszystkich grup karboksylowych, które posłużyły do utworzenia soli. Całkowitość tego przekszstałcenia potwierdza się, stosowaną metodą analizy fizycznej, taką jak absorbcja atomowa. Następnie odsącza się żywicę z zastosowaniem odsysania i otrzymany roztwór nadaje się 1,5 g dwucykloheksylokarbodwuimidu, po czym odstawia na godzinę. Wytrącony dwucykloheksylomocznik usuwa się za pomocą odsączenia i otrzymany roztwór zadaje się 100 ml powodując w ten • sposób wytrącenia się utworzonych estrów wewnętrznych gangliozydów.

Mieszaninę estrów wewnętrznych otrzymuje się w ilości 4,6 g, co stanowi 90-95% wydajności teoretycznej. Obecność pochodnych w postaci estru wewnętrznego potwierdza się metodą spektroskopii IR jak również metodą chromatografii cienkowarstwowej. Analiza spektroskopowa IR przy użyciu pastylek KBr wykazuje pasmo estryfikującego wiązania laktonowego przy 1750 cm^-1. Analiza metodą chromatografii cienkowarstwowej na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym, przy użyciu do rozwijania układu rozpuszczalników CHCI3/CH3OH/ 0,3% CaCk 55:45:10 (obj/obj/obj), wykazuje wartość Rf mieszaniny estrów wewnętrznych w zakresie od 0,7 do 0,85. Wartość Rf produktów końcowych jest większa od wartości Rf substancji wyjściowych. W rezultacie chromatografia nie wykazuje obecności materiału wyjściowego. Za pomocą działania w ciągu godziny, w temperaturze 60°C 0,1 N roztworem NaaCOe, wiązania estrowe ulegają rozszczepieniu, dzięki czemu jest rzeczą możliwą otrzymanie pierwotnej mieszaniny wyjściowych gangliozydów.

Otrzymaną mieszaninę gangliozydów można rozdzielić na różne frakcje, stanowiące zasadniczo czyste gangliozydy (w znaczeniu użytym w powyżej podanym opisie) z zastosowaniem kolumn z kwasem krzemowym, przy użyciu do elucji mieszaniny metanol/chloroferm. W ten sposób orzymuje się kompozycję złożoną średnio z 40% gangliozydu Goia, 21% gangliozydu Gmi, 19% gangliozydu Gtw i 16% gangliozydu Gduj.

Przykład II.Ester benzylowy gangliozydu Gmi.

g soli potasowej gandiozydu Gmi (3,14 milimola) rozpuszcza się w 30 ml dwumetylosulfotlenku, po czym do czynnego roztworu dodaje się 1,58 g (12,5 milimola) chlorku benzynu oraz 2,08 g (12,5 milimola) RJ. Całość pozostawia się do przereagowania, w atmosferze azotu, na 24 godziny, w temperaturze 25°C. Pod koniec reakcji, roztwór poddaje się ekstrakcji mieszaniną n-butanol/woda 2:1 w celu usunięcia dwumetylosulfotlenku i soli. Roztwór butanolowy odparowuje się za pomocą suszenia, a pozostałość zbiera się w 50 ml mieszaniny chloroform/alkohol benzylowy 1:1, po czym otrzymany produkt reakcji wytrąca się za pomocą dodania 250 ml acetonu.

151 829

W ten sposób otrzymuje się 5,3 g surowego produktu, który następnie poddaje się oczyszczeniu metodą preparatywnej chromatografii na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym, przy użyciu jako rozuszczalnika mieszaniny chloroform/metanol/woda 65:32:7.

Czyste frakcje miesza się, odparowuje, ponownie rozpuszcza w 15 ml mieszaniny chloroform/izopropanol 1:1 i wytrąca się produkt za pomocą dodania 75 ml acetonu. Czysty ester benzylowy otrzymuje się z wdajnością 4,8 g.

Analiza spektroskopowa IR, przeprowadzona przy użciu pastylek KBr, wykazuje typowe pasmo estru przy l750cm”¹.

Analiza spektroskopowa UV, przeprowadzona z użyciem bezwodnego alkoholu etylowego, wykazuje trzy maksima przy 250, 255 i 261 nm.

Otrzymany produkt, poddany badaniu metodą chromatografii na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym, przy użyciu układu chloroform/metanol/ 0,3% CaCb 60:35:8 oraz układu chloroform/metanol/ 2,5 N amoniak 55:45:12, a także odczynnika Ehrlicha do określania, okazuje się związkiem jednolitym, wykazującym wartość Rf 0,65 i, odpowiednio, 0,53. Nie zawiera on związku wyjściowego, gangliozydu Gmi (wykazującego wartość Rf, odpowiednio, 0,40 i 0,45).

Działanie 0,1 N roztworem NazCOe w temperaturze 60°C w ciągu godziny powoduje rozszczepienia wiązania estrowego, w wyniku czgo otrzymuje się związki wyjściowe, to znaczy gangliozyd Gmi i alkohol benzylowy.

Przykład III. Mieszanina estrów benzylowych mieszaniny gangliozydów.

g mieszaniny gangliozydów w postaci soli (soli potasowych) otrzymanych na drodze ekstrakcji z tkanki mózgu bydlęcego sosobem opisanym w powyższym przykładzie I z następującą po tym wymianą sodu na potas (wymiana jonowa) rozpuszcza się w lOOml dwumetylosulfotlenkii, po czym do otrzymanego roztworu dodaje się 3,3 g (26,0 milimoli) chlorku benzylu i 216 g (13,0 milimoli) KJ. Otrzymaną mieszaninę pozostawia się w atmosferze azotu do przereagowania w ciągu 48 godzin, w temperaturze 25°C. Pod koniec reakcji roztwór poddaje się ekstrakcji mieszaniną n-butanol/PkO 2:1 w celu wyelimnowania dwumetylosulfotlenku i soli. Roztwór butanolowy odparowuje się za pomocą suszenia i pozostałość zbiera się w 50 ml mieszaniny chloroform/alkohol benzylowy 1:1, po czym wytrąca się produkt za pomocą dodania 250 ml acetonu. Tym sposobem otrzymuje się 5,6 g surowego produktu, który następnie poddaje się oczyszczaniu metodą chromatograficzną przy użyciu Sephadex-DEAE (forma octanowa), z zastosowaniem jako rozpuszczalnika mieszaniny chloroform/metanol/woda 30:60:8.

Obojętne frakcje eluatu miesza się i usuwa się z nich rozpuszczalnik za pomocą odparowania. Otrzymaną tak pozostałość zbiera się 15 ml mieszaniny chloroform/izopropanol 1:1, po czym mieszaninę oczyszczonych estrów benzylowych wytrąca się za pomocą dodania 75 ml acetonu. Wydajność 4,9 g.

Analiza spektroskopowa IR, przeprowadzona przy użyciu pastylek KBr wykazuje typowe wiązanie estrowe przy 1750 cm^-1, analiza spektroskopowa UV, przeprowadzona z użyciem bezwodnego alkoholu etylowego, wkazuje trzy maksima przy 250, 155 i 216 nm.

Otrzymany produkt, poddany badaniu metodą chromatograficzną na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym, przy użyciu układu chloroform/metanol/ 0,3% CaCb 60:25:8 oraz układu chloroform/metanol/ 2,5 N amoniak 55:45:10, a także odczynnika Ehrlicha do określania, wykazuje wartość Rf w zakresie od, odpowiednio, 0,40-0,70 i 0,29-0,53. W przypadku wyjściowej mieszaniny gangliozydów wartość Rf wynosi, odpowiednio, 0,05-0,40 i 0,12- 0,46.

Zajście reakcji w stopniu całkowitym wykazuje się sposobem opisanym w powyższym przykładzie III.

Przykład IV. Ester allilowy gangliozydu Gmi.

g (3,14 milimola) soli potasowej gangliozydu Gmi rozpuszcza się w 50 ml dwumetylosulfotlenku. po czym do otrzymanego roztworu dodaje się 453,7 mg (3,75 milimola) bromku allilu i 625 mg (3,75 milimola) KJ. Całość pozostawia się w celu przereagowania na 48 godzin w temperaturze 25°C. Pod koniec reakcji otrzymany roztwór poddaje się ekstrakcji mieszaniną nbutanol/PkO 2:1 w celu usunięcia dwumetylosulfotlenku i soli. Roztwór butanolowy odparowuje się za pomocą suszenia i otrzymaną pozostałość zbiera się w 50 ml mieszaniny chloroform/metanol 1:1, po czym wytrąca się produkt za pomocą dodania 250 ml acetonu. W ten sposób otrzymuje się 5,1 g surowego produktu, który następnie poddaje się oczyszczaniu metodą preparatywną

151 829 chromatografii kolumnowej na żelu krzemionkowym przy użyciu jako rozuszczalnika mieszaniny chłoń·!·ji m/metanol/woda 60:35:8.

Oczyszczone frakcje miesza się, odparowuje, ponownie rozpuszcza w 15 ml mieszaniny chloroform/izopropanol 1:1, a następnie wytrąca się produkt za pomocą dodawania 75 ml acetonu. Czysty ester allilowy otrzymuje się z wydajnością 4,5 g.

Analiza spektroskopowa IR, przeprowadzona przy użyciu pastylek KBr, wykazuje typowe pasmo estru przy 1750 cm^-1.

Otrzymany produkt, poddany badaniu metodą chromatograficzną na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym, przy użyciu układu chloroform/metanol/ 0,3% CaCfe 60:40:9 oraz układu chloroform/metanol/ 2,5 N amoniak 55:45:10, a także odczynnika Ehrlicha do określania, okazuje się związkiem jednolitym, wykazującym wartość Rf, odpowiednio, 0,56 i 0,39. Nie zawiera on wyjściowego gangliozydu Gmi (Rt, odpowiednio 0,40 i 0,42).

Działanie 0,1 N roztworem NazCOe w temperaturze 60°C w ciągu godziny powoduje rozszczepienie wiązania estrowego, w wyniku czego otrzymuje się związki wyjściowe, a mianowicie gangliozyd Gmi i alkohol allilowy.

PrzykładV. Ester otoksykarbonylometylowy gangliozydu Gmi rozpuszcza się w 50ml dwumetylosulfotlenku i do otrzymanego roztworu dodaje się 2,12g (12,5 milimola) jednobromooctanu etylu i 2,08 g (12,5 milimola) KJ. Całość pozostawia się w atmosferze azotu do przereagowania na 24 godziny w temperaturze 25°C. Następnie otrzymany roztwór poddaje się ekstsrakcji mieszaniną n-butanol/woda 2:1 w celu usunięcia dwumetylosulfotlenku i soli. Roztwór butanolowy odparowuje się za pomocą suszenia i otrzymaną pozostałość zbiera się 50 ml mieszaniny chloroform/metanol 1:1, po czym wytrąca się produkt za pomocą dodania 250 ml acetonu. Wydajność: 4,8 g.

Produkt surowy poddaje się oczyszczaniu preparatywną metodą chromatografii kolumnowej na żelu krzemionkowym, przy użyciu jako rozpuszczalnika mieszaniny chlorofom/metanol/woda 60:32:7. Czyste frakcje miesza się, odparowuje za pomocą suszenia i otrzymaną pozostałość rozpuszcza się w 15 ml mieszaniny chloroform/metanol 1:1, po czym wytrąca się ester etoksykarbonylometylowy za pomocą dodania 75 ml acetonu, wydajność : 2,4 g.

Analiza spektroskopowa IR, przeprowadzona przy użyciu pastylek KBr, wykazuje typowe pasmo estrowe przy 1750 cm^-1.

Otrzymany produkt, poddany badaniu metodą chromatograficzną na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym, przy użyciu układu chloroform/metanol/0,3% CaCb 60:35:8 oraz odczynnika Ehrlicha do określania, okazuje się związkiem jednolitym, wykazującym wartość Rf 0,64. Nie zawiera on związku wyjściowego, gangliozydu Gmi (Rf 0,40).

Działanie 0,1 N roztworem NaaCCh w temperaturze 60°C w ciągu godziny powoduje rozszczepienie wiązania estrowego, w wyniku czego otrzymuje się wyjściowy gangliozyd Gmi.

Przykład VI. Amid gangliozydu Gmi.

5g estru wewnętrznego gangliozydu Gmi (3,27 milimola) zawiesza się w 100 ml bezwodnego alkoholu izopropylowego. Otrzymaną zawiesinę utrzymuje się, przy mieszaniu, w niskiej temperaturze (-5°C) i przepuszcza się przez nią z bełkotki suchy amoniak, w ciągu 3 godzin, w warunkach bezwodnych. Pod koniec reakcji usuwa się rozpuszczalnik za pomocą odparowania, a pozostałość zbiera się w 50 ml mieszaniny chloroform/metanol 1:1, po czym wytrąca się produkt przy użyciu 250 ml acetonu.

Produkt surowy w ilości 4,9 g zadaje się 100 ml 1% NazCOe, w ciągu 30 minut, w temperaturze 25°C, w celu zhydrolizowania pozostałych grup estrowych, po czym poddaje się go dializie wobec wody. Po odparowania za pomocą suszenia pod zmniejszonym ciśnieniem, dokonuje się oczyszczenia preparatywną metodą chromatografii kolumnowej na żelu krzemionkowym, przy użyciu, jako pierwszego rozpuszczalnika, mieszaniny chloroform/metanol/woda 60:40:9, a jako drugiego rozuszczalnika, mieszaniny chloroform/metanol/woda 55:45:10. Wyeluowoane, czyste, mieszane frakcje odparowuje się za pomocą suszenia, a pozostałość rozpuszcza się w 15 ml mieszaniny chloroform/metanol 1:1 i wytrąca się amid przy użyciu 75 ml acetonu. Wydajność: 4,8 g.

Otrzymany produkt poddany badaniu metodą chromatografii na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym, przy użyciu układu chloroform/metanol/4N amoniak 55:45:10 i układu chloroform/metanol/0,3%CaCl2 55:45:10, a także odczynnika rezorcynowego do określania,

151 829 okazuje się jednolitym związkiem, wykazującym wartość Rf odpowiednio, 0,10 i 0,32. Nie zawiera on gangliozydu Gmi (wartość Rf, odpowiednio, 0,35 i 0,65).

Przykład VII. Mieszaniny amidów mieszaniny gangliozydów.

g mieszaniny estrów wewnętrznych gangliozydów, jak opisano w przykładzie I, poddaje się reakcji z amoniakiem sposobem opisanym w powyższym przykładzie VI, po czym dokonuje się wytrącania przy użyciu acetonu sposobem opisanym także w powyższym przykładzie VI. Po obróbce hydrolitycznej przy użyciu Na2CC>3, przeprowadzonej w sposób opisany w poprzednim przykładzie, produkt surowy poddaje się oczyszczaniu w sposób następujący.

Produkt uzyskany w wyniku hydrolizy poddaje się dializie wobec wody, po czym roztwór odparowuje się pod zmniejszonym ciśnieniem i otrzymaną pozostałość zbiera się 50 ml mieszaniny chloroform/metanol/woda 30:60:8, a następnie poddaje oczyszczeniu preparatywną metodą chromatograficzną przy użyciu Sephadex DEAE A-25 (forma octanowa), przy użyciu jako rozpuszczalnika mieszaniny chloroform/metanol/woda 30:60:8.

Obojętne frakcje otrzymane w wyniku elucji odparowuje się do sucha, poddaje dializie, jeszcze raz odparowuje do sucha i pozostałość rozpuszcza w 15 ml mieszaniny chloroform/metanol 1:1, po czym wytrąca się mieszaninę amidów przy użyciu 75 ml acetonu. Wydajność: 4,8 g.

Analiza spektroskopowa IR nie wykazuje dłużej występowania typowego pasma estrowego przy 1750 cm^-1.

Otrzymany produkt poddany badaniu metodą chromatograficzną na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym, przy użyciu układu chloroform/metanol/4N amoniak 55:45:10 oraz układu chloroform/metanol/ 0,3% CaCk 55:45:10, a także odczynnika rezorcynowego do określania, wykazuje wartość Rf, odpowiednio, w zakresie 0-0,10 oraz w zakresie 0,55-0,45. Mieszanina pierwotnych gangliozydów wykazuje wartość Rf, odpowiednio 0,15-0,70 i 0,20-0,70.

Przykład VIII. Metyloamid gangliozydu Gmi.

5g estru wewnętrznego gangliozydu Gmi (3,27 milimola) zawiesza się w 25 ml bezwodnej metyloaminy w zestawie wyposażonym w odbieralnik zwrotny z oziębianiem do temperatury -25°C w warunkach bezwodnych. Otrzymaną zawiesinę utrzymuje się, przy mieszaniu, w temperaturze pokojowej w ciągu 3 godzin. Pod koniec reakcji rozpuszczalnik usuwa się za pomocą odparowania i pozostałość zbiera się 50 ml mieszaniny chloroform/metanol 1:1, po czym dokonuje się wytrącania przy użyciu 250 ml acetonu.

4,9 g tak otrzymanego produktu surtowego zadaje się 100 ml 1% Na2CC>3 w temperaturze 25°C w ciągu 30 minut, w celu zhydrolizowania pozostałych grup estrowych, a następnie dokonuje się dializy wobec wody. Otrzymany roztwór odparowuje się do sucha pod zmniejszonym ciśnieniem i pozostałość poddaje się preparytywną metodą chromatograficzną przy użyciu Sephadex DEAE A-25 (forma octanowa), przy użyciu jako rozpuszczalnika mieszaniny chloroform/metanol/woda 30:60:8.

Zmieszane frakcje obojętne odparowuje się do sucha, poddaje dializie, ponownie odparowuje i po rozpuszczeniu w 15 ml mieszaniny chloroform/metanol 1:1 przeprowadza się wytrącenie metyloamidu przy użyciu 75 ml acetonu. Wydajność : 4,8 g.

Analiza spektroskopowa IR nie wykazuje typowego pasma estrowego przy 1750 cm^-1.

Otrzymany produkt poddany badaniu metodą chromatograficzną na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym przy użyciu układu chloroform/metanol/4 N amoniak 55:45:10 i układu chloroform/metanol/ 0,3% CaCb 55:45:10, a także odczynnika rezorcynowego do określania, okazuje się jednolitym związkiem wykazującym wartość Rf, odpowiednio, 0,13 i 0,72. Nie zawiera on gangliozydu Gmi (wartość Rf, odpowiednio, 0,35 i 0,65).

Przykład IX. Mieszanina metyloamidów mieszaniny gangliozydów.

g mieszaniny estrów wewnętrznych użytych w sposobie opisanym w powyższym przykładzie VII zadaje się metyloaminą sposobem opisanym w poprzednim przykładzie, po czym otrzymany produkt reakcji poddaje się dalszej obróbce i wyodrębnianiu w taki sam sposób, jaki opisano w tym przykładzie. Produkt surowy (będący mieszaniną metyloamidów użytej mieszaniny gangliozydów) otrzymuje się z wydajnością 4,8 g.

Wartości Rf oznaczone sposobem opisanym w poprzednim przykładzie wynoszą, odpowiednio 0,01-0,10 i 0,20-0,45. Mieszanina pierwotnych gangliozydów wykazuje wartość Rf odpowiednio 0,15-0,70 i 0,20-0,70. Dane uzyskane w wyniku analizy spektroskopowej IR są takie same, jakie uzyskano w przykładzie poprzednim.

151 829

Przykład C. Etyloamid gangliozydu Gmi.

Pochodną tę wytwarza się z 5 g estru wewnętrznego gangliozydu Gmi (3,27 milimola) i 25 ml etyloaminy w taki sam sposób, jaki opisano w powyższym przykładzie VIII. Powtarza się też taki sam sposób oczyszczania. Etyloamid gangliozydu Gmi w postaci czystej otrzymuje się z wydajnością 4,8 g.

Dane uzyskane w wyniku analizy spektroskopowej IR są takie same, jakie uzyskano w przypadku metyloamidu w powyższym przykładzie VIII. Badanie metodą chromatograficzną, przeprowadzono w tych samych warunkach jak badanie opisane w powyższym przykładzie VIII wykazuje obecność jednolitego produktu, o wartości Rf, odpowiednio, 0,19 i 0,75. Nie zawiera on gangliozydu Gmi, wykazującego wartość Rf, odpowiednio 0,35 i 0,65.

Przykład XI. Mieszanina etyloamidów mieszaniny gangliozydów.

Tę mieszaninę pochodnych wytwarza się przy użyciu 5% mieszaniny estrów wewnętrznych gangliozydów, użytej w powyższym przykładzie IX oraz 25 ml etyloaminy, w taki sam sposób jaki opisano w tymże przykładzie i przy zastosowaniu tej samej metody oczyszczania. Mieszaninę etyloamidów mieszaniny gangliozydów otrzymuje się z wydajnością 4,8 g.

Wartości Rf oznaczone metodą chromatograficzną na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym przy użyciu układu chlorofom/metanol/4 N amoniak 55:45:10 oraz układu chloroform/ metanol/0,3% CaCk 60:35:8, a także odczynnika rezorcynowego do określania, wynoszą odpowiednio 0,11-0,24 i 0,35-0,55. Wartości Rf pierwotnej mieszaniny gangliozydów wynoszą, odpowiednio, 0,15-0,70 i 0,05-0,40.

Przykład XII. Butylo-2-amid gangliozydu Gmi.

5g (3,27 milimola) estru wewnętrznego gangliozydu Gmi rozpuszcza się w 25 g bezwodnej pirydyny. Do otrzymanego roztworu dodaje się 12,5 ml 2-butyloaminy i otrzymaną mieszaninę przetrzymuje się, przy mieszaniu i warunkach bezwodnych, przez 24 godziny, w temperaturze 25°C. Pod koniec reakcji rozpuszczalnik odparowuje się i pozostałość zbiera 50 ml mieszaniny chloroform/metanol 1:1, po czym wytrąca się produkt reakcji przy użyciu 250 ml acetonu.

5,2 g tak otrzymanego produktu surowego zadaje się następnie 100 ml 1 % Na2CC>3 w ciągu 30 minut, w temperaturze 25°C, w celu zhydrolizowania pozostałych grup estrowych. Po dializie wobec wody, roztwór odparowuje się pod zmniejszonym ciśnieniem do sucha i otrzymaną pozostałość poddaje się oczyszczaniu preperatywną metodą chromatograficzną na żelu krzemionkowym, przy użyciu jako rozpuszczalnika układu chloroform/metanol/woda 100:40:6. Czyste wyeluowane frakcje miesza się, otrzymany roztwór odparowuje do sucha i pozostałość rozpuszcza w 15 ml mieszaniny chloroform/metanol 1:1, po czym wytrąca się butyloamid przy użyciu 75 ml acetonu. Wydajność : 4,7 g.

Analiza spektroskopowa IR nie wykazuje dłużej występowania typowego pasma estrowego przy 1750 cm^-1.

Otrzymany produkt poddany badaniu metodą chromatograficzną na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym, przy użyciu układu chloroform/metanol/4N amoniak 60:40:9 oraz układu chloroform/metanol/0,3%CaCl2 60:35:8, a także odczynnika rezorcynowego do określania, okazuje się związkiem jednolitym, wykazującym wartość Rf, odpowiednio, 0,30 i 0,50. Nie zawiera on gangliozydu Gmi , wykazującego wartość Rf, odpowiednio 0,42 i 0,40.

Przykład XIII. Benzyloamid gangliozydu Gmi.

5g (3,27 milimola) estru wewnętrznego gangliozydu Gmi rozpuszcza się w 20 ml bezwodnej pirydyny i do otrzymanego roztworu dodaje się 396 mg (3,37 milimola) benzyloaminy. Całość przetrzymuje się następnie w ciągu 24 godzin, przy mieszaniu i w warunkach bezwodnych, w temperaturze pokojowej. Pod koniec reakcji rozuszczalnik usuwa się za pomocą odparowania i pozostałość zbiera się 50 ml mieszaniny chloroform/metanol 1:1, po czym wytrąca się produkt przy użyciu 250 ml acetonu.

5,1 g tak otrzymanego produktu surowego poddaje się oczyszczaniu sposobem opisanym w powyższym przykładzie XVI, w wyniku czego otrzymuje się z wydajnością 4,6 g czysty benzyloamid gangliozydu.

151 829

Analiza spektroskopowa IR nie wykazuje dłużej występowania typowego pasma estrowego przy 1750 cm’¹.

Badanie metodą chromatograficzną na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym, przy użyciu układu chloroform/metanol/4 N amoniak 55:45:10 oraz układu chloroform/metanol/ 0,3% CaCl2 60:35:8 wykazuje, że produkt jest jednolity, wykazując wartość Rf 0,32 i 0,69 i że nie zawiera gangliozydu Gmi, wykazującego wartość Rf 0,35 i 0,40.

Przykład XIV. Mieszanina benzyloamidów mieszaniny gangliozydów.

Mieszaninę tę wytwarza się stosując 5 g wyjściowej mieszaniny gangliozydów, używanej w powyższym przykładzie I i 792 g (7,4 milimola) benzyloaminy, zgodnie ze sposobem przyjętym w poprzednim przykładzie w przypadku wytwarzania benzyloamidu gangliozydu Gmi- Oczyszczenia otrzymanego produktu surowego także dokonuje się sposobem opisanym w poprzednim przykła dzie. Wydajność wynosi tu 4,8 g.' ‘

Analizę spektroskopową IR oraz badanie metodą chromatograficzną na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym prowadzi się tak, jak to opisano w poprzednim przykładzie. Wartości Rf wynoszą, odpowiednio, 0,10-0,42 i 0,55-0,71. Wartości Rf pierwotnej mieszaniny gangliozydów wynoszą, odpowiednio, 0,01-0,15 i 0,05-0,40.

Analiza spektroskopowa IR wykazuje dłużej występowanie typowego pasma estrowego przy 1750 cm’¹. Przykład XV. SIzopropyloamid gangliozydu Gmi.

g (3,27 milimola) estru wewnętrznego gangliozydu Gmi rozpuszcza się w 25 ml bezwodnej izopropyloaminy i otrzymany roztwór miesza się, z zachowaniem warunków bezwodnych, w ciągu 24 godzin. Pod koniec reakcji rozpuszczalnik odparowuje się i pozostałość zbiera się w 50 ml mieszaniny chloroform/metanol 1:1, po czym wytrąca się produkt przy użyciu 250 ml acetonu.

4,8g surowego produktu zadaje się lOOml 1% roztworu Na2CC>3 w ciągu 30 minut, w temperaturze 25°C, w celu zhydrolizowania pozostałych wiązań estrowych, po czym dokonuje się dializy wobec wody. Roztwór po dializie odparowuje się do sucha, po czym poddaje oczyszczaniu preparatywną metodą chromatografii na żelu krzemionkowym, przy użyciu jako rozpuszczalnika mieszaniny chloroform/metanol/ 2,5 N amoniak 60:40:9. Czyste frakcje uzyskane po elucji miesza się, rozpuszcza w 15 ml mieszaniny chloroform/metanol 1:1, po czym wytrąca się produkt przy użyciu 75 ml acetonu. Badanie metodą chromatografii na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym, przy użyciu jako rozpuszczalnika układu chloroform/metanol/2,5 N amoniak 60:40:9 oraz układu chloroform/metanol/0,3% CaCk 60:35:9, a także odczynnika rezorcynowego do określania, wykazuje, że otrzymany w ilości 4,2 g izopropyloamid stanowi produkt jednolity, o Rf 0,25, i, odpowiedni, 0,66. Nie zawiera on gangliozydu Gmi, wykazującego wartość Rf, odpowiednio 0,42 i 0,40.

Analiza spektroskopowa IR nie wykazuje dłużej występowania typowego pasma estrowego przy 1750 cm’¹.

Przykład XVI. Dwumetyloamid gangliozydu Gmi.

g (3,27 milimola) estru wewnętrznego gangliozydu Gmi rozpuszcza się w 25 ml dwumetyloaminy. Otrzymaną mieszaninę miesza się, z zachowaniem warunków bezwodnych, w niskiej temperaturze (-5°C) w ciągu 24 godzin. Pod koniec reakcji otrzymaną mieszaninę zadaje się Na2CO3 i poddaje oczyszczaniu sposobem opisanym w poprzednim przykładzie, z tą różnicą, że w badaniu chromatograficznym jako pierwszego rozpuszczalnika używa się układu chloroform/metanol/ 2,5 N amoniak 60:40:9, a jako drugiego rozpuszczalnika używa się układu chloroform/metanol/woda 60:40:9. Otrzymuje się dwumetyloamid z wydajnością 4,6 g.

Badanie metodą analizy spektroskopowej oraz badanie metodą chromatograficzną przeprowadza się tak jak to opisano w poprzednim przykładzie. Otrzymany produkt okazuje się związkiem jednolitym, wykazującym wartość Rf, odpowiednio, 0,20 i 0,46. Nie zawiera on gangliozydu Gmi , wykazującego wartość Rf, odpowiedni, 0,42 i 0,40.

Analiza spektroskopowa IR nie wykazuje występowania pasma estrowego przy 1750 cm’¹.

Przykład XVII. Mieszanina dwumetyloamidów mieszaniny gangliozydów.

Mieszaninę tę wytwarza się stosując 5 g wyjściowej mieszaniny estrów wewnętrznych gangliozydów opisanej w powyższym przykładzie I oraz 20 ml bezwodnej dwumetyloaminy zgodnie ze sposobem opisanym w poprzednim przykładzie. Dalszej obróbki dokonuje się także sposobem

151 829 opisanym w poprzednim przykładzie, z tą różnicą, że w przypadku chromatografii preparatywnej stosuje się Sephadex A-25 (forma octanowa) oraz, jako rozpuszczalnik, mieszaninę chloroform/ metanol/woda 30:60:8. Czysty produkt otrzymuje się z wydajnością 4,9 g.

Analizę spektroskopową IN oraz badanie metodą chromatograficzną wykonuje się tak, jak to opisano w poprzednim przykładzie.

Wartości Rf wynoszą, odpowiednio 0,15-0,50 i 0,40-0,56. Pierwotna mieszanina gangliozydów wykazuje wartość Rf, odpowiednio, 0,15-0,60 i 0,05-0,40.

Przykład XVIII. Dwuetyloamid gangliozydu Gmi.

Związek ten wytwarza się w taki sam sposób jaki w przypadku dwumetyloamidu opisano w powyższym przykładzie XVI, przy użyciu 5g wyjściowego estru wewnętrznego gangliozydu Gmi oraz 25 ml bezwodnej dwuetyloaminy. Oczyszczenia dokonuje się takim samym sposobem jaki opisano w powyższym przykładzie XV. Wydajność : 4,7 g. Badanie metodą chromatograficzną, przeprowadzone tak, jak to opisano w powyższym przykładzie XV wykazuje, że otrzymany produkt jest związkiem jednolitym, o Rf odpowiednio, 0,29 i 0,50. Nie zawiera on gangliozydu Gmi . Analiza spektroskopowa IR nie wykazuje obecności pasma estrowego przy 1750 cm^-1.

Przykład XIX. Mieszaniny dwuetyloamidów mieszaniny gangliozydów.

Mieszaninę tę wytwarza się przy użyciu 5g wyjściowej mieszaniny estrów wewnętrznych gangliozydów stosowanej w powyższym przykładzie I oraz 20 ml bezwodnej dwuetyloaminy, zgodnie ze sposobem opisanym w poprzednim przykładzie. Oczyszczanie przeprowadza się sposobem opisanym w przypadku dwumetyloamidu mieszaniny, podanym w powyższym przykładzie XVII. Wydajność : 5,0 g.

Wartości Rf, oznaczone sposobem opisanym w poprzednim przykładzie, wynoszą, odpowiednio 0,18-0,55 i 0,43-0,60. Analiza spektroskopowa IR nie wykazuje obecności pasma estrowego przy 1750 cm^-1.

Przykład XX. Etylometyloamid gangliozydu Gmi.

Związek ten wytwarza się w taki sam sposób, jaki opisano w powyższym przykładzie XVI, przy użyciu 5 g wyjściowego gangliozydu Gmi oraz 25 ml etylometyloaminy. Oczyszczenia dokonuje się także sposobem podanym we wspomnianym przykładzie. Wydajność : 4,7 g.

Badanie metodą chromatografii na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym prowadzi się tak, jak to opisano w powyższym przykładzie XVI. Otrzymany produkt okazuje się związkiem jednolitym, wykazującym wartość Rf, odpowiednio, 0,25 i 0,48. Nie zawiera on gangliozydu Gmi. Analiza spektroskpowa IR nie wykazuje typowego pasma estrowego przy 1750 cm^-1.

Przykład XXI. 3-Dwumetyloaminopropylo-l-amid gangliozydu Gmi.

5g estru wewnętrznego gangliozydu Gmi (3,27 milimola) rozpuszcza się w 20 ml bezwodnej pirydyny i do otrzymanego roztworu dodaje się 675 mg (6,6 milimola) 3-dwumetyloaminopropylo1-aminy. Otrzymaną mieszaninę miesza się w temperaturze pokojowej w ciągu 24 godzin. Produkt wyodrębnia się sposobem opisanym w poprzednim przykładzie i poddaje oczyszczaniu w sposób, jak opisano w powyższym przykładzie XX. 3-Dwumetyloaminopropylo-l-amid otrzymuje się z wydajnością 4,9 g.

Otrzymany produkt poddany badaniu metodą chromatografii na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym, przy użyciu jako rozpuszczalnika układu chloroform/metanol/2,5 N amoniak 55:45:10 oraz układu chloroform/metanol/0,3% CaCb 55:34:10, a także odczynnika rezorcynowego do określania, okazuje się związkiem jednolitym, wykazującym wartość Rf, odpowiednio 0,02 i 0,06. Nie zawiera on gangliozydu Gmi, wykazującego wartość, odpowiednio 0,45 i 0,65.

Przykład XXII. Maleinian 3-dwumetyloaminopropylo-l-amidu gangliozydu Gmi.

g 3-dwumetyloaminopropylo-l-amidu gangliozydu Gmi , wytworzonego np. sposobem opisanym w poprzednim przykładzie, rozpuszcza się w 100 ml mieszaniny chloroform/metanol 1:1, po czym do otrzymanego roztworu dodaje się 400 mg (3,44 milimola) kwasu maleinowego.

Całość miesza się w ciągu godziny w temperaturze pokojowej i po upływie tego czasu otrzymany roztwór odparowuje się pod zmniejszonym ciśnieniem. Otrzymaną pozostałość zbiera się 25 ml mieszaniny chloroform/metanol 1:1, po czym produkt wytrąca się przy użyciu 200 ml acetonu. Maleinian 3-dwumetyloaminopropylo-l-amidu otrzymuje się z wydajnością 5,2 g.

Przykład XXIII. Mieszanina 3-dwumetyloaminopropylo-l-amidów mieszaniny gangliozydów.

151 829

5g mieszaniny estrów wewnętrznych gangliozydów, jak opisano w powyższym przykłdzie I, rozpuszcza się w 20 ml bezwodnej pirydyny, po czym do otrzymanego roztworu dodaje się 1,51 g (14,8 milimola) 3-dwumetyloaminopropylo-l-aminy i otrzymaną mieszaninę miesza się, z zachowaniem warunków bezwodnych, w ciągu 24 godzin w temperaturze pokojowej. Dalszej obróbki dokonuje się sposobem opisanym w powyższym przykładzie XXI. 3-Dwumetyloaminopropylo-lamid oczyszczonej mieszaniny gangliozydów otrzymuje się z wydajnością 5,1 g.

W rezultacie badania metodą chromatografii na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym, przeprowadzonego tak, jak to opisano w powyższym przykładzie XXI, ustalono następujące wartości Rf: 0,01-0,05 i, odpowiednio, 0,01-0,10. Pierwotna mieszanina gangliozydów wykazuje wartość Rf, odpowiednio, 0,15-0,70 i 0,20-0,70.

Przykład XXIV. Maleinian mieszaniny 3-dwumetyloaminopropylo-l-amidówmieszaniny gangliozydów.

5g mieszaniny 3-dwumetyloaminopropylo-l-amidów mieszaniny gangliozydów, wytworzonej sposobem opisanym w poprzednim przykładzie, rozpuszcza się w lOOml mieszaniny chloroform/metanol 1:1, po czym do otrzymanego roztworu dodaje się 697 mg (6 milimoli) kwasu maleinowego. Reakcję prowdzi się przy mieszaniu i w temperaturze pokojowej i po upływie godziny otrzymany roztwór odparowuje się pod zmniejszonym ciśnieniem do sucha i pozostałość zbiera się 25 ml mieszaniny chloroform/metanol 1:1, po czym wytrąca się produkt przy użyciu 200 ml acetonu. Maleinian otrzymuje się z wydajnością 5,3g.

Przykład XXV. Dwumetyloaminoetyloamid gangliozydu Gmi.

5g (3,27 milimola) estru wewnętrznego gangliozydu Gmi rozpuszcza się w 50 ml bezwodnej mieszaniny chloroform/metanol 1:1, po czym dodaje się 537 mg (6,5 milimola) dwumetyloaminoetyloaminy.

Otrzymany roztwór miesza się, z zachowaniem warunków bezwodnych w ciągu 24 godzin w temperaturze pokojowej. Wyodrębnienia i oczyszczenia tak otrzymanego produktu surowego dokonuje się sposobem opisanym w powyższym przykładzie XXIII, uzyskując wydajność 4,9 g.

Otrzymany produkt, poddany badaniu metodą chromatograficzną w warunkach opisanych w poprzednim przykładzie, okazuje się produktem jednolitym, wykazującym wartość Rf, odpowiednio 0,11 i 1,14. Analiza spektroskopowa IR nie wykazuje pasma przy 1750 cm^-1.

Przykład XXVI. Maleinian dwumetyloaminoetyloamidu gangliozydu Gmi.

5g dwumetyloaminoetyloamidu gangliozydu Gmi, wytworzonego sposobem opisanym w poprzednim przykłdzie, rozuszcza się w lOOml mieszaniny chloroform/metanol 1:1, po czym do otrzymanego roztworu dodaje się 400 mg (3,44 milimola) kwasu maleinowego. Całość miesza się w ciągu godziny w temperaturze pokojowej, po czym otrzymany roztwór odparowuje się pod zmniejszonym ciśnieniem i pozostałość zbiera się 25 ml mieszaniny chloroform/metanol 1:1, po czym wytrąca się produkt przy użyciu 200 ml acetonu. Wydajność : 5,2 g.

Przykład XXVII. Mieszanina dwumetyloaminoetyloamidów mieszaniny gangliozydów.

g mieszaniny estrów wewnętrznych mieszaniny gangliozydów, jak opisano w powyższym przykładzie I, rozpuszcza się w 50 ml bezwodnej mieszaniny chloroform/izopropanol 1:1 i do otrzymanego roztworu dodaje się 955 mg (0,8 milimola) dwumetyloaminoetyloaminy. Otrzymany roztwór miesza się w temperaturze pokojowej, w warunkach bezwodnych, przez 24 godziny.

Następujące po tym wyodrębnianie i oczyszczanie surowego produktu przeprowadza się sposobem opisanym w powyższym przykładzie XXV. Chromatografia na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym, wykonana tak, jak to opisano w powyższym przykładzie XXV, wykazuje wartości Rf, odpowiednio, 0,01-0,14 i 0,01-0,16. Pierwotna mieszanina gangliozydów wykazuje wartość Rf, odpowiednio, 0,15-0,7 i 0,20-0,70.

Analiza spektroskopowa IR nie wykazuje występowania pasma estrowego przy 1750 cm^-1.

Przykład XXVIII. Maleinian mieszaniny dwumetyloaminoetyloamidów mieszaniny gangliozydów.

g mieszaniny dwumetyloaminoetyloamidów gangliozydów opisanej w poprzednim przykładzie rozpuszcza się w lOOml mieszaniny chloroform/metanol 1:1, po czym do otrzymanego roztworu dodaje się 697 mg (6 milimoli) kwasu maleinowego.

Otrzymany roztwór miesza się w temperaturze pokojowej w ciągu godziny, po czym mieszaninę odparowuje się pod zmniejszonym ciśnieniem do sucha i pozostałość zbiera 25 ml

151 829 23 mieszaniny chloroform/metanol 1:1, a następnie wytrąca się produkt przy użyciu 200 ml acetonu. Wydajność maleinianu wynosi 5,3 g.

Przykład XXXIX. Etanoloamid gangliozydu Gmi.

g estru wewnętrznego gangliozydu Gmi (3,27 milimola) rozpuszcza się w 50 ml bezwodnej mieszaniny chloroform/izopropanol 1:1, po czym do otrzymanego roztworu dodaje się 397 mg (6,5 milimola) etanoloaminy. Otrzymaną mieszaninę przetrzymuje się, przy mieszaniu i z zachowaniem warunków bezwodnych, w temperaturze pokojowej.

Wyodrębnienia i oczyszczenia produktu reakcji dokonuje się w sposób opisany w powyższym przykładzie XXV, w wyniku czego otrzymuje się 4,9 g czystego produktu.

Badanie metodą chromatografii na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym przy użyciu układu chloroform/metanol/4 N amoniak 55:45:10 oraz układu chloroform/metanol/0,3% CaCk 60:35:8, a także odczynnika rezorcynowego do określania, wykazuje, że produkt jest jednolitym związkiem o Rf odpowiednio, 0,12 i 0,49. Nie zawiera on gangliozydu Gmi.

Przykład XXX. Mieszanina etanoloamidów mieszaniny gangliozydów.

Mieszaninę tę wytwarza się przy użyciu 5g mieszaniny estrów wewnętrznych mieszaniny gangliozydów opisanej w powyższym przykładzie I, rozpuszczonej w 20 ml bezwodnej pirydyny oraz 671 mg (10,8 milimola) etanoloaminy. Mieszaniną reakcyjną miesza się w temperaturze pokojowej w ciągu 24 godzin.

Wyodrębnienia surowego produktu reakcji i jego oczyszczenia dokonuje się sposobem opisanym w poprzednim przykładzie, w wyniku czego otrzymuje się 5,2 g produktu oczyszczonego.

Badanie metodą chromatografi na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym, przeprowadzone tak, jak to opisano w przykładzie XXV, wykazuje wartości Rt, odpowiednio, 0,09-0,56 i 0,25-0,55. Analiza spektroskopowa IR nie wykazuje obecności jakiegokolwiek typowego pasma estrowego.

Przykład XXXI. 6-Hydroksyheksylo-l-amid gangliozydu Gmi.

5g (3,27 milimola) estru wewnętrznego gangliozydu Gmi rozpuszcza się w 20 ml bezwodnej pirydyny i dodaje 762 mg (6,5 milimola) 6-hydroksyheksylo-l-aminy. Całość pozostawia się, w celu przereagowania, przy mieszaniu, na 24 godziny, w temperaturze pokojowej, z zachowaniem warunków bezwodnych. Wyodrębnianie surowego produktu reakcji prowadzi się sposobem podanym w powyższym przykładzie XX. Hydrolizy pozostałych grup estrowych i dializy dokonuje się sposobem opisanym w powyższym przykładzie IV, po czym oczszczony produkt wytrąca się acetonem sposobem podanym w poprzednich przykładach. Wydajność : 4,3 g.

Badanie metodą chromatografii na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym, przy użyciu jako rozpuszczalników układu chloroform/metanol/ 2,5 N amoniak 60:40:9 oraz układu chloroform/metanol/0,3% CaCb 60:35:8, a także odczynnika rezorcynowego do określania, wykazało, że produkt jest związkiem jednolitym o Rf, odpowiednio, 0,40 i 0,80. Nie zawiera on gangliozydu Gmi , wykazującego wartość Rf, odpowiednio, 0,42 i 0,40.

Przykład XXXII.Nadacetylowana pochodna gangliozydu Gmi .

g (3,19 milimola) soli sodowej gangliozydu Gmi rozpuszcza się w 50 ml bezwodnej pirydyny i do otrzymanego roztworu dodaje się w temperaturze 25°C 25 ml świeżo przedestylowanego bezwodnika kwasu octowego. Otrzymany roztwór miesza się następnie w ciągu 72 godzin w temperaturze pokojowej. Pod koniec reakcji, roztwór odparowuje się pod zmniejszonym ciśnieniem do sucha i pozostałość poddaje się ekstrakcji mieszaniną lOOml wody o temperaturze lodu i 200ml ocatanu etylu.

Następnie warstwę octanową przemywa się zimnym 1,0 M HCL, wodą i 1,0 M roztworem NaNCCh, po czym warstwy organiczne osusza się siarczanem sodowym i odparowuje pod zmniejszonym ciśnieniem. Otrzymaną pozostałość poddaje się oczyszczaniu metodą preparatywną chromatografii kolumnowej na żelu krzemionkowym, przy użyciu do elucji mieszaniny dwuchlorometan/octan etylu/izopropanol 70:30:7. Czyste frakcje miesza się i po odparowaniu do sucha, pozostałość rozpuszcza się w 20 ml octanu etylu, a następnie dokonuje się wytrącenia produktu przy użyciu 100 ml n-heksanu.

Badanie metodą chromatografii na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym, przy użyciu układu dwuchlorometan/octan etylu/metanol 70:30:10 oraz układu octan etylu/izopropanol 95:5,

151 829 a także odczynnika Ehrlicha do określania wykazuje, że produkt jest związkiem jednolitym, o Rf, odpowiednio, 0,47 i 0,28.

Przykład XXXIII. Pochodna nadacetylowana mieszaniny gangliozydów.

g mieszaniny gangliozydów, opisanej w powyższym przykładzie I, w postaci ich soli sodowych. rozpuszcza się w 25 ml bezwodnej pirydyny i do otrzymanego roztworu dodaje się 25 ml bc/wodnika kwasu octowego. Otrzymaną mieszaninę miesza się w ciągu 72 godzin w temperaturze pokojowej. Pod koniec reakcji, otrzymany roztwór odparowuje się pod zmniejszonym ciśnieniem do sucha i pozostałość poddaje się ekstrakcji mieszaniną 100 ml wody o temperaturze lodu i 200 ml octanu etylu. Następnie warstwę octanową przemywa się 1,0 H zimnym CHI, wodą i 1,0 M roztworem NaHCO3.

Następnie warstwy organiczne osusza się siarczanem sodowym, odparowuje pod zmniejszonym ciśnieniem i pozostałość zbiera się w 20 ml octanu etylu, po czym wytrąca się produkt przy użyciu 100 ml n-heksanu. Wydajność : 4,4 h.

Badanie metodą chromatograficzną przeprowadzone w sposób opisany w poprzednim przykładzie wykazuje wartość Rf mieszaniny, odpowiednio, 0,01-0,46 i 0,01-0,36.

Przykład XXXIV. Nadacetylowana pochodna estru metylowego gangliozydu Gmi.

5g (3,17 milimola) estru metylowego gangliozydu Gmi rozpuszcza się w 50 ml bezwodnej pirydyny i do otrzymanego roztworu dodaje się w temperaturze 25°C 25 ml świeżo przedestylowanego bezwodnika kwasu octowego. Otrzymaną mieszaninę miesza się w ciągu 72 godzin w temperaturze pokojowej. Pod koniec reakcji, otrzymany roztwór odparowuje się pod zmniejszonym ciśnieniem i pozostałość podaje się ekstrakcji mieszaniną 100 ml wody o temperaturze lodu i 200 ml octanu etylu. Warstwę octanową przemywa się zimnym 1,0M HCl, wodą i IM roztworem NaHCOe. Warstwy organiczne osusza siarczanem sodowym, odparowuje pod zmniejszonym ciśnieniem i pozostałość poddaje się oczyszczaniu preparatywną metodą chromatografii na kolumnie z żelem krzemionkowym, przy użyciu jako rozpuszczalnika układu dwuchlorometan/octan etylu/izopropanol 90:30:45.

Czyste frakcje miesza się, odparowuje, rozpuszcza pozostałość tak otrzymaną w 20 ml eteru etylowego, po czym dokonuje się wytrącenia produktu przy użyciu 100 ml n-heksanu. Nadacetylowaną pochodną estru metylowego gangliozydu Gmi otrzymuje się z wydajnością 4,5 g. Badanie metodą chromatografii na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym, przy użyciu układu dwuchlorometan/octan/etylu metanol 70:30;10 oraz układu octan etylu/izopropanol 95:5, a także odczynnika Ehrlicha do określania, wykazuje, że otrzymany produkt jest związkiem jednolitym, o Rt, odpowiednio, 0,47 i 0,28.

Przykład XXXV. Nadacetylowana pochodna mieszaniny estrów metylowch mieszaniny gangliozydów.

g mieszaniny estrów metylowych mieszaniny gangliozydów opisanej w powyższym przykładzie I poddaje się acetylowaniu sposobem opisanym w powyższym przykładzie XXXII. Oczyszczenia otrzymanego produktu acetylowania dokonuje się także sposobem opisanym w powyższym przykładzie XXXII, w wyniku czego otrzymuje się z wydajnością 5,4 g nadacetyłowaną pochodną mieszaniny estrów metylowych.

Badanie metodą chromatograficzną, przeprowadzone sposobem podanym w poprzednim przykałdzie, wykazuje wartość Rf w zakresie 0,23-0,54 oraz 0,01-0,52.

Przykład XXXVI. Nadacetylowana pochodna amidu gangliozydu Gmi.

Sposobem opisanym w powyższym przykładzie XXXIV poddaje się acetylowaniu 5 g (3,20 milimola) amidu gangliozydu Gmi w 50 ml bezwodnej pirydyny, w wyniku czego otrzymuje się pochodną zacetylowaną. Oczyszczenie prowadzi się w sposób opisany w powyższym przykładzie XXXIII, z tą różnicą, że w badaniu metodą chromatograficzną stosuje się, jako rozpuszczalnik, układ dwuchlorometan/izopropanol 95:5. Czystą nadacetylowaną pochodną amidu gangliozydu Gmi otrzymuje się z wydajnością 4,4 g. Otrzymany produkt poddany badaniu metodą chromatograficzną w sposób opisany w poprzednim przykładzie, okazuje się związkiem jednolitym, wykazującym wartość Rf, odpowiednio 0,43 i 0,48.

Przykład XXXVII. Nadacetylowana pochodna mieszaniny amidów mieszaniny gangliozydów.

151 829 g mieszaniny amidów gangliozydów opisanej w powyższym przykładzie VII rozpuszcza się w 50 ml bezwodnej pirydyny i poddaje acetylowaniu przy użyciu 25 ml bezwodnika kwasu octowego sposobem opisanym w poprzednim przykładzie. Oczyszczenia dokonuje się sposobem opisanym w powyższym przykładzie XXXIV, w wyniku czego otrzymuje się 4,9 g nadacetylowanej pochodnej amidów gangliozydów opisanej w powyższym przykładzie VII. Otrzymany związek, poddany badaniu metodą chromatograficzną w warunkach takich samych jak opiano w poprzednim przykładzie, wykazuje wartość Rf, odpowiednio 0,11-0,45 oraz 0,01-0,50.

Przykład XXXVIII. Ester cykloheksylowy gangliozydu Gmi.

g (3,14 milimola) soli potasowej gangliozydu Gmi rozuszcza się w 50 ml dwumetylosulfotlenku, po czym do otrzymanego roztworu dodaje się 661,5 mg (3,75 milimola) bromocykloheksanu i 625 mg (3,75 milimola) KJ. Całość pozostawia się do przereagowania, w temperaturze 25°C, na 48 godzin. Pod koniec reakcji roztwór poddaje się ekstrakcji mieszaniną alkohol nbutylowy/woda 2:1, w celu usunięcia dwumetylosulfotlenku i soli. Roztwór butanolowy odparowuje się za pomocą suszenia, a pozostałość zbiera się w 50 ml mieszaniny chloroform/alkohol metylowy 1:1, po czym otrzymany produkt reakcji wytrąca się przy użyciu 250 ml acetonu. Tak otrzymany produkt surowy w ilości 5,2 g poddaje się następnie oczyszczaniu preparatywną metodą chromatografii kolumnowej na żelu krzemionkowym, przy użyciu jako rozpuszczalnika mieszaniny chloroform/alkohol metylowy/woda 60:35:8. Czyste frakcje miesza się, odparowuje, ponownie rozpuszcza w 15 ml mieszaniny chloroform/alkohol izopropylowy 1:1 i wytrąca się produkt przy użyciu 75 ml acetonu. Czysty ester cykloheksylowy otrzymuje się z wydajnością 4,4 g.

Analiza spektroskopowa IR, przeprowadzona przy użyciu pastylek KBr, wykazuje typowe pasmo estru przy 1750 cm^-1. Produkt ten, poddany chromatografii na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym, przy użyciu układu chloroform/alkohol metylowy/0,3% CaCk 60:50:9 oraz układu chlorofom/alkohol metylowy/2,5 N amoniak 55:45:10, a także odczynnika Ehrlicha do określania, okazuje się związkiem jednolitym, wykazującym wartość Rf 0,70 i, odpowiednio, 0,58. Nie zawiera on związku wyjściowego, gangliozydu Gmi (wykazującego wartość Rf, odpowiednio, 0,40 i 0,45). Działanie 0,1 N roztworem NazCCk w temperaturze 60°C w ciągu godziny powoduje rozszczepianie wiązania estrowego, w wyniku czego otrzymuje się wyjściowy gangliozyd Gmi .

Przykład XXXIX. Ester undecylowy gangliozydu Gmi .

5g (3,14 milimola) soli potasowej gangliozydu Gmi rozpuszcza się w 50 ml dwumetylosulfotlenku i do otrzymanego roztworu dodaje się 882,1 mg (3,75 milimola) 1-bromoundekanu i 625 mg (3,75 milimola) KJ. Całość pozostawia się w celu przereagowania na 48 godzin w temperaturze 25°C. Pod koniec reakcji otrzymany roztwór poddaje się ekstrakcji mieszaniną alkohol/n-butylow'y/woda 2:1 w celu usunięcia dwumetylosulfotlenku i soli. Roztwór butanolowy odparowuje się za pomocą suszenia i otrzymaną pozostałość zbiera się w 50 ml mieszaniny chloroform/alkohol metylowy 1:1, po czym wytrąca się produkt przy użyciu 250 ml acetonu. W ten sposób otrzymuje się 5,3 g produktu surowego, który następnie poddaje się oczyszczaniu preparatywną metodą chromatografii kolumnowej na żelu krzemionkowym, przy użyciu jako rozpuszczalnika mieszaniny chloroform/alkohol metylowy/woda 60:35:8. Czyste frakcje miesza się, odparowuje, ponownie rozpuszcza w 15 ml mieszaniny chloroform/alkohol izopropylowy 1:1, a następnie wytrąca się produkt przy użyciu 75 ml acetonu. Czysty ester undecylowy otrzymuje się z wydajnością 4,9 g.

Analiza spektroskopowa, przeprowadzona przy użyciu pastylek KBr, wykazuje typowe pasmo estru przy 1750 cm^-1. Produkt ten, poddany chromatografii na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym, przy użyciu układu chloroform/alkohol metylowy/0,3% CaCb 60:40:9 oraz układu chloroform/alkohol metylowy/2,5 N amoniak 55:45:10, a także odczynnika Ehrlicha do określania, okazuje się związkiem jednolitym, wykazującym wartość Rf, odpowiednio, 0,68 i 0,56. Nie zawiera on wyjściowego gangliozydu Gmi (Rf, odpowiednio, 0,40 i 0,45).

Działanie 0,1 N roztworem NaaCCh w temperaturze 60°C w ciągu godziny powoduje rozszczepienie wiązania estrowego, w wyniku czego otrzymuje się wyjściowy gangliozyd Gmv

Przykład XL. Ester cyjanobutyr-4-ylowy gangliozydu Gmi.

5g (5,14 milimola) soli potasowej gangliozydu Gmi rozpuszcza się w 50 ml dwumetylosulfotlenku i do otrzymanego roztworu dodaje się 550 mg (3,75 milimola) KJ. Całość pozostawia się w celu przereagowania na 48 godzin w temperaturze 25°C. Pod koniec reakcji, otrzymany roztwór poddaje się ekstsrakcji mieszaniną alkohol n-butylowy/woda 2:1 w celu usunięcia dwumetylosul26

151 829 fotlenku i soli. Roztwór butanolowy odparowuje się za pomocą suszenia, po czym otrzymaną pozostałość zbiera się w 50 ml mieszaniny chloroform/alkohol metylowy 1:1, a następnie wytrąca się produkt przy użyciu 250 ml acetonu. W ten sposób otrzymuje się 5,1 g produktu surowego, który następnie poddaje się oczyszczaniu preparatywną metodą chromatografii kolumnowej na żelu krzemionkowym, przy użyciu jako rozpuszczalnika mieszaniny chloroform/alkohol metylowy/woda 60:35:8.

Czyste frakcje miesza się, odparowuje, ponownie rozpuszcza w 15 ml mieszaniny chloroform/alkohol izopropylowy 1:1, po czym wytrąca się produkt przy użyciu 75 ml acetonu. Czysty ester cyjanobutyr-4-ylowy otrzymuje się z wydajnością 4,6 g.

Analiza spektroskopowa IR, przeprowadzona przy użyciu pastylek KBr wykazuje typowe wiązanie estrowe przy 1750 cm^-1. Otrzymany produkt poddany badaniu metodą chromatograficzną na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym, przy użyciu układu chloroform/alkohol metylowy/0,3% CaCl2 60:40:9 oraz układu chloroform/alkohol metylowy/2,5 N amoniak 55:45:10, a także odczynnika Ehrlicha do określania, okazuje się związkiem jednolitym, który wykazuje wartość Rf, odpowiednio, 0,42 i 0,45. Nie zawiera on wyjściowego gangliozydu Gmi (o Rf, odpowiednio 0,40 i 0,45).

Działanie 0,1 N roztworem NazCOe w temperaturze 60°C w ciągu godziny powoduje rozszczepienie wiązania estrowego w wyniku czego otrzymuje się wyjściowy gangliozyd Gmi.

Przykład XLI. Pirolidynoamid gangliozydu Gmi.

Pochodną tę wytwarza się z 5 g (3,27 milimola) estru wewnętrznego gangliozydu Gmi i 25 ml pirolidyny, takim samym sposobem jaki opisano w powyższym przykładzie VIII. Powtarza się też taki sam sposób oczyszczania. Czysty pirolidynoamid gangliozydu Gmi otrzymuje się z wydajnością 5,1 g.

Dane uzyskane w wyniku analizy spektroskopowej IR są takie same, jakie uzyskano w przypadku metyloamidu w powyższym przykładzie VIII. Badanie metodą chromatograficzną, przeprowadzone w tych samych warunkach jak badanie opisane we wspomnianym przykładzie wykazuje obecność jednolitego produktu, o wartości Rf, odpowiednio, 0,29 i 0,46. Nie zawiera on gangliozydu Gmi, wykazującego wartość Rf, odpowiednio 0,35 i 0,40.

Przykład XLII. Mieszanina pirolidynoamidów mieszaniny ganglizydów.

Tę mieszaninę pochodnych wytwarza się przy użyciu 5g mieszaniny estrów wewnętrznych gangliozydów, użytej w przykładzie IX oraz 25 ml pirolidyny, w taki sam sposób, jaki opisano w powyższym przykłdzie IX i przy zastosowaniu tej samej metody oczyszczania. Mieszaninę pirolidynoamidów mieszaniny ganlgiozydów otrzymuje się z wydajnością 4,9 g.

Wartości Rf oznaczone metodą chromatograficzną na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym przy użyciu układu chloroform/alkohol metylowy/4N amoniak 55:45:10 oraz układu cloroform/alkohol metylowy/0,3 N CaCb 60:35:8, a także odczynnika rezorcynowego do określania, wynoszą, odpowiednio 0,08-0,40 i 0,35-0,48. Wartości Rf pierwotnej mieszaniny gangliozydów wynoszą, odpowiednio, 0,15-0,70 i 0,05-0,40.

Przykład XLIII. Piperydynoamid gangliozydu Gmi.

Pochodną tę wytwarza się z 5 g (3,27 milimola) estru wewnętrznego gangliozydu Gmi i 25 ml piperydyny, w taki sam sposób, jak opisano w powyższym przykładzie XVI. Powtarza się też taki sam sposób oczyszczania. Czysty piperydynoamid gangliozydu Gmi otrzymuje się z wydajnością 5,2g.

Dane uzyskane w wyniku analizy spektroskopowej IR są takie same, jakie uzyskano w przypdku metyloamidu w powyższym przykładzie VIII. Badanie metodą chromatograficzną, przeprowadzone w tych samych warunkach jak badanie opisane w powyższym przykładzie VIII wykazuje obecność jednolitego produktu o wartości Rf, odpowiednio, 0,30 i 0,50. Nie zawiera on gangliozydu Gmi, wykazującego wartość Rf, odpowiednio, 0,35 i 0,40.

Przykład XLIX. Mieszanina piperydynoamidów mieszaniny gangliozydów.

Tę mieszaninę pochodnych wytwarza się przy użyciu 5g mieszanin estrów wewnętrznych gangliozydów, użytej w powyższym przykładzie IX oraz 25 ml piperydyny, w taki sam sposób, jaki opisano w tymże przykładzie IX i przy zastosowaniu tej samej metody oczyszczania. Mieszaninę piperydynoamidów mieszaniny gangliozydów otrzymuje się z wydajnością 5,1 g.

151 829

Wartości Rf oznaczone metodą chromatograficzną na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym, przy użyciu układu chloroform/alkohol metylowy/4N amoniak 55:45:10 oraz układu chloroform/alkohol metylowy/0,3% CaCk 60:35:8, a także odczynnika rezorcynowego do określania, wynoszą, odpowiednio, 0,10-0,42 i 0,37-0,50. Wartości Rf pierwotnej mieszaniny gangliozydów wynoszą, odpowiednio, 0,15-0,70 i 0,05-0,40.

Przykład XLV. Tetrahydrofurfuryloamid gangliozyduGmu .

Pochodną tę wytwarza się z 5 g (3,27 milimola) estru wewnętrznego gangliozydu Gmi oraz 25 ml tetrahydrofurfuryloaminy, w taki sam sposób, jaki opisano w powyższym przykładzie VIII. Powtarza się też taki sam sposób oczyszczania. Czysty tetrahydrofurfuryloamid gangliozydu Gmi otrzymuje się z wydajnością 5,3 g.

Dane uzyskane w wyniku analizy spektroskopowej IR są takie same, jakie uzyskano w przypadku metyloamidu w powyższym przykładzie VIII. Badanie metodą chromatograficzną, przeprowadzone w tych samych warunkach jak badanie opisane we wspomnianym przykładzie, wykazuje obecność jednolitego produktu, o wartości Rf, odpowiednio 0,33 i 0,52. Nie zawiera on gangliozydu Gmi, wykazującego wartość Rf, odpowiednio 0,35 i 0,40.

Przykład XLVI. Mieszanina tetrahydrofurfuryloamidów mieszaniny gangliozydów.

Tę mieszaninę pochodnych wytwarza się przy użyciu 5g mieszaniny estrów wewnętrznych gangliozydów, użytej w powyższym przykładzie IX oraz 25 ml tetrahydrofurfuryloaminy, w taki sam sposób, jaki opisano w tymże przykładzie IX, a także przy zastosowaniu tej samej metody oczyszczania. Mieszaninę tetrahydrofurfuryloamidów mieszaniny gangliozydów otrzymuje się z wydajności 5,2 g.

Wartości Rf oznaczone metodą chromatograficzną na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym, przy użyciu układu chloroform/alkohol metylowy/4 N amoniak 55:45:10 oraz układu chloroform/alkohol metylowy/0,3% CaCk 60:35:8, a także odczynnika rezorcynowego do określania, wynoszą, odpowiednio, 0,12-0,45 i 0,40-0,57. Wartości Rf pierwotnej mieszaniny gangliozydów wynoszą, odpowiednio, 0,15-0,70 i 0,05-0,40.

Przykład XLVII. 3-Metylopiperydynoamid gangliozydu Gmi.

Pochodną tę wytwarza się z 5g (3,27 milimola) estru wewnętrznego gangliozydu Gmi oraz 25 ml 2-metylopiperydynoaminy, w taki sam sposób, jaki opisano w powyższym przykładzie VIII. Powtarza się też taki sam sposób oczyszczania. Czysty 2-metylopiperydynoamid gangliozydu Gmi otrzymuje się z wydajnością 5,2g.

Dane uzyskane w wyniku analizy spektroskopowej IR są takie same, jakie uzyskano w przypadku metyloamidu w powyższym przykładzie VIII. Badanie metodą chromatograficzną, przeprowadzone w tych samych warunkach jak badanie opisane we wspomnianym przykładzie wykazuje obecność jednolitego związku, o wartości Rf, odpowiednio, 0,33 i 0,54. Nie zawiera on gangliozydu Gmi , wykazującego wartość Rf, odpowiednio 0,35 i 0,40.

Przykład XLVIII. Mieszanina 2-metylopiperydynoamidów mieszaniny gangliozydów.

Tę mieszaninę pochodnych wytwarza się przy użyciu 5g mieszaniny estrów wewnętrznych gangliozydów, użytej w powyższym przykładzie IX oraz 25 ml 2-metylopiperydyny, w taki sam sposób, jaki opisano we wspomnianym przykładzie IX i przy zastosowaniu tej samej metody oczyszczania. Mieszaninę 2-metylopiperydynoamidów mieszaniny gangliozydów otrzymuje się z wydajnością 5,4 g.

Wartości Rf oznaczone metodą chromatograficzną na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym, przy użyciu układu chloroform/alkohol metylowy/4N amoniak 55:45:10 oraz układu chloroform/alkohol metylowy/0,3% CaCk, a także odczynnika rezorcynowego do określania, wynoszą, odpowiednio, 0,14-0,46 i 0,39-0,59. Wartości Rf pierwotnej mieszaniny gangliozydów wynoszą, odpowiednio, 0,15-0,70 i 0,05-0,40.

Przykład XLIX. L-Metylopiperazynoamid gangliozydu Gmi.

Pochodną tę wytwarza się z 5g (3,27 milimola) estru wewnętrznego gangliozydu Gmi oraz 25 ml l-metylopiperazyny w taki sam sposób, jaki opisano w powyższym przykładzie VIII. Powtarza się też taki sam sposób oczyszczania. Czysty 1-metylopiperazynoamid gangliozydu Gmi otrzymuje się z wydajnością 5,1 g.

Dane uzyskane w wyniku analizy spektroskopowej IR są takie same, jakie uzyskano w przypadku metyloamidu w powyższym przykładzie VIII. Badanie metodą chromatograficzną,

151 829 przeprowadzone w tych samych warunkach jak badanie opisane w powyższym przykładzie VIII wykazuje obecność jednolitego produktu, o wartości Rf, odpowiednio 0,04 i 0,08. Nie zawiera on gangliozydu Gmi, wykazującego wartości Rf 0,35 i, odpowiednio, 0,40.

Przykład L. Mieszanina l-metylopiperazynoamidów mieszaniny gangliozydów.

Tę mieszaninę pochodnych wytwarza się przy użyciu 5g mieszaniny estrów wewnętrznych gangliozydów, użytej w powyższym przykładzie IX oraz 25 ml 1-metylopiperazyny, w taki sam sposób, jaki opisano w tymże przykładzie IX i przy zastosowaniu tej samej metody oczyszczania. Mieszaninę l-metylopiperazynoamidów mieszaniny gangliozydów otrzymuje się z wydajnością 5,5 g.

Wartości Rf oznaczono metodą chromatograficzną na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym, przy użyciu układu chloroform/alkohol metylowy/0,3% CaCb 60:30:8 oraz układu, a także odczynnika rezorcynowego do określania, wynoszą, odpowiednio, 0,01-0,06 i 0,01-0,12. Wartości Rf pierwotnej mieszaniny gangliozydów wynoszą, odpowiednio, 0,15-0,70 i 0,05-0,40.

Przykład LI. 2-Fenyloetyloamid gangliozydu Gmi.

Pochodną tę wytwarza się z 5g (3,27 milimola) estru wewnętrznego gangliozydu Gmi oraz 25 ml 2-fenyloetyloaminy, w taki sam sposób, jaki opisano w powyższym przykładzie XVI. Powtarza się też taki sam sposób oczyszczania. Czysty 2-fenyloetyloamid gangliozydu Gmi otrzymuje się z wydajnością 5,3 g.

Dane uzyskane w wyniku analizy spektroskopowej IR są takie same, jakie uzyskano w przypadku metyloamidu w powyższym przykładzie VIII. Badanie metodą chromatograficzną, przeprowadzone w tych samych warunkach jak badanie opisane we wspomnianym przykładzie wykazuje obecność jednolitego produktu, o wartości Rf, odpowiednio, 0,33 i 0,73. Nie zawiera on gangliozydu Gmi, wykazującego wartość Rf, odpowiednio 0,35 i 0,40.

Przykład LII. Mieszanina 2-fenyloetyloamidów mieszaniny gangliozydów.

Tę mieszaninę pochodnych wytwarza się przy użyciu 5 g mieszaniny estrów wewnętrznych gangliozydów, użytej w powyższym przykładzie IX oraz 25 ml 2-fenyloetyloaminy, w taki sam sposób, jaki opisano w tymże przykładzie IX i przy zastosowaniu tej samej metody oczyszczania. Mieszaninę 2-fenyloetyloamidów mieszaniny gangliozydów otrzymuje się z wydajnością 5,5 g.

Wartości Rf oznaczono metodą chromatograficzną na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym, przy użyciu układu chloroform/alkohol metylowy/4N amoniak 55:45:10 oraz układu chloroform/alkohol metylowy/0,3% CaCh, odpowiednio, 0,12-0,44 i 0,60-0,78. Wartości Rf pierwotnej mieszaniny gangliozydów wynoszą, odpowiednio, 0,15-0,70 oraz 0,05-0,40.

Przykład LIII. Ester pentylowy Gmi .

5g (3,18 mM) soli sodowej gangliozydu Gmi rozpuszcza się w 50 ml N-metylopirolidonu i dodaje się do roztworu 1,92g (12,72 mM) 1-bromopentanu i 2,lig (12,72 mM) jodku potasu. Pozostawia się do przereagowania w ciągu 24 godzin w 25°C. Pod koniec reakcji dodaje się powoli 500 ml acetonu w celu wytrącenia produktu. Tak otrzymane 4,8 g surowej pochodnej oczyszcza się za pomocą preparatywnej chromatografii na żelu krzemionkowym stosując jako rozpuszczalnik mieszaninę chloroform/metanol/woda 65:32:7.

Czyste frakcje miesza się, odparowuje, rozpuszcza ponownie w 15 ml mieszaniny chloroform/izopropanol 1:1 i wytrąca się produkt za pomocą 25 ml acetonu. Wydajność czystego estru pentylowego: 4,3 g.

Analiza spektroskopowa prowadzona z użyciem pastylek KBr wykazuje typowe wiązanie estrowe przy 1750 cm^-1.

Chromatografia na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym z użyciem mieszaniny chloroform/metanol/0,3% CaCl2 60:35:8 i mieszaniny chloroform/metanol/2,5N NH3 55:42:12 i oznaczenie odczynnikiem Ehrlicha wykazuje, że produkt stanowi jednolity związek o Rf, odpowiednio, 0,61 i 0,49, wolny od wyjściowego gangliozydu Gmi (Rf, odpowiednio, 0,40 i 0,45).

Potraktowanie 0,lN roztworem Na2CC>3 w 60°C w ciągu 1 godziny powoduje rozszczepienie wiązania estrowego i otrzymanie wyjściowego gangliozydu Gmi i alkoholu pentylowego.

Przykład LIV. Ester heptylowy Gmi.

5g (3,18 mM) soli sodowej gangliozydu Gmi rozpuszcza się w 50 ml N-metylopirolidonu i dodaje się do roztworu 2,28 g (12,72 mM) 1-bromoheptanu i 2,1 lg (12,82 mM) jodku potasu. Pozostawia się do przereagowania na 24 godziny w temperaturze 25°C. Pod koniec reakcji dodaje się powoli 500 ml acetonu w celu wytrącenia produktu.

151 829 29

4,9 g tak otrzymanej surowej pochodnej oczyszcza się następnie za pomocą preparatywnej chromatografii na żelu krzemionkowym stosując jako rozpuszczalnik mieszaninę chloroform/metanol/woda 65:32:1.

Czyste frakcje miesza się, odparowuje, ponownie rozpuszcza w 15 ml mieszaniny chloroform/izopropanol 1:1 i produkt wytrąca się za pomocą 75 ml acetonu. Wydajność czystego estru heptylowego: 4,4g.

Analiza spektroskopowa prowadzona z użyciem pastylek KBr wykazuje typowe wiązanie estrowe przy 1750 cm^-1.

Chromatografia na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym z użyciem mieszaniny chloroform/metanol/0,3% CaCk 60:35:8 i mieszaniny chlorofom/metanol/2,5N NH3 55:42:12 i oznaczenie odczynnikiem Ehrlicha wykazuje, że produkt stanowi jednolity związek o Rf, odpowiednio, 0,62 i 0,50, wolny od wyjściowego gangliozydu Gmi (Rf, odpowiednio, 0,40 i 0,45).

Potraktowanie 0,lN roztworem Na2CC>3 w 60°C w ciągu 1 godziny powoduje rozszczepienie wiązania estrowego i otrzymanie wyjściowego gangliozydu Gmi i alkoholu heptylowego.

Przykład LV. Ester oktylowy Gmi.

5g (3,18 mM) soli sodowej gangliozydu Gmi, rozupszcza się w 50ml N-metylopirolidonu i dodaje się do roztworu 2,45g (12,72 mM) 1-bromooktanu i 2,1 lg (12,72 mM) jodku potasu. Pozostawia się do przereagowania na 24 godziny w temperaturze 25°C. Pod koniec reakcji dodaje się powoli 500 ml acetonu w celu wytrącenia produktu.

Tak otrzymane 4,8 g surowej pochodnej oczyszcza się za pomocą preparatywnej chromatografii na żelu krzemionkowym, stosując jako rozpuszczalnik mieszaninę chloroform/metanol/woda 65:32:7.

Czyste frakcje miesza się, odparowuje, ponownie rozpuszcza w 15 ml mieszaniny chloroform/izopropanol 1:1 i wytrąca się produkt za pomocą 75 ml acetonu. Wydajność czystego estru oktylowego: 4,5 g.

Analiza spektroskopowa prowadzona z użyciem pastylek KBr wykazuje typowe wiązanie estrowe przy 1750 cm^-1.

Chromatografia na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym z użyciem mieszaniny chloroform/metanol/0,3% CaCl2 60:35:8 i mieszaniny chlorofom/metanol/2,5N NH3 55:42:12 i oznaczenie odczynnikiem Ehrlicha wykazuje, że produkt stanowi jednolity związek o Rf, odpowiednio, 0,64 i 0,51, wolny od wyjściowego gangliozydu Gmi (Rf, odpowiednio, 0,40 i 0,45).

Potraktowanie 0,lN roztworem Na2CC>3 w 60°C w ciągu 1 godziny powoduje rozszczepienie wiązania estrowego i otrzymanie wyjściowego gangliozydu Gmi i alkoholu oktylowego.

Przykład LVI. Ester decylowy Gmi.

5g (3,12 mM) soli sodowej gangliozydu Gmi rozpuszcza się w 50 ml N-metylopirolidonu i dodaje się do roztworu 3,41 g (12,72 mM) 1-jododekanu. Pozostawia się do przereagowania na 24 godziny w temperaturze 25°C. Pod koniec reakcji dodaje się powoli 500 ml acetonu w celu wytrącenia produktu.

4,9 g tak otrzymanej surowej pochodnej oczyszcza się za pomocą preparatywnej chromatografii na żelu krzemionkowym, stosując jako rozpuszczalnik mieszaninę chloroform/metanol/woda 65:32:8.

Czyste frakcje miesza się, odparowuje, rozpuszcza ponownie w 15 ml mieszaniny chloroform/izopropanol 1:1 i wytrąca się produkt za pomocą 75 ml acetonu. Wydajność czystego estru decylowego: 4,5 g.

Analiza spektroskopowa prowadzona z użyciem pastylek KBr wykazuje typowe wiązanie estrowe przy 1750 cm^-1.

Chromatografia na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym z użyciem mieszaniny chloroform/metanol/0,3% CaCk 60:35:8 i mieszaniny chloroform/metanol/2,5N NH3 55:42:12 i oznaczenie odczynnikiem Ehrlicha wykazuje, że produkt stanowi jednolity związek o Rf, odpowiednio, 0,65 i 0,53, wolny od wyjściowego gangliozydu Gmi (Rt, odpowiednio, 0,40 i 0,45).

Potraktowanie 0,lN roztworem Na2CC>3 w 60°C w ciągu 1 godziny powoduje rozszczepienie wiązania estrowego i otrzymanie wyjściowego gangliozydu Gmi i alkoholu decylowego.

Przykład LVII. Ester dodecylowy Gmi.

5g (3,18 mM) soli sodowej gangliozydu Gmi rozupszcza się w 50 ml N-metyloirolidonu i dodaje się do roztworu 3,76 g (12,72 mM) 1-jodododekanu. Pozostawia się do przereagowania na 24

151 829 godziny w temperaturze 25°C. Pod koniec reakcji dodaje się powoli 500 ml acetonu w celu wytrącenia produktu.

5,1 g tak otrzymanej surowej pochodnej oczyszcza się za pomocą preparatywnej chromatografii na żelu krzemionkowym, stosując jako rozpuszczalnik mieszaninę chlorofom/metanol/woda 65:52:7.

Czyste frakcje miesza się, odparowuje, rozpuszcza ponownie w 15 ml mieszaniny chloroform/izopropanol 1:1 i wytrąca się produkt za pomocą 75 ml acetonu. Wydajność czystego estru dodecylowego: 4,7 g.

Analiza spektroskopowa prowadzona z użyciem pastylek KBr wykazuje typowe wiązanie estrowe przy 1750 cm^-1.

Chromatografia na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym z użyciem mieszaniny chloroform/metanol/0,3% CaCk 60:35:8 i mieszaniny chloroform/metanol/2,5N NH3 55:42:12 i oznaczenie odczynnikiem Ehrlicha wykazuje, że produkt stanowi jednolity związek o Rf, odpowiednio, 0,67 i 0,55, wolny od wyjściowego gangliozydu Gmi (Rf, odpowiednio, 0,40 i 0,45).

Potraktowanie 0,lN roztworem NazCCk w 60°C w ciągu 1 godziny powoduje rozszczepienie wiązania estrowego i otrzymanie wyjściowego gangliozydu Gmi i alkoholu dodecylowego.

Przykład LVIII. Ester dimetylobenzylowy Gmi.

5g (3,18 mM) soli sodowej gangliozydu Gmi rozpuszcza się w 50 ml N-mtylopirolidonu i dodaje się do roztworu l,97g (12,72 mM) chlorku 2,5-dimetylobenzylu i 2,11 (12,72 mM) jodku potasu. Pozostawia się do przereagowania na 24 godziny w temperaturze 25°C. Pod koniec reakcji dodaje się powoli 500 ml acetonu w celu wytrącenia produktu.

4,4 g tak otrzymanej surowej pochodnej oczyszcza się za pomocą preparatywnej chromatografii na żelu krzemionkowym, stosując jako rozpuszczalnik mieszaninę chloroform/metanol/woda 65:32:7.

Czyste frakcje miesza się, odparowuje, ponownie rozpuszcza w 15 ml mieszaniny chloroform/izopropanol 1:1 i produkt wytrąca się za pomocą 75 ml acetonu. Wydajność czystego estru dimetylobenzylowego: 3,9 g.

Analiza spektroskopowa prowadzona z użyciem pastylek KBr wykazuje typowe wiązanie estrowe przy 1750 cm^-1.

Chromatografia na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym z użyciem mieszaniny chloroform/metanol/0,3% CaCk 60:35:8 i mieszaniny chloroform/metanol/2,5N NH3 55:42:12 i oznaczenie odczynnikiem Ehrlicha wykazuje, że produkt stanowi jednolity związek o Rf, odpowiednio, 0,70 i 0,58, wolny od wyjściowego gangliozydu Gmi (Rf, odpowiednio, 0,40 i 0,45).

Potraktowanie 0,lN roztworem NazCCk w 60°C w ciągu 1 godziny powoduje rozszczepienie wiązania estrowego i otrzymanie wyjściowego gangliozydu Gmi i alkoholu dimetylobenzylowego.

Przykład LIX. Ester etylowy Gdi a.

500 mg (0,265 mM) soli sodowej Gdi a rozpuszcza się w 5 ml bezwodnego N-metylopirolidonu (NMP) i dodaje się do roztworu 331,5 mg (2,12 mM) jodku etylu. Pozostawia się do przereagowania na 24 godziny w temperaturze 25°C. Pod koniec reakcji powoli dodaje się 50 ml acetonu w celu wytrącenia produktu.

470 mg surowej pochodnej oczyszcza się za pomocą chromatografii na żelu krzemionkowym, stosując jako rozpuszczalnik mieszaninę chloroform/metanol/woda 65:32:7.

Czyste frakcje zbiera się, odparowuje przez wysuszenie, ponownie rozpuszcza w 1,5 ml mieszaniny chloroform/metanol 1:1 i produkt wytrąca się za pomocą 7,5 ml acetonu. Wydajność czystego estru etylowego: 420 mg.

Analiza spektroskopowowa IR prowadzona przy użyciu pastylek KBr wykazuje typowe wiązanie estrowe przy 1750 cm^-1. Chromatografia na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym z użyciem mieszaniny chloroform/metanol/0,3% CaCk 60:35:8 i oznaczenie odczynnikiem Ehrlicha wykazuje, że produkt stanowi jednolity związek (Rf — 0,53), wolny od estru wewnętrznego wyjściowego Gdi₃ (Rf = 0,27).

Przez potraktowanie 0,lN roztworem NazCCk w temperaturze 60°C w ciągu 1 godziny rozszczepia się wiązanie estrowe i otrzymuje się wyjściowy Gcia i alkohol etylowy.

Przykład LX. Ester izopropylowy Goia.

500 mg (0,265 mM) soli sodowej Gna rozpuszcza się w 5 ml bezwodnego N-metylopirolidonu (NMP) i dodaje do roztworu 354 mg (2,12 mM) 2-jodopropanu. Pozostawia się do przereagowania

151 829 31 na 24 godziny w temperaturze 25°C. Pod koniec reakcji dodaje się powoli 50 ml acetonu w celu wytrącenia produktu.

480 mg surowej pochodnej oczyszcza się za pomocą chromatografii na żelu krzemionkowym, stosując jako rozpuszczalnik mieszaninę chlorofom/metanol/woda 65:32:7.

Czyste frakcje zbiera się, odparowuje przez wysuszenie, ponownie rozpuszcza w 1,5 ml mieszaniny chloroform/metanol 1:1 i wytrąca się produkt za pomocą 7,5 ml acetonu. Wydajność czystego estru izopropylowego: 415 mg.

Analiza spektroskopowa IR prowadzona przy użyciu pastylek KBr wykazuje typowe wiązanie estrowe przy 1750 cm^-1. Chromatografia na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym z użyciem mieszaniny chloroform/metanol/0,3% CaCU 60:35:8 i oznaczenie odczynnikiem Ehrlicha wykazuje, że produkt stanowi jednolity związek Rf = 0,58, wolny od estru wewnętrznego wyjściowego Goia (Rt = 0,27).

Przez potraktowanie 0,lN roztworem Na2CO3 w temperaturze 60°C w ciągu 1 godziny rozszczepia się wiązanie estrowe i otrzymuje się wyjściowy Goia i alkohol izopropylowy.

Przykład LXI. Ester pentylowy Goia500 mg (0,265 mM) soli sodowej Goia rozpuszcza się w 5 ml bezwodnej N-metylopirolidonu (NMP) i dodaje się do roztworu 320mg (2,12 mM) 1-bromopentanu i 352g (2,12 mM) jodku potasu. Pozostawia się do przereagowania na 24 godziny w temperaturze 25°C. Pod koniec reakcji dodaje się powoli 50 ml acetonu w celu wytrącenia produktu.

485 mg surowej pochodnej oczyszcza się za pomocą chromatografii na żelu krzemionkowym, stosując jako rozpuszczalnik mieszaninę chloroform/metanol/woda 65:32:7.

Czyste frakcje zbiera się, odparowuje przez wysuszenie, ponownie rozuszcza w 1,5 ml mieszaniny chloroform/metanol 1:1 i produkt wytrąca się za pmocą 7,5 ml acetonu. Wydajność czystego estru pentylowego: 420 mg.

Analiza spektroskopowa IR prowadzona przy użyciu pastylek KBr wykazuje typowe wiązanie estrowe przy 1750 cm^-1. Chromatografia na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym z użyciem mieszaniny chloroform/metanol/0,3% CaCU 60:35:8 i oznaczenie odczynnikiem Ehrlicha wykazuje, że produkt stanowi jednolity związek (Rf = 0,61) wolny od estru wewnętrznego wyjściowego G_D1a(Rf = 0,27).

Przez potraktowanie 0,lN roztworem NasCCb w teperaturze 60°C w ciągu 1 godziny rozszczepia się wiązanie estrowe i otrzymuje się wyjściowy Goia i alkohol pentylowy.

Przykład LXII. Ester dodecylowy Goia.

500 mg (0,265 mM) soli sodowej Gdia rozpuszcza się w 5 ml bezwodnego N-metylopirolidonu (NMP) i dodaje się do roztworu 628 mg (2,12 mM) 1-jodododekanu. Pozostawia się do przereagowania na 24 godziny w temperaturze 25°C. Pod koniec reakcji dodaje się powoli 50 ml acetonu w celu wytrącenia produktu.

505 mg surowej pochodnej oczyszcza się za pomocą chromatografii na żelu krzemionkowym, stosując jako rozpuszczalnik mieszaninę chlorofom/metanol/woda 65:32:7.

Czyste frakcje zbiera się, odparowuje przez wysuszenie, ponownie rozpuszcza się w 1,5 ml mieszaniny chloroform/metanol 1:1 i produkt wytrąca się za pomocą 7,5 ml acetonu. Wydajność czystego estru dodecylowego: 475 mg.

Analiza spektroskopowa IR prowadzona przy użyciu pastylek KBr wykazuje typowe wiązanie estrowe przy 1750 cm^-1. Chromatografia na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym z użyciem mieszaniny chloroform/metanol/0,3% CaCU 60:35:8 i oznaczenie odczynnikiem Ehrlicha wykazuje, że produkt stanowi jednolity związek (Rf = 0,71) wolny od estru wewnętrznego wyjściowego Gm a (Rf = 0,27).

Przez potraktowanie 0,lN roztworem NazCOe w temperaturze 60°C w ciągu 1 godziny rozszczepia się wiązanie estrowe i otrzymuje się wyjściowy Goia i alkohol dodecylowy.

Przykład LXIII. Ester etylowy Gdu>.

500 mg (0,265 mM) soli sodowej Goi b rozpuszcza się w 5 ml bezwodnego N-metylopirolidonu (NMP) i dodaje się do roztworu 331,5 mg (2,12 mM) jodoetanu. Pozostawia się do przereagowania na 24 godziny w temperaturze 25°C. Pod koniec reakcji dodaje się powoli 50 ml acetonu w celu wytrącenia produktu.

151 829

465 mg surowej pochodnej oczyszcza się za pomocą chromatografii na żelu krzemionkowym stosując jako rozpuszczalnik mieszaninę chloroform/metanol/woda 65:32:7.

Czyste frakcje zbiera się, odparowuje przez wysuszenie, ponownie rozpuszcza w 1,5 ml mieszaniny chloroform/metanol 1:1 i produkt wytrąca się za pomocą 7,5 ml acetonu. Wydajność czystego estru etylowego: 475 mg.

Analiza spektroskopowa IR prowadzona przy użyciu pastylek KBr wykazuje typowe wiązanie estrowe przy 1750 cm^-1.

Chromatografia na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym z użyciem mieszaniny chloroform/metanol/0,3% CaCk 60:35:7 i oznaczenie odczynnikiem Ehrlicha wykazuje, że produkt stanowi jednolity związek (Rf = 0,58) wolny od estru wewnętrznego wyjściowego Gow (Rf = 0,19). Przez potraktowanie O,1N roztworem NaaCCk w 60°C w ciągu 1 godziny rozszczepia się wiązanie estrowe i otrzymuje się wyjściowy Gow i alkohol etylowy.

Przykład LXIII. Ester etylowy Gdib.

500 mg (0,265 mM) soli sodowej Gdw rozpuszcza się w 5 ml bezwodnego N-metylopirolidonu (NMP) i dodaje się do roztworu 331,5 mg (2,12 mM)jodoetanu. Pozostawia się do przereagowania na 24 godziny w temperaturze 25°C. Pod koniec reakcji dodaje się powoli 50 ml acetonu w celu wytrącenia produktu.

465 mg surowej pochodnej oczyszcza się za pomocą chromatografii na żelu krzemionkowym stosując jako rozpuszczalnik mieszaninę chloroform/metanol/woda 65:32:7.

Czyste frakcje zbiera się, odparowuje przez wysuszenie, ponownie rozpuszcza w 1,5 ml mieszaniny chloroform/metanol 1:1 i produkt wytrąca się za pomocą 7,5 ml acetonu. Wydajność czystego estru etylowego: 475 mg.

Analiza apektroskopowa IR prowadzona przy użyciu pastylek KBr wykazuje typowe wiązanie estrowe przy 1750 cm^-1. Chromatografia na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym z użyciem mieszaniny chloroform/metanol/0,3% CaCk 60:35:8 i oznczenie odczynnikiem Ehrlicha wykazuje, że produkt stanowi jednolity związek (Rf = 0,58) wolny od estru wewnętrznego wyjściowego G_D1b (Rf=0,19).

Przez potraktowanie 0,lN roztworem NaaCCk w 60°C w ciągu 1 godziny rozszczepia się wiązanie estrowe i otrzymuje się wyjściowy Gdw i alkohol etylowy.

Przykład LXIV. Ester izopropylowy Gdib.

500 ml (0,265 mM) soli sodowej Gdi b rozpuszcza się w 5 ml bezwodnego N-metylopirolidonu i dodaje się do roztworu 354 mg (2,12 mM) 2-jodopropanu. Pozostawia się do przereagowania na 24 godziny w temperaturze 25°C. Pod koniec reakcji dodaje się powoli 50 ml acetonu w celu wytrącenia produktu.

475 mg surowej pochodnej oczyszcza się za pomocą chromatografii na żelu krzemionkowym, stosując jako rozpuszczalnik mieszaninę chloroform/metanol/woda 65:32:7.

Czyste frakcje zbiera się, odparowuje przez wysuszenie, ponownie rozpuszcza w 1,5 ml mieszaniny chloroform/metanol 1:1 i wytrąca się produkt za pomocą 7,5 ml acetonu. Wydajność czystego estru izopropylowego: 410 mg.

Analiza spektroskopowa IR prowadzona przy użyciu pastylek KBr wykazuje typowe wiązanie estrowe przy 1750 cm^-1. Chromatografia na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym z użyciem mieszaniny chloroform/metanol/0,3% CaCk 60:35:8 i oznaczenie oddczynnikiem Ehrlicha wykazuje, że produkt stanowi jednolity związek (Rf = 0,62) i wolnego od estru wewnętrznego wyjściowego G_Dib (Rf = 0,19).

Przez potraktowanie 0,lN roztworem Na2CO3 w 60°C w ciągu 1 godziny rozszczepia się wiązanie estrowe i otrzymuje się wyjściowy Goib i alkohol izopropylowy.

Przykład LXV. Ester pentylowy Goib.

500 mg (0,265 mM) soli sodowej Gdi b rozpuszcza się w 5 ml bezwodnego N-metyloiprolidonu (NMP) i dodaje się do roztworu 320 mg (2,12 mM) 1-bromopentanu i 352 mg (2,12 mM) jodku potasu. Pozostawia się do przereagowania na 24 godziny w 25°C. Pod koniec reakcji dodaje się powoli 50 ml acetonu w celu wytrącenia produktu.

480 mg surowej pochodnej oczyszcza się za pomocą chromatogrfii na żelu krzemionkowym, stosując jako rozpuszczalnik mieszaninę chloroform/metanol/woda 65:32:7.

151 829

Czyste frakcje zbiera się, odparowuje przez wysuszenie, ponownie rozpuszcza w 1,5 ml mieszaniny chlorofom/metanol 1:1 i produkt wytrąca się za pomocą 7,5 ml acetonu. Wydajność czystego estru pentylowego: 410 mg.

Analiza spektroskopowa IR prowadzona przy użyciu pastylek KBr wykazuje typowe wiązanie estrowe przy 1750 cm^-1. Chromatografia na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym z użyciem mieszaniny chloroform/metanol/0,3% CaCU 60:35:8 i oznczenie oddczynnikiem Ehrlicha wykazuje, że produkt stanowi jednolity związek (Rf — 0,66) i wolny od estru wewnętrznego wyjściowego G_Dib(Rf = 0,19).

Przez potraktowanie 0,lN roztworem Na2CC>3 w 60°C w ciągu 1 godziny rozszczepia się wiązanie estrowe i otrzymuje się wyjściowy Goib i alkohol pentylowy.

Przykład LXVI. Ester dodecylowy Gdw.

500 mg (0,265 mM) soli sodowej Goib rozpuszcza się w 5 ml bezwodnego N-metylopirolidonu i dodaje się do roztworu 628 mg (2,12 mM) 1-bromododekanu. Pozostawia się do przereagowania na 24 godziny w temperaturze 25°C. Pod koniec reakcji dodaje się powoli 50 ml acetonu w celu wytrącenia produktu.

510 mg surowej pochodnej oczyszcza się za pomocą chromatografii na żelu krzemionkowym, stosując jako rozpuszczalnik mieszaninę chloroform/metanol/woda 65:32:7.

Czyste frakcje zbiera się, odparowuje przez wysuszenie, ponownie rozpuszcza w 1,5 ml mieszaniny chloroform/metanol 1:1 i wytrąca się produkt za pmocą 7,5 ml acetonu. Wydajność czystego estru dodecylowego: 485 mg.

Analiza pektroskopowa IR prowadzona przy użyciu pastylek KBr wykazuje typowe wiązanie estrowe przy 1750 cm¹. Chromatografia na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym z użyciem mieszaniny chloroform/metanol/0,3% CaCU 60:35:8 i oznaczenie oddczynnikiem Ehrlicha wykazuje, że produkt stanowi jednolity związek (Rf = 0,78) i wolnego od estru wewnętrznego wyjściowego Gdw (Rf = 0,19).

Przez potraktowanie 0,lN roztworem Na2CO3 w 60°C w ciągu 1 godziny rozszczepia się wiązanie estrowe i otrzymuje się wyjściowy Goib i alkohol dodecylowy.

Przykład LVII. Ester etylowy Gti b.

500 mg (0,228 mM) soli sodowej Gtw rozpuszcza się się w 5 ml bezwodnego N-metylopirolidonu i dodaje się do roztworu 320 mg (2,05 mM) jodoetanu. Pozostawia się do przereagowania na 24 godziny w temperaturze 25°C. Pod koniec reakcji dodaje się powoli 50 ml acetonu w celu wytrącenia produktu.

mg surowej pochodnej oczyszcza się za pomocą chromatografii na żelu krzemionkowym, stosując jako rozpuszczalnik mieszaninę chloroform/metanol/woda 65:32:1.

Czyste frakcje zbiera się, odparowuje przez wysuszenie, rozpuszcza się ponownie w 1,5 ml mieszaniny chloroform/metanol 1:1 i wytrąca się produkt za pmocą 7,5 ml acetonu. Wydajność czystego estru dodecylowego: 410 mg.

Analiza spektroskopowa IR prowadzona przy użyciu pastylek KBr wykazuje typowe wiązanie estrowe przy 1750 cm^-1. Chromatografia na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym z użyciem mieszaniny chloroform/metanol/0,3% CaCb 60:35:8 i oznaczenie oddczynnikiem Ehrlicha wykazuje, że produkt stanowi jednolity związek (Rf = 0,53) wolnego od estru wewnętrznego wyjściowego Gtw (Rf = 0,13).

Przez potraktowanie 0,lN roztworem Na2CO3 w temperaturze 60°C w ciągu 1 godziny rozszczepia się wiązanie estrowe i otrzymuje się wyjściowy G-rib i alkohol etylowy.

Przykład LXVIII. Ester izopropylowy Gub.

500 mg (0,228 mM) soli sodowej Gti b rozpuszcza się w 5 ml bezwodnego N-metylopirolidonu i dodaje się do roztworu 242,3 mg (2,05 mM) 2-jodopropanu. Pozostawia się do przereagowania na 24 godziny w temperaturze 25°C. Pod koniec reakcji dodaje się powoli 50 ml acetonu w celu wytrącenia produktu.

470 mg surowej pochodnej oczyszcza się za pomocą chromatografii na żelu krzemionkowym, stosując jako rozpuszczalnik mieszaninę chloroform/metanol/woda 65:32:7.

Czyste frakcje zbiera się, odparowuje przez wysuszenie, rozpuszcza się ponownie w 1,5 ml mieszaniny chloroform/metanol 1:1 i produkt wytrąca się za pmocą 7,5 ml acetonu. Wydajność czystego estru izopropylowego: 395 mg.

151 829

Analiza spektroskopowa IR prowadzona przy użyciu pastylek KBr wykazuje typowe wiązanie estrowe przy 1750 cm^-1. Chromatografia na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym z użyciem mieszaniny chloroform/metanol/0,3% CaCk 60:35:8 i oznaczenie oddczynnikiem Ehrlicha wykazuje, że produkt stanowi jednolity związek (Rf = 0,67) i wolnego od estru wewnętrznego wyjściowego Gub (Rf = 0,13).

Przez potraktowanie O,1N roztworem Na2CO3 w temperaturze 60°C w ciągu 1 godziny rozszczepia się wiązanie estrowe i otrzymuje się wyjściowy G-rib i alkohol izopropylowy.

Przykład LXIX. Ester etylowy Gm3·

500 mg (0,43 mM) soli sodowej Gm3 rozpuszcza się w 5 ml bezwodnego N-metylopirolidonu i dodaje się do roztworu 268,3 mg (1,72 mM) jodoetanu. Pozostawia się do przereagowania na 24 godziny w temperaturze 25°C. Pod koniec reakcji dodaje się powoli 50 ml acetonu w celu wytrącenia produktu.

480 mg surowej pochodnej oczyszcza się za pomocą chromatografii na żelu krzemionkowym, stosując jako rozpuszczalnik mieszaninę chloroform/metanol/woda 110:40:6.

Czyste frakcje zbiera się, odparowuje przez wysuszenie, ponownie rozpuszcza się 1,5 ml mieszaniny chloroform/metanol 1:1 i produkt wytrąca się za pomocą 7,5 ml acetonu.

Analiza spektroskopowa IR prowadzona przy użyciu pastylek KBr wykazuje typowe wiązanie estrowe przy 1750 cm^-1. Chromatografia na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym z użyciem mieszaniny chloroform/metanol/0,3% CaCk 60:35:8 i oznaczenie oddczynnikiem Ehrlicha wykazuje, że produkt stanowi jednolity związek (Rf = 0,85) wolny od estru wewnętrznego wyjściowego Gm3 (Rf ⁼ 0,58).

Przez potraktowanie 0,lN roztworem NazCOe w temperaturze 60°C w ciągu 1 godziny rozszczepia się wiązanie estrowe i otrzymuje się wyjściowy Gm3 i alkohol etylowy.

Przykład LXX. Ester izopropylowy Gm3.

500 mg (0,43 mM) soli sodowej Gm3 rozpuszcza się w 5 ml bezwodnego N-metylopirolidonu i dodaje się do roztworu 387,2 mg (1,72 mM) 2-jodopropanu. Pozostawia się do przereagowania na 24 godziny w temperaturze 25°C. Pod koniec reakcji dodaje się powoli 50 ml acetonu w celu wytrącenia produktu.

485 mg surowej pochodnej oczyszcza się za pomocą chromatografii na żelu krzemionkowym, stosując jako rozpuszczalnik mieszaninę chloroform/metanol/woda 65:32:7.

Czyste frakcje zbiera się, odparowuje przez wysuszenie, ponownie rozpuszcza w 1,5 ml mieszaniny chloroform/metanol 1:1 i produkt wytrąca się za pmocą 7,5 ml acetonu. Wydajność estru izopropylowego: 425 mg.

Analiza spektroskopowa IR prowadzona przy użyciu pastylek KBr wykazuje typowe wiązanie estrowe przy 1750 cm^-1. Chromatografia na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym z użyciem mieszaniny chloroform/metanol/0,3% CaCk 60:35:8 i oznaczenie odczynnikiem Ehrlicha wykazuje, że produkt stanowi jednolity związek (Rf = 0,88) wolny od estru wewnętrznego wyjściowego Gm3 (Rf — 0,58).

Przez potraktowanie 0,lN roztworem NazCCk w temperaturze 60°C w ciągu 1 godziny rozszczepia się wiązanie estrowe i otrzymuje się wyjściowy Gm3 i alkohol izopropylowy.

Przykład LXXI. Ester heptylowy Gm3.

500 mg (0,43 mM) soli sodowej Gm3 rozpuszcza się w 5 ml bezwodnego N-metylopirolidonu i dodaje się do roztworu 307,9 mg (1,72 mM) 1-bromoheptanu. Pozostawia się do przereagowania na 24 godziny w temperaturze 25°C. Pod koniec reakcji dodaje się powoli 50 ml acetonu w celu wytrącenia produktu.

490 mg surowej pochodnej oczyszcza się za pomocą chromatografii na żelu krzemionkowym, stosując jako rozpuszczalnik mieszaninę chloroform/metanol/woda 65:32:7.

Czyste frakcje zbiera się, odparowuje przez wysuszenie, ponownie rozpuszcza się w 1,5 ml mieszaniny chloroform/metanol i wytrąca się za pmocą 7,5 ml acetonu. Wydajność czystego estru heptylowego: 430 mg.

Analiza spektroskopowa IR prowadzona przy użyciu pastylek KBr wykazuje typowe wiązanie estrowe przy 1750 cm^-1. Chromatografia na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym z użyciem mieszaniny chloroform/metanol/0,3% CaCk 60:35:8 i oznaczenie odczynnikiem Ehrlicha wykazuje, że produkt stanowi jednolity związek, (Rf = 0,92) wolny od estru wewnętrznego wyjściowegoGM3 (Rf ⁼ 0,58).

Przez potraktowanie 0,lN roztworem NazCCk w temperaturze 60°C w ciągu 1 godziny rozszczepia się wiązanie estrowe i otrzymuje się wyjściowy Gm3 i alkohol heptylowy.

151 829

Przykład LXXII. Ester dodecylowy Gm3500 mg (0,43 mM) soli sodowej Gm3 rozpuszcza się w 5 ml bezwodnego N-metylopirolidonu i dodaje się do roztworu 509,5 mg (1,72 mM) 1-jododekanu. Pozostawia się do przereagowania na 24 godziny w temperaturze 25°C. Pod koniec reakcji dodaje się powoli 50 ml acetonu w celu wytrącenia produktu.

490 mg surowej pochodnej oczyszcza się za pomocą chromatografii na żelu krzemionkowym, stosując jako rozpuszczalnik mieszaninę chloroform/metanol/woda 65:32:7.

Czyste frakcje zbiera się, odparowuje przez wysuszenie, ponownie rozpuszcza w 1,5 ml mieszaniny chloroform/metanol 1:1 i wytrąca się produkt za pmocą 7,5 ml acetonu. Wydajność czystego estru dodecylowego: 465 mg.

Analiza spektroskopowa IR prowadzona przy użyciu pastylek KBr wykazuje typowe wiązanie estrowe przy 1750 cm ’¹. Chromatografia na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym z użyciem mieszaniny chloroform/metanol/0,3%CaCl₂ 60:35:8 i oznaczenie odczynnikiem Ehrlicha wykazuje, że produkt stanowi jednolity związek (Rf = 0,95) wolny od estru wewnętrznego wyjściowego Gm3 (Rf ⁼ 0,13).

Przez potraktowanie 0,lN roztworem Na₂CO3 w temperaturze 60°C w ciągu 1 godziny rozszczepia się wiązanie estrowe i otrzymuje się wyjściowy Gm3 i alkohol dodecylowy.

Przykład LXXIII. Ester etylowy Gmi.

500 mg (0,40 mM) soli sodowej Gm2 rozpuszcza się w 5 ml bezwodnego N-metylopirolidonu i dodaje się do roztworu 256 mg (1,60 mM) jodoetanu. Pozostawia się do przereagowania na 24 godziny w temperaturze 25°C. Pod koniec reakcji dodaje się powoli 50 ml acetonu w celu wytrącenia produktu.

470 mg surowej pochodnej oczyszcza się za pomocą chromatografii na żelu krzemionkowym, stosując jako rozpuszczalnik mieszaninę chloroform/metanol/woda 110:40:6.

Czyste frakcje zbiera się, odparowuje przez wysuszenie, ponownie rozpuszcza w 1,5 ml mieszaniny chloroform/metanol 1:1 i wytrąca się produkt za pmocą 7,5 ml acetonu. Wydajność czystego estru etylowego: 420 mg.

Analiza spektroskopowa IR prowadzona przy użyciu pastylek KBr wykazuje typowe wiązanie estrowe przy 1750 cm^-1. Chromatografia na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym z użyciem mieszaniny chloroform/metanol/0,3% CaCl₂ 60:35:8 i oznaczenie odczynnikiem Ehrlicha wykazuje, że produkt stanowi jednolity związek (Rf = 0,81) wolny od estru wewnętrznego wyjściowego Gm2 (Rf ⁼ 0,55).

Przez potraktowanie 0,lN roztworem Na₂CO3 w temperaturze 60°C w ciągu 1 godziny rozszczepia się wiązanie estrowe i otrzymuje się wyjściowy Gm2 i alkohol etylowy.

Przykład LXXIV. Ester izopropylowy Gm2.

500 mg (0,40 mM) soli sodowej Gm2 rozpuszcza się w 5 ml bezwodnego N-metylopirolidonu i dodaje się do roztworu 267,2 mg (1,60 mM) 2-jodopropanu. Pozostawia się do przereagowania na 24 godziny w temperaturze 25°C. Pod koniec reakcji dodaje się powoli 50 ml acetonu w celu wytrącenia produktu.

480 mg surowej pochodnej oczyszcza się za pomocą chromatografii na żelu krzemionkowym, stosując jako rozpuszczalnik mieszaninę chloroform/metanol/woda 65:32:7.

Czyste frakcje zbiera się, odparowuje przez wysuszenie, ponownie rozpuszcza w 1,5 ml mieszaniny chloroform/metanol 1:1 i produkt wytrąca się za pmocą 7,5 ml acetonu. Wydajność czystego estru izopropylowego: 415 mg.

Analiza spektroskopowa IRprowadzona przy użyciu pastylek KBr wykazuje typowe wiązanie estrowe przy 1750 cm^-1. Chromatografia na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym z użyciem mieszaniny chloroform/metanol/0,3% CaCl₂ 60:35:8 i oznaczenie odczynnikiem Ehrlicha wykazuje, że produkt stanowi jednolity związek (Rf = 0,83) wolny od estru wewnętrznego wyjściowego Gm2 (Rf — 0,55).

Przez potraktowanie 0,lN roztworem Na₂CC>3 w temperaturze 60°C w ciągu 1 godziny rozszczepia się wiązanie estrowe i otrzymuje się wyjściowy Gm2 i alkohol izopropylowy.

Przykład LXXV. Ester heptylowy Gm2.

500 mg (0,040 mM) soli sodowej Gm2 rozpuszcza się w 5 ml bezwodnego N-metylopirolidonu i dodaje się do roztworu 286,4 mg (1,60 mM) 1-bromoheptanu i 265,6 mg (1,60 mM) jodku potasu. Pozostawia się do przereagowania na 24 godziny w temperaturze 25°C. Pod koniec reakcji dodaje się powoli 50 ml acetonu w celu wytrącenia produktu.

151 829

495 mg surowej pochodnej oczyszcza się za pomocą chromatografii na żelu krzemionkowym, stosując jako rozpuszczalnik mieszaninę chloroform/metanol/woda 65:32:7.

Czyste frakcje zbiera się, odparowuje przez wysuszenie, ponownie rozpuszcza w 1,5 ml mieszaniny chloroform/metanol 1:1 i wytrąca się produkt za pmocą 7,5 ml acetonu. Wydajność czystego estru heptylowego: 440 mg.

Analiza spektroskopowa IRprowadzona przy użyciu pastylek KBr wykazuje typowe wiązanie estrowe przy 1750 cm ¹. Chromatografia na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym z użyciem mieszaniny chloroform/metanol/0,3% CaCl₂ 60:35:8 i oznaczenie odczynnikiem Ehrlicha wykazuje, że produkt stanowi jednolity związek (Rf = 0,87) wolny od estru wewnętrznego wyjściowego G_m2 (Rf = 0,58).

Przez potraktowanie 0,lN roztworem Na2CC>3 w 60°C w ciągu 1 godziny rozszczepia się wiązanie estrowe i otrzymuje się wyjściowy Gm2 i alkohol heptylowy.

Przykład LXXVI. Ester dodecylowy Gm2.

500 mg (0,40 mM) soli sodowej Gm2 rozpuszcza się w 5 ml bezwodnego N-metylopirolidonu i dodaje się do roztworu 474 mg (1,60 mM) 1-jododekanu. Pozostawia się do przereagowania na 24 godziny w temperaturze 25°C. Pod koniec reakcji dodaje się powoli 50 ml acetonu w celu wytrącenia produktu.

485 mg surowej pochodnej oczyszcza się za pomocą chromatografii na żelu krzemionkowym, stosując jako rozpuszczalnik mieszaninę chloroform/metanol/woda 65:32:7.

Czyste frakcje zbiera się, odparowuje przez wysuszenie, ponownie rozpuszcza w 1,5 ml mieszaniny chloroform/metanol 1:1 i wytrąca się produkt za pmocą 7,5 ml acetonu. Wydajność czystego estru dodecylowego: 425 mg.

Analiza spektroskopowa IRprowadzona przy użyciu pastylek KBr wykazuje typowe wiązanie estrowe przy 1750 cm ¹. Chromatografia na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym z użyciem mieszaniny chloroform/metanol/0,3% CaCk 60:35:8 i oznaczenie odczynnikiem Ehrlicha wykazuje, że produkt stanowi jednolity związek (Rf = 0,92) wolny od estru wewnętrznego wyjściowego Gm2 (Rf = 0,58).

Przez potraktowanie 0,lN roztworem Na2CCk w temperaturze 60°C w ciągu 1 godziny rozszczepia się wiązanie estrowe i otrzymuje się wyjściowy Gm2 i alkohol dodecylowy.

Claims (13)

1. Zastrzeżenia patentowe

   1. Sposób wytwarzania pochodnych gangliozydów o wzorze 10, w którym n oznacza liczbę całkowitą od 1-5, Z oznacza grupę OR, w której R oznacza rodnik alifatyczny o 1-12 atomach C, rodnik aryloalifatyczny o 1-12 atomach C z jednym tylko pierścieniem benzenowym, rodnik heterocykliczny o 1-12 atomach C z jednym pierścieniem heterocyklicznym, zawierającym heteroatom taki jak N, S lub O, rodnik alicykliczny o 1-14 atomach C lub rodnik alifatycznoalicykliczny zawierający tylko jeden pierścień cykloalifatyczny i w którym znajduje się 1-5 reszt kwasu sjalowego, 1-5 reszt oligosacharydowych oraz jedna reszta ceramidowa, z wyjątkiem estru metylowego GMi, GM2, GM3 i GDi_a, znamienny tym, że a) poddaje się gangliozyd, mieszaninę gangliozydów lub ich nadacylowaną pochodną, przy czym w gangliozydzie tym grupy hydroksylowe są nadacylowane, działaniu kwaśnego jonitu w celu wytworzenia soli metalicznej wspomnianego gangliozydu, mieszaniny gangliozydów lub ich nadacylowanych pochodnych, b) poddaje się tak otrzymaną sól metaliczną wspomnianego gangliozydu, mieszaniny gangliozydów lub ich nadacylowanych pochodnych, reakcji ze środkiem eteryfikującym zawierającym resztę węglowodorową w celu estrowego związania z grupami karboksylowymi w resztach kwasu sjalowego wspomnianych gangliozydów.
2. 2. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że jako wspomniany środek eteryfikujący stosuje się chlorowcopochodną węglowodoru.
3. 3. Sposób według zastrz. 1 albo zastrz. 2, znamienny tym, że stosuje się jonit wytwarzający sól sodową lub potasową gangliozydu.
4. 4. Sposób według zastrz. 1 albo zastrz. 2, znamienny tym, że reakcję soli metalicznej gangliozydu, mieszaniny gangliozydów lub ich nadacylowanych pochodnych, prowadzi się w środowisku rozupszczalnika aprotonowego, w temperaturze 20-120°C.

   151 829
5. 5. Sposób według zastrz. 4, znamienny tym, że jako rozpuszczalnik stosuje się dioksan lub dwumetylosulfotlenek.
6. 6. Sposób według zastrz. 2, znamienny tym, że jako chlorowocopochodną węglowodoru stosuje się halogenek, taki jak halogenek metylu, etylu, propylu, izopropylu, n-butylu, izobutylu, ΙΙΙ-rzęd.butylu, undecylu, hydroksydecylu, heptylu, 2-metylo-l-pentylu, allilu, etoksykarbonylometylu, metoksyetylu, l-metoksy-2-propylu, benzylu, fenetylu, cykloheksylu, mentylu, tetrahydrofurfurylu, tetrahydropiranylu lub cyjanobutyryłu.
7. 7. Sposób wytwarzania pochodnych gangliozydów o wzorze 10, w którym n oznacza liczbę całkowitą 1-5, Z oznacza grupę NR¹R², w której R¹ i R², które mogą być takie same lub różne, oznaczają atom wodoru lub rodnik alifatyczny zawierający do 12 atomów C, o łańcuchu otwartym lub zamkniętym, rodnik aryloalifatyczny o jednym tylko pierścieniu benzenowym, ewentualnie podstawionym 1-3 grupami alkilowymi o 1-4 atomach C i nie więcej niż 4 atomach C w części alifatycznej i w którym znajduje się 1-5 reszt kwasu sjalowego, 1-5 reszt oligosacharydowych oraz jedna reszta ceramidowa, znamienny tym, że poddaje się gangliozyd lub mieszaninę gangliozydów, ester wewnętrzny gangliozydu lub mieszaninę estrów wewnętrznych gangliozydów albo ester wytworzony w wyniku zestryfikowania grupy karboksylowy gangliozydu lub mieszaniny gangliozydów, reakcji z amoniakiem lub z aminą o wzorze NHR¹ R , w którym R¹ i R² mają wyżej podane znaczenie.
8. 8. Sposób według zastrz. 7, znamienny tym, że jako aminę o wzorze NHR¹R² stosuje się metyloaminę, etyloaminę, propyloaminę, izopropyloaminę, dwumetyloaminę, dwuetyloaminę, butyloaminę, pirolidynę, piperydynę, 2-metylopiperydynę, piperydynę, 1-metylopiperazynę, etanoloaminę, benzyloaminę, etylometyloaminę, dwumetyloaminipropylo-l-aminę, dwumetyloaminoetyloaminę, 6-hydroksyheksylo-l-aminę, tetrahydrofurfuryloaminę i 2-fenyloetyloaminę.
9. 9. Sposób wytwarzania pochodnych gangliozydów o wzorze 10, w którym n oznacza liczbę całkowitą 1-5, X oznacza atom wodoru lub grupę acylową, stanowiącą resztę alifatycznego lub aromatycznego kwasu karboksylowego o 1-10 atomach C, a Z oznacza grupę OR, w której R oznacza rodnik alifatyczny o 1-12 atomach C, rodnik aryloalifatyczny o 1-12 atomach C z jednym tylko pierścieniem benzenowym, rodnik heterocykliczny o 1-12 atomach C z jednym pierścieniem heterocyklicznym, zawierającym heteroatom taki jak N, S lub O, rodnik alicykliczny o 1-14 atomach C lub rodnik alifatycznoalicykliczny zawierający tylko jeden pierścień cykloalifatyczny lub grupę -NR¹ R², w której R¹ i R², które mogą być takie same lub różne, oznaczają atom wodoru lub rodnik alifatyczny zawierający do 12 atomów C, o łańcuchu otwartym lub zamkniętym, rodnik aryloalifatyczny o jednym tylko pierścieniu benzenowym, ewentualnie podstawionym 1-3 grupami alkilowymi o 1-4 atomach C i nie więcej niż 4 atomach C w części alifatycznej i w którym znajduje się 1-5 reszt kwasu sjalowego, 1-5 reszt oligosacharydowych oraz jedna reszta ceramidowa, znamienny tym, że poddaje się gangliozyd lub mieszaninę gangliozydów, albo ich pochodną estrową lub amidową, reakcji ze środkiem acylującym, w obecności zasady.
10. 10. Sposób według zastrz. 9, znamienny tym, że jako środek acylujący stosuje się kwas benzoesowy lub jego pochodne podstawione grupami metylowymi, hydroksylowymi, aminowymi lub karboksylowymi.
11. 11. Sposób według zastrz. 9, znamienny tym, że jako środek acylujący stosuje się kwas octowy, propionowy, masłowy, maleinowy lub bursztynowy.
12. 12. Sposób według zastrz. 11, znamienny tym, że jako zasadę stosuje się aminę trzeciorzędową.
13. 13. Sposób według zastrz. 9, znamienny tym, że jako środek acylujący stosuje się bezwodnik, a jako zasadę aminę trzeciorzędową.

    hooc mu ^rkwas ' sjalowy mu oh mu oh Ίιιιιοη = = ceramid ’ « hooc mu 0 0 OH OH 0 w —— —· ·— 1_ • “· -

    OH oligosacharyd OH

    WZÓR 1

    WZÓR 2 ch₂-0CH- NH - acyl I

    CH - OH

    CH

    CH (Cł-^Jn

    -CH

    WZOR 3

    CHyO I ^Z

    CH-NH-acyl I

    CH -OH

    CH₂ ^xę^H2 (CH₂)n-CH₃

    WZÓR L

    WZÓR 5

    Galii —3)GalNAC(1*4)Gal (1-4) Gic (1 -*1) ceramid

    NA NA

    Gal (1 —3) GalNAC (1 —4 ) Gal (1 —4) Gic(1

    WZÓR 6 (D NA NA NANA W NANA WZÓR 9

    1) ceramid

    zoc nim kwas ΙΙΙΙΙΙΟΧ Ίιιι OY sjalowy lll III ox ► ceramid zoc nim Ó 0 ox ox 0 V_ n = Ξ 7

    OX oligosacharyd OX

    WZÓR 10 etylcwy liczba rozpadów./minutę/ul krwi

    Zakład Wydawnictw UP RP. Nakład 100 egz. Cena 3000 zł