BE1023071B1 - Afvoerventiel - Google Patents

Abstract

Een hydraulisch systeem voor een meervoudige frictie-transmissie, omvattende: een eerste overdrukventiel regelbaar via een eerste stuurdruk; een normaal open afvoerventiel schakelbaar tussen een open stand en een gesloten stand door middel van een tweede stuurdruk; ten minste één eerste drukregelaar voor het bedienen van het richtingsventiel en het afvoerventiel door middel van een eerste stuurdruk en een tweede stuurdruk, respectievelijk; waarbij in het geval van nadelige hydraulische drukopbouw, de tweede stuurdruk wordt verminderd voor het openen van het afvoerventiel, teneinde de druk af te laten via de afvoerlijn.

Description

DOMEIN VAN DE UITVINDING

De uitvinding heeft betrekking op een hydraulisch systeem voor een meervoudige frictie-transmissie met een redundante faalveiligheid.

ACHTERGROND VAN DE UITVINDING

Doorgaans voorziet een transmissie een gecontroleerd gebruik van het motorvermogen door het omzetten van toerental en koppel van een vermogensbron, zoals bijvoorbeeld een inwendige verbrandingsmotor. Het hydraulische systeem kan voorzien in het aansturen van frictie-elementen in de voertuigtransmissie voor het koppelen van de transmissie-ingang met de overbrenging om motorvermogen over te dragen aan de wielen van het voertuig. Bijvoorbeeld, een koppeling module in een tweevoudige koppeling transmissie (dual clutch transmission DCT) omvat typisch twee frictie koppelingen voor het koppelen van de motor via een overbrenging aan de wielen door het bekrachtigen van deze koppelingen via het hydraulische systeem. In een variant kunnen één of meerdere koppelingen worden gemaakt door gebruik te maken van een powersplit mechanisme met drie rotatielichamen waarbij één lichaam verbonden is met de ingang, één lichaam verbonden is met de uitgang en het derde lichaam kan worden verbonden met de transmissiebehuizing door middel van aansturing van een frictierem. Meerdere configuraties van deze frictie-elementen (koppeling, rem) kunnen worden opgesteld wat resulteert in verschillende lay-outs van de meervoudige frictie-transmissies. Een transmissie van dit type is bekend uit bijvoorbeeld US2013184119.

De rem en/of koppelingselementen kunnen voor aanzienlijke hitte zorgen en het hydraulische systeem kan ook koelfluïdum voorzien voor elk van de koppelingen en/of remmen van de transmissie.

In een meervoudige frictie-transmissie, zoals bijvoorbeeld een tweevoudige koppeling transmissie (DCT), zou een tweevoudige natte koppeling oliegekoeld kunnen zijn. Doorgaans biedt de elektrohydraulische aansturing van de tweevoudige koppeling transmissie een aanzienlijke verbetering van de efficiëntie en prestaties, met behoud van het volledige schakel comfort van de traditionele getrapte automaat. Een nauwkeurige en snelle aansturing van de koppeling kan mogelijk worden gemaakt door direct werkende magneetventielen, welke elektromechanisch bediende ventielen zijn.

In principe kan een DCT van het natte koppeling of het droge koppeling ontwerp zijn. Een natte koppeling ontwerp wordt bij voorkeur gebruikt bij motoren met een hoger koppel, terwijl het droge koppeling ontwerp over het algemeen geschikt is bij motoren met een lager koppel. Hoewel de droge koppeling varianten van een DCT beperkt kunnen zijn voor het ontwikkelen van koppel, vergeleken met de natte koppeling tegenhangers, kunnen de droge koppeling varianten een verbeterde brandstofefficiëntie bieden, voornamelijk als gevolg van de koeling en smering. De natte koppeling vereist het pompen van transmissiefluïdum in de koppelingsbehuizing, wat resulteert in verliezen. Daarom kan bovendien het koelsysteem in een meervoudige frictie-transmissie een belangrijke rol spelen voor de algemene efficiëntie van de transmissie.

Een DCT lay-out komt overeen met het beschikken over twee transmissies in één behuizing welke onafhankelijk van elkaar kunnen worden geschakeld en gekoppeld, i.e. één krachttransmissiesamenstel op elk van de twee ingaande assen welke samen één uitgaande as aandrijven, om ononderbroken schakeltransmissie mogelijk te maken in een automatisch transmissiesysteem, terwijl hoge mechanische efficiëntie wordt behouden in vergelijking met een handgeschakelde transmissie.

De pompdruk van de koppeling en/of rem bedieningslijn in het hydraulische systeem bepaalt of het koppelingselement en/of remelement is bekrachtigd of niet. Wanneer de bedieningsdruk in de koppeling bedieningslijnlijn laag is, dan wordt de koppeling ontkoppeld. Gewoonlijk wordt een normaal gesloten (normally closed NC) magneetventiel ingericht in de koppeling bedieningslijn, zodat indien de druk in het eerste drukcircuit moet worden afgelaten, bijvoorbeeld door een defect als gevolg van een elektrische storing, het ventiel automatisch zal worden gesloten om controleverlies te voorkomen. Indien het ventiel echter faalt in de open stand, zal de druk in de koppeling bedieningslijn hoog kunnen blijven, hetgeen ongewenst is. Het is wenselijk dat deze toestand, waarbij de koppeling onder druk blijft staan waardoor de aandrijving van de motor niet kan worden ontkoppeld, wordt vermeden. Zodus, als de hydraulische druk in de koppeling en/of de rem bedieningslijn onverwacht te hoog is, om welke reden dan ook, kan een controleverlies van de gebruiker over het voertuig worden veroorzaakt. In de stand van de techniek wordt dit probleem gewoonlijk aangepakt door twee NC magneetventielen in de bedieningslijnen van het hydraulische circuit in te richten, welke hydraulisch in serie verbonden zijn achter elkaar. In het geval dat één van de twee genoemde ventielen in een open stand faalt, kan het andere ventiel nog steeds worden gebruikt om de druk in de koppeling en/of rem bedieningslijn te regelen.

De bovengenoemde technische oplossing is echter dikwijls duur en commercieel niet aantrekkelijk voor het verschaffen van een redundante faalveiligheid, omdat het inrichten van magneetventielen, welke voorzien zijn van elektronische componenten, beduidend duurder is vergeleken met spoelventielen, i.e. ventielen geregeld door een aangesloten fhiïdumdruk. Bovendien is een spoelventiel meestal robuuster en heeft het een langere levensduur vergeleken met een magneetventiel.

Publicatie US2007/0107421A1 onthult een hydraulisch circuit voor een motor aangedreven voertuig, omvattende een hogere drukcircuit en een lagere drukcircuit. Het hydraulische systeem beheerst de fluïdumcommunicatie met een traploos variabele transmissie (infinitely variable transmission IVT), welke hogere druk hydrostatische controllers en lagere druk IVT hydraulische controller koppelingen omvat. Wanneer aan de behoeften van de hogere druk controllers is voldaan, opent een afvoerventiel en levert het fluïdum uit de eerste hoge druk toevoerlijn naar de tweede lagere druk toevoerlijn. Op deze manier kan de lage drukpomp minimaal worden gedimensioneerd om alleen de normale behoeften van de koppeling unit te leveren. Een drukopbouw in een bedieningslijn van een frictie-element, zoals een koppeling bedieningslijn en/of een rem bedieningslijn, verbonden met het hogere drukcircuit, kan resulteren in een controleverlies over het motorisch aangedreven voertuig.

Onvoldoende koeling kan leiden tot een kortere levensduur van de componenten en uiteindelijk het falen van de koppelingsamenstellen in de meervoudige frictie-transmissie. Bovendien kan onvoldoende koeling verantwoordelijk zijn voor snelle degradatie van de fysische eigenschappen van het transmissiefluidum welke kan resulteren in het falen van andere componenten in de meervoudige frictie-transmissie.

De koppelingsamenstellen worden typisch gekoeld door transmissiefluïdum, hoofdzakelijk op ongecontroleerde wijze, teneinde voldoende koeling te voorzien voor de overmatige hitte geproduceerd in de meervoudige frictie-transmissie. Deze koelstrategie gaat echter meestal hand in hand met efficiëntieverliezen door het excessief overspoelen van de koppelingsamenstellen met fluïdum om voldoende warmtereductie te verkrijgen.

Omstandigheden bij een hoge belasting kunnen ook resulteren in een snelle opwekking van overmatige hitte. Conventionele warmtestrategieën zijn meestal niet geschikt, of voldoende, om efficiënt de snelle opbouw van warmte te dissiperen. Daarom worden in deze gevallen overdreven eisen aan de pomp gesteld om het vereiste fluïdum te voorzien.

In de stand van de techniek gebruiken conventionele koeltechnieken van een meervoudige frictie-transmissie typisch een enkelvoudig hydraulisch koelcircuit voor het toevoeren van koelfluïdum uit de koelinrichting naar de koppelingen. De koeling wordt beheerst door de fluïdumdruk in het hydraulische koelcircuit, om een stroom van koelfluïdum aan elk van de koppelingen van de meervoudige frictie-transmissie te voorzien.

Vaak beperkt het koelsysteem van een DCT de totale oliestroom naar beide koppelingen in het geval dat er geen hydraulisch fluïdum of slechts een geringe hoeveelheid hydraulische olie is vereist. Typisch wordt een stroombegrenzer zoals een differentiaaldrukregelaar ingericht, welke ervoor zorgt dat de drukval over de stroomregelaars constant blijft. Dit kenmerk is bedoeld om de druk in de koellijnen te beperken, zodat de lage drukpomp kan werken bij een lagere druk, en dus minder energie verbruikt. Vaak vereisen de koppelingen echter een verschillende koeling als gevolg van het verschil in koppelingsvermogensverlies. Momenteel is dit niet optimaal behandeld door koelstrategieën in de stand van de techniek, welke resulteert in een verminderde efficiëntie.

Het kan moeilijk en/of gecompliceerd zijn om het hydraulische systeem voor een meervoudige frictie-transmissie te controleren en te reguleren om de veiligheidsdoelen en het gewenste comfort voor de inzittende van het voertuig te verkrijgen. Een juiste timing en uitvoering van handelingen is vereist voor het efficiënt en/of soepel schakelen.

Er is dus een behoefte aan een hydraulisch systeem voor een meervoudige frictie-transmissie die ten minste één van de bovengenoemde nadelen verhelpt, terwijl de voordelen worden behouden.

SAMENVATTING VAN DE UITVINDING

Daartoe voorziet de uitvinding een hydraulisch systeem voor een meervoudige frictie-transmissie volgens conclusie 1.

De meervoudige frictie-transmissie kan een remelement en een koppelingselement omvatten voor het koppelen en overbrengen van motorvermogen van de motor naar de wielen van het voertuig door aansturing van het remelement en koppelingselement via het hydraulische systeem.

Verder omvat het hydraulische systeem ten minste één drukpomp welke fluïdum onder druk toevoert aan een eerste drukcircuit via een eerste drukpomp uitganglijn. Het eerste drukcircuit is in fluïdumverbinding met een rem bedieningslijn en koppeling bedieningslijn welke het remelement en het koppelingselement aanstuurt, respectievelijk. Het hydraulische systeem omvat voorts een eerste overdrukventiel, ingericht in een drukgeregelde hydraulische lijn welke is afgetakt van de eerste drukpomp uitganglijn. Het eerste overdrukventiel is regelbaar door middel van een eerste stuurdruk via een eerste stuurdruklijn door ten minste één eerste drukregelaar voor het bedienen van het eerste overdrukventiel door de eerste stuurdruk via de eerste stuurdruklijn. Het hydraulische systeem omvat voorts een afvoerventiel welke is ingericht in een drukafvoer hydraulische lijn, afgetakt van de eerste drukpomp uitganglijn, welke verschillend is van de drukgeregelde hydraulische lijn. Het afvoerventiel is een normaal open (NO) richtingsventiel welke schakelbaar is tussen een open stand en een gesloten stand door middel van een tweede stuurdruk via een tweede stuurdruklijn, de tweede stuurdruklijn in fluïdumverbinding met bijvoorbeeld afgetakt van de eerste stuurdruklijn. Tijdens een fail-safe gebeurtenis, bijvoorbeeld wanneer een nadelige hydraulische druk wordt opgebouwd in het eerste drukcircuit, wordt de tweede stuurdruk verminderd door de ten minste ene eerste drukregelaar om het NO afvoerventiel van een gesloten geactiveerde stand naar een open niet-geactiveerde stand te schakelen, teneinde ten minste gedeeltelijk hydraulische druk uit het eerste drukcircuit af te laten via de afvoerlijn, dus resulterend in een redundante passieve faalveiligheid van het hydraulische systeem. De faalveiligheid voorzien door het afvoerventiel vermijdt het gebruik van dure extra ventielen in de koppeling en/of de rem bedieningslijn. Ook kan het zijn dat het eerste overdrukventiel niet geschikt is voor het snel aflaten van het eerste drukcircuit indien gewenst, in tegenstelling tot het afvoerventiel.

De drukregelaar zal de stuurdruk in de eerste en de tweede stuurdruklijn laten afnemen tot onder de ingestelde waarde vereist voor het bedienen van het afvoerventiel en het eerste overdrukventiel, wanneer een onverwachte drukopbouw in ten minste één van de koppeling en/of rem bedieningslijnen die verbonden zijn met het eerste drukcircuit van het hydraulische systeem, bijvoorbeeld als gevolg van een mechanische en/of elektrische storing, wordt gedetecteerd. Hierdoor zal het NO afvoerventiel openen voor het aflaten van de excessieve druk in het eerste drukcircuit.

De kostprijs van een hydraulisch systeem van een meervoudige frictie-transmissie kan worden gereduceerd, terwijl de noodzaak voor het inrichten van redundante magneetventielen, die hydraulisch in serie zijn aangesloten achter elkaar in de koppeling en/of rem bedieningslijn, wordt vermeden. Volgens een aspect wordt een hydraulisch systeem verkregen met een passief fail-safe ventiel. Dit hydraulische systeem vereist geen dure technische elementen om in staat te zijn de uitdagingen in verband met het verschaffen van de faalveiligheid aan te gaan. Het hydraulische systeem zal een veilige bediening van de transmissie in stand houden wanneer een drukopbouw plaatsvindt in een drukcircuit verbonden met de koppeling en/of rem bedieningslijn, bijvoorbeeld door een mechanische, elektronische, elektrische storing aan één of meerdere onderdelen. Het hydraulische systeem kan ook worden gebruikt voor het koelen van een koppeling en/of rem van de transmissie.

Optioneel is het afvoerventiel een normaal open (NO) richtingsventiel. Door het inrichten van een NO afvoerventiel, kan een passieve faalveiligheid van het hydraulische systeem worden verkregen, waarbij een stuurdruk en/of een elektrische stroom niet vereist is voor het hydraulische systeem om het eerste drukcircuit te kunnen aflaten teneinde de hydraulische druk in ten minste één van de koppeling en/of bedieningslijnen te verminderen, bijvoorbeeld in geval van een nadelige drukopbouw in de genoemde bedieningslijnen.

Optioneel is het afvoerventiel een normaal gesloten (NC) richtingsventiel. Het hydraulische systeem omvattende een NC afvoerventiel zal een tweede stuurdruk behoeven, welke is voorzien aan het afvoerventiel door de eerste drukregelaar via de tweede stuurdruklijn voor het openen van het afvoerventiel teneinde het eerste drukcircuit af te laten, bijvoorbeeld in geval van nadelige drukopbouw in ten minste één van de koppeling en/of bedieningslijnen.

Het hydraulische systeem kan een tweede drukcircuit omvatten, welke is voorzien van fluïdum onder druk via een tweede drukpomp uitganglijn, waarbij het tweede drukcircuit verbonden is met het eerste drukcircuit door de drukgeregelde hydraulische lijn. Het tweede drukcircuit kan onder een lagere druk staan dan het eerste drukcircuit. Het eerste overdrukventiel in de drukgeregelde hydraulische lijn is ingericht om het tweede drukcircuit te voeden en/of excessieve hydraulische druk af te laten uit het eerste drukcircuit op het tweede drukcircuit.

Het eerste drukcircuit, welke onder een hogere druk staat dan het tweede drukcircuit, kan worden beschouwd als het aansturingscircuit. Het afvoerventiel verschaft een veiligheidsredundantie door het aflaten van het eerste drukcircuit in geval van een gewenste drukontlading van het eerste drukcircuit, bijvoorbeeld door een mechanische, elektronische of elektrische storing van een onderdeel waarvan het hydraulische systeem afhangt.

De ten minste ene eerste drukregelaar kan worden ingericht in het tweede drukcircuit, i.e. de eerste en tweede stuurdrukken worden afgetakt van het tweede drukcircuit.

Het hydraulische systeem kan zijn ingericht zodat het eerste overdrukventiel en afvoerventiel sequentieel bediend worden door de eerste drukregelaar. Het eerste overdrukventiel wordt geregeld door de eerste drukregelaar, welke ingericht is om de druk van het eerste drukcircuit toe te laten nemen door toenemende stuurdruk. De eerste drukregelaar kan worden bediend door een elektrische stroom, waarbij een hogere elektrische stroom kan resulteren in een hogere stuurdruk.

Wanneer het hydraulische systeem wordt geïnitieerd, wordt het afvoerventiel gesloten door de eerste stuurdruk op de eerste stuurdruklijn verbonden met het afvoerventiel. Vervolgens zal de eerste drukregelaar de druk in het eerste drukcircuit regelen door regeling van het afvoerventiel. Daarom, door gebruik te maken van één eerste drukregelaar voor het bedienen van zowel het afvoerventiel als het eerste overdrukventiel, kan het afvoerventiel sequentieel worden afgesloten met toenemende stuurdruk en kan vervolgens de druk in het eerste drukcircuit worden geregeld. De druk in het eerste drukcircuit kan toenemen met toenemende stuurdruk, welke wordt geregeld door de elektrische stroom geleverd aan de eerste drukregelaar. Een hogere elektrische stroom kan resulteren in een hogere stuurdruk output van de eerste drukregelaar. Daarnaast kan het gebruik van één enkele drukregelaar voor het bedienen en/of regelen van respectievelijk het eerste overdrukventiel en het afvoerventiel de totale kost van het hydraulische systeem verminderen, terwijl het afvoerventiel een veiligheidsredundantie toevoegt aan het schakelingssysteem van het hydraulische systeem.

Optioneel kan het tweede drukcircuit voorts een tweede overdrukventiel omvatten voor het aflaten van de druk in het tweede drukcircuit, bijvoorbeeld naar de inlaat van de ten minste ene drukpomp of naar om het even welk ander afvoermiddel, zoals een fluïdum container.

Optioneel is de ten minste ene eerste drukregelaar een normaal gesloten (NC) magneetventiel, waarbij, in de geactiveerde stand, het magneetventiel open is voor het voeden van de eerste en tweede stuurdruk aan de eerste en tweede stuurdruklijn; en waarbij, in de niet-ge activeerde stand, het magneetventiel gesloten is om de eerste en tweede stuurdruk van de eerste en tweede stuurdruklijn af te laten.

Wanneer de eerste drukregelaar vermogen verliest, bijvoorbeeld door een storing, zal de stuurdruk verloren gaan, waardoor het afvoerventiel zal worden geopend. In dit geval zal het eerste drukcircuit drukvrij worden gemaakt, om te verzekeren dat er geen koppeloverdracht via de transmissie plaatsvindt.

Een onverwachte drukopbouw in het eerste drukcircuit van het hydraulische systeem, bijvoorbeeld door een storing, wordt gedetecteerd, en het NC magneetventiel wordt uitgeschakeld, waarna het NC magneetventiel wordt geschakeld van een geactiveerde stand, waarbij het ventiel is geopend voor het voorzien van stuurdruk naar een eerste en tweede stuurdruklijn, naar een niet-geactiveerde stand, waarbij het ventiel gesloten is en de stuurdruk in de eerste en tweede stuurdruklijn onder de ingestelde waarde, nodig voor het bedienen van het afvoerventiel en eerste overdrukventiel, valt. Hierdoor zal het NO afvoerventiel openen voor het aflaten van de excessieve druk in het eerste drukcircuit.

In principe kan het afvoerventiel ook worden ingericht in het hydraulische systeem als een NC afvoerventiel welke wordt bediend door een NO magneetventiel. Het hydraulische systeem, omvattende een normaal laag NL (NC) magneetventiel voor het voorzien van een stuurdruk aan het NO afvoerventiel, of als alternatief omvattende een normaal hoog NH (NO) magneetventiel voor het voorzien van een stuurdruk aan het NC afvoerventiel, verbetert de veiligheid, aangezien een faalveiligheid kan worden verstrekt wanneer bijvoorbeeld de elektrische stroom uitvalt.

De ten minste ene pomp kan fluïdum onder druk leveren aan respectievelijk het eerste drukcircuit en het tweede drukcircuit. Aangezien het afvoerventiel een NO richtingsventiel is, wordt het eerste drukcircuit eerst afgelaten. De eerste drukregelaar in het tweede drukcircuit zal een eerste stuurdruk en een tweede stuurdruk leveren aan het afvoerventiel en het eerste overdrukventiel, respectievelijk. De eerste drukregelaar zal sequentieel eerst het afvoerventiel schakelen van een open stand naar een gesloten stand door middel van de tweede stuurdruk op de tweede stuurdruklijn welke is verbonden met het afvoerventiel; dan zal de drukregelaar het eerste overdrukventiel regelen via de eerste stuurdruk op de eerste stuurdruklijn.

Optioneel is de ten minste ene eerste drukregelaar een normaal open (NO) magneetventiel, waarbij, in de geactiveerde stand, het magneetventiel gesloten is om de eerste en tweede stuurdruk van de eerste en tweede stuurdruklijn af te laten; en waarbij, in de niet-ge activeerde stand, het magneetventiel open is om de eerste en tweede stuurdruk te voeden aan de eerste en tweede stuurdruklijn. Voordeligerwijze wordt een NO drukregelaar ingericht in combinatie met een NC afvoerventiel. Op deze wijze kan, bijvoorbeeld bij een nadelige druk opbouw in ten minste één van de koppeling en/of rem bedieningslijnen, de NO drukregelaar een stuurdruk op het NC afvoerventiel voorzien, welke voldoende is om het NC afvoerventiel van een gesloten stand naar een open stand te schakelen, waarbij het eerste drukcircuit kan worden afgelaten via het afvoerventiel.

Optioneel wordt het ten minste één direct werkende magneetventiel ingericht tussen het eerste drukcircuit en respectievelijk de rem bedieningslijn of de koppeling bedieningslijn. Beide bedieningslijnen zijn verbonden met de meervoudige frictie-transmissie.

Optioneel kan het afvoerventiel afvoeren in een drukreservoir welke een verbinding met een inlaat van de pomp omvat.

Optioneel omvat het hydraulische systeem voorts een tweevoudig koelsysteem omvattende een koeler welke is ingericht in het tweede drukcircuit, en ten minste twee hydraulische lijnen voor het koelen van de ten minste twee natte frictie-elementen, zoals een koppeling en een rem, i.e. koppeling koellijn en een rem koellijn.

Ten minste twee natte frictie-elementen zijn omvat in de natte frictie-transmissie. De frictie-elementen kunnen een koppeling en/of een rem zijn en vereisen koeling bij het dissiperen van vermogen, bijvoorbeeld bij het overbrengen van een toenemend koppel ten gevolge van een toenemende hydraulische aansturingsdruk. Het koelsysteem speelt een belangrijke rol voor het rendement van de transmissie. Daarom is het belangrijk om een efficiënte koelstrategie te voorzien om de algehele efficiëntie van de transmissie te verbeteren. Het rendement van het koelsysteem is gerelateerd aan het debiet in het koelcircuit. Voor een DCT, worden twee koelcircuits voorzien, omdat het mechanische vermogen niet gelijkmatig wordt verdeeld over de twee koppelingen. De koppeling die meer vermogen dissipeert in vergelijking met de andere koppeling, zal in het algemeen meer koeling vereisen. Daarom wordt de koeling bij voorkeur afzonderlijk geregeld om koeling evenredig met de vermogensdissipatie van het frictie-element te voorzien. Ook kan overbrenging synchronisatie worden voorkomen wanneer de mechanische verliezen te hoog oplopen. In deze situatie is de koeling regelbaar zodat het ten minste tijdelijk kan worden uitgeschakeld om schakelen van de versnelling toe te laten. Het excessief overspoelen van de koppelingssamenstellen met koelfluïdum, welke resulteert in meeslepen van de koppeling, kan worden vermeden, waardoor hogere brandstofrendementen kunnen worden verkregen.

Optioneel omvatten de koppeling koellijn en rem koellijn ten minste één normaal gesloten (NC) koelventiel, respectievelijk.

Optioneel is het ten minste ene NC koelventiel, in de desbetreffende koppeling koellijn en rem koellijn, bediend door een tweede drukregelaar en derde drukregelaar, welke NL (NC) magneetventielen zijn ingericht in het tweede drukcircuit.

Een tweevoudig koelsysteem biedt individuele koppeling koeling, waarbij elke koppeling wordt gekoeld door een individueel koelcircuit welke beiden worden geregeld door een drukregelaar, i.e. een tweede drukregelaar en een derde drukregelaar. Een hydraulisch systeem met een aparte koeling voor de afzonderlijke koppelingen heeft als voordeel dat koeling alleen wordt toegepast waar nodig. Zonder een afzonderlijke of individuele koeling van elk van de koppelingen, zou er meer oliestroom vereist zijn in het koelcircuit om hetzelfde koeleffect per frictie-element te verwezenlijken, wat een grotere pomp zou vereisen en dus een hoger brandstofverbruik tot gevolg heeft. Daarom kan een tweevoudig koelsysteem de efficiëntie van het hydraulische systeem verhogen.

Verder zou een tweevoudig koelsysteem enkel één koppeling kunnen koelen die meer vermogen dissipeert, en daarbij de weerstandsverliezen in de geopende koppeling verminderen, welke tot gevolg heeft dat het brandstofverbruik vermindert.

Bovendien is door het verminderen van het meesleep-draaimoment op de synchronizer het mogelijk om een voorselectie te maken van versnellingen op een bepaalde as bij het onderbreken van de koeling op een koppeling, zonder het onderbreken van de koeling op de andere koppeling.

Aangezien de werkelijke koelstromen kunnen worden geregeld, kan een minimale stroom worden gekozen om weerstandsverliezen te beperken, en daardoor het brandstofverbruik.

Daarnaast kan, in een taalsituatie, het koelen van de koppeling en de rem worden stopgezet. In deze situatie kan de afwezigheid van koeling gevaarlijk zijn voor de onderdelen en/of de levensduur van de onderdelen verkleinen. Deze opstelling voorziet echter wel in een extra veiligheidsaspect. In bepaalde situaties is het mogelijk dat het voertuig plotseling zal vertrekken vanwege de verhezen door het koelen. Deze veiligheidscrisis kan worden voorkomen door het inrichten van een NC koelventiel. Aldus zijn de tweede drukregelaar en derde drukregelaar ingericht als NL (NC) magneetventielen om een minimaal drag-draaimoment op de frictie-elementen te verzekeren in geval van een elektrische fout, waardoor het onbedoeld wegrijden door dit drag-draaimoment wordt vermeden.

Optioneel omvat het hydraulische systeem verder ten minste één smeerlijn welke van het tweede drukcircuit aftakt, voor de smering van de natte meervoudige frictie-transmissie.

Optioneel is de ten minste ene pomp, welke is ingericht om druk in het eerste drukcircuit en het tweede drukcircuit te voorzien, een dual-port pomp.

De ten minste ene pomp kan worden ingericht als een dual-port schottenpomp met een eerste druk en tweede druk poort welke het eerste drukcircuit en het tweede drukcircuit voeden, respectievelijk, waarbij de uitgangsdruk van de eerste druk poort hoger is dan de uitgangsdruk bij de tweede druk poort. Het gebruik van zo’n dual-port schottenpomp maakt het gebruik van meerdere pompen in het hydraulische systeem overbodig. Voorts kan de pomp worden ingericht als een afregel pomp om een fluïdumstroom met een variabele druk te voorzien.

Optioneel is de meervoudige frictie-transmissie een tweevoudige koppeling transmissie.

Het hydraulische systeem volgens de onderhavige uitvinding kan worden gebruikt voor het bedienen, smeren en/of koelen van een natte frictie-transmissie.

Terwijl het eerste drukcircuit aansturing van de frictie-elementen (koppelingen en/of remmen) van de meervoudige frictie-transmissie verschaft, kan het tweede drukcircuit, welke bij voorkeur een lagere druk heeft dan het eerste drukcircuit, bij voorkeur worden gebruikt voor de smering en/of koeling van elementen van de frictie-elementen van de meervoudige frictie-transmissie.

Een ander aspect van de uitvinding is het voorzien van een hydraulisch systeem voor een meervoudige frictie-transmissie, omvattende een koelsysteem welke een koelstrategie mogelijk maakt en voorziet in een betere controle over het koelfluïdum met behoud van een lage kost.

Aanzienlijke toenamen in brandstofefficiëntie en voertuigprestaties kunnen worden bereikt door het hydraulische systeem volgens de onderhavige uitvinding.

In de onderhavige beschrijving, omvatten de getoonde uitvoeringsvormen één koppeling en één rem, echter, andere combinaties van frictie-elementen zijn mogelijk. Bijvoorbeeld, twee koppelingen (of twee remmen of een koppeling en een rem) kunnen worden ingericht. In andere uitvoeringsvormen kan om het even welke combinatie van koppelingen of remmen worden ingericht, bijvoorbeeld één koppeling, drie koppelingen, vier koppelingen, etc.

De uitvinding betreft verder een werkwijze voor het regelen van de druk in een hydraulisch systeem volgens de uitvinding, omvattende: het toevoeren van fluïdum onder druk aan het eerste drukcircuit met behulp van een pomp; het sluiten van een normaal open afvoerventiel door een eerste stuurdruk van een eerste drukregelaar; het regelen van de druk in het eerste drukcircuit via het eerste overdrukventiel door een tweede stuurdruk van de eerste drukregelaar; waarbij, in geval van een nadelige hydraulische druk opbouw in het eerste drukcircuit, ten minste de tweede stuurdruk wordt verminderd door de ten minste ene eerste drukregelaar om het NO afvoerventiel van een gesloten geactiveerde stand te schakelen naar een open niet-ge activeerde stand, teneinde ten minste gedeeltelijk hydraulische druk af te laten uit het eerste drukcircuit via de afvoerlijn. Op deze manier kan een redundante passieve faalveiligheid van het hydraulische systeem worden verkregen.

Andere voordelige uitvoeringsvormen zijn weergegeven in de volgconclusies.

KORTE BESCHRIJVING VAN DE TEKENING

De uitvinding zal nader worden toegelicht aan de hand van uitvoeringsvormen die zijn weergegeven in een tekening. De uitvoeringsvormen worden gegeven bij wijze van niet-beperkende toelichting. Opgemerkt wordt dat de figuren slechts schematische weergaven zijn van uitvoeringsvormen van de uitvinding welke worden gegeven bij wijze van niet-beperkend voorbeeld.

In de tekening toont:

Fig. 1 een schematisch diagram van een uitvoeringsvorm van een hydraulisch systeem volgens de onderhavige uitvinding;

Fig. 2 een schematisch diagram van een andere uitvoeringsvorm van een hydraulisch systeem volgens de onderhavige uitvinding;

Fig. 3 een grafiek ter illustratie van de druk karakteristieken van het uitvoeringsvoorbeeld weergegeven in Fig. 1.

Fig. 4 een grafiek ter illustratie van de druk karakteristieken van het uitvoeringsvoorbeeld weergegeven in Fig. 2.

Fig. 5 een schematisch diagram van een andere uitvoeringsvorm van een hydraulisch systeem volgens de onderhavige uitvinding, omvattende een tweede drukcircuit;

Fig. 6 een schematisch diagram van een andere uitvoeringsvorm van een hydraulisch systeem volgens de onderhavige uitvinding, omvattende een tweede drukcircuit en een tweevoudig koelsysteem;

Fig. 7 een schematisch diagram van een andere uitvoeringsvorm van een hydraulisch systeem, omvattende een tweevoudig koelsysteem met een wisselventiel.

GEDETAILLEERDE BESCHRIJVING

Een schematisch diagram van een uitvoeringsvorm van een hydraulisch systeem 1, voor een meervoudige frictie-transmissie met ten minste twee frictie-elementen, volgens de onderhavige uitvinding wordt getoond in Fig. 1. Dit uitvoeringsvoorbeeld is geïllustreerd voor een meervoudige frictie-transmissie omvattende twee frictie-elementen, namelijk een koppelingselement en een remelement. Het hydraulische systeem 1 omvat een drukpomp 2 welke fluïdum onder druk toevoert aan een eerste drukcircuit 3 via een eerste drukpomp uitganglijn 4. Het hydraulische systeem 1 omvat verder een eerste overdrukventiel 5, welke is ingericht in een drukgeregelde hydraulische lijn 6, afgetakt van de eerste drukpomp uitganglijn 4. Het eerste overdrukventiel 5 is regelbaar door middel van een eerste stuurdruk via een eerste stuurdruklijn 7. Het hydraulische systeem 1 omvat verder een afvoerventiel 8 welke is ingericht in een druk afvoer hydraulische lijn 9, afgetakt van de eerste drukpomp uitganglijn 4, en welke verschilt van de drukgeregelde hydraulische lijn 6. Het afvoerventiel 8 is een NO richtingsventiel 8 welke schakelbaar is tussen een open stand en een gesloten stand door middel van een tweede stuurdruk via een tweede stuurdruklijn 10. Het hydraulische systeem 1 omvat verder een eerste drukregelaar 11 voor het bedienen van het eerste overdrukventiel 5 en het afvoerventiel 8 door de eerste stuurdruk en de tweede stuurdruk, respectievelijk. De tweede stuurdruklijn 10 is in fluïdumcommunicatie, bijvoorbeeld afgetakt van de eerste stuurdruklijn 7. De eerste drukregelaar 11 is ingericht voor het schakelen van het NO afvoerventiel 8 van een geactiveerde gesloten stand naar een niet-geactiveerde open stand door middel van de tweede stuurdruk, in geval van een nadelige hydraulische druk opbouw in het eerste drukcircuit, ten einde de hydraulische druk van het eerste drukcircuit 3 ten minste gedeeltelijk door de afvoerlijn 12 af te laten. Het hydraulische systeem 1 kan voorts hydraulische lijnen voor de aansturing van de natte frictie-elementen van de meervoudige frictie-transmissie omvatten. In de uitvoeringsvorm van Fig. 1, zijn twee hydraulische lijnen voor de aansturing van een koppelingselement en een remelement, i.e. de koppeling bedieningslijn 13 en de rem bedieningslijn 14, elk verbonden met het eerste drukcircuit 3 met een direct werkend magneetventiel 15, 16 daartussen ingericht. In sommige gevallen, bijvoorbeeld bij plotselinge drukopbouw in één of meerdere hydraulische bedieningslijnen 13, 14, welke zijn verbonden met een koppeling en/of een rem, en afgetakt van het eerste drukcircuit 3, is het eerste overdrukventiel 5 mogelijk niet geschikt voor een gepaste afvoer van de druk in het eerste drukcircuit 3, terwijl het afvoerventiel 8 mogelijk wel geschikt is voor het verwerken van de plotselinge drukopbouw door het afvoeren van de druk door het aflaten van fluïdum onder druk uit het eerste drukcircuit 3. Het fluïdum onder druk kan worden afgelaten via het afvoerventiel 8 naar bijvoorbeeld een reservoir, een inlaat van de pomp, een ingang van een andere pomp, en/of een ander drukcircuit.

Door het inrichten van een NO afvoerventiel 8 in het hydraulische systeem 1 kan een passieve faalveiligheid worden verkregen waarbij geen stuurdruk en/of elektrische stroom is vereist voor het hydraulische systeem 1 om het eerste drukcircuit 3 te kunnen aflaten zodoende de hydraulische druk te verminderen in ten minste één van de koppeling en/of bedieningslijnen 13, 14, bijvoorbeeld in het geval van een nadelige druk opbouw in de genoemde bedieningslijnen 13, 14. Het is echter ook mogelijk om het afvoerventiel in te richten in het hydraulische systeem 1 als een NC richtingsventiel. Het hydraulische systeem omvattende het NC afvoerventiel zal dan een tweede stuurdruk vereisen, welke is voorzien aan het afvoerventiel door het eerste drukregelaar via de tweede stuurdruklijn 10, om het afvoerventiel te openen teneinde het eerste drukcircuit 3 af te laten bijvoorbeeld bij een nadelige druk opbouw in ten minste één van de koppeling en/of bedieningslijnen 13, 14.

Een schematisch diagram van een ander uitvoeringsvoorbeeld van een hydraulisch systeem 1 volgens de onderhavige uitvinding wordt getoond in Fig. 2.

Het afvoerventiel 8a is ingericht als een NC richtingsventiel 8a, schakelbaar tussen een open stand en een gesloten stand door middel van een tweede stuurdruk voorzien aan het afvoerventiel 8a via een tweede stuurdruklijn 10. De eerste drukregelaar 11a is ingericht als een NO magneetventiel. Het NC afvoerventiel 8a kan worden geopend door de tweede stuurdruk via de tweede stuurdruklijn 10. Bij een nadelige hydraulische druk opbouw in één of meerdere hydraulische bedieningslijnen 13, 14, kan het hydraulische systeem 1 de druk in de bedieningslijnen 13, 14 verminderen door het aflaten van het eerste drukcircuit 3 naar de afvoerlijn 12 via het afvoerventiel 8a. In dit geval zal de elektrische stroom geleverd aan de spoel wegvallen, zodat de NO eerste drukregelaar 11a wordt geschakeld van de geactiveerde gesloten stand naar de niet-geactiveerde open stand. De stuurdruk voorzien door de eerste drukregelaar 11a aan de eerste stuurdruklijn 7 en de tweede stuurdruklijn 10 zal dan voldoende hoog zijn om het eerste overdrukventiel 5a te regelen en om het NC afvoerventiel 8a te schakelen van een niet-geactiveerde gesloten stand naar een geactiveerde open stand. Aldus wordt het afvoerventiel 8a geopend door de tweede stuurdruk teneinde het eerste drukcircuit 3 af te laten.

Een overzicht van de sequentiële werking van het afvoerventiel 8 en het eerste overdrukventiel 5 kan worden geïllustreerd door middel van een grafiek welke een lijndruk P in functie van een stuurdruk Ppiiot weergeeft. De lijndruk P is de hydraulische druk in het eerste drukcircuit. Het eerste overdrukventiel 5 en het afvoerventiel 8 zijn voorzien van een stuurdruk via de eerste stuurdruklijn 7 en de tweede stuurdruklijn 10, respectievelijk. Fig. 3 toont de relatie tussen de lijndruk P en de stuurdruk PPüot voor de uitvoeringsvorm van het hydraulische systeem 1 getoond in Fig. 1. De stuurdruk Ppiiot van de eerste drukregelaar 11, welke evenredig kan zijn met de elektrische stroom geleverd aan het magneetventiel van de eerste drukregelaar 11, kan worden verhoogd. De stijging van de stuurdruk Ppüot door de drukregelaar 11 zal ook de eerste stuurdruk en de tweede stuurdruk in de eerste stuurdruklijn 7 en de tweede stuurdruklijn 10 verhogen, respectievelijk. Bij het verhogen van de stuurdruk PPüot zou aanvankelijk de druk te laag kunnen zijn om het NO afvoerventiel 8, welke in de normale open stand zit, te sluiten. Wanneer echter de stuurdruk geleidelijk aan wordt verhoogd (punt a naar b), zal de stuurdruk Ppüot een waarde bereiken welke voldoende is om het NO afvoerventiel 8 te sluiten vanuit een open stand naar een gesloten stand (punt b). Wanneer het afvoerventiel 8 wordt gesloten, kan de lijndruk P worden verhoogd (punt c tot d) door het regelen van de druk door middel van het overdrukventiel 5, totdat een voorkeurslijndruk (punt d) is verkregen. Zodus wordt het NO afvoerventiel 8 eerst gesloten door de stuurdruk Ppiiot in de stuurdruklijn 10, waarna de lijndruk P sequentieel wordt verhoogd totdat een gewenste drukwaarde is verkregen door het regelen van de overdrukventiel 5 met de stuurdruk PPüot in stuurdruklijn 7.

Fig. 4 toont het verband tussen de lijndruk en de stuurdruk uit de drukregelaar 11 van het uitvoeringsvoorbeeld getoond in Fig. 2. In deze uitvoeringsvorm wordt een NC afvoerventiel ingericht in het hydraulische systeem 1. Zoals getoond in Fig. 4, is de lijndruk P een functie van de stuurdruk PPüot voorzien door de eerste drukregelaar 11. De lijndruk P wordt geleidelijk aan verlaagd (punt a naar b) door het eerste overdrukventiel 5a totdat de stuurdruk Ppüot een vooraf bepaalde waarde bereikt (punt b). Wanneer de stuurdruk verder wordt verhoogd, zal de tweede stuurdruk in de tweede stuurdruklijn 10 een waarde bereiken welke voldoende is om het NC afvoerventiel 8a te schakelen van de niet-geactiveerde gesloten stand naar de geactiveerde open stand (punt c), waarin het eerste drukcircuit 3 kan worden afgelaten via het afvoerventiel.

Fig. 5 toont een andere voordelige uitvoeringsvoorbeeld van het hydraulische systeem 1 volgens de onderhavige uitvinding, waarbij het hydraulische systeem 1 verder een tweede drukcircuit 17 omvat. In deze uitvoeringsvorm is de druk in het eerste drukcircuit 3 en het tweede drukcircuit 17 geleverd door een dual-port pomp 18 omvattende een aanzuiginlaat 19, een injectie-inlaat 20, en twee uitgangen elk verbonden met een uitganglijn 4, 21. Fluïdum onder druk wordt geleverd aan het tweede drukcircuit 17 via een tweede drukpomp uitganglijn 21. Verder is het tweede drukcircuit 17 verbonden met het eerste drukcircuit 3 door de drukgeregelde hydraulische lijn 6 via de eerste overdrukventiel 5. Het tweede drukcircuit 17 wordt op een lagere druk gehouden dan het eerste drukcircuit 3. De dual-port pomp kan bijvoorbeeld een schottenpomp zijn, mogelijk asymmetrisch. Het eerste overdrukventiel 5 in de drukgeregelde hydraulische lijn 6 is ingericht om het tweede drukcircuit 17 te voeden en/of excessieve hydraulische druk af te laten uit het eerste drukcircuit 3 naar het tweede drukcircuit 17. Voordeligerwijs is de eerste drukregelaar 11 ingericht in het tweede drukcircuit 17. Het eerste overdrukventiel 5 en het afvoerventiel 8 zijn verder geregeld door dezelfde eerste drukregelaar 11. Het tweede drukcircuit 17 omvat verder een tweede overdrukventiel 22 voor het regelen van de druk in het tweede drukcircuit 17 door het aflaten van de tweede drukcircuit 17 in injectie-inlaat 20 van de dual-port pomp 18 of om het even welk ander afvoercircuit. De eerste drukregelaar 11 is een normaal gesloten (NC) magneetventiel 11, welke in de geactiveerde stand open is voor het voeden van de eerste en tweede stuurdruk via de eerste en tweede stuurdruklijn 7, 10, respectievelijk, en welke in de niet-geactiveerde stand gesloten is om de eerste en tweede stuurdruk van respectievelijk de eerste en tweede stuurdruklijn 7, 10, af te laten. De eerste en tweede stuurdrukken worden afgetakt van het tweede drukcircuit. De tweede stuurdruklijn 10 is in fhiidumverbinding, bijvoorbeeld afgetakt van de eerste stuurdruklijn 7. Twee hydraulische lijnen voor de aansturing van ten minste twee natte frictie-elementen, i.e. de koppeling bedieningslijn 13 en de rem bedieningslijn 14, zijn verbonden met het eerste drukcircuit 3. Een direct werkend magneetventiel 15, 16 is ingericht tussen het eerste drukcircuit 3 en respectievelijk de rem bedieningslijn 13 en de koppeling bedieningslijn 14. Het afvoerventiel 8 zorgt voor het aflaten van de druk naar een drukreservoir 23, welke verbonden is met de aanzuiginlaat 19 van de dual-port pomp 18.

Een ander voordelig uitvoeringsvoorbeeld van het hydraulische systeem 1 volgens de uitvinding wordt getoond in Fig. 6. Het hydraulische systeem 1 van deze uitvoeringsvorm wordt gebruikt voor een meervoudige frictie-transmissie van een voertuig, omvattende natte frictie-elementen, i.e. een koppelingselement en een remelement. De meervoudige frictie-transmissie in deze uitvoeringvorm kan een DCT zijn. Het hydraulische systeem 1 omvat verder een eerste drukcircuit 3 welke wordt gevoed met fluïdum onder druk via een eerste drukpomp uitganglijn 4 van een dual-port pomp 18.

Een eerste overdrukventiel 5, regelbaar met behulp van een eerste stuurdruk via een eerste stuurdruklijn 7, is ingericht in een drukgeregelde hydraulische lijn 6 afgetakt van de eerste drukpomp uitganglijn 4.

Een afvoerventiel 8 is ingericht in een druk afvoer hydraulische lijn 9 afgetakt van de eerste drukpomp uitganglijn 4, waarbij de afvoer hydraulische lijn 9 verschillend is van de drukgeregelde hydraulische lijn 6. Het afvoerventiel 8 is een normaal open (NO) richtingsventiel schakelbaar tussen een open stand en een gesloten stand door middel van een tweede stuurdruk via een tweede stuurdruklijn. Het afvoerventiel 8 voert de druk af naar een drukreservoir 23, omvattende een verbinding met de aanzuiginlaat 19 van de dual-port pomp 18. Een filter is verder ingericht in een op vanghak 26, welke is ingericht tussen het drukreservoir 23 en de aanzuiginlaat 19 van de dual-port pomp 18, zodat het fluïdum (bijvoorbeeld olie) van het hydraulische systeem 1 wordt aangezogen door een verzonken aanzuigfilter in het op vanghak 26. Het afvoerventiel 8 is voorgespannen door middel van een veer naar een open positie, waarbij het afvoerventiel 8 volledig open is om te communiceren met een reservoir 23. De tweede stuurdruk van de tweede stuurdruklijn 10 werkt in tegen het veer, waardoor bij voldoende stuurdruk werkend op het afvoerventiel 8 door de tweede stuurdruklijn 10, de stuurdruk in de tweede stuurdruklijn 10 de voorspankracht van het veer zal overwinnen en de stand van het afvoerventiel 8 zal veranderen van een open stand naar een gesloten stand, waarbij in de gesloten stand het fluïdum onder druk van het eerste drukcircuit 3 niet wordt afgevoerd via het afvoerventiel 8 naar het reservoir 23.

Het hydraulische systeem 1 omvat verder een eerste drukregelaar 11 voor het bedienen van het eerste overdrukventiel 5 en het afvoerventiel 8 door middel van de eerste stuurdruk en de tweede stuurdruk, respectievelijk. De eerste drukregelaar 11 is ingericht voor het schakelen van het NO afvoerventiel 8 vanuit een gesloten geactiveerde stand naar een open niet-geactiveerde stand door middel van de tweede stuurdruk, in geval van een nadelige hydraulische druk opbouw in het eerste drukcircuit, teneinde ten minste gedeeltelijk hydraulische druk uit het eerste drukcircuit 3 af te laten via de afvoerlijn 9. Daarom omvat het hydraulische systeem 1 een redundante passieve faalveiligheid, welke de veiligheid kan verbeteren. De eerste drukregelaar 11, ingericht in het tweede drukcircuit 3, regelt de druk in het eerste drukcircuit 3 door regeling van het eerste overdrukventiel 5 en het afvoerventiel 8. De eerste drukregelaar 11 is een normaal gesloten (NC) magneetventiel 11. In de geactiveerde stand is het magneetventiel 11 geopend om de eerste en tweede stuurdruk te voeren naar de eerste en tweede stuurdruklijn 7, 10, respectievelijk. In de niet-geactiveerde stand is het magneetventiel 11 gesloten om de eerste en tweede stuurdruk van respectievelijk de eerste en tweede stuurdruklijn 7, 10 af te laten. De eerste en tweede stuur drukken worden afgetakt van het tweede drukcircuit. De tweede stuurdruklijn 10 is in fluïdumverbinding, bijvoorbeeld afgetakt van de eerste stuurdruklijn 7. Het NC magneetventiel 11 omvat verder een voorspanelement (veer) welke het ventiel naar een gesloten positie beïnvloedt, waarbij het tweede drukcircuit 17 gesloten is voor de eerste stuurdruklijn en tweede stuurdruklijn 7, 10. Wanneer de solenoïde van de eerste drukregelaar 11 wordt bekrachtigd, zal het ventiel elektromechanisch worden bediend om te openen, zodat het tweede drukcircuit 17 kan communiceren met de eerste stuurdruklijn en de tweede stuurdruklijn 7 , 10, en deze ook kan voeden. Bijgevolg zal, wanneer de solenoïde wordt bekrachtigd en het ventielelement van de eerste drukregelaar wordt geopend, de stuurdruk in de eerste stuurdruklijn 7 en/of de tweede stuurdruklijn 10 respectievelijk het afvoerventiel 8 en het eerste overdrukventiel 5 kunnen bedienen. Wanneer de elektrische stroom die wordt gebruikt voor het bedienen van de solenoïde van de eerste drukregelaar 11 te laag is, bijvoorbeeld in geval van een elektrische, elektronische en/of regeltechnische storing, valt de eerste drukregelaar 11 terug naar de niet-geactiveerde gesloten stand. In deze niet-geactiveerde gesloten stand, is de eerste drukregelaar 11 ingericht om de eerste stuurdruklijn 7 en de tweede stuurdruklijn 10 voldoende af te laten. Optioneel kan een demper 41 worden ingericht in een hydraulische lijn afgetakt van de eerste stuurdruklijn 7 of de tweede stuurdruklijn 10. De demper 41 is ingericht om de drukschommelingen te dempen, om zo de drukstabiliteit te verbeteren. Op deze wijze worden ongewenste drukpieken en/of drukschommelingen in de stuurdruklijnen 7, 10 ten minste gedeeltelijk weggewerkt door de dempers 41.

Het eerste drukcircuit 3 verschaft hydraulische aansturing van de frictie-elementen van een meervoudige frictie-transmissie, i.e. een koppelingselement en een remelement. Het hydraulische systeem 1 omvat verder twee hydraulische lijnen, verbonden met het eerste drukcircuit 3, elk voor de aansturing van respectievelijk het koppelingselement en het remelement, i.e. een koppeling bedieningslijn 13 en een rem bedieningslijn 14. Een direct werkend magneetventiel 15, 16 is ingericht tussen het eerste drukcircuit 3 en respectievelijk de rem bedieningslijn 14 en de koppeling bedieningslijn 13 voor het regelen van de druk op bovengenoemde lijn 13, 14. De koppeling bedieningslijn 13 en de rem bedieningslijn 14 zijn elk verbonden met de meervoudige frictie-transmissie. De druk van de koppeling bedieningslijn 13 en de rem bedieningslijn 14 kan worden gemeten met druksensoren 24, 25. Elke bedieningslijn 13, 14 kan een druksensor 24, 25 omvatten. De door de druksensor gemeten druk kan worden gebruikt door een hydraulisch regelsysteem voor het regelen van het hydraulische systeem 1. Voordeligerwijs kan een demper 27 worden ingericht in de koppeling bedieningslijn 13 en rem bedieningslijn 14 om de druk te dempen, teneinde de drukstabiliteit te verbeteren. Bijvoorbeeld, nadelige drukpieken en/of drukschommelingen kunnen ten minste gedeeltelijk door de dempers 27 worden afgevlakt in de bedieningslijnen 13, 14. De direct werkende magneetventielen 15, 16 in de bedieningslijnen 13, 14 van de natte frictie-elementen zijn normaal gesloten richtingsventielen met drie poorten en twee mogelijke posities, i.e. een eerste open positie en een tweede gesloten positie. De magneetventielen kunnen elektromechanisch worden bediend door een elektrische stroom. De direct werkende magneetventielen 15, 16 zijn veer voorgespannen naar de eerste positie, waarbij het ventiel gesloten. Genoemde direct werkende magneetventielen 15, 16 zullen worden geschakeld naar de tweede positie of open positie, wanneer de solenoïde is bekrachtigd.

Het hydraulische systeem 1 omvat voorts een tweede drukcircuit 17 voorzien van fluïdum onder druk via een tweede drukpomp uitganglijn 21. Het hydraulische systeem 1 is ingericht zodat het tweede drukcircuit 17 op een lagere druk staat dan het eerste drukcircuit 3. Het tweede drukcircuit 17 is verbonden met het eerste drukcircuit 3 door de drukgeregelde hydraulische lijn 6 via het eerste overdrukventiel 5. Het eerste overdrukventiel 5 in de drukgeregelde hydraulische lijn 6 is ingericht om het tweede drukcircuit 17 te voeden, en/of excessieve hydraulische druk uit het eerste drukcircuit 3, af te voeren naar het tweede drukcircuit 17.

De druk van respectievelijk het eerste drukcircuit 3 en het tweede drukcircuit 17 wordt geleverd door een dual-port schottenpomp 18, omvattende een eerste drukpoort verbonden met de eerste drukpomp uitganglijn 4, en tweede drukpoort verbonden met de tweede drukpomp uitganglijn 21, genoemde uitganglijnen 4, 21 voeden het eerste drukcircuit 3 en het tweede drukcircuit 17, respectievelijk. De uitgangsdruk aan de eerste drukpoort is hoger dan de uitgangsdruk aan de tweede drukpoort. Het gebruik van dergelijke dual-port schottenpomp 18 kan het gebruik van meerdere afzonderlijke pompen in het hydraulische systeem 1 overbodig maken.

Het tweede drukcircuit 17 omvat verder een tweede overdrukventiel 22, om de druk in het tweede drukcircuit 17 te regelen. Het tweede overdrukventiel 22 verbindt het tweede drukcircuit 17 met de injectie inlaat 20 van de dual-port pomp 18. Het tweede overdrukventiel 22 omvat een druk voorspanningselement, zoals een veer, welke zodanig ingericht dat de fluïdumdruk aan de inlaat van het ventiel kan worden beperkt, rekening houdende met de druk aan de inlaat. Verder omvat het tweede overdrukventiel 22 een detectie poort welke via een opening in verbinding staat met de hydraulische lijn verbonden met de inlaat van het ventiel.

Het eerste overdrukventiel 5 is ingericht als een drukregelventiel tussen het eerste drukcircuit 3 en het tweede drukcircuit 17. Het eerste overdrukventiel 5 omvat een inlaat welke verbonden is met het eerste drukcircuit 3, en een uitgang welke verbonden is met het tweede drukcircuit 17. De druk van het fluïdum onder druk in het tweede drukcircuit 17 is lager dan de druk in het eerste drukcircuit 3, wanneer het hydraulische systeem 1 van de meervoudige frictie-transmissie actief is. Voorts omvat het eerste overdrukventiel 5 een detectie poort welke via een opening in verbinding staat met de hydraulische druk-regel lijn 6 in het eerste drukcircuit 3. Het eerste overdrukventiel 5 omvat ook een drukinstelveer, welke is geconfigureerd zodat de druk van het fluïdum onder druk (bijvoorbeeld olie) aan de inlaat van het eerste overdrukventiel 5 wordt beperkt tot een gewenste en/of ontworpen druk.

Het hydraulische systeem 1 omvat verder een tweevoudig koelsysteem 28, omvattende een koeler 29 ingericht in het tweede drukcircuit 17, en twee hydraulische lijnen voor het koelen van het koppelingselement en remelement, namelijk een koppeling koellijn 30 en een rem koellijn 31. De koppeling koellijn 30 en rem koellijn 31 omvatten elk een normaal gesloten (NC) koelventiel 32, 33, waarbij elk koelventiel 32, 33 wordt bediend door een NC magneetventiel 34, 35 ingericht in het tweede drukcircuit 17. De koelstromen in de koppeling koellijn 30 en de rem koellijn 31 worden elk onafhankelijk geregeld door een koelventiel 32, 33. De koelventielen 32, 33 omvatten een voorspanelement (veer), welke inwerkt op het ventielelement van het koelventiel om het te beïnvloeden naar een normaal gesloten positie. Het koelventiel 32 in de koppeling koellijn 30 heeft een bypass-lijn om een constante minimum doorstroming te garanderen. De koelventielen 32, 33 hebben een terugkoppeling van de geregelde druk en worden bediend door de tweede drukregelaar 34 en de derde drukregelaar 35, respectievelijk. De tweede drukregelaar 34 omvat een poort verbonden met een derde stuurdruklijn 36 welke communiceert met het koelventiel 32 ingericht in de koppeling koellijn 30. Op gelijke manier omvat de derde drukregelaar 35 een poort verbonden met een vierde stuurdruklijn 37 welke communiceert met het koelventiel 33 ingericht in de rem koellijn 31. De stuurdruk die door de koelventielen 32, 33 wordt ontvangen door de tweede drukregelaar 34 en de derde drukregelaar 35, respectievelijk, werken tegen de voorspankracht van het voorspanelement van de koelventielen 32, 33. Wanneer de stuurdruk voldoende groot is, zal het koelventiel 32, 33 openen om selectief en onafhankelijk een stroom van koelfluïdum te voorzien aan het natte frictie-element (koppelingselement, remelement). Op deze manier kan een nauwkeurige koelstroom worden toegepast door regeling van de drukval over het koelventiel 32, 33. Een externe olie-water-koeler 29 met een parallelle bypassventiel 38, ter beperking van de drukval over de koeler 29, is ingericht in het tweede drukcircuit 17. Het koel- en smeerfLuïdum kan doorheen de olie-water-koeler 29 stromen om de vereiste warmte-uitwisseling in het hydraulische systeem 1 te realiseren. Een temperatuursensor is ingericht in het carter of in de nabijheid van de koeler, of beide locaties, om een temperatuurmeting of een aanduiding van het thermische gedrag van het hydraulische systeem te verkrijgen, welke onder andere afhangt van de energiedissipatie in de natte frictie-elementen, i.e. koppelingselement en remelement. Zodus regelen de tweede drukregelaar 34 en de derde drukregelaar 35, welke beiden zijn ingericht in het tweede drukcircuit 17, de koeling van de frictie-elementen van de meervoudige frictie-transmissie. Een demper kan worden ingericht om de geregelde druk te dempen.

De NC magneetventielen van de tweede drukregelaar 34 en de derde drukregelaar 35 omvatten elk een voorspanelement (veer) welke het ventiel onder voorspanning beïnvloeden naar een gesloten positie, waarbij het tweede drukcircuit 17 niet in een rechtstreekse fluïdumverbinding is met de koppeling koelstuurdruklijn 36 en de rem koelstuurdruklijn 37. Wanneer de solenoïde van de drukregelaar 34, 35 wordt bekrachtigd, zal het ventiel elektromechanisch worden bediend om te openen, zodat het tweede drukcircuit 17 kan communiceren met de stuurdruklijn 36,37 daaraan verbondenen, en deze kan voeden. Bijgevolg zal, wanneer de solenoïde wordt bekrachtigd en het klepelement van de drukregelaar 34, 35 wordt geopend, de stuurdruk in de stuurdruklijn 36, 37 verbonden met de drukregelaar 34, 35 in staat zijn om het koelventiel 32 , 33 te bedienen, respectievelijk. Wanneer de elektrische stroom naar de solenoïde te laag is, bijvoorbeeld in geval van een elektrische, elektronische en/of regeltechnische storing, dan zal de drukregelaar 34, 35 terugvallen naar de niet-ge activeerde gesloten stand. In deze niet-ge activeerde gesloten stand is de drukregelaar 34, 35 ingericht om de druk in de daarmee verbonden stuurdruklijn 36, 37 voldoende af te laten.

Het hydraulische systeem verder omvattende twee smeerlijnen 39, 40 afgetakt van het tweede drukcircuit voor smering van de natte meervoudige frictie-transmissie.

Fig. 7 toont een schematisch diagram van een andere uitvoeringsvorm van een hydraulisch systeem 1 volgens de onderhavige uitvinding. De hydraulische lijn verbonden met de uitgang van het afvoerventiel 8 is verbonden met de injectie inlaat 20 van de dual-port pomp 18. De eerste drukpomp uitganglijn 4 van de dual-port pomp 18 is verbonden met het eerste drukcircuit 3 voor het leveren van fluïdum onder druk aan het genoemde circuit 3. Verder is de tweede drukpomp uitganglijn 21 van de dual-port pomp 18 verbonden met het tweede drukcircuit 17 voor het leveren van fluïdum onder druk aan het tweede drukcircuit 17. Het eerste drukcircuit 3 is verbonden met het tweede drukcircuit 17 via een eerste overdrukventiel 5, welke kan zorgen voor het voeden, en/of excessieve olie kan afvoeren, van het eerste drukcircuit 3 naar het tweede drukcircuit 17. Het eerste overdrukventiel 5 is geregeld door de eerste drukregelaar 11. Het eerste druk afvoerventiel 5 is dus ingericht tussen de hoge druk uitgang en de lage druk uitgang van de dual-port pomp 18, welke is verbonden met respectievelijk de eerste drukpomp uitganglijn 4 en de tweede drukpomp uitganglijn 21. De uitgang van het tweede overdrukventiel 22 is verbonden met de injectie inlaat 20 van de dual-port pomp 18. Daarom communiceert de hydraulische lijn verbonden met de uitgang van het tweede overdrukventiel 22 met de hydraulische lijn verbonden met de uitgang van het afvoerventiel 8. Het afvoerventiel 8 en het eerste overdrukventiel 5 worden sequentieel bediend wanneer de stuurdruk, voorzien door de eerste drukregelaar 11 door middel van respectievelijk de eerste stuurdruklijn 7 en de tweede stuurdruk 10, wordt gewijzigd. In het geval van bijvoorbeeld een mechanische, elektrische, elektronische of een andere vorm van storing, waardoor een drukopbouw in het eerste drukcircuit 3 wordt veroorzaakt, zal het afvoerventiel 8 een veiligheidsredundantie toevoegen door het aflaten van het eerste drukcircuit 3 rechtstreeks naar de injectie inlaat 20 van de dual-port pomp 18. Het eerste drukcircuit 3 wordt gebruikt voor de aansturing van de frictie-elementen (koppeling element, remelement) via een koppeling bedieningslijn 13 en een rem bedieningslijn 14.

Het koelsysteem 28 van de uitvoeringsvorm getoond in Fig. 7 omvat NC magneetventielen 42, 43 welke zijn ingericht als de koelventielen 42, 43 van de koppeling koellijn 30 en de rem koellijn 31, respectievelijk. De koelventielen 42, 43 kunnen rechtstreeks worden aangestuurd door solenoïdes ingericht daarin.

Daarom is het niet noodzakelijk om een derde en een vierde drukregelaar in het tweede drukcircuit 17 in te richten voor de bediening van de koelventielen 42, 43 in de koppeling koellijn 30 en de rem koellijn 31, respectievelijk. De koelventielen 42, 43 zijn ingericht als NC magneetventielen omvattende een voorspanelement voor het automatisch sluiten van het ventiel wanneer de solenoïde niet is bekrachtigd, bijvoorbeeld in het geval dat een elektrische storing zich voordoet waardoor de elektrische stroom naar de solenoïdes te laag is voor activering. Het hydraulische systeem 1 omvat voorts een wisselventiel 44 ingericht in een hydraulische lijn verbonden met de koppeling koellijn 30 en de rem koellijn 31. Het wisselventiel 44 is ingericht voor het selecteren van de hoogste lijndruk tussen de koppeling koellijn 30 en de rem koellijn 31. Terugkoppeling is voorzien aan het tweede overdrukventiel 22 via de terugkoppellijn 45 waarlangs het wisselventiel 44 communiceert met het tweede overdrukventiel 22, voor het in hoofdzaak constant houden van de drukval over de koellijnen 30, 31, welke gunstig kan zijn voor het bepalen van de koelstroom naar de frictie-elementen (koppelingselement, remelement).

Zoals eerder vermeld, omvat de uitvoeringsvorm van Fig. 5-7 een eerste drukcircuit 3 en een tweede drukcircuit 17, waarbij de druk van het fluïdum onder druk in het tweede drukcircuit 17 lager is dan de druk van het fluïdum onder druk in het eerste drukcircuit 3. Bijvoorbeeld, de druk in het eerste drukcircuit 3 kan typisch tussen 5 en 17 bar liggen en de druk in het tweede drukcircuit 17 kan typisch tussen 5 en 6 bar liggen. De druk in de eerste, tweede, derde en vierde stuurdruklijn 7, 10, 36, 37 kan typisch tussen 0 en 5 bar liggen. De druk in de koppeling bedieningslijn 13 en de rem bedieningslijn 14 kan in het algemeen tussen 0 en 15 bar liggen. De druk in de lijn verbonden met de pomp injectiepoort en het tweede overdrukventiel 22 kan typisch tussen 0 en 1 bar liggen. De hierboven genoemde bereiken van druk in de hydraulische lijnen van het hydraulische systeem 1 zijn illustratief en moeten niet worden opgevat als beperkend voor de beschermingsomvang van de onderhavige uitvinding. Andere configuraties zijn mogelijk binnen de beschermingsomvang van de onderhavige uitvinding.

Verder is een druksensor 24, 25 ingericht in de koppeling bedieningslijn 13 en de rem bedieningslijn 14 om de druk te meten in de genoemde lijnen 13, 14. Voordeligerwijs kunnen de drukkarakteristieken van het eerste drukcircuit 3 worden bepaald door het openen van één van de direct werkende magneetventielen 15, 16, welke zijn ingericht in de koppeling bedieningslijn 13 en de rem bedieningslijn 14, en het meten van de druk met de druksensor 24, 25 op genoemde lijnen 13, 14. Op een gelijkaardige wijze kan ook de eerste drukregelaar 11 worden gekalibreerd.

Voordeligerwijs kunnen het afvoerventiel, eerste overdrukventiel 5 en tweede overdrukventiel 22 zijn ingericht om een asymmetrische doorgang te hebben om de hoek van fluïduminstroming en fhiïdumuitstroming te beïnvloeden ter compensatie van stromingskrachteffecten in de genoemde ventielen 5, 22. Andere ventielen in het hydraulische systeem kunnen een dergelijke inrichting hebben.

Hierin wordt de uitvinding beschreven met verwijzing naar specifieke voorbeelden van uitvoeringsvormen van de uitvinding. Het zal echter duidelijk zijn dat verscheidene modificaties en veranderingen kunnen worden ingericht zonder te wijken van de essentie van de uitvinding. Voor de duidelijkheid en beknopte beschrijving, zijn kenmerken hierin beschreven als deel van dezelfde of afzonderlijke uitvoeringsvormen, echter, alternatieve uitvoeringsvormen, die combinaties van alle of een deel van de in deze afzonderlijke uitvoeringsvormen beschreven kenmerken hebben, worden ook beschouwd.

De beschreven magneetventielen 11, 15, 16, 34, 35 in de getoonde uitvoeringsvormen omvatten een solenoïde, welke kan worden aangestuurd door een microprocessor gebaseerde elektronische stuurinrichting. Een elektronische stuurinrichting kan worden ingericht voor het aansturen van een hydraulisch bedieningssysteem 1 voor elektronische regeling van het hydraulische systeem 1 volgens de uitvinding. De elektronische stuurinrichting kan meerdere parameters ontvangen als ingangssignaal, afkomstig van een aantal sensoren, bijvoorbeeld de rijsnelheid, wielsnelheid, motortoerental, gasventielstand, krukstand, druk, temperatuur, etc. Het zal duidelijk zijn dat het hydraulische bedieningssysteem, kan worden uitgevoerd als specifieke elektronische schakelingen, eventueel met softwarecode gedeelten. Het hydraulische systeem kan ook worden uitgevoerd als softwarecode gedeelten uitgevoerd op, en bijvoorbeeld opgeslagen in, een geheugen van een programmeerbare inrichting, zoals een computer.

Hoewel de onderhavige uitvinding is beschreven in samenhang met specifieke uitvoeringsvormen met betrekking op een meervoudige frictie-transmissie en meer in het bijzonder een tweevoudige koppeling transmissie (DCT), zal het duidelijk zijn dat het hydraulische systeem volgens de uitvinding ook kan worden gebruikt voor andere soorten transmissies welke een hydraulisch systeem 1 behoeven. Het hydraulische systeem 1 kan verder ook worden gebruikt om fluïdumcommunicatie met andere hogere en/of lagere druk hydraulische functies aan te sturen, zoals bijvoorbeeld stuurinrichting, remmen, suspensie, etc. Dienovereenkomstig is deze uitvinding bedoeld om alle dergelijke alternatieven, modificaties en variaties, welke binnen de geest en beschermingsomvang van de bijgaande conclusies vallen, te omvatten.

Andere modificaties, variaties en alternatieven zijn ook mogelijk. De specificaties, figuren en voorbeelden moeten derhalve in illustratieve zin in plaats van in een beperkende zin worden beschouwd. De uitvinding is bedoeld om alle alternatieven, modificaties en variaties die binnen de geest en beschermingsomvang van de bijgaande conclusies vallen te omvatten.

Voor de duidelijkheid en beknopte beschrijving, zijn kenmerken hierin beschreven als deel van dezelfde of afzonderlijke uitvoeringsvormen, het zal echter duidelijk zijn dat de beschermingsomvang van de uitvinding uitvoeringsvoorbeelden met combinaties van alle of een deel van de beschreven kenmerken kan omvatten.

In de conclusies moeten alle verwijzingstekens die tussen haakjes staan niet geïnterpreteerd worden als beperkend voor de conclusie. Het woord "omvattend" sluit de aanwezigheid van andere kenmerken of stappen dan in een conclusie genoemd niet uit. Bovendien, mag het woord “een” niet worden opgevat als beperkt tot “slechts één”, maar wordt gebruikt om "ten minste één” aan te geven in plaats daarvan, en sluit een veelvoudig aantal niet uit. Het enkele feit dat bepaalde maatregelen worden opgesomd in onderling verschillende conclusies geeft niet aan dat een combinatie van deze maatregelen niet kan worden gebruikt om een voordeel te verkrijgen.

Claims (15)

1. CONCLUSIES

   1. Een hydraulisch systeem (1) voor een voertuigtransmissie met meerdere frictie-elementen voor het koppelen en het overbrengen van motorvermogen naar de wielen van het voertuig door middel van aansturing van de frictie-elementen via het hydraulische systeem, het hydraulische systeem (1) omvattende: tenminste één drukpomp (2, 18) welke fluïdum onder druk naar een drukcircuit (3) toevoert via een eerste drukpomp uitganglijn (4), welk drukcircuit in fluïdumverbinding is met een frictie-element bedieningslijn (13,14) dat het frictie-element aanstuurt; ten minste één eerste drukregelaar (11, 11a) voor het bedienen van een eerste overdrukventiel (5, 5a) door middel van de eerste stuurdruk via een eerste stuurdruklijn (7); welke eerste overdrukventiel (5, 5a) ingericht in een drukgeregelde hydraulische lijn (6) die is afgetakt van de eerste drukpomp uitganglijn (4), waarbij het eerste overdrukventiel (5, 5a) geregeld wordt door middel van de eerste stuurdruk voor het regelen van de druk in het drukcircuit (3); waarbij een afvoerventiel (8, 8a) is ingericht in een druk afvoerlijn (9) afgetakt van de eerste drukpomp uitganglijn (4), verschillend van de drukgeregelde hydraulische lijn (6), en het afvoerventiel (8, 8a) een richtingsventiel is welke schakelbaar is tussen een open stand en een gesloten stand door middel van een tweede stuurdruk via een tweede stuurdruklijn (10), de tweede stuurdruk in fluïdumverbinding met de eerste stuurdruk.
2. 2. Hydraulisch systeem volgens conclusie 1, waarbij het afvoerventiel een normaal open (NO) richtingsventiel (8) is.
3. 3. Hydraulisch systeem volgens conclusie 1, waarbij het afvoerventiel een normaal gesloten (NC) richtingsventiel (8a) is.
4. 4. Hydraulisch systeem volgens één der voorgaande conclusies, verder omvattende een tweede drukcircuit (17) dat is toegevoerd met fluïdum onder druk via een tweede drukpomp uitganglijn (21), welke tweede drukcircuit (17) verbonden is met het eerste drukcircuit (3) door de drukgeregelde hydraulische lijn (6), waarbij het eerste overdrukventiel (5, 5a) in de drukgeregelde hydraulische lijn (6) is ingericht om het tweede drukcircuit (17) te voeden, en/of om excessieve hydraulische druk vanaf het eerste drukcircuit (3) naar het tweede drukcircuit (17) af te laten.
5. 5. Hydraulisch systeem volgens conclusie 4, waarbij de ten minste ene eerste drukregelaar (11) is ingericht in het tweede drukcircuit (17).
6. 6. Hydraulisch systeem volgens conclusie 4-5, waarbij het tweede drukcircuit (17) verder een tweede overdrukventiel (22) voor het regelen van de druk in het tweede drukcircuit (17) omvat.
7. 7. Hydraulisch systeem volgens één der voorgaande conclusies, waarbij de ten minste ene eerste drukregelaar (11) een normaal gesloten (NC) magneetventiel (11) is, waarbij, in de geactiveerde stand, het magneetventiel (11) openstaat voor het toevoeren van de respectievelijk eerste en tweede stuurdruk aan de eerste en tweede stuurdruklijn (7, 10), en waarbij, in de niet-geactiveerde stand, het magneetventiel (11) gesloten is voor het aflaten van de respectievelijk eerste en tweede stuurdruk van de eerste en tweede stuurdruklijn (7, 10).
8. 8. Hydraulisch systeem volgens conclusie 7, waarbij ten minste één direct werkend magneetventiel (15, 16) is ingericht tussen het eerste drukcircuit (3) en respectievelijk de koppeling aandrijvingslijn (13) en de rem aandrijvingslijn (14).
9. 9. Hydraulisch systeem volgens één der voorgaande conclusies, waarbij het afvoerventiel (8, 8a) aflaat in een drukreservoir (23) omvattende een verbinding met een inlaat van de pomp (2, 18).
10. 10. Hydraulisch systeem volgens conclusies 4-9, waarbij de rem en koppeling worden gevormd door respectieve natte frictie-elementen, welk hydraulische systeem verder een tweevoudig koelsysteem (28) omvat dat een koeler (29) omvat die ingericht is in het tweede drukcircuit (17), en ten minste twee hydraulische lijnen (30, 31) voor het koelen van de respectieve natte frictie-elementen via een koppeling koellijn (30) en een rem koellijn (31).
11. 11. Hydraulisch systeem volgens conclusie 10, waarbij de koppeling koellijn (30) en rem koellijn (31) ten minste één normaal gesloten (NC) koelventiel (32, 33) omvatten, respectievelijk.
12. 12. Hydraulisch systeem volgens conclusie 4-11, waarbij het ten minste ene NC koelventiel (32, 33), in de respectieve koppeling koellijn (30) en rem koellijn (31) wordt bediend door een NL (NC) magneetventiel (34, 35) dat is ingericht in het tweede drukcircuit (17).
13. 13. Hydraulisch systeem volgens conclusies 4-12, verder omvattende ten minste één smeerlijn (39, 40) welke is afgetakt van het tweede drukcircuit (17) voor smering van de natte meervoudige frictietransmissie.
14. 14. Hydraulisch systeem volgens conclusies 4-13, waarbij de ten minste ene pomp (2, 18), ingericht om druk in het eerste drukcircuit (3) en het tweede drukcircuit (17) te verschaffen, een dual-port pomp (18) is.
15. 15. Werkwijze voor het regelen van druk in een hydraulisch systeem (1) voor een voertuigtransmissie met meerdere frictie-elementen voor het koppelen en overbrengen van motorvermogen naar de wielen van het voertuig door middel van aansturing van de frictie-elementen via het hydraulische systeem, omvattende: het toevoeren van fluïdum onder druk naar een drukcircuit (3) in fluïdumverbinding met een frictie-element van de transmissie; het bedienen van een eerste overdrukventiel (5, 5a) door middel van een eerste stuurdruk via een eerste stuurdruklijn (7); waarbij het eerste overdrukventiel (5, 5a) is ingericht in een drukgeregelde hydraulische lijn (6) afgetakt van de eerste drukpomp uitganglijn (4) voor het regelen van de druk in het drukcircuit (3); het schakelen van een afvoerventiel (8, 8a) in een druk afvoerlijn (9) die is afgetakt van de eerste drukpomp uitganglijn (4), welke verschillend is van de drukgeregelde hydraulische lijn (6), waarbij het afvoerventiel (8, 8a) zijnde een richtingsventiel, schakelbaar is tussen een open stand en een gesloten stand door middel van een tweede stuurdruk via een tweede stuurdruklijn (10), welke tweede stuurdruk in fluïdumverbinding is met de eerste stuurdruk.