Przedmiotem wynalazku jest zawór odcinajacy z miekkim grzybkiem uszczelniajacym.Znane sa zawory odcinajace z miekkim grzybkiem uszczelniajacym, poruszanym przez trzpien zaworowy, który to grzybek pod miekka czescia uszczelniajaca ma metaliczny element podpierajacy przylegajacy do stozkowego gniazda zaworowego przy zamykaniu zaworu odcinajace¬ go, przy czym ten element podpierajacy, przy dalszym ruchu zawieradla w kierunku zamykania powoduje dociskanie miekkiej czesci uszczelniajacej do gniazda zaworowego.Takie zawory odcinajace sa znane w szeregu róznych wykonan, W stosunku do zaworów odcinajacych wyposazonych w grzybek wykonany w calosci z metalu maja one te zalete, ze za¬ nieczyszczenie wystepujace w obszarze uszczelnianym wchodzi w miekka czesc uszczelniajaca, a wiec nie moze spowodowac nieszczelnego zamkniecia. Tego rodzaju zawory odcinajace, znane miedzy innymi z opisu patentowego RFN nr 1 267 046 i z opisu ogloszeniowego RFN nr 2 508 272, moga jednak ze wzgledu na elastomeryczny material swych miekkich uszczelek byc stosowane tylko do temperatury czynnika okolo 120°C.Istotna wspólna cecha znanych zaworów odcinajacych z miekkim grzybkiem uszczelnia¬ jacym jest ich podstawowy sposób dzialania, a mianowicie po osadzeniu elementu podpieraja¬ cego usytuowanego pod miekka czescia uszczelniajaca czesc ta jest odksztalcana przez czesc metalowa, na która bezposrednio lub posrednio dziala poruszajacy sie dalej do dolu trzpien, przez nacisk osiowy jaa zewnatrz, a wiec do szczelnego przylegania do gniazda zaworowego.Jest przy tym pozadane, aby miekka uszczelka podczas calego odksztalcania byla wy¬ korzystywana calkowicie, to znaczy aby nie pozostawaly zadne wolne, nieobciazone czesci powierzchni, które bylyby zgniatane przez docisk czesci metalowych. Niezaleznie od mozliwosci czesciowego uszkodzenia lub odlaczenia materialu miekkiej uszczelki, wada jest przede 148 0962 148 096 wszystkim to, ze wycisnieta czesc uszczelnienia nie pozostaje juz do dyspozycji Jako material elastyczny. Naturalna podatnosc elastomeru, która Jest przykladowo potrzebna przy malych od¬ ksztalceniach na skutek wahan temperatury, ulega zmniejszeniu. Ponadto nalezy uwzglednic, ze kazdy z uzywanych elastomerów ma pewna granice odksztalcenia plastycznego, a wiec stosowane dotychczas miekkie uszczelki po odksztalceniu nie powracaja calkowicie do swego pierwotnego ksztaltu. Pozostaje tak zwana pozostalosc odksztalcenia po sciskaniu. Mozna to tylko czescio¬ wo skompensowac przez to, ze wybiera sie mozliwie duza objetosc elastomeru, aby zmniejszyc do minimum resztkowe odksztalcenie.Ze wzgledu na rodzaj wspóldzialania pomiedzy stozkowym gniazdem zaworowym a grzybkiem zaworu, którego metalowy korpus podczas odksztalcania wchodzi coraz glebiej w gniazdo zawo¬ rowe, w przypadku znanych zaworów odcinajacych pozadane pelne wykorzystanie miekkiej czesci uszczelniajacej podczas odksztalcania nie jest mozliwe. Dzialanie takich zaworów odcinajacych zaklada, ze srednica korpusu jest mniejsza niz stozkowe gniazdo w miejscu, w którym zatrzymuje sie ten korpus.Zadaniem wynalazku jest opracowanie zaworu odcinajacego rodzaju wymienionego na wste¬ pie, przy którym miekka czesc uszczelniajaca podczas calego odksztalcania jest zamykana wew¬ natrz gniazda zaworu.Zawór odcinajacy wedlug wynalazku jest zaopatrzony ponizej swej miekkiej czesci uszczelniajacej w element podpierajacy, przylegajacy swym obwodem do stozkowego gniazda pod¬ czas zamykania zaworu i powodujacy przy dalszym ruchu trzpienia zaworowego w kierunku zamyka¬ nia docisk miekkiej czesci uszczelniajacej do stozkowego gniazda, przy czym powyzej miekkiej czesci uszczelniajacej jest usytuowany górny element podpierajacy, przylegajacy swym otwrodem do stozkowego gniazda, w jego górnym obszarze, podczas zamykania zaworu.Istote wynalazku stanowi to, ze element podpierajacy ma postac sztywnej plytki kolo¬ wej, przykrywajacej cala, dolna powierzchnie czolowa miekkiej czesci uszczelniajacej, która od góry jest pokryta sprezyscie odksztalcalna plytka kolowa, usytuowana bezposrednio pod górnym elementem podpierajacym i odksztalcana przez trzpien zaworowy.Korzystnie, elementy podpierajace sa wykonane z plytek blaszanych, polaczonych z miekka czescia uszczelniajaca klamrowo lub przez wulkanizacje. Sprezyscie odksztalcalna plyt¬ ka kolowa jest polaczona z miekka czescia uszczelniajaca przez wulkanizacje. Trzpien zaworowy swa kulista koncówka przylega bezposrednio do sprezyscie odksztalcalnej plytki kolowej 1 jest umieszczony w rurowym kolnierzu górnego elementu podpierajacego, przy czym ta koncówka trzpie¬ nia ma na swej czesci dlugosci przewezenie, objete górna czescia rurowego kolnierza, o sred¬ nicy nieco mniejszej niz jego pozostala czesc dlugosci. Miekka czesc uszczelniajaca jest wy¬ konana z policzterofluoroetylenu albo jest w znany sposób wykonana z elastomeru.W zaworze odcinajacym wedlug wynalazku nastepuje inne odksztalcenie miekkiej czesci uszczelniajacej grzybka zaworowego, który nie jest odksztalcany przez sztywny, górny element podpierajacy, lecz przez sprezyscie odksztalcalna plytke kolowa. Poniewaz plytka ta znajduje sie wewnatrz grzybka zaworowego, mozliwe jest doprowadzenie równiez metalowej czesci grzybka zaworowego juz na poczatku odksztalcania do przylegania do gniazda, a wiec calkowite otoczenie miekkiej czesci uszczelniajacej.Ze wzgledu na specjalny sposób odksztalcania w zaworze odcinajacym wedlug wynalazku znacznie zmniejszono wymaganie dotyczace elastycznosci miekkiej uszczelki. Powstaje przez to przede wszystkim mozliwosc stosowania na miekka czesc uszczelniajaca równiez takich materialów, które nie maja sprezystosci elastomerów, ale maja znacznie wieksza wytrzymalosc, przykladowo na temperatury czynnika powyzej 120°C. Mysli sie tu przede wszystkim o policzterofluoroetyle¬ nie, którego dotychczas ze wzgledu na mala sprezystosc i pelzanie nie mozna bylo stosowac na miekkie czesci uszczelniajace zaworów odcinajacych znanego typu.Wynalazek jest dokladniej opisany w przykladzie wykonania na podstawie rysunku, na którym przedstawiono czesc zaworu odcinajacego wedlug wynalazku w obszarze gniazda zaworowego, w przekroju osiowym.148 096 3 Grzybek zaworu 1 sklada sie z miekkiej czesci uszczelniajacej 2, z umieszczonej ponad nia i polaczonej z nia przez wulkanizacje sprezyscie odksztalcalnej plytki kolowej 3, zakry¬ wajacej dolna powierzchnie czolowa miekkiej czesci uszczelniajacej, wysklepionej ku górze, sztywnej plytki blaszanej 4 oraz ze sztywnej plytki blaszanej 5 umieszczonej powyzej spre¬ zyscie odksztalcalnej plytki 3. Wykonane z blachy plytki 4 i 5 sa polaczone klamrowo z miekka czescia uszczelniajaca 2, a ich krawedzie przylegajace do gniazda zaworu stanowia elementy podpierajace 7 i 8 grzybka zaworu 1.Górna plytka blaszana 5 ma rurowy kolnierz 9, za pomoca którego grzybek zaworu 1 Jest mocowany na trzpieniu 10 tak, ze górna czesc tego kolnierza 9 po zawalcowaniu zachodzi na przewezenie wykonane na trzpieniu zaworowym 10 przez wytoczenie. W ten sposób trzpien 10 swa kulowa powierzchnia czolowa przylega bezposrednio do sprezyscie odksztalcalnej plytki 3.Przy zamykaniu zaworu najpierw z gniazdem zaworowym 6 stykaja sie elementy podpiera¬ jace 7 i 8 istniejace na plytkach blaszanych 4 i 5. W ten sposób uzyskuje sie wstepne dlawie¬ nie przeplywu. Przy dalszym ruchu trzpienia zaworowego 10 do dolu sprezyscie odksztalcalna plytka 3 jest dociskana do dolu. Przy ruchu tym miekka czesc uszczelniajaca 2 rozchyla sie na zewnatrz, a wiec jest coraz silniej dociskana do gniazda zaworowego 6. Uzyskuje sie dobre 0 uszczelnienie wokól calego gniazda.Przy otwieraniu zaworu sprezyscie odksztalcalna plytka 3, dzieki swemu wlasnemu na¬ prezeniu, powraca do pierwotnego ksztaltu i docisk.miekkiej czesci uszczelniajacej 2 do gniazda zaworowego 6 zostaje usuniety. Poniewaz przewezenie trzpienia zaworowego 10 przylega do ruro¬ wego kolnierza 9, grzybek zaworu 1 jest podnoszony z gniazda 6 bez tarcia miekkiej czesci uszczelniajacej 2.Zastrzezenia patentowe 1. Zawór odcinajacy z miekkim grzybkiem uszczelniajacym, zamocowanym na trzpieniu zaworowym, zaopatrzony ponizej swej miekkiej czesci uszczelniajacej w element podpierajacy, przylegajacy swym obwodem do stozkowego gniazda podczas zamykania zaworu i powodujacy przy dalszym ruchu trzpienia zaworowego w kierunku zamykania docisk miekkiej czesci uszczelniaja¬ cej do stozkowego gniazda, przy czym powyzej miekkiej czesci uszczelniajacej jest usytuowany górny element podpierajacy, przylegajacy swym obwodem do stozkowego gniazda, w jego górnym obszarze, podczas zamykania zaworu, znamienny tym, ze element podpierajacy (7) ma postac sztywnej plytki kolowej, przykrywajacej cala, dolna powierzchnie miekkiej czesci uszczelniajacej, która od góry Jest pokryta sprezyscie odksztalcalna plytka kolowa (3), usytuowana bezposrednio pod górnym elementem podpierajacym (8) i odksztalcana przez trzpien zaworowy (10). 2. Zawór wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze elementy podpierajace (7, 8) sa wykonane z plytek blaszanych (4, 5), polaczonych z miekka czescia uszczelniajaca (2) klamrowo lub przez wulkanizacje. 3. Zawór wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze sprezyscie odksztalcalna plytka kolowa (3) jest polaczona z miekka czescia uszczelniajaca (2) przez wulkanizacje. 4. Zawór wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze trzpien zaworowy (10) swa kulista koncówka przylega bezposrednio do sprezyscie odksztalcalnej plytki kolowej (3) i jest umieszczony w rurowym kolnierzu (9) górnego elementu podpierajacego (8)f przy czym ta koncówka trzpienia ma na swej czesci dlugosci przewezenie, objete górna czescia rurowego kolnierza (9), o srednicy nieco mniejszej niz jego pozostala czesc dlugosci. 5. Zawór wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze miekka czesc uszczelnia¬ jaca (2) jest wykonana z policzterofluoroetylenu. 6. Zawór wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze miekka czesc uszczelnia¬ jaca (2) jest w znany sposób wykonana z elastomeru.148 096 Pracownia Poligraficzna UP RP. Naklad 100 egz.Cena 400 zl PL